viWTA Is er plaats voor hernieuwbare energie in Vlaanderen?

“Is er plaats voor hernieuwbare energie in Vlaanderen?” viWTA- studie 2004 – PE03 -1
PROBLEEMSTELLING
Hernieuwbare energietechnologieën hebben de laatste decennia van vorige eeuw
een dusdanige technologische ontwikkeling gekend qua rendement en
betrouwbaarheid dat ze rijp zijn voor marktintroductie. De technologie van bvb.
windturbines, zonneboilers, stookketels op houtpellets is quasi uitontwikkeld.
Voor de intrinsieke belemmeringen eigen aan het wisselend en in grote mate
onvoorspelbaar karakter van het fysische stromingsaanbod van hernieuwbare
energiestromen (uitgezonderd de controleerbare inzetbaarheid van waterkracht en
biomassastromen) dienen de concepten van technische oplossingen zich aan
(bvb. voorspellingsmodellen voor windenergie, integratie van energieopslagtechnieken).
Niet-technologische belemmeringen van institutionele, economische en
maatschappelijke aard blijken uit ervaring in binnen- en buitenland zeer belangrijke
hindernissen te vormen voor de optimale uitbouw van hernieuwbare
energietoepassingen.
De studie van Keune en Goorden “Interactieve Backcasting: een duurzame
energietoekomst voor België” [Keu 02] beklemtoont tenslotte een vierde belangrijk
aandachtspunt: de noodzaak tot lange termijn denken en de moeilijkheid om een
synergie te realiseren tussen korte en lange termijn. In dit verband is de inpassing
van hernieuwbare energie in de toekomstige energievoorziening dermate
verweven met andere maatschappelijke sectoren en vraagstukken (klimaatbeleid,
economie, energetisch gedrag, bouwsector, ruimtelijke ordening,
energievoorzieningszekerheid enz.) dat de noodzaak voor een
systeemverandering (transitie) zich aandient. Een relevante vraag hierbij is de
relatie tussen technologische transitie en maatschappelijke transitie.
Belangrijke principes hierbij zijn:
• het betrekken van verschillende maatschappelijke groepen in het ontwikkelen
van strategische lange termijn visies; de vraag hierbij is de keuze van de
methode;
• het betrekken van experts bij het ontwikkelen van een lange termijn visie;
vragen hierbij zijn de methode, de keuze van disciplines, de omgang met
wetenschappelijke onzekerheden i.v.m. toekomstvisies en het hanteren van
meningsverschillen binnen wetenschappelijke kringen.
In het bestek van dit onderzoeksrapport behandelen we vier vragen:
1. welke zijn de niet-technologische belemmeringen voor de uitbouw van
hernieuwbare energie in Vlaanderen?
2. wat is het maatschappelijk draagvlak voor hernieuwbare energie in
Vlaanderen?
3. welke rol kunnen participatieve processen spelen in het vergroten van het
maatschappelijk draagvlak voor hernieuwbare energie?
4. welke beleidsaanbevelingen kunnen op basis van de analyse van de
voorgaande vragen geformuleerd worden?
LEESWIJZER
Hoofdstuk 1 “Belemmeringen” brengt de niet-technologische belemmeringen in
kaart. Deze oplijsting is enerzijds gebaseerd op een actualisatie van de analyse die
ODE-Vlaanderen uitvoerde in het studierapport van 1997 “De mogelijkheden en
belemmeringen voor hernieuwbare energie in Vlaanderen” [ODE 97] en anderzijds
op actuele aanvullingen in overleg met de sectoriële platformen van ODE-
Vlaanderen (voor ledenlijsten: zie bijlage 10).
De positie van hernieuwbare energie in een vrijgemaakte energiemarkt wordt apart
belicht voor elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen en hernieuwbare warmte.
Deelrapport: belemmeringen, draagvlak en aanbevelingen 5/208