Theo Witte - Lezen voor de Lijst

MotivatieDe ontwikkeling van motivatie hangtsamen met de ontwikkeling vancompetentie. In die zin kan de motivatieniet los worden gezien vande belemmerende en stimulerendefactoren die hiervoor zijn genoemd.Zo versterkt de keuze van het juisteboek de intrinsieke motivatie. Binnende context van literatuuronderwijsop school blijken extrinsieke enintrinsieke factoren tegelijk een rolte spelen. Intrinsiek gemotiveerdeleerlingen zijn niet alleen georiënteerdop bepaalde leerdoelen, maardikwijls ook op de waardering vande docent en het behalen van goedecijfers. Het belang van dit laatstewordt bij de zogenoemde handelingsdelenvan het examenprogramma(leesdossier) onderschat. Als zegeen cijfer voor een grote opdrachtkrijgen, neemt hun intrinsieke motivatieaf: leerlingen willen loon naarwerken. Een belangrijke extrinsiekefactor is ook de omvang van het literatuuronderwijs:des te minderlesuren, des te lager is de prioriteit.Niveauspecifieke factorenNaast deze algemene zijn er ook niveauspecifiekestimulerende enremmende factoren. Belangrijk isdat elk niveau in het teken staat vanhet aanleren van een bepaalde maniervan lezen en leerlingen zich bewustworden van de verschillendefuncties die literatuur kan vervullen.Van belang voor het stimuleren vande literaire ontwikkeling is dat menop elk niveau het doel goed voorogen heeft. Op niveau 1 is het beslistnodig dat er succeservaringenworden gerealiseerd en de drempelnaar de volwassenenliteratuur wordtverlaagd. Op niveau 2 moet menproberen om de persoonlijke betrokkenheidvan de leerling bij deboeken en opdrachten te vergroten.Op niveau 3 gaat het erom dat deleerling een dialoog voert met detekst en aan het denken wordt gezetover de kwesties die erin wordenaangesneden. Hier is het ookvan belang dat de leerling oog krijgtvoor de verteltechniek (‘trucs’). Opniveau 4 verschuift de aandachtnaar de betekenis van de tekst ende verhaalstructuur. Het doel is hetleggen van verbanden binnen detekst, betekenis kunnen geven aanbepaalde structuurelementen en reflecterenover de ‘boodschap’ vande tekst. Op niveau 5 wordt de tekstnadrukkelijk in een cultuurhistorischkader geplaatst en wordt veel aandachtbesteed aan de stijl, thematieken eventueel de poetica vaneen auteur. Niveau 6 tenslotte staatin het teken van het doen van letterkundigen literatuurwetenschappelijkonderzoek. Ook het zelf schrijvenvan een literaire tekst of hethertalen van een oude tekst kan totdit niveau worden gerekend.In verband met de representativiteitvan de onderzoeksgroep is geconcludeerddat die voldoende gevarieerdwas om inzicht te krijgen in deliteraire ontwikkeling van havo- envwo-leerlingen met verschillende22