Een financieel systeem in opbouwFiliep Vermeersch, Head of Support Services Financial InstitutionsING, werkte van 1996 tot 1999 in het vertegenwoordig<strong>ing</strong>skantoor vande toenmalige BBL in Moskou, waar hij getuige was van de financiëleineenstort<strong>ing</strong> van 1998.opwaarder<strong>ing</strong> van de roebel toe, waardoor de koers RUB/USD begin mei27/1 bedroeg (tegenover 28,3/1 in 2005). De roebel is (nog) niet volledigconvertibel, maar als lid van de G8 spant Rusland zich enorm in om zijnmarktgeloofwaardigheid te verhogen.”Hoe is het gesteld met het financiële systeem in Rusland?Filiep Vermeersch: “Onder het voormalige communistische bewindcontroleerden een handvol staatsbanken de volledige economie. Na deval van het Sovjetimperium brak een periode aan van wild kapitalisme. Ingeen tijd schoten er ongeveer 2.500 privébanken als paddenstoelen uitde grond. Het waren minuscule banken met heel weinig kapitaal. Vaakwaren ze het verlengstuk van het financiële departement van een ondernem<strong>ing</strong>om plaatselijke financier<strong>ing</strong>sbehoefteste dekken.Daarnaast waren er een aantalontluikende universele bankendie in heel het land actiefwaren, maar de financiële crisisvan 1998 schudde het helebanklandschap grondig doorelkaar. De belangrijkste overlevendeinstell<strong>ing</strong>en waren destaatsbanken, terwijl heel watING Bank Eurasia, Moskouprivéspelers van het toneel verdwenen.Na de crisis heeft deRussische Centrale Bank maatregelen genomen om de financiële sectorte hervormen en werden een aantal nieuwe banken opgericht. De financiëlesector is bijgevolg pas acht jaar geleden weer op gang gekomen.Sindsdien zijn er een aantal grote Russische bankgroepen gecreëerd, meteen belangrijk lokaal netwerk en toegang tot de internationale kapitaalmarkten.Welke rol hebben de buitenlandse banken gespeeld?Filiep Vermeersch:“Vanaf het begin van de jaren 90 hebben buitenlandsebanken schoorvoetend activiteiten opgestart in Rusland. ING wasin 1995 een van de eerste die in het land actief waren. Maar de buitenlandsebanken richtten zich vooral op eigen cliënten die zakendeden metRusland, de zogenaamde Russische ‘Blue Chips’-ondernem<strong>ing</strong>en, dus detop twintig, en de staat. De ontluikende middenklasse en de kmo’s warenaangewezen op zelffinancier<strong>ing</strong>. Nu komt daar langzamerhand verander<strong>ing</strong>in. De grootste Russische banken worden universeler, breiden hunproductengamma en netwerk systematisch uit, en ook de buitenlandsebanken richten zich via retailbankieren steeds meer naar de opkomendemiddenklasse.”Is de roebel een stabiele munt?Filiep Vermeersch: “Eind jaren negentig werden drie nullen geschrapten een nieuwe roebel gecreëerd, die sindsdien bijzonder stabiel is gebleven.De Russische Centrale Bank liet in het eerste kwartaal van 2006 eenWelke dienstverlen<strong>ing</strong> biedt ING aan in Rusland?Filiep Vermeersch: “ING wordt in Rusland vertegenwoordigd doorING Bank Eurasia, een volledig gelicencieerde, universele bank (website:www.<strong>ing</strong>.ru) die haar dienstverlen<strong>ing</strong> vooral op het ondernem<strong>ing</strong>ssegmentricht. Daarnaast is ING er actief op het vlak van investment bank<strong>ing</strong>,pensioenproducten, kapitaalmarkten en heel recent ook leas<strong>ing</strong>.Een belangrijke activiteit is het financieren van de handel in olie, gas enmetalen (commodity trad<strong>ing</strong>). ING heeft enkel een kantoor in Moskou enbeschikt bijgevolg niet over een banknetwerk in Rusland, maar Belgischeondernem<strong>ing</strong>en kunnen er wel terecht voor het openen van een reken<strong>ing</strong>,de behandel<strong>ing</strong> van letters of credit enzovoort.”Zijn er specifieke gewoontes waarvan je het best op dehoogte bent als je zakendoet in Rusland?Filiep Vermeersch: “Achter elk succesverhaal in Rusland schuilt eendrama. Het persoonlijke contact is er zeer belangrijk, dus u dient heel wattijd te investeren om uw handelspartners te leren kennen. Op cultureelvlak bevinden de Russen zich op het kruispunt tussen Europa en Azië. Zezijn weliswaar westers georiënteerd, maar de cultuurverschillen blijven.Maar zowel geografisch als cultureel staat Rusland toch een stuk dichterbij België dan bijvoorbeeld India of China.”Is de bureaucratie een probleem?Filiep Vermeersch: “Rusland blijft een van de meest bureaucratischelanden ter wereld en bureaucratie blijft een voed<strong>ing</strong>sbodem voorcorruptie. De aanwezigheid van grote buitenlandse investeerders heeftwel geleid tot een wijzig<strong>ing</strong> van het invester<strong>ing</strong>sklimaat maar menmoet wel degelijk reken<strong>ing</strong> houden met de bestaande regelgev<strong>ing</strong> engewoontes. Het rechtssysteem is in volle ontwikkel<strong>ing</strong>, wat soms leidttot inconsistente uitspraken en rechtsonzekerheid. Denk maar aan derecente inbeslagnem<strong>ing</strong> van een lad<strong>ing</strong> van 167.500 mobiele telefoonsvan Motorola, waarvan er 50.000 meteen werden vernietigd omdat zezogezegd te veel stral<strong>ing</strong> veroorzaakten. Maar op economisch vlak zijner duidelijke tekenen van beterschap en biedt het land enorme perspectievenvoor de Belgische ondernem<strong>ing</strong>en. Rusland is het vierdegrootste land qua bevolk<strong>ing</strong>, de economie groeit er de laatste jaren heelsterk en de Russische middenklasse neemt snel toe. In tegenstell<strong>ing</strong> totvroeger, toen kapitaalvlucht scher<strong>ing</strong> en inslag was, investeren deRussen opnieuw in hun eigen land. Na Moskou begint de rijkdom zichnu ook te verspreiden naar andere steden. En aangezien Rusland zelfweinig producten met een hoge toegevoegde waarde produceert, is erheel wat potentieel voor exporterende bedrijven. België geniet trouwensin een aantal sectoren een stevige reputatie op het gebied vankwaliteit.”16
(5,8%) en machines en toestellen (5,5%). Uit die cijfersblijkt dat de Russische economie vooral op bodemrijkdommendraait en weinig toegevoegde waardecreëert. Gezien de hoge vlucht van de internationaleolieprijzen sinds 2000, is het geen wonder dat deexportinkomsten in de afgelopen vijf jaar de pan uitvlogen.In dezelfde periode zorgden stijgende reëleinkomsten en de herwaarder<strong>ing</strong> van de roebel voor eentoename van de invoer. In 2005 zag het invoerplaatjevan Rusland er als volgt uit: machines en toestellen34,7%, voed<strong>ing</strong>s- en landbouwproducten 13,9%, chemischeproducten 13% en metalen 5,4%.De belangrijkste klanten van Rusland zijn Nederland(10% van de totale export), Italië (9,6%), Duitsland(8%) en de Volksrepubliek China (5,3%). Duitsland(13,4% van de totale import), Oekraïne (7,9%), China(7,4%) en de VS (4,6%) zijn de belangrijkste leveranciers.FEITEN & CIJFERS2005Bevolk<strong>ing</strong> (miljoen) 143,4Bbp (in miljard USD) 766,0Bbp/hoofd (in USD) 5.341,7Gemiddelde wisselkoers RUB/USD 28,3Groei bbp 6,4%Index consumptieprijzen 12,7%Uitvoer (in miljard USD) 245,3Invoer (in miljard USD) 125,1Handelsbalans (in miljard USD) 120,2Werkloosheidsgraad 7,6%2001-2005Bevolk<strong>ing</strong>sgroei -0,5%Reële groei bbp 6,1%Reële groei binnenlandse vraag 7,9%Inflatie 14,8%Buitenlandse invester<strong>ing</strong>en (in % van bbp) 1,6%DE HANDEL MET BELGIËVorig jaar bedroeg de uitvoer van België naarRusland 2.013,2 miljoen euro (een stijg<strong>ing</strong> van 22,01%ten opzichte van 2004). Daarmee is Rusland de twintigsteklant van België. Omgekeerd was de uitvoer vanRusland naar België in 2005 goed voor 4.168,4 miljoeneuro (1,62% van de totale Belgische import), een stijg<strong>ing</strong>van 33,01% ten opzichte van het jaar daarvoor.Daarmee is Rusland de twaalfde buitenlandse leveranciervan ons land. De handelsbalans met Rusland verslechtertsinds 2003 jaar na jaar: -950,1 miljoen euroin 2003, -1.484,0 miljoen euro in 2004 en -2.155,2 miljoeneuro in 2005.De belangrijkste Belgische exportproducten naarRusland in 2005 waren machines en toestellen(22,1%), gevolgd door chemische producten (19%),kunststoffen (10,4%), plantaardige producten(10,3%), transportmaterieel (9,8%), textiel (5,6%),voed<strong>ing</strong>sproducten (5,5%), onedele metalen (5,3%) endierlijke producten (2,1%).In 2005 eisten minerale producten (vooral aardolie)meer dan de helft (51,9%) van de Belgische invoer uitRusland op, gevolgd door edelstenen en -metalen(21,8%), onedele metalen (13,4%) en chemische producten(9%).ECONOMISCHE VOORUITZICHTENOndanks de indrukwekkende economische stabiliser<strong>ing</strong>sinds 1998, blijft het trage tempo van hervorm<strong>ing</strong>eneen schaduw werpen over de toekomstigeeconomische ontwikkel<strong>ing</strong> van het land, ook al zullenaanhoudende hoge olieprijzen de economische groeiverder blijven stimuleren. Anderzijds heeft het gebrekaan structurele hervorm<strong>ing</strong>en in de voorbije jaren aanleid<strong>ing</strong>gegeven tot een capaciteitstekort, wat een hinderpaalvormt voor een verdere toename van de energieproductieen -uitvoer. De groei van het Russischebbp wordt dit jaar vooral voortgestuwd door consumptieen invester<strong>ing</strong>en. Volgens de Intelligence Unitvan de Economist zou de groei dit jaar vertragen tot6% en in 2007 tot 5,5%. Het overschot op de lopendereken<strong>ing</strong> (dat tussen 2001 en 2005 gemiddeld 9,8%van het bbp bedroeg) blijft, maar zou in 2007 door destijgende import en een temper<strong>ing</strong> van de olieprijzendalen tot 7,5% van het bbp. ■EXTRA INFOSURF NAAR ONZE WEBSITE VOOR MEERINFORMATIE BIJ DIT ARTIKEL:<strong>173</strong>15.<strong>ing</strong>-ondernem<strong>ing</strong>magazine.be• Nuttige links & contactenHermitage (Sint-Petersburg)Ondanks deindrukwekkendeeconomische stabiliser<strong>ing</strong>sinds 1998, blijft het tragetempo van hervorm<strong>ing</strong>eneen schaduw werpen overde toekomstigeeconomische ontwikkel<strong>ing</strong>van het land.17