Hoe maken we een flipperkast? - Averbode

W.o.-techniek • 4e leerjaarLesficheHoe maken weeen flipperkast?❙❙Eindtermen2.3 De leerlingen kunnen onderzoeken hoe het komt dat een zelf gebruikttechnisch systeem niet of slecht functioneert.2.7 De leerlingen kunnen in concrete ervaringen stappen van het technisch procesherkennen (het probleem stellen, oplossingen ontwikkelen, maken, ingebruik nemen, evalueren).2.9 De leerlingen kunnen een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technischoplossen door verschillende stappen van het technisch proces tedoorlopen.2.10 De leerlingen kunnen bepalen aan welke vereisten het technisch systeemdat ze willen gebruiken of realiseren, moet voldoen.2.11 De leerlingen kunnen ideeën genereren voor een ontwerp van een technischsysteem.2.12 De leerlingen kunnen keuzen maken bij het gebruiken of realiseren van eentechnisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten enmet de beschikbare hulpmiddelen.2.13 De leerlingen kunnen een eenvoudige werktekening of handleiding stapvoor stap uitvoeren.2.14 De leerlingen kunnen werkwijzen en technische systemen vergelijken enover beide een oordeel formuleren aan de hand van criteria.2.15 De leerlingen kunnen technische systemen in verschillende toepassingsgebiedenvan techniek gebruiken en/of realiseren.2.16 De leerlingen zijn bereid om hygiënisch, nauwkeurig, veilig en zorgzaam tewerken.In een notendopDe leerlingen werken zelfstandig met het 8-stappenplan om een flipperkast te maken.De leerlingen passen dit 8-stappenplan toe om andere constructies te maken.❙❙Leerplandoelen■ ■ VVKBaO 0.5 – 0.7 – 0.8 – 0.10 – 0.12 – 0.15 – 6.3 – 6.6 – 6.11 – 6.12 –6.13 – 6.14 – 6.15 – 6.16 – 6.18■ ■ OVSG WO-TEC-01-4/5/22 WO-TEC-02-2/3/4/8/9/13/14/16/17/18/20/21/22/23/24/25/26/27/30/31 WO-TEC-04-1/2■ ■ GO!© Uitgeverij Averbode, 2009115

W.o.-techniek • 4e leerjaarLesfiche❙❙Didactische suggestiesVoorafDeze les wordt gespreid over twee lesmomenten. Tegen het tweedelesmoment moeten de leerlingen zorgen voor een aantal constructiematerialen.Om die te verzamelen, geeft u hen het best enkele dagen tijd.Zorg ervoor, samen met de leerlingen, dat er een speelgoedflipperkastin de klas aanwezig is.In deze les is het belangrijk dat de leerlingen probleemoplossend lerendenken en handelen. We hanteren hiervoor een duidelijk stappenplan.Om u wegwijs te maken in het stappenplan dat we hanteren, vindt u inde inleiding (bijlage 1) een uitgewerkt voorbeeld.Inleiding• De leerlingen beschouwen een (speelgoed)flipperkast en beschrijvenalle onderdelen: een trekker om de bal te lanceren, hindernissen,een manier om punten te scoren, een opening waarin de bal wegrolt,een systeem om de bal terug in het spel te brengen.• In een klasgesprek ontdekken de leerlingen dat een flipperkastspeelgoed is. Ze bespreken het verschil tussen een zelfgemaakteflipperkast en een flipperkast die je kunt kopen.• U merkt op: Een flipperkast zie je soms ook in een café staan. Sommigemensen zijn eraan verslaafd en verliezen er veel geld aan. Zouden flipperkastendan maar verboden moeten worden?Kern❙❙ Aan de slag met het stappenplan• Kondig aan dat elk groepje een flipperkast gaat maken.Verdeel de klas in groepjes van vier leerlingen en geef hen het stappenplanuit de inleiding.De leerlingen schrijven als titel op het stappenplan: Hoe maken weeen flipperkast? Ze overlopen met hun groepje de verschillendestappen en creëren zo hun constructie.• De leerlingen kunnen eventueel het blad in bijlage 1 gebruiken alsleidraad, als aandachtspunten of als bron voor ideeën.• De stappen 1-5 worden vandaag gezet. De stappen 6-8 zijn voor eenvolgend werkmoment. Tussendoor verzamelen de leerlingen hetnodige materiaal om hun constructie te maken.• Tijdens het construeren in groepen krijgt u de gelegenheid om:• te observeren (u kunt daarvoor de observatielijst uit de inleidinggebruiken);• digitale foto’s te maken voor de nabespreking;• groepen die op de verkeerde weg zitten, bij te sturen zonder huneigen creativiteit te beperken.• Leerlingen die oplossingsgerichte vragen stellen, kunt u als volgtondersteunen:Stel een verduidelijkende vraag, zodat de leerling zelf meer inzichtverwerft. Bv. een leerling vraagt hoe een plankje kan scharnieren enterugveren.klasgesprekspeelgoedflipperkastgroepswerk116 © Uitgeverij Averbode, 2009

W.o.-techniek • 4e leerjaarLesficheHoe maak en verstuur jeeen geheime boodschap?❙❙Eindtermen2.3 De leerlingen kunnen onderzoeken hoe het komt dat een zelf gebruikttechnisch systeem niet of slecht functioneert.2.7 De leerlingen kunnen in concrete ervaringen stappen van het technisch procesherkennen (het probleem stellen, oplossingen ontwikkelen, maken, ingebruik nemen, evalueren).2.9 De leerlingen kunnen een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technischoplossen door verschillende stappen van het technisch proces tedoorlopen.2.10 De leerlingen kunnen bepalen aan welke vereisten het technisch systeemdat ze willen gebruiken of realiseren, moet voldoen.2.11 De leerlingen kunnen ideeën genereren voor een ontwerp van een technischsysteem.2.12 De leerlingen kunnen keuzen maken bij het gebruiken of realiseren van eentechnisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten enmet de beschikbare hulpmiddelen.2.13 De leerlingen kunnen een eenvoudige werktekening of handleiding stapvoor stap uitvoeren.2.14 De leerlingen kunnen werkwijzen en technische systemen vergelijken enover beide een oordeel formuleren aan de hand van criteria.2.15 De leerlingen kunnen technische systemen in verschillende toepassingsgebiedenvan techniek gebruiken en/of realiseren.2.16 De leerlingen zijn bereid om hygiënisch, nauwkeurig, veilig en zorgzaam tewerken.In een notendopDe leerlingen werken zelfstandig met het 8-stappenplan om een boodschap in geheimschriftte maken en te versturen. De leerlingen passen het 8-stappenplan toe bijhet maken van constructies.❙❙Leerplandoelen■ ■ VVKBaO 0.5 – 0.7 – 0.8 – 0.10 – 0.12 – 0.15 – 6.3 – 6.6 – 6.11 – 6.12 –6.13 – 6.14 – 6.15 – 6.16 – 6.18OVSG ■ ■ WO-TEC-01-13/14/18/21/22 WO-TEC-02-1/2/6/7/11/13/14/18/19/20/25/26/28/29/30/31 WO-TEC-03-3/4/6WO-TEC-04-1/2/3© Uitgeverij Averbode, 2009121

W.o.-techniek • 4e leerjaarLesfiche■ ■ GO!❙❙Didactische suggestiesVoorafDeze les wordt gespreid over twee lesmomenten. Tegen het tweedelesmoment moeten de leerlingen zorgen voor een aantal constructiematerialen.Om deze te verzamelen, geeft u hen het best enkele dagentijd.In deze les is het belangrijk dat de leerlingen probleemoplossend lerendenken en handelen. We hanteren hiervoor een duidelijk stappenplan.Om u wegwijs te maken in het stappenplan dat we hanteren, vindt u inde inleiding een uitgewerkt voorbeeld.Inleiding• Met de werkvorm lettercharade (zie lijst didactische werkvormenop cd-rom) worden door vijf leerlingen vijf werkwoorden uitgebeeld.Met de beginletters ervan maken de leerlingen het woordSPION.Bijvoorbeeld:I (inschenken, inpakken, invullen …)O (opheffen, openen, overgeven …)P (plooien, piekeren, proeven …)N (naaien, nieten, niezen …)S (slagen, snuiten, snuffelen …)• Door uit te beelden hebben de leerlingen een woord gevonden.Schrijf dit woord op het bord en laat de leerlingen erbij vertellen.• Bestaan spionnen echt?• Waarvan kennen jullie spionnen?• Wat doen spionnen?• Kun je een spion vergelijken met een detective?• …• Kom nog even terug op het vinden van het woord spion in de eersteactiviteit. Laat de leerlingen vertellen hoe dat verlopen is.De leerlingen hebben werkwoorden uitgebeeld in willekeurige volgorde.Ze verzamelden de eerste letters en zochten het juiste woord. Dit zoueen vorm van geheimschrift kunnen zijn dat een spion gebruikt.Kern❙❙ Aan de slag met het stappenplan• Kondig aan dat elk groepje een geheimschrift en een manier om datte versturen, gaat maken.Verdeel de klas in groepjes van twee leerlingen en geef hen hetstappenplan uit de inleiding.De leerlingen schrijven als titel op het stappenplan: Hoe maak enlettercharadepartnerwerk122 © Uitgeverij Averbode, 2009

W.o.-techniek • 4e leerjaarLesficheHoe maken weeen nestkastje?❙❙Eindtermen2.3 De leerlingen kunnen onderzoeken hoe het komt dat een zelf gebruikttechnisch systeem niet of slecht functioneert.2.7 De leerlingen kunnen in concrete ervaringen stappen van het technisch procesherkennen (het probleem stellen, oplossingen ontwikkelen, maken, ingebruik nemen, evalueren).2.9 De leerlingen kunnen een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technischoplossen door verschillende stappen van het technisch proces tedoorlopen.2.10 De leerlingen kunnen bepalen aan welke vereisten het technisch systeemdat ze willen gebruiken of realiseren, moet voldoen.2.11 De leerlingen kunnen ideeën genereren voor een ontwerp van een technischsysteem.2.12 De leerlingen kunnen keuzen maken bij het gebruiken of realiseren van eentechnisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten enmet de beschikbare hulpmiddelen.2.13 De leerlingen kunnen een eenvoudige werktekening of handleiding stapvoor stap uitvoeren.2.14 De leerlingen kunnen werkwijzen en technische systemen vergelijken enover beide een oordeel formuleren aan de hand van criteria.2.15 De leerlingen kunnen technische systemen in verschillende toepassingsgebiedenvan techniek gebruiken en/of realiseren.2.16 De leerlingen zijn bereid om hygiënisch, nauwkeurig, veilig en zorgzaam tewerken.7 De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.ICT 4 De leerlingen kunnen zelfstandig leren in een door ICT ondersteundeleeromgeving.ICT 6 De leerlingen kunnen met behulp van ICT voor hen bestemde digitale informatieopzoeken, verwerken en bewaren.In een notendopDe leerlingen werken zelfstandig met het 8-stappenplan om een nestkastje te maken.De leerlingen passen dit 8-stappenplan toe om een andere constructie te maken.© Uitgeverij Averbode, 2009127

W.o.-techniek • 4e leerjaarLesfiche❙❙Leerplandoelen■ ■ VVKBaO 0.5 – 0.7 – 0.8 – 0.10 – 0.12 – 0.15 – 6.3 – 6.6 – 6.11 – 6.12 –6.13 – 6.14 – 6.15 – 6.16 – 6.18■ ■ OVSG WO-TEC-01-8/16/22 WO-TEC-02-4/7/8/9/10/23/24/26/27/28/29/30/31 WO-TEC-03-4/5/6 WO-TEC-04-1/2/3■ ■ GO!❙❙Didactische suggestiesVoorafBepaal het geschikte moment om nestkastjes te maken en op te hangen(van de herfst tot eind februari).Deze les wordt gespreid over twee lesmomenten. Tegen het tweedelesmoment moeten de leerlingen zorgen voor een aantal constructiematerialen.Om die te verzamelen, geeft u hen het best enkele dagen tijd.In deze les is het belangrijk dat de leerlingen probleemoplossend lerendenken en handelen. We hanteren hiervoor een duidelijk stappenplan.Om u wegwijs te maken in het stappenplan dat we hanteren, vindt u inde inleiding een uitgewerkt voorbeeld.Inleiding• De leerlingen beelden een dier uit. Wanneer het dier geraden is,schrijft u het op het bord. Daarna schikt u de dieren volgens hunwoonplaats, zonder de naam van de woonplaats te vermelden.Wanneer alle leerlingen hun dier hebben uitgebeeld, zoekt u pergroep dieren naar hun woonplaats (bijvoorbeeld: hol in de grond, ineen boom, tussen het gras, in een nest, onder een steen …).• Door de overmatige bebouwing hebben vogels onvoldoende plaatsen rust om te broeden. Daarom is het nodig dat wij huisjes voorhen maken.Kern❙❙ Aan de slag met het stappenplan• Kondig aan dat elk groepje een nestkastje gaat maken.Een nestkast bezorgt de eigenaar vaak heel wat uurtjes kijkplezier. Doorde moderne bouwmethoden is er in de bebouwde omgeving vaak eentekort aan holtes en nissen waarin vogels kunnen broeden. Het ophangenvan nestkasten is daarom niet alleen goed voor het kijkplezier. Voor veelvogels vormen ze de enige geschikte broedgelegenheid.• Verdeel de klas in groepjes van vier leerlingen en geef hen het stappenplanuit de inleiding. De leerlingen schrijven als titel op het stappenplan:Hoe maken we een nestkastje? De leerlingen overlopen methun groepje de verschillende stappen en creëren zo hun construccharadegroepswerk128 © Uitgeverij Averbode, 2009

W.o.-maatschappij • 4e leerjaarLesficheWerk aan de winkel❙❙Eindtermen4.1 De leerlingen kunnen illustreren dat verschillende vormen van arbeid verschillendtoegankelijk zijn voor mannen en vrouwen en verschillend gewaardeerdworden.7 De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.ICT 4 De leerlingen kunnen zelfstandig leren in een door ICT ondersteundeleeromgeving.ICT 6 De leerlingen kunnen met behulp van ICT voor hen bestemde digitale informatieopzoeken, verwerken en bewaren.In een notendopDe leerlingen ontdekken dat arbeidsomstandigheden verschillen door de evolutie vantechniek en door de plaats op aarde.❙❙Leerplandoelen■ ■ VVKBaO 0.13 – 1.1 – 1.2 – 1.5 – 2.2 – 2.9 – 8.12■ ■ OVSG MAA-SEV-1/2/3/4/5/6/7/8/9/10/11 – MAA-SCV-15■ ■ GO!❙❙Didactische suggestiesInleiding• De leerlingen zitten in een kring. U geeft deze opdracht: wie weet alwat hij/zij later wil worden? Denk er even over na en straks beeld je datberoep uit. De andere leerlingen raden het beroep.Kern❙❙Aantrekkelijk of niet?• U bespreekt met de leerlingen wat hen aantrekt in een bepaaldberoep.• Zijn er beroepen waarvoor je zeker niet wilt kiezen? Waarom niet?• U laat verwoorden waarom ze dat geen leuk beroep vinden. Watvinden de klasgenoten daarvan? U laat de leerlingen reageren.dramatiserenklasgesprek© Uitgeverij Averbode, 20093

W.o.-maatschappij • 4e leerjaarLesfiche•Heeft de klas gelijk of hebben de leerlingen vooroordelen over dieberoepen? Samen met de leerlingen trekt u op onderzoek uit.❙❙Spreekbeurt• De leerlingen maken een spreekbeurt over het beroep dat ze willenuitoefenen. Ze proberen een werkdag te plannen en die werkdagvoor te stellen aan de klas. Ze mogen daarvoor opzoekwerk doen opinternet, iemand interviewen, zoeken in de bibliotheek …• Laat de leerlingen vooral op zoek gaan naar de positieve kanten vanhet beroep. De voorbereiding van de spreekbeurt gebeurt deels inde klas. U begeleidt de leerlingen in hun zoektocht.In bijlage 1 vindt u een checklist voor een spreekbeurt.• De leerlingen geven de spreekbeurt. De leerlingen die de spreekbeurtbeluisteren, krijgen de volgende opdrachten.• Luister goed naar de spreekbeurt.• Noteer wat je leuk vindt aan het beroep.• Noteer wat je minder leuk vindt aan het beroep.• Zou je dat beroep willen uitoefenen? Waarom wel/niet?❙❙ Arbeid vroeger en nu, arbeid hier en elders• De ene helft van de klas krijgt foto’s over vroeger en nu ende andere helft krijgt foto’s over hier en elders.• De leerlingen (ene helft) krijgen twee foto’s: één over de oogst ophet land vroeger en één over de moderne oogstmachines (bijlage2).• De leerlingen (andere helft) krijgen twee foto’s: één over de arbeidsomstandighedenhier en één over de arbeidsomstandighedenelders (bijlage 3).• De leerlingen bespreken de opdrachten en lossen ze op.De leerlingen gaan nu per vier zitten. Ze vertellen hun bevindingenover de foto’s aan elkaar.Slot• U biedt de leerlingen een aantal stellingen aan in verband met dedoelstellingen van de les. U laat de leerlingen hun stellingnameverwoorden.• Stelling 1 – Metselaar zijn is veel zwaarder dan verpleger zijn.• Stelling 2 – Door de computer moeten mensen minder hard werkenen hebben ze meer vrije tijd.• Stelling 3 – Er zijn belangrijke beroepen en minder belangrijkeberoepen.• Stelling 4 – Werken in een fabriek is niet zwaar. Alle machinesvoeren het werk uit.spreekbeurtgroepswerkstellingnamespelper leerling 1 rood,1 oranje en1 groen kaartje❙❙Ook bruikbaar in deze thema’sLater word ik … – Beroepen – Beroepen: vroeger en nu4 © Uitgeverij Averbode, 2009

W.o.-maatschappij • 4e leerjaarLesficheElk kind heeft rechten enplichten❙❙Eindterm4.13 De leerlingen kunnen het belang illustreren van de fundamentele rechtenvan de mens en de rechten van het kind. Ze zien daarbij in dat rechten enplichten complementair zijn.In een notendopDe leerlingen zien in dat ze naast rechten ook plichten hebben.❙❙Leerplandoelen■ ■ VVKBaO 2.2 – 5.6 – 5.8■ ■ OVSG MAA-PJV-10 – 11 – 12■ ■ GO!❙❙Didactische suggestiesInleiding• Bespreek de foto’s en geef de leerlingen een korte schrijfopdracht(bijlage 1).• U bespreekt de uitgevoerde opdracht en legt in die bespreking delink naar de volgende opdracht.Kern❙❙ Ken je je rechten?• U bespreekt de opdracht (bijlage 2). De leerlingen werken die opdrachteerst individueel uit. Daarna vergelijken en bespreken ze deresultaten per twee.❙❙ De rechten van het kind• U geeft de leerlingen informatie over de rechten van het kind. Ukunt dat doen aan de hand van deze informatie.• Na de Tweede Wereldoorlog hebben alle landen van de wereld zichverenigd in een nieuwe organisatie: de Verenigde Naties (VN). Ze willenproblemen oplossen door te praten en niet door oorlog te voeren.Een groep mensen in de VN bekommert zich over het welzijn van dekinderen. Die groep heet Unicef.klasgesprekpartnerwerkonderwijsleergesprek© Uitgeverij Averbode, 200911

W.o.-maatschappij • 4e leerjaarLesficheDe mensen van Unicef hebben het Verdrag inzake de Rechten van hetKind geschreven. Daarin staan de rechten van ALLE kinderen van heelde wereld! Die rechten gelden ook voor jou!Als een land het verdrag goedkeurt, belooft het rekening te houdenmet de kinderrechten. Maar denk nu niet meteen: “Joepie, nu zijn wijde baas!”• U overloopt de rechten van het kind. Bespreek de opdracht (bijlage3). Laat na afloop van de opdracht elke leerling zijn/haar zelf geformuleerdkinderrecht voorlezen. Bespreek klassikaal de voorgelezenkinderrechten.❙❙ Ken je je plichten?• U bespreekt de opdrachten (bijlage 4). U laat de leerlingen aanvoelendat het krijgen van rechten ook plichten met zich meebrengt.• De leerlingen lossen de opdrachten individueel op. Nadien besprekenze die in groep.Slot• We kunnen er voor een groot deel zelf voor zorgen dat de rechtenvan het kind op school, op de speelplaats en in de klas toegepastworden. Laat de leerlingen een antwoord zoeken op deze vragen.• Hoe zie je dat op school?• Wat kun je zelf daaraan doen?• Mogelijke antwoorden:• eerlijk spelen;• anderen niet benadelen;• iedereen telt mee;• iedereen heeft recht op hulp.• Op het einde van de les legt u samen met de leerlingen een aandachtspuntvoor de week vast.klasgesprekonderwijsleergesprekgroepswerk❙❙Bijlagen• Bijlage 1 – werkblad Kinderarbeid en onderwijs• Bijlage 2 – werkblad Ken je je rechten?• Bijlage 3 – werkblad Rechten van het kind• Bijlage 4 – werkblad Ken je je plichten?12 © Uitgeverij Averbode, 2009

W.o.-mens • 3e/4e leerjaarLesficheMaandpunt 8Een helpende hand❙❙Eindtermen3.4 De leerlingen kunnen in concrete situaties verschillende manieren van omgaanmet elkaar herkennen en erover praten.3.5 De leerlingen tonen de bereidheid om zich te oefenen in omgangswijzenmet anderen waarin ze minder sterk zijn.3.6 De leerlingen tonen in een eenvoudige conflictsituatie de bereidheid om tezoeken naar een geweldloze oplossing.4.10 De leerlingen weten dat ze in het contact met gehandicapten attent moetenzijn voor de noden en verwachtingen van die mensen.In een notendopWe gaan opruimen! Hoe dikwijls ziet u niet dat enkele leerlingen stilletjes wegglippenof dat er leerlingen zijn die altijd als eerste hun hulp aanbieden. In dit maandpunt gaanwe ervaren hoe het is om spontaan de anderen te helpen en hoe moeilijk het soms isom spontaan hulp te vragen aan kinderen of aan volwassenen.❙❙Leerplandoelen■ ■ VVKBaO 1.14 – 2.3 – 2.7 – 2.9 – 4.11 – 4.12 – 8.1■ ■ OVSG MNS-SV-2.1.1 – 2.1.2 – 2.1.3 – 2.1.4 – 2.1.5 – 2.1.6 – 2.2.1 –2.2.2 – 2.2.3 – 2.2.4 – 2.2.5 – 2.3.4■ ■ GO!❙❙Didactische suggestiesMaandopeningKern❙❙ Jong en oud samen• U brengt een bezoek aan een rustoord in de buurt van de school. Insamenspraak met de verantwoordelijke kunt u (samen) een activiteitplannen:• spelletjesuur;• samen (zit)turnen;actie ondernemen© Uitgeverij Averbode, 200975

W.o.-mens • 3e/4e leerjaarLesfiche•❙❙•• een wandeling met de rolstoelen;• de bejaarden in de school uitnodigen en samen met de computerspelen/werken;• een dansje, liedje, toneeltje … dat de leerlingen voorbrengen …De leerlingen beslissen (in overleg met u) hoe ze die activiteitenaanpakken.De hoofdbedoeling is dat kinderen ervaren hoe fijn het is om voormedemensen te zorgen of welke moeilijkheden die zorg met zichmeebrengt. De leerlingen verwoorden hun ervaringen na de activiteit.Verzorgende beroepenU houdt een klassikale brainstorming op het bord. De leerlingennoemen beroepen die een (ver)zorgende functie hebben.In groepjes van twee kiezen de leerlingen een beroep dat op hetbord staat en beelden dat uit in een tableau vivant. De andere leerlingenraden het beroep. U herhaalt met de leerlingen waarom dateen verzorgend beroep is.evaluatiegesprektableau vivant❙❙ Neen, dat is van mij!• Zorgen voor iemand betekent ook dat de leerlingen hun materiaaluitlenen om iemand verder te helpen. Het is echter normaal dat deleerlingen niet alles even gemakkelijk uitlenen of delen.De leerlingen schrijven tien voorwerpen op waaraan ze gehecht zijn.Met een rode stift omcirkelen ze welke vijf voorwerpen ze nooitzouden uitlenen.• In een klasgesprek verklaren de leerlingen waarom ze die voorwerpenniet graag uitlenen.• Ze zijn te kostbaar.• Ik ben bang dat ik ze niet ga terugkrijgen.• Ze hebben een emotionele waarde voor mij.• Ik ben bang dat ze stuk zullen gaan.• Mijn stiften kunnen opgeraken.• …• Elke leerling gaat voor zichzelf op een eerlijke manier na of hij/zijiemand is die gemakkelijk uitleent of niet. In combinatie met hetklasgesprek kan die activiteit uitgroeien tot een kringgesprek.klasgesprekkringgesprek❙❙•Dank u wel …Mooie toverwoordjes die zoveel wonderen verrichten, maar zodikwijls vergeten worden …U kondigt aan dat de leerlingen vanaf nu telkens moeten bedankenwanneer ze van iemand iets krijgen. De leerlingen kunnen ookiemand spontaan bedanken, zomaar, voor iets kleins … In bijlage2 vindt u voorbeelden van dankkaartjes. De leerlingen noteren dereden waarom ze die persoon bedanken. Nu kunnen de leerlingenop elk moment van de dag zo’n kaartje nemen, invullen en overhandigenaan de persoon die ze willen bedanken. De leerlingen kunnenook zelf dankkaartjes ontwerpen.76 © Uitgeverij Averbode, 2009

W.o.-tijd • 4e leerjaarLesficheWe zijn open!y Eindtermen5.4 De leerlingen kunnen tijdsaanduidingen op openings- en sluitingstijdencorrect interpreteren.ICT 4 De leerlingen kunnen zelfstandig leren in een door ICT ondersteundeleeromgeving.ICT 6 De leerlingen kunnen met behulp van ICT voor hen bestemde digitaleinformatie opzoeken, verwerken en bewaren.In een notendopIn deze activiteit lezen de leerlingen de openings- en sluitingstijden op openbaregebouwen correct af en kunnen ze ze correct interpreteren.y Leerplandoelenn VVKBaO 1.13 – 8.5n OVSG 38n GO!y Didactische suggestiesInleiding• U laat de leerlingen vertellen op welke gebouwen ze (tijdens eenleerwandeling) openings- en sluitingstijden kunnen aflezen. Schrijfdie gebouwen op het bord. Later (na de leerwandeling) komt u hieropterug: Welke gebouwen vinden we in de omgeving van de school?• De leerlingen vinden ook openings- en sluitingstijden terug bij banken.In een klasgesprek wordt besproken of banken ook winkels zijnof niet? De leerlingen formuleren vrij hun mening.• Ook de openingstijden van het gemeente- of stadhuis, de bibliotheek,de apotheker, de bank, het café, de post, de sporthal, hetzwembad, het fitnesscentrum … worden besproken. (De openingsensluitingstijden van winkels werden reeds behandeld in het 3eleerjaar).• De leerlingen kunnen de openings- en sluitingstijden van gebouwenin de omgeving van de school ook op internet opzoeken. Hiervoorgebruiken ze een zoekmachine. Op het werkblad Kom binnen noterende leerlingen de gevonden gegevens (bijlage 1).• Bied ook het kopieerblad aan (bijlage 2). Daar vindt u enkele afbeeldingenvan gebouwen met hun openings-en sluitingstijden.klasgesprek1 2© Uitgeverij Averbode, 200949

W.o.-tijd • 4e leerjaarLesficheKern❙❙ Op leerwandeling• Indien u deze leerstof integreert in een leerwandeling, bespreek danenkele simulaties.Bijvoorbeeld• Ik ga vandaag direct na de school naar de bieb. Kan ik hier dan alterecht met mijn boeken?• Ik wil snel, nog voor de school ’s middags om half 2 begint, naar depost. Is het postkantoor dan geopend? Hoe lang moet ik wachten?Wanneer ga ik het best die dag?• De leerlingen merken onderweg op dat bij sommige cafés, restaurants… het sluitingsuur niet vermeld staat. Bespreek dit: Sluiten diedan niet?❙❙ Verwerking• Na de leerwandeling (of na de inleiding) noteren de leerlingen ophet werkblad Gebouwen in jouw buurt (bijlage 3) de openings- en desluitingstijden van twee verschillende gebouwen.De leerlingen zijn vrij in hoe ze de uren noteren (digitaal of ingesproken taal, bv. open van 8.30 uur tot 17.00 uur of open van halfnegen tot vijf uur (Let op: uur wordt niet afgekort.) Hier hebt u dekeuze om met verschillende groeperingsvormen te werken.• Alle leerlingen noteren op hun blad de uren van twee dezelfdegebouwen die de klas kiest.• De leerlingen kiezen tijdens de wandeling zelf twee gebouwenwaarvan ze de uren noteren.• U hebt een groepje de taak gegeven om de openings- en sluitingsurenvan twee gebouwen te noteren. De andere groepjes kregenvan u tijdens deze leerwandeling andere opdrachten.• In de klas verwerkt u deze activiteit.U overloopt klassikaal de openings- en sluitingstijden van de bieb ophet werkblad In de bieb (bijlage 4). U laat de leerlingen nadenken enredeneren bij de nadenkertjes. Met een onderwijsleergesprek komtu tot de juiste conclusies.• De leerlingen bekijken het voorbeeld op het werkblad Kom binnen(bijlage 1) en werken op dezelfde manier voor hun eigen winkels.De openingstijden worden eerst digitaal genoteerd. Vervolgens gaanwe de openingstijden, zoals in het voorbeeld, noteren of inkleurenop balkjes (bijlage 5). De bijkomende vraagjes worden aan de handvan de openings- en sluitingstijden ingevuld. Als leerkracht trachtu de openings- en sluitingstijden van alle gebouwen in de omgevingvan de school te laten invullen. Kom terug op het voorbereidendklasgesprek. Bekijk het bordschema.• Zijn er gebouwen in de omgeving van onze school met openings- ensluitingstijden die we nog niet hadden genoteerd op het bord?• Staan er op het bord gebouwen met openings- en sluitingstijden die nietin de omgeving van de school staan?341 550 © Uitgeverij Averbode, 2009