Klik hier voor de inkruisfolder - Koole & Liebregts

Inkruisen is van alle tijden.Koole & Liebregts heeft meer dan 15 jaar ervaring in de verkoop van rundersperma. In die periode zijn de Holstein en Montbéliarde steeds de meest verkochterassen. Terecht; ze hebben bewezen het best te passen in het streven naar een optimaal rendement. Maar er zijn meer rassen die u kunt gebruikenom in te kruisen. In deze brochure willen wij feiten aanreiken die de juiste keuze voor een ras en de methode van inkruisen makkelijker maken.100%Montbeliarde.dochter LavalSinds wanneer kruisen we in Nederland in?Inkruisen is van alle tijden. Nog maar 30 jaar geleden hadden we in Nederlandhoofdzakelijk MRIJ’s, FH’s en Blaarkoppen. Inmiddels zijn dat spelden inde hooiberg. De 3 populaties zijn praktisch volledig door inkruisen verdwenen.De weerstand die sommige veehouders bij inkruisen voelen, getuigdvan een erg kort geheugen. Maar ja, emotie speelt in de fokkerij nog altijdeen grote rol.Landbouwhuisdieren worden gehouden om te zorgen voor een inkomen.Door fokkerij kunt u dit inkomen verbeteren. Als de liefhebberij voor de fokkerijeen te grote rol gaat spelen kan de winst onder druk komen te staan.Soms zover dat hobbyfokkerij ontstaat. De meeste melkveebedrijven wordengroter. De fokkerij zal vaker ingezet worden om de bedrijfsvoering te optimaliseren.Gebruik maken van de sterke punten van andere rassen om dezwakke punten van het eigen ras, c.q. de eigen veestapel te compenseren iseen zeer succesvolle methode. Vooral kenmerken met een lage erfelijkheidsgraad,zoals bijvoorbeeld vruchtbaarheid, zijn door in te kruisen snel teverbeteren. Dit gaat veel sneller als u de beste stieren van een ander ras gebruiktdan met de beste stieren van het eigen ras.Welke veehouder kan meer verdienen met inkruisenen welke niet?Maximaal melk produceren met de laagste kosten. Dit is voor elk melkveebedrijfhet uitgangspunt. Maar ja, helaas is een productie van 12.000 kg per koe met 2cent voerkosten en 10% uitval onmogelijk. U zult voor uw bedrijf een eigen uniekoptimum moeten vaststellen. Zit uw stal vol? Kunt u koeien managen die meerdan 10.000 kg geven? Zit in het rantsoen meer dan 75% gras? Wat is uw huidigeinseminatiegetal? Hoe hoog is uw uitval? Hoe hoog is uw celgetal? Etc.Voordat u aan kruisen begint zult u deze vragen moeten beantwoorden.Twee zaken moeten in uw gedachten centraal staan:1. Er moet voldoende melk op uw bedrijf geproduceerd worden.2. Organisaties die bepaalde rassen promoten hebben een commercieel belang.Bij sommigen is de drang om te verkopen zo groot dat uw positie opde tweede plaats beland. Bedenk echter dat het op de korte termijn goedmogelijk is om met een goede marketing veel van een slecht product te verkopen.Op de lange termijn lukt dit echter niet. Fokkerij is een zaak van delange termijn. Controleer de argumenten. Er zijn vele internationale rassenvergelijkingsproeven.In deze brochure vindt u de belangrijkste.Waarom inkruisen?Het meest voorkomende melkras is uiteraardHolstein. Dit ras heeft grote productie kwaliteiten.De productie aanleg is bereikt door een jarenlangesterke selectie op productie. En nogaltijd weegt productie zwaar mee in de meestefokdoelen van de verschillende aanbieders.Een groot nadeel van de Holstein fokkerij is datde variëteit in bloedlijnen sterk afgenomen is.Met te hoge inteelt percentages als gevolg. Inteeltleidt met name tot verminderde vruchtbaarheiden fitheid van de dieren.Tabel 1. % inteelt in hetHF ras per landLand % inteeltUSA 5,1Canada 4,9Frankrijk 4,8Duitsland 4,7Denemarken 4,7Nederland 4,2Nieuw Zeeland 3,5Bron van Raden P.Interbull 2005 MeetingDe meeste veehouders zijnbeter af als ze inkruisen.

Welke rassen zijn geschikt om in te kruisen?Dat is afhankelijk van uw fokdoel. Onze ervaring is dat veel veehouders wel voldoendemelk per koe willen over houden. F1-vaarzen die veel minder melk gevendan de zuivere HF moeten een ander rantsoen krijgen. Verder is het zaak om eenuniforme veestapel te behouden. Teveel afwijking in grootte en lengte van de dierengeeft teveel ongemak in de boxen en de melkstal.De omvang van het fokprogramma is ook belangrijk. Rassen die maar 10proefstieren per jaar getest bieden te weinig bloedspreiding en selectiemogelijkheden.Aanhangers van deze rassen hanteren vaker emotionele argumentendan zakelijke argumenten. Om al deze redenen vallen er veel rassenaf. Daarnaast moet u zich realiseren dat u niet alleen de sterke, maar ook dezwakke punten van een ras erbij krijgt.100% Montbeliarde. dochter NikosDe Holstein koe is voor velen te ver doorgefokt op productie.Op veel bedrijven is het inseminatie getal veel hoger dan 10 jaar geleden.Ook is de algemene gezondheid van de Holstein koe er niet beter op geworden.Probleemloos melk produceren met gezonde koeien die weinig aandachtnodig hebben wordt steeds lastiger met Holsteins. Nu veel bedrijvensterk groeien wordt het tijd dit probleem aan te pakken. Vaak horen we vanorganisaties die geen stieren aanbieden om in te kruisen dat dit prima kanmet Holstein stieren. In theorie is dit mogelijk. Dit proces gaat echter zeerlang duren. Afwijkende bloedlijnen zijn nauwelijks voorhanden, bovendien zijnde erfelijkheidsgraden voor de secundaire kenmerken zeer laag. Hierdoor zullende veranderingen zeer langzaam gaan. Inkruisen met rassen die veel beterzijn op de belangrijke secundaire kenmerken gaat veel sneller.Tabel 2. Productie van raszuivere melkkoeien in Nederlanddgn kg melk %vet %eiwit kg v+eBrown Swiss 355 7652 4,52 3,65 625Montbeliarde 328 7667 4,24 3,48 592Jersey 346 5641 5,96 4,1 567MRY 332 6743 4,45 3,63 545Blaarkop 315 6166 4,38 3,57 490Fleckvieh 305 6185 4,20 3,51 477Bron: Veeteelt, Sept 2007.Tabel 2a Productiecijfers voor kruislingen (50-75%). Melkcontrole jaar 06-07dgn kg melk %vet %eiwit kg v+eJersey 341 8051 4,81 3,69 684Montbeliarde 325 7725 4,36 3,49 607Brown Swiss 336 8058 4,52 3,59 653Fleckvieh 321 6677 4,39 3,47 525Bron: Veeteelt, Sept 2007.De belangrijkste conclusies uit tabel 2 en 3 per ras zijn:Jersey:F1 zijn te klein en te veel last van slepende melkziekte.Brown Swiss: Heeft 2 sterke punten; beenwerk en eiwit. Scoort zwak vooropfokgemak kalveren. De melksnelheid vormt een probleem.Montbeliarde: Sterke secundaire kenmerken, geen grote nadelen.Fleckvieh: Sterke secundaire kenmerken en bespiering. Te lage productieen matige uierkwaliteit.Scandinavisch Rood*: Sterke secundaire kenmerken, nafok minder uniform,geen grote nadelen.MRIJ:Goede secundaire kenmerken en hoog eiwit. F1 is kleinevenals het fokprogramma.Blaarkop: Voegt in de breedte te weinig toe. Klein fokprogramma*: Met Scandinavisch roodbont wordt hier Zweeds en Deens roodbont bedoeld.Noors roodbont heeft een te lage productie.Tabel 3. Sterke en zwakke punten per ras. (t.o.v het Holstein ras)Jersey Bswiss MON Fleckv Scan Red MRIJ Blaaraantal proefstieren 500 400 170 650 300 10 5productie aanleg -- -- -- ---- -- ---- -----gehaltes ++++ ++ + + 0 +++ +afmetingen F1 ---- 0 0 0 -- -- -uierkwaliteit - - - ---- - -- --beenwerk +++ ++++ +++ +++ ++ ++ +++bespiering ---- 0 ++ +++ - ++ +vruchtbaarheid ++ + +++ +++ +++ +++ +++celgetal 0 ++ ++++ ++++ ++++ ++ ++melksnelheid 0 ---- 0 0 0 + 0zware geboortes ++++ 0 - --- ++ - 0ziekteresistentie -- + +++ +++ +++ ++ +++duurzaamheid ++ ++ +++ +++ +++ ++ ++afkalfgemak ++ 0 +++ ++ ++ ++ +opfokgemak 0 --- - -- 0 0 0Bron: Inkruisen op Holstein. K&L 2005

Waarmee moet ik deF1 insemineren?De meeste vooruitgang boekt u met de eerste kruising. Op HF adviseren wij om Montbéliardes in te kruisen.Dit levert per saldo de meeste winst op. Vervolgens kunt u meerdere trajecten volgen.1. Verdringen met Montbéliarde stieren.De meeste veehouders, die ooit aan Montbéliardesbegonnen zijn hanteren de verdringingskruising.Uiteindelijk krijgen ze een 100% Montbéliarde veestapel.Dit geeft een uniforme veestapel welke 8500kg per melk tegen een zeer scherpe kostprijs laatnoteren.2. De scherpste dieren kruisen met Montbéliardestieren.Natuurlijk is het niet zo dat elke Holstein koe omvalt.Op veel bedrijven is de situatie redelijk maarzijn er toch veel koeien die moeite hebben omhun conditie vast te houden. Veel gras in het rantsoenen veel melkaanleg zijn hiervan vaak de oorzaak.Vaak hebben deze koeien vlakke en nauwekruizen. Grofweg 30 tot 50% van de dieren kangekruist worden met een Montbéliarde stier. DeF1 kan dan of met een HF of met een MON stiergepaard worden. Deze aanpak vraagt om inzichtin de koe. Een K&L paringsadviseur kan u hierbijondersteuning geven.3. Een driewegkruising met Montbéliardes,Scandinavich Rood en HF.De optimale melkproductie ligt hier op 8500 kg. Deveestapel is minder uniform. Wel wordt in de 3-wegkruising de optimale heterosis gebruikt. Deze veestapellaat de beste resultaten voor afkalven, uiergezondheiden uitval zien.4. Een 3-weg kruising met Brown Swiss.In een aantal gevallen adviseren wij ook het gebruikvan Brown Swiss, dit ras heeft enkele belangrijke nadelenmaar onderscheidt zich zeer sterk door de bestebenen. Op bedrijven waar het beenwerk een grootprobleem is adviseren we gericht het gebruik vanBrown Swiss in een 3 wegkruising met HF en MON.Heterosis effecten in % bij inkruisenGeneratie 2 rassen 3 rassen 4 rassen1 100 100 1002 50 100 1003 75 75 1004 63 88 885 69 88 946 66 84 947 67 86 948 67 86 93Bedenk:• Organisaties die hoofdzakelijk belangen hebben ineen ras zullen het gebruik van een ander ras altijd afraden.• Als u een ander ras op Holstein gebruikt moet dit rasniet te ver van het HF ras afstaan qua bouw en productiekenmerken.U krijgt anders teveel verschillentussen de dieren.• Vraag altijd naar feiten, niet naar meningen, als u zicheen juist beeld wilt vormen.• Leer van de ervaringen van andere veehouders. Zijgeven vaak betrouwbare informatie.• In de jaren 70 begonnen veehouders in Nederland inte kruisen met HF. De fokkerijorganisaties van toen gingennaar de USA en kwamen terug met de boodschapdat het FH ras superieur was. Een aantal veehoudersaccepteerde dit niet en gingen zelf sperma importeren.Zij roeiden tegen de stroom in en kregen gelijk.• Veel inteelt betekent veel invloed van dezelfde bloedlijnen.Inteelt leidt tot een slechtere vruchtbaarheid enmeer doodgeboren kalveren. Ook neemt de algemenegezondheid af.• Inkruisen betekent het vermengen van vreemd bloed.Dit is heterosis. Vooral de gezondheid en de vruchtbaarheidworden fors beter.

Friesland Noord:Anne Jongsma 06-22117612Bel de K&L vertegenwoordigervoor het beste adviesvoor uw bedrijf.Midden Nederland:Arjan Kort 06-10608998Friesland Zuid:Wietse Huisman 06-28686670West Nederland:Pieter Koppelaar 06-26664679Friesland West / Noord Holland:Kees Boon: 06-16122413Zuid Nederland:Tom Korsten 06-11372921Frans van Doren: 06-23998601Groningen / Drenthe:Cor van Dijk: 06-55191344Oost Nederland:Hein Blikman 06-54900417Kantoor:Walter Liebregts, 0572-394778Koole & Liebregts BVMelk Het Verschiltel. 0572-394778 | fax 0572-394891 | e-mail: koole.liebregts@wxs.nl | www.koole-liebregts.com