Deel II - De Grote Oorlog - 1914 - 1918 - 2de-artillerie.be

DEEL IIDE GROTE OORLOGvan 1914 tot 1918

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐2

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHoofdstuk 1:ALGEMEENHEDENOp 28 juni 1914 wordt in SARAJEVO de Oostenrijkse kroonprins, FRANZ –FERDINAND vermoord door een Servische nationalist. Deze moord vormt deaanleiding van wederzijdse bedreigingen tussen de grote Europese mogendheden. Hetkeizerrijk Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan SERVIE; het Duitse Rijksteunt zijn buren en RUSLAND neemt het op voor zijn geloofsgenoten. FRANKRIJKlaat zich niet onbetuigd en bedreigt dan weer DUITSLAND, zijn eeuwige rivaal. Inheel Europa groeit de onrust…Op1 augustus 1914 trekken Duitse troepen het Groothertogdom LUXEMBURGbinnen. Diezelfde dag verklaart DUITSLAND de oorlog aan RUSLAND. Op 3augustus 1914 verklaart de Duitse “Kaiser” de oorlog aan FRANKRIJK en eist in eenultimatum aan de Belgische regering dat ons land vrije doortocht zou verlenen aan deDuitse troepen in hun opmars tegen FRANKRIJK. De Belgische regering beroept zichop zijn neutraliteit en de onschendbaarheid van zijn grondgebied, destijds doordiezelfde mogendheden gewaarborgd. De regering verwerpt het ultimatum….Ondertussen is in BELGIE de Algemene Mobilisatie afgekondigd op 31 juli 1914. Op2 augustus 1914 stelt de Ministerraad koning ALBERT I aan als opperbevelhebbervan het Leger. Na een pathetische oproep aan de natie, afgelegd voor de verenigdeKamers, stelt de Koning zich aan het hoofd van zijn troepen.Op 4 augustus 1914 bezetten het TWEEDE REGIMENT ARTILLERIE (2A) en deArtilleriegroepen van de GEMENGDE BRIGADES ( A/GemBde) de concentraties,die hen door de TWEEDE LEGERDIVISIE ( 2LD) in de streek van LEUVEN wordentoegewezen. Aanvankelijk blijft alles rustig….Zonder verdere waarschuwing, overschrijden in de ochtend van 4 augustus 1914 deDuitse legers de grens bij MONTZEN en VISE / WEZET en vallen de Belgischeverkenners aan. De stoottroepen van generaal VON EMMERICH vallen, bijverrassing, de vesting LIEGE / LUIK (PFL = place fortifiée de Liége - NVDR) in derug aan. De forten, die de stad moeten beschermen, zijn daar niet op voorzien en dusuiterst kwetsbaar langs die zijde. Daarenboven beschikt de Duitse artillerie over zwaremortieren van 420mm en daartegen is geen beton opgewassen… Het Belgisch Legertrekt zich dan ook terug en concentreert zijn verdediging op de rivieren GETE enDEMER in de streek van TIENEN.Het EERSTE Duitse LEGER van VON KLUCK, dat over VISE / WEZET en doorLimburg oprukt, wordt er, vanaf 12 augustus 1914, in bloedige gevechten gewikkeldmet de Belgische verdedigers . De snelle opmars van de Duitse troepen was medemogelijk omdat zich, net in die streek, geen enkel fort bestond dat het overschrijdenvan de MAAS kon verhinderen. Ofschoon de legerleiding reeds op deze lacune hadgewezen in 1889, bleef de regering doof voor de wensen van de militairen, vooralomdat de financiële middelen ontbraken. Later, in 1932, zou men in die streek dantoch het fort van EBEN - EMAEL bouwen, dat als oninneembaar werd beschouwd. Degeschiedenis heeft ons geleerd dat het anders is verlopen…..Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐3

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUit deze eerste oorlogsdagen onthouden wij vooral de veldslagen bij ORSMAAL-GUSSENHOVEN, SINT MARGRIET-HOUTEM en HALEN.. De gevechten bijHALEN zijn bekend als “ De slag der zilveren helmen” en betekenen zowat het eindevan de aanvallen te paard en de ondergang van de Duitse Ruiterij.Nadat op 16 augustus 1914 de vesting LIEGE / LUIK is gevallen, rukken hetEERSTE en TWEEDE Duitse LEGER, resp. onder het bevel van VON KLUCK enVON BULOW, in versneld tempo en onstuitbaar verder op. Onze troepen wordenverplicht zich terug te trekken binnen de versterkte vesting ANTWERPEN ( PFA )waar zij zich vanaf 20 augustus 1914 hergroeperen. In hun ijver om het Franse Legerin de rug te kunnen aanvallen, laten de Duitsers slechts een beperkte troepenmachtvoor ANTWERPEN om onze troepen te bewaken. Het zal hen evenwel duur te staankomen….Het Belgisch Leger zal immers twee verwoede aanvallen uitvoeren op de Duitsebevoorradingslijnen. Zij staan bekend als de EERSTE en TWEEDE UITVAL UITANTWERPEN”. De Duitsers worden nu verplicht belangrijke troepenonderdelen, opweg naar g het front, naar ANTWERPEN af te leiden of terug te roepen. Hierdoorzullen deze uitvallen, enerzijds, bijdragen aan het succes van de Franse Legers bij develdslag op de MARNE, maar ons anderzijds de woede van de Duitse legerleiding opde hals halen.Als ook de vesting ANTWERPEN onhoudbaar wordt, begint het Belgisch Leger vanaf9 oktober 1914 de grote terugtocht door VLAANDEREN. In de tweede helft vanoktober 1914 zal dit leiden tot de bloedige “ Slag aan de IJZER”. Begin november1914 gaan de sluizen in NIEUWPOORT open en wordt het water de bondgenoot vande Belgen. Het is het begin van een vier jaren durende loopgravenoorlog met al zijnontberingen en verschrikkingen.In juli 1918 starten de Geallieerde troepen hun bevrijdingsoffensief, dat eindigt met decapitulatie van Duitsland en de wapenstilstand op 11 november 1918. Eenverschrikkelijke oorlog, met talrijke dodelijke ontwikkelingen is dan voorbij, maarEUROPA zal er na 1919 heel anders uitzien. In de bloesems van de vrede, kiemt eennieuw en nog gruwelijker gevaar…..Dit “DEEL 2” behandelt de wapenfeiten van de groepen en de batterijen van 2A envan de artilleriegroepen van de VIJFDE, ZESDE en ZEVENDE GemBde, die samende Artillerie van de 2LD vormen. De slagorde vindt de lezer in fine van “ DEEL I”hiervoor.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐4

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHoofdstuk 2HET GEVECHT BIJ AARSCHOT18 – 19 augustus 1914Na de gevechten op de GETE en de DEMER trekt het Belgisch Leger zich terug op delinkerover van de DIJLE. Samen met elementen van de 3LD krijgt de 24 ste Batterijvan de Artilleriegroep 6 de GemBde (A/6), onder bevel van Cdt VEREECKEN, deopdracht de toegangen ten noorden en ten oosten van AARSCHOT te verdedigen,teneinde de linkerflank van ons leger te beschermen.De 24 ste Batterij staat opgesteld ten zuiden van de stad met een waakrichting naar hetnoordoosten. Zij blijft de hele nacht op haar stelling. Om niet door de vijand verrast teworden , heeft de Batterij haar paarden en wagens gegroepeerd. En dat de vijand in debuurt is, merken de kanonniers aan de branden die de hele nacht woeden van oost naarwest en de noordelijke hemel in een rode gloed zetten.Bij dageraad vliegt een Duits vliegmachine – door de soldaten weldra “ TAUBE”gedoopt – over de stelling. Het duurt dan ook niet lang of de batterij ligt onder hetartillerievuur van de Duitsers. Onze waarnemers salgen er niet in de mondingsvlamvan de vijand te ontdekken en zo blijft zijn vuur dan ook onbeantwoord.Cdt VEREECKEN krijgt geen enkel order en hij zoekt dan ook Maj VANLANCKER, de commandant van de Artilleriegroep 9 de GemBde (A/9) in zijn buurt,op. Deze batterijen zijn evenwel in volle strijd gewikkeld en de majoor vraagt om zijnaftocht te dekken. Ook nadien aan zijn lot overgelaten, besluit Cdt VEREECKEN hetgevecht af te breken en zich terug te trekken langs NIEUWRODE. Het opgeëistevoertuig, dat de administratie en de bagage van de officieren vervoert, wordt door deDuitse Cavalerie aangevallen en buitgemaakt. De 24 ste Batterij bereikt zonder verdereverliezen het dorp WEZEMAAL, waar ze haar Brigade terugvindt.Het Operatieorder van 18 augustus 1914 om 19u30 beveelt de terugtrekking van hetBelgisch Leger op de lijn NEERIJSE – LEUVEN – ROTSELAAR. De 2LD wordtvanaf middernacht teruggetrokken op de lijn WESPELAAR – ROTSELAAR –WEZEMAAL. De 5 de GemBde moet deze aftocht dekken.Voor de uitvoering van deze orders zal de 5 de GemBde, samen met haar artilleriegroep(A/5 – Maj KESTENS) stelling nemen tussen ROTSELAAR en WERCHTER. Destelling biedt weinig dissimulatie en is zichtbaar vanaf de kerktoren vanROTSELAAR. Maar de omstandigheden laten geen andere keuze over. TweeBatterijen, de 20 ste en de 21 ste Batterij en een sectie van de 19 de Batterij vinden erplaats .Om 12u30 opent de 20 ste Batterij het vuur op vijandelijke infanterie die over desteenweg van AARSCHOT naar LEUVEN afzakt. Ook vijandelijke voertuigen tenzuidoosten van de WIJNGAARDBERG worden onder vuur genomen. Ook wordtvijandelijke artillerie ontdekt achter het kleine bos ten noorden van EECKT. Dit doelwordt door de 20 ste en 21 ste Batterij samen onder vuur genomen.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐5

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOm 14u00 komt het bevel tot terugtrekken over WAKKERZEEL; vijandelijke troepenbedreigen de linkerflank. Terwijl enkele granaatkartetsen neervallen, gaan debatterijen “ in bataille” en trekken zich terug. De 20 ste Batterij is verplicht dwars doorhet vijandelijk vuur te galopperen: zij lijdt echter geen verliezen!De vermoeide troepen van de 2LD trekken zich op 20 augustus 1914 terug binnen devesting ANTWERPEN (PFA) en kantonneren in de buurt van LIER.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐6

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHoofdstuk 3DE ROL VAN DE VESTING ANTWERPENVerrast door de overmacht van de vijand en zwaar vermoeid door de lange,geforceerde marsen en door de talrijke achterhoedegevechten, trekt het Belgisch Legerzich terug binnen de versterkte vesting ANTWERPEN (PFA). Het ontsnapt op dezewijze aan de omsingeling door het leger van VON KLUCK.In de tweede helft van de vorige eeuw werd ANTWERPEN uitgebouwd tot een sterkevesting. Niet minder dan drie concentrische gordels beschermen de stad, die in de rugwordt afgedekt door de SCHELDE. Het centrum is afgeschermd met een stevige wal,voorzien van verdedigde poorten ( huidig traject van de autoweg E19/E34 – NVDR).Een viertal kilometer daarvoor liggen de forten Nr 1 tot 8 ( traject van de huidigeKrijgsbaan – NVDR ) en op ongeveer 15 kilometer liggen in een grote halve cirkel vanBORNEM tot BERENDRECHT talrijke forten van de buitenste verdedigingsgordel,aangevuld met schansen en natuurlijke hindernissen. Het is binnen sterk gewaandeverdedigingslijn dat het Belgisch Leger zich hergroepeert.Onze divisies zullen met alle middelen, die binnen hun bereik liggen, een belangrijkerol blijven spelen op het westelijk oorlogstoneel. Zij zullen zich ondermeer toeleggenop het aantrekken en binden van belangrijke vijandelijke formaties voorANTWERPEN. Hierdoor zal de druk op de Franse en Engelse legers in hetnoordoosten van FRANKRIJK en aan de MARNE merkelijk verminderen. Ons Legerzal elke kans waarnemen om offensief in actie te komen.Het zal deze kansen benutten in twee omstandigheden:- ten eerste, wanneer onze bondgenoten belangrijke gevechten leveren en eralle baat bij hebben dat zoveel mogelijk vijandelijke troepen gebondenworden, om hen te beletten als versterking op te treden;- ten tweede, wanneer de strijdkrachten van het Belegeringsleger zoverminderd en verzwakt zijn, dat een offensief gunstig lijkt.Deze samenwerking tussen het Belgisch Leger en zijn bondgenoten in het zuiden zalbestaan uit een aantal uitvallen uit de vesting ANTWERPEN op verschillendetijdstippen en met de hierboven genoemde bedoelingen.Weinige dagen na de terugtocht van ons leger doet zich reeds een dergelijkegelegenheid voor. Inderdaad, terwijl het gros van de drie Duitse legers, die ons landoverrompeld hebben, zich in de richting van de SAMBER verwijderd, blijven voorANTWERPEN slechts het IIIde REICHS-ARMEEKORPS ( III RAK) en tweeBrigades LANDWEHR ( territoriale eenheden – NVDR) over.Koning ALBERT I, bewust van de zwakheid van dit Belegeringsleger, besluit om hetaan te vallen met zijn volledig Leger. De aanval wordt vastgesteld op 25 augustus1914 bij het krieken van de dag.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐7

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐8

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHoofdstuk 4:DE EERSTE UITVAL UIT ANTWERPENvan 25 tot 26 augustus 1914Op 25 augustus 1914 valt het Belgisch Leger de stellingen van de vijand aan tussenhet kanaal van WILLEBROEK en de vaart LEUVEN _ MECHELEN, op de algemenelijn VILVOORDE – ELEWIJT.De 2LD ( waartoe ook 2A behoort – NVDR) bezet de tweede sector binnen de vestingANTWERPEN (PFA) en is gekantonneerd in de streek van LIER. Volgens de ordersrukken de eenheden van de 2LD op naar het zuidoosten van PUTTE, waar zij zichverzamelen. De 6 de GemBde beschermt de linkerflank; de 5 de en 7 de GemBde vormende hoofdmacht, waarbij de 5 de GemBde optreedt als voorhoede.De commandant van deze Brigade krijgt het bevel een infanterieregiment en eenartilleriegroep te laten op de zuidelijke oever van de DIJLE, teneinde eenbruggenhoofd te vormen in de streek van BOORTMEERBEEK. Het 5 deLINIEREGIMENT (5Li) en A/5 ( 19 de , 20 ste en 21 ste Batterij – Maj KESTENS)worden voor deze opdracht aangeduid. Als men om 09u40 vaststelt dat de Dijlebrugop de weg van HAACHT naar KEERBERGEN niet vernield is, wordt ook daar ijlingseen bruggenhoofd gevormd.De vijandelijk hoofdweerstandslijn lijkt te liggen op de lijn VILVOORDE – PEUTIE– KAMPENHOUT. Vanaf LEUVEN voeren de Duitsers, in alle haast, versterkingenaan. Sterke infanterie-eenheden bedreigen dan ook vanaf 26 augustus 1914 delinkerflank van de 2LD. Als later op de dag de RUITERIJDIVISIE, zich al vechtend,terugplooit naar HAACHT, is het ook voor de commandant 2LD duidelijk dat zijntroepen zich moeten terugplooien te noorden van het ZWART WATER.Vanaf 27 augustus 1914 moet de 2LD zich terugtrekken binnen de versterkte plaatsANTWERPEN (PFA). Om te kantonneren krijgt zij de plaatsen LIER, EMBLEM,BROECHEM en OELEGEM toegewezen.Maar laten wij de gebeurtenissen nu op de voet volgen:OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 5 de GemBde ( A/5)25 augustus 1914De groep A/5 rukt op achter het 5Li en rijdt op 25 augustus 1914 om 05u22 voorbijhet stadhuis van LIER. Zij begeeft naar PEULIS, een gehucht op de weg van PUTTEnaar MECHELEN. Daar krijgt zij de opdracht om, samen met 5Li, een bruggenhoofdte vormen te BOORTMEEERBEEK, aan de overkant van de DIJLE. De batterijennemen stelling, schrijlings op de weg van RIJMENAM naar BOORTMEERBEEK, terhoogte van het station.Om 15u40 zet de infanterie de aanval in, maar zij ondergaan zware beschietingen. Omzijn mensen niet nodeloos bloot te stellen, wijzigt Comd 5 de GemBde zijn plannen.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐9

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieDe infanteriebataljons vorderen slechts moeizaam en A/5 kan slechts een zwakketegenactie voeren. Pas vanaf 18u kan de Groep degelijke vuren afgeven.De 20 ste Batterij, die rechtstreeks bevolen wordt door de brigadecommandant,GenMaj DE BRAUWERE, neemt het kasteel “ OVER DE VAART” onder vuur. Ookde 19 de Batterij krijgt dezelfde opdracht. Maar de infanterie is aan het einde van haarkrachten en de troepen trekken zich terug en bivakkeren rond WATERMOLENBEEK.De Divisiecommandant wenst evenwel dat de verlaten stellingen opnieuw bezetworden en geeft aan Comd 5Li de opdracht vanaf 26 augustus 1914 om 03u30 klaarte zijn op zijn stelling van 16u00 de dag voordien. A/5 betrekt vanaf 25 augustus 1914om 22u00 een afwachtingsstelling aan het kerkhof van BOORTMEERBEEK.26 augustus 1914Wegens het strategisch belang dat men aan BOORTMEERBEEK toekent, wordt eengrotere actie overwogen. Elementen van de 6LD zullen KAMPENHOUT aanvallen;de 6 de GemBde, versterkt met 5Li en II/27Li, zal de wijk “ OVER DE VAART” voorzijn rekening nemen. Deze orders worden aan de eenheden doorgegeven op 26augustus 1914 om 06u15. Maar om 10u40 is 5Li nog geen meter gevorderd. Het krijgtdan het bevel zich terug te trekken. De Artilleriegroep A/5, op haar stelling aan hetkerkhof, heeft slechts enkele schoten afgevuurd op woningen ten zuiden van hetstation van HAACHT.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 6 de GemBde ( A/6)25 augustus 1914Deze groep trekt op 25 augustus 1914, met de brigadecolonne, op langsKONINGSHOOIKT, PUTTE en KRUISPUNT. Haar opdracht bestaat er in de flankvan de 2LD te beschermen. Comd 2LD voorziet echter een offensieve actie en hijbrengt de Brigade dichter bij de DIJLE: zij stelt zich op in KEERBERGEN.Nauwelijks op weg krijgt de 6 de GemBde opdracht om haar marsweg te verleggen naarHAACHT, WESPELAAR en TILDONK. Het dorps WERCHTER is door de vijandbezet en de verkenners van de 2LD hebben contact met de vijandelijke infanterie.I/26Li wordt vooruitgestuurd als voorhoede en zij bereiken WESPELAAR tegen19u00. Het bataljon stelt zich op, in grote wacht, ten zuiden van de spoorwegLEUVEN – MECHELEN, op het kruispunt van de wegen HAACHT – TILDONK enWESPELAAR – WERCHTER.Daar er hevige gevechten woeden rond het station van HAACHT, krijgt III/6Li, datom 20u15 aankomt in WESPELAAR, het bevel door te stoten naar TILDONK en viade sluis Nr2 van de vaart LEUVEN – MECHELEN, het station langs achter aan tevallen.Comd A/6 moet een stelling verkennen ten noordwesten van HAACHT, in de buurtvan de Sint Annakapel. Vanaf deze stelling neemt de groep deel aan de acties doorsterk tegenbatterijvuur te leggen op de wijk “ OVER DE VAART”.Om de aanval op WESPELAAR te steunen en de verbinding met 25Li, dat oprukt naarhet station van HAACHT, te verwezenlijken wordt de EERSTE GROEP ( I/2A) om18u20 ter beschikking gesteld van Comd 6 de GemBde.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐10

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieIn volle galop snelt de groep van KEERBERGEN naar HAACHT, waar ze om 18u45aankomt. Zij neemt onmiddellijk stelling ten noordwesten van de weg van HAACHTnaar KEERBERGEN en opent het vuur op het kasteel van “ OVER DE VAART” enop de brug van KAMPENHOUT. Om 19u50 staakt de Groep haar vuren en trekt zichterug naar HAACHT, waar zij bivakkeert samen met de andere eenheden. Tijdens denacht komt dan het bevel om, bij dageraad, opnieuw de stellingen van de vorige dag tegaan bezetten.26 augustus 1914Volgens de orders van de Comd 2LD moeten de eenheden klaar zijn om vanaf 03u30opnieuw hun stellingen van de dag voordien te bezetten. A/6 neemt stelling tennoorden van het kerkhof van HAACHT.Ook I/2A, dat op de avond van 25 augustus 1914 ter beschikking werd gesteld vanComd 6 de GemBde, betrekt vanaf 04u30 opnieuw zijn stelling met de 28 ste en 29 steBatterij schrijlings op de weg van HAACHT naar KAMPENHOUT. De 30 ste Batterijwordt ter beschikking gesteld van de groepering die WESPELAAR moet veroveren.Comd 6 de Gem Bde krijgt opdracht de kanaalbrug van “ OVER DE VAART” teveroveren. I/ en II/6Li voeren deze aanval uit, maar die evenwel onmiddellijk gestoptdoor het hevige vuren van de vijand. Comd II/6Li vraagt artilleriesteun, die hemonmiddellijk wordt verleend door de 29 ste Batterij van I/2A. Ook A/5 wordt voor dezeaanval ingezet en begint vanaf 07u00 te vuren op vijandelijke artilleriestellingen enenkele huizen ten zuiden van het station van HAACHT.Comd 6 de GemBde stuurt drie compagnies van 25Li naar voren om de terugtocht vande vijand ten westen van het station te bedreigen. Maar nog voor deze beweging wordtuitgevoerd, komt er om 09u45 het bevel van de Divisiecommandant om, al vechtend,terug te trekken binnen de vooralsnog veilige gordel van de versterkte vestingANTWERPEN.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP VAN DE 7 de GemBde ( A/7)Over deze groep zijn geen gegevens bekend bij deze operatie.OPERATIES VAN DE EERSTE GROEP VAN 2A (I/2A)25 augustus 1914De Groep I/2A, onder bevel van Cdt VAN BEVER, bevindt zich in colonne op deweg van BONHEIDEN naar KEERBERGEN. Op 25 augustus 1914, om 17u00 krijgtde Groep de opdracht zich ter beschikking te stellen van de Comd 6 de GemBde,GenMaj DAUFRESNE de la CHEVALERIE. Kort voor 18u00 komt de Groep aan bijde CP van de 6 de GemBde in HAACHT en krijgt het bevel stelling te nemen met éénbatterij ter hoogte van kilometerpaal 23,400 van de weg van HAACHT naarKAMPENHOUT. Deze batterij moet het vuur openen op elk doel dat zichtbaar is. De28 ste Batterij ( Kapt TAHON) zal deze opdracht uitvoeren, terwijl de beide anderebatterijen een afwachtingsstelling bezetten ten noorden van HAACHT op de weg naarKEERBERGEN.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐11

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐12

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieZodra de 28 ste Batterij op waak is, opent zij het vuur op het kasteel “ OVER DEVAART” en op de brug van KAMPENHOUT. Om 19u50 vervoegt zij opnieuw haarGroep, die zich vervolgens terugtrekt naar KEERBERGEN en bivakkeert te noordenvan de brug over de DIJLE. De Groep krijgt als opdracht op 26 augustus 1914 vanaf05u00 de vorige stelling opnieuw te bezetten.26 augustus 1914Op 26 augustus 1914 neemt de 28 ste Batterij vanaf 04u30 opnieuw stelling en openthet vuur op “ OVER DE VAART” en op twee heuveltjes, westwaarts van het stationvan HAACHT. De batterij valt kort daarop onder tegenbatterijvuur , waarbij éénsoldaat en zes paarden gedood worden en nog een andere soldaat gekwetst geraakt.Om 10u30 begint de infanterie aan haar opgelegde terugtocht en de batterij krijgt hetbevel deze terugtocht te dekken met haar vuren. Zij vuurt dan ook verscheidenesalvo’s af op o.a. de spoorlijn LEUVEN – MECHELEN; op het station van HAACHTen op de rijksweg van LEUVEN naar MECHELEN. Vervolgens trekt ook deze batterijzich terug en gaat, met haar Groep, een nieuwe stelling innemen ten noorden van deDIJLE, tussen de kilometerpalen 22 en 23.De 29 ste Batterij ( 1Lt RENIERS) , in steun van de voorhoede, is op haar beurt naarvoor gekomen en neemt stelling op de weg van HAACHT naar KAMPENHOUT. Zijneemt de rijksweg LEUVEN – MECHELEN onder vuur tussen de kanaalbrug enkilometerpaal 21Als de infanterie zich later terugtrekt, zal de batterij stelling nemen ten zuiden vankilometerpaal 23,300 en onmiddellijk het vuur openen op de wijk NEERSTRAAT.Later zal één sectie haar vuur verleggen op de vierhoek gevormd door de wegen naarKAMPENHOUT, NEERSTRAAT en WESPELAAR.Om 09u45 neemt de EERSTE SECTIE van de 29 ste Batterij stelling ter hoogte van deoverweg op de spoorlijn LEUVEN – MECHELEN, 100 meter ten westen van DONK.Zij heeft als opdracht het station van HAACHT te vernietigen. De sectie wordtonthaald op hevig geweervuur, dat vanuit de molen ten noorden van heuvel 15 en van“ OVER DE VAART” komt. Toch neemt de sectie stelling met één stuk ten noordenen één stuk ten zuiden van de weg. Tegen 11u00 wordt het vuren nog heviger en ookde vijandelijke artillerie mengt zich in de strijd. Afgezonderd, in open terrein enzonder steun van de eigen infanterie, vuurt de sectie niettemin haar munitiewagensleeg. Daarna acht zij haar opdracht volbracht en, omdat de toestand steeds hachelijkerwordt, trekt zij zich terug achter het kleine bosje van DONK. Daar voegt ook deandere sectie zich bij haar en de 29 ste Batterij vervoegt vervolgens haar Groep op deweg van HAACHT naar KEERBERGEN.26 augustus 1914Op 26 augustus 1914 om 04u30 krijgt de 30 ste Batterij ( Kapt THEUNIS) het bevelzich ter beschikking te stellen van het bataljon dat WESPELAAR en de brug vanTILDONK zal aanvallen. Mitrailleurs, opgesteld in verscheidene huizen van eht dorp,beletten onze infanterie het oprukken. Zodra de batterijcommandant deze huizen heeftontdekt, laat hij de batterij stelling nemen op 200 meter van de LEIBEEK naast deweg van HAACHT naar WESPELAAR. Als de batterij vuurklaar is, begint zij debewuste huizen systematisch te bestoken.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐13

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieEven later komt een infanterie-officier artillerievuur vragen op mitrailleurs, die zichbevinden in een villa. Kapt THEUNIS geeft aan 1Lt VAN DEN ABEELE bevel metéén stuk naar voor te gaan en deze villa met rechtsreeks vuur te vernietigen. Na hetuitvoeren van deze opdracht keert de ploeg met haar stuk behouden terug naar haarbatterij.Er worden nog talrijke schoten gelost op vijandelijke infanteriegroepen en ook op eenDuitse batterij. Ook wordt er opnieuw een tussenkomst gevraagd tegen mitrailleurs,die in de huizen rond het kruispunt WOLVENBEEK staan opgesteld. Opnieuw wordt1Lt VAN DEN ABEELE uitgestuurd; hij opent het vuur op deze huizen vanaf 600meter en vernietigt ze. Deze officier blijft voortaan ter beschikking van debataljonscommandant en met zijn ploeg zal hij nog talrijke vuren uitvoeren o.a. opvijandelijke troepen in de fabriek van TILDONK.Om 10u20 krijgt de batterijcommandant het bevel een nieuwe stelling te gaanverkennen ten zuiden van de weg van HAACHT naar WERCHTER, om de terugtochtvan de Belgische infanterie te beschermen. Om 10u30 bezet de batterij de nieuwestelling ten zuiden van HAACHT, maar om 12u05 krijgt zij het bevel zich terug tetrekken over de weg van HAACHT naar HANSBRUG. Zij moet één stuk in stellinglaten nabij de brug van HANSBRUG, om deze te kunnen vernietigen, mocht onzeGenie er niet in slagen ze op te blazen. Maar om 12u30 laten onze troepen de brug inde lucht vliegen en het stuk kan zijn batterij vervoegen op de weg van HAACHT naarKEERBERGEN. De Groep gaat in bivak te PUTTE.OPERATIES VAN DE TWEEDE GROEP VAN 2A (II/2A)25 en 26 augustus 1914De Groep II/2A rukt op 25 augustus 1914 met de hoofdmacht van de 7 de GemBdemee op. Deze opmars eindigt met het gevecht bij HAACHT, maar II/2A wordt nietingezet. Zij bivakkeert in het bos van KRAAIVENNE op de weg van BONHEIDENnaar KEERBERGEN.Op 26 augustus 1914, bij dageraad, bezet de Groep een afwachtingsstelling in het bosten noorden van HANSBRUG. Om 10u00 krijgt zij het bevel zich terug te trekkennaar PUTTE. In de omgeving van de BAKESTRAAT moet een stelling wordenverkend, om eventueel het terugtrekken van de 2LD te steunen. Deze stelling wordtechter nooit bezet. De Groep bivakkeert in PUTTE.De eerste uitval uit ANTWERPEN heeft de Duitsers een serieuze prik gegeven. Hunleiders geraken verontrust en ijlings worden versterkingen aangevoerd, ondermeerdoor troepen op weg naar het zuidelijk front te laten uitstappen in LEUVEN.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐14

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHoofdstuk 5:DE TWEEDE UITVAL UIT ANTWERPENvan 9 tot 13 september 1914.In de periode van 6 tot 16 september 1914 is er grote spanning bij de legers van hetwestelijk front. Aan de rivier de MARNE wordt zwaar slag geleverd tussen 6 en 9september 1914; de Duitse terugtocht op de rivier AISNE begint op 9 september1914 en is voltooid op 12 september 1914. Daarop begint de slag aan de AISNE, dietot 20 september 1914 zal aanslepen.Het is in deze periode van spanning dat het Belgisch Opperbevel beslist een nieuwoffensief te openen tegen de Duitse bezetting, om zoveel mogelijk vijandelijke troepenaan te trekken en te binden voor ANTWERPEN. Achteraf bekeken kunnen wijbevestigen dat ons Leger daar wonderwel in geslaagd is.Inderdaaad, met slechts 60.000 manschappen ( de 4LD was nog niet gevechtsklaar –NVDR) heeft men negen Duitse divisies, hetzij het dubbele aan effectieven,beziggehouden. Net zoals bij de EERSTE uitval, zal ons Leger meerdere aanvallenuitvoeren, beperkt in omvang en in tijd, met als enig doel de vijandelijkebevoorradingslijnen te storen op het ogenblik dat de vijandelijke aanwezigheid voorANTWERPEN sterk verminderd is. Deze aanvallen staan bekend als de “ TWEEDEUITVAL UIT ANTWERPEN”.De toestand wordt voor de Duitsers snel hachelijk en Generaal VON DER GOLZ doetop 9 september 1914 zelfs een aanbod voor een wapenstilstand. De Belgen weigerendit aanbod uiteraard en zetten de gevechten voort. De Duitsers moeten onverwijldversterkingen aanvoeren. Het IXde REICHSARMEEKORPS ( IX RAK), op weg naarFRANKRIJK, moet rechtsomkeer maken. Ook de 6 de REICHSDIVISION (6RD) ruktop naar ANTWERPEN. Tenslotte stapt ook een Brigade van het XV RAK, eveneensop weg naar FRANKRIJK, in MONS / BERGEN van de trein en rukt in zeven haastenop naar de vesting ANTWERPEN. Het IX RAK wordt uiteindelijk niet ingezet, omdatondertussen het 7 de LEGER van het XV RAK in België is aangekomen. Het IX RAKkrijgt daarop het tegenbevel om alsnog naar FRANKRIJK te stomen, maar het komtpas op 16 september 1914 aan; te laat om de toestand aan de MARNE nog te kunnenkeren….Generaal SCHWARTE zal later moeten toegeven dat de afwezigheid van sterke Duitsestrijdkrachten, weerhouden door de gevechten tegen de Belgen, een beslissende factoris geweest in de slag aan de MARNE. Het is één van de redenen van de Duitsetegenslag aan deze rivier. Om aan de Belgische dreiging eens en voorgoed een einde temaken, zal het Duitse Opperbevel een geconcentreerde actie tegen de vestingANTWERPEN (PFA) bevelen en de stad belegeren. ( zie hierover Hoofdstuk 6 hierna– NVDR)Het Belgisch GHK heeft een plan uitgewerkt om de vijandelijke verbindingslijnen testoren en de rechterflank van de Duitsers te ontredderen. De uitval zal starten met hetinnemen van de stad AARSCHOT, die als uitgangsbasis zal dienen voor raids met hetdoel de spoorlijn TIENEN – LEUVEN te storen en zelfs te vernietigen.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐15

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieDe RUITERIJDIVISIE (RD), versterkt door de 7 de GemBde, een artilleriegroep en hetpioniersbataljon van de 2LD, moet deze aanval dekken en krijgt de opdracht naarPUTTE en SCHRIEK op te rukken.Als op 8 september 1914 belangrijke troepenbewegingen er geen twijfel laten overbestaan dat de vijand massaal versterkingen naar FRANKRIJK stuurt, slaat hetBelgisch Leger toe. De tweede uitval uit ANTWERPEN start op 9 september 1914.De Artilleriegroepen van 2LD bezetten op dat ogenblik de volgende kantonnementen:- A/5 in RANST;- A/6 in EMBLEM;- A/7 in BOECHOUT;- 2A in WOMMELGEM.Op de volgende bladzijden beschrijven wij het verloop van de gevechten, dag na dag.De operaties van de Artilleriegroepen van de GemBde en van 2A zullen, voor zoverdat mogelijk is, afzonderlijk worden behandeld. De algemene operaties worden slechtsvermeld als dat nodig is om de evoluties van de artillerie te begrijpen. – NVDR)9 september 1914OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 5 de GemBde ( A/5)Brigadecommandant: GenMaj DE BRAUWERECommandant A/5: Maj KESTENS19 de Bij: Cdt COMIJN20 ste Bij: Cdt DEVING21 ste Bij: Cdt TOURNAYDe Brigade verlaat haar kantonnementen op 8 september 1914 ‘s avonds en begeeftzich op weg naar HEIST-OP-DEN-BERG. De bereden troepen, waaronder ook A/5,volgen de weg van LIER over HEIKANT naar SCHRIEK en BAAL.Ter hoogte van BALENDIJK krijgt Comd A/5 het bevel stellingen te bezetten tenzuiden van het bos van TREMOLO, teneinde de aanval van de Brigade opWERCHTER te steunen. Deze stelling wordt beschermd door de steuncompagnie25Li. Om 09u15 openen de batterijen het vuur op WERCHTER. Behalve denoordelijke kant van het dorp worden ook de kerktoren; de brouwerij, de molen enmeerdere huizengroepen, waarin zich mitrailleurs hebben verstopt, onder vuurgenomen.Om 11u15 krijgt Comd 25Li het bevel zich meester te maken van de bruggen over deLAAK. A/5 zal hem daarbij vuursteun geven. Aan de Comd 2LD wordt volgendesituatieschets gestuurd:“ A/5 vuurt op de rand van WERCHTER, tussen de kerk en de weg naarTREMELO, waar de vijand zich in versterkte huizen heeft verschanst.”Om 11u55 krijgt Maj KESTENS het volgende bericht“ Gelieve te melden welke de beschoten doelen en de verschoten munitie is.Verlies niet uit het oog dat er geen munitiebevoorrading is. Volgens mijninlichtingen zijn er twee loopbruggen gebouwd naar HEIKANT toe, om deUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐16

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerietroepenverzameling (geschat op 3000 man) in de omgeving vanWEZEMAAL in de mogelijkheid te stellen over te steken.”De artillerie opent onmiddellijk het vuur op deze loopbruggen.Maj KESTENS stuurt om 12u30 het volgend antwoord:“ Een gids, hier opgepikt, heeft mij kostbare inlichtingen gegeven over debezette huizen, het aantal mitrailleurs en de vijandelijke strijdkrachten. Opdit ogenblik heb ik als opdracht WERCHTER te bombarderen vanaf dekerktoren tot aan de weg naar TREMELO. Dit stemt volledig overeen met degegevens van mijn gids in deze sector, die ik onder de drie batterijen hebverdeeld. Ik heb een salvo afgevuurd op HEIKANT en bestook verder nog debrouwerij. waar ook vijandelijke infanterie is gemeld.”Om 13u10 stuurt de bezorgde Brigadecommandant een nieuwe boodschap:“ Ik herinner U er aan dat er geen munitiebevoorrading is. Verspil uwmunitie niet! En morgen? En overmorgen? Antwoord a.u.b!”Om 13u35 komt het antwoord van Maj KESTENS:“ Ik zal mijn vuren beperken; Nochtans dringt de infanterie er op aan om dekerk, de brouwerij en de aanpalende huizen, die vol vijanden zijn, tevernietigen. Het spijt mij het vuren te moeten beperken, maar ik schik mijnaar uw bevelen.”Om 13u50 herinnert Comd 2LD, er op zijn beurt aan, dat er geen munitiebevoorradingis en vraagt welke doelen Comd A/5 zo hardnekkig bestookt. Net op dat ogenblikvraagt de compagniecommandant van 1/I/25Li een hevig vuur aan op een groephuizen ten noorden van de kerktoren, die vol Duitsers zit. De Brigadecommandantgeeft onmiddellijk de opdracht aan Comd A/5 deze aanval van 25Li rechtstreeks testeunen door één batterij naar voor te brengen, ten zuiden van TREMELO. De 20 steBatterij – Cdt DEVING neemt onmiddellijk deze stelling in en opent het vuur op debrouwerij en op een bos bij kilometerpaal 27 van de rijksweg naar BRUSSEL. Evenlater doet de Brigadecommandant het vuren weer staken….Om 14u50 meldt Comd 2LD aan de Brigadecommandant dat de stad AARSCHOT inhanden van de RD is. Hij vraagt zo snel mogelijk WERCHTER in te nemen met devijf bataljons waarover de Brigade beschikt en met volle gebruik van de artillerie. Alsgevolg hiervan krijgt Comd A/5 om 15u00 de volgende nota:“ 25 Li zal WERCHTER aanvallen. Het is het enige dorp op de DEMER datnog in handen van de vijand is. Steun de aanval met uw vuren. 25Li zalnadien een bruggenhoofd vormen op de zuidelijke oever.”Om 15u40 informeert de Divisiecommandant naar de munitietoestand. Even later, om15u50, meldt Comd 25Li dat, volgens een Haachtse schepen, ongeveer 2000 Duitsersin het bos bij kilometerpaal 27 van de weg van WERCHTER naar HAACHT zitten.Hij verwittigt hiervan ook Comd A/5. De Brigadecommandant geeft toelating om tevuren en de drie batterijen nemen aan de beschieting van het bos deel.Om 16u45 komt een nieuw order bij de artillerie toe:“ Stuur twee batterijen vooruit ten zuiden van de LAAK en ten westen van desteenweg TREMELO – WERCHTER ten einde met meer nauwkeurigheidhet bos bij kilometerpaal 27 te kunnen beschieten. De ontploffingshoogtenliggen te hoog….”Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐17

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHet vuren wordt andermaal onderbroken en de groep rukt op naar een stelling net tennoorden van de LAAK. Enkel de 19 de en 20 ste Batterij vinden er een plaats op hetmoerassige terrein; de 21 ste Batterij blijft in colonne op de zandweg staan.Om 17u30 meldt Comd I/25Li, die op de brug over de LAAK staat, dat de voorhoedevan de 6 de GemBde door BAAL trekt. Deze Brigade heeft WEZEMAAL als doel; zijheeft een artilleriegroep van 2A in versterking.Om 17u45 komt een nieuw bericht van de Brigadecommandant toe :“ Staakt het vuren op het bos bij kilometerpaal 27. Verkenners van deBrigade JANSSENS ( 7 de Gem Bde – NVDR ) rukken op langs de wegHAACHT – WERCHTER. Het oversteken van de DEMER door 25LI isgestopt door vijandelijke infanterie en mitrailleurs, ingegraven op dezuidelijke oever.”Bij valavond wordt WERCHTER door onze troepen bezet. De Brigade vraagt aan deDivisie om alsnog het munitie-echelon te sturen, teneinde de artillerie te kunnenherbevoorraden. Deze laatste heeft tijdens de gevechten van deze dag 300 schok- en600 tijdgranaten afgevuurd. Zij heeft geen verliezen geleden!OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 6 de Gem Bde ( A/6)Brigadecommandant: Gen Maj DAUFRESNE de la CHEVALERIECommandant A/6: Maj LEFEVRE22 ste Bij: Cdt MERCIER23 ste Bij: Cdt DUNGELHOEFF24 ste Bij: Cdt VEREECKENDe Artilleriegroep A/6 verlaat haar kantonnement in EMBLEM omstreeksmiddernacht. In de loop van de dag marcheert zij door PUTTE, SCHRIEK enBETEKOM. Op haar weg vindt zij overal de sinistere sporen van de Duitse doortocht.De groep overnacht op de weg van AARSCHOT naar LEUVEN in de buurt vanWEZEMAAL.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 7 de GemBde ( A/7)Brigadecommandant:GenMaj JANSSENSCommandant A/7: Maj AVORT25 ste Bij: Cdt de VINCK de WINNEZEELE26 ste Bij: Cdt JACOBS27 ste Bij: Cdt THONARDOp 8 september 1914 om 20u00 krijgt de artilleriegroep A/7, die kantonneert inBOECHOUT, het bevel om bij dageraad aan kilometerpaal 18 van de weg van LIERnaar AARSCHOT te zijn. Op het aangeduide tijdstip neemt zij haar plaats in debrigadecolonne in en rukt mee op naar AARSCHOT.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐18

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieDe 25 ste en 26 ste Batterij nemen stelling in de buurt van MOORSEM op de weg vanBEGIJNENDIJK naar BETEKOM, om de aanval op AARSCHOT te steunen. De 27 steBatterij, die een onafhankelijke groepering vormt met een bataljon van 7Li, trekt opnaar LEUVEN over BAAL en BETEKOM.Comd RD geeft aan de 25 ste en 26 ste Batterij het bevel het vuur te openen,onmiddellijk na de vuren van de Artilleriegroep van zijn eigen divisie. De batterijenschieten op de kerktoren van AARSCHOT en verleggen nadien hun vuur opvijandelijke concentraties tussen kilometerpaal 20 en 22 van de spoorlijn AARSCHOT– HERENTALS. Op het ogenblik dat onze infanterie aanvalt, wordt het vurengestaakt. De vijand heeft de stellingen echter reeds verlaten en de aanval wordtafgelast. De beide batterijen vervoegen daarop de 27 ste Batterij, die stelling heeftgenomen op de MOLENBERG, ten noorden van BETEKOM. De Artilleriegroep A/7krijgt de opdracht de vijand te verdrijven uit de MEETSHOVENWINNING, vanwaaruit hij onze infanterie belet haar doel te bereiken. De hoeve wordt door onzeartillerie vernield.…De groep neemt nadien een afwachtingssgetlling in op de steenweg van BETEKOMnaar AARSCHOT, trekt vervolgens deze laatste stad binnen en gaat tenslotte eenstelling bezetten in GELRODE om de weg van AARSCHOT naar LEUVEN te kunnenbestoken. Bij het vallen van de avond krijgt de groep het bevel een bivak te bezettenaan de BERKVIJVERS, ten zuiden van AARSCHOT. De groep zal er de nachtdoorbrengen..OPERATIES VAN HET 2 de REGIMENT VELDARTILLERIE ( 2A)Regimentscommandant: Kolonel ANTOINEAdjunct: LtKol LEROYGroep I/2A: Commandant Cdt VAN BEVER28 ste Batterij: Kapt TAHON29 ste Batterij: 1Lt RENIERS30 ste Batterij: Kapt THEUNISGroep II/2A: Commandant: Maj PONTUS31 ste Batterij: Cdt LEBRUN32 ste Batterij: Cdt RUWET33 ste Batterij: 1Lt GREGOIREGROEP I/2A:Deze Groep krijgt het bevel haar plaats in de colonne in te nemen op 8 september1914 om 21u00. Zij verlaat haar bivak in WOMMELGEM en rijdt naar LIER. DeGroep houdt halt op de weg van LIER naar AARSCHOT, bij kilometerpaal 3 en 4,vlakbij KONINGSHOOIKT.Op 9 september 1914 om 03u30 wordt de mars hervat; van KONINGSHOOIKT gaathet naar PUTTE, BEERZEL, SCHRIEK, BAAL, BETEKOM tot aan de weg vanAARSCHOT naar LEUVEN. Omstreeks 21u00 komt de Groep aan ten noorden vanWEZEMAAL. Zij kantonneert op de weg; het personeel blijft bij de stukken en depaarden.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐19

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieGROEP II/2A:Deze Groep moet op 9 september 1914 om 02u00 aan kilometerpaal 10 van de wegvan LIER naar AARSCHOT zijn. Een uur later krijgt zij het bevel om voorlopig inreserve te blijven aan de kerk van BEGIJNENDIJK.Majoor PONTUS gaat stellingen verkennen in de richting van AARSCHOT, om zijnbatterijen in staat te stellen het vuur te openen op de DORENBERG en deSAFFRAANBERG. Aan de commandant van de Ruiterijdivisie ( RD), LtGen DEWITTE, (die voordien met succes de gevechten bij HALEN heeft geleid – NVDR),vraagt hij de toelating om de beweging van de infanterie naar AARSCHOT te mogenvolgen. De Groepering heeft immers zelf geen artillerie mee. De generaal gaat op ditvoorstel in en II/2A zal, onder operationeel bevel van Comd 27Li, Kol LEBACQ,diens opmars steunen. Voor alle zekerheid blijft een afgevaardigde aan de kerk vanBEGIJNENDIJK achter.Om 08u00 wordt de Groep naar voor gestuurd: de 31 ste en 32 ste Batterij nemenstelling en openen het vuur op de DORENBERG. Tegelijkertijd worden twee stukkenvan de 33 ste Batterij aangeduid als “begeleidingsstukken”. Om 09u30 zullen dezestukken, op aanvraag van de voorste lijnen, het vuur openen op vijandelijkemitrailleursnesten. Na een beschieting van 20 minuten wordt het vuren gestaakt.Majoor PONTUS begeeft zich opnieuw naar voor om weer nieuwe stellingen teverkennen. De vijand heeft de DORENBERG opgegeven, maar vanaf deSAFFRAANBERG wordt hevig teruggeschoten. Aan de noordelijke rand vanAARSCHOT ontmoet Maj PONTUS opnieuw de Comd RD, die hem het mondelingebevel geeft één batterij ter beschikking te stellen van Generaal DE MOYE. De 31 steBatterij wordt hiervoor aangeduid; zij neemt stelling op de DORENBERG, maarmoet niet meer tussenbeide komen.Tegen de middag melden de voorwaartse waarnemers van de Groep dat de Belgischeinfanterie de SAFFRAANBERG heeft veroverd en dat de vijand zich heeftteruggetrokken in het bos van HERTOGENHEIDE.Comd II/2A ontmoet in AARSCHOT ook Kol LEBACQ, die hem meedeelt dat 27Lihet bevel heeft gekregen zich in reserve klaar te houden op de Grote Markt vanAARSCHOT. Maj PONTUS doet zijn batterijen eveneens op deze plaats terugkerenen gaat zelf stellingen verkennen op de SAFFRAANBERG. Deze stelling zal in deloop van de namiddag bezet worden. Ondertussen hebben onze troepen het garnizoenvan AARSCHOT in het bos van HERTOGENHEIDE omsingeld en gevangengenomen.Bij valavond krijgt Comd II/2A de bevestiging van de voorbereidingen, die hij in deloop van de dag reeds heeft getroffen. Hij moet stelling nemen op deSAFFRAANBERG met de dubbele opdracht:- De Artillerie/RD op heuvel 57 tegenover RILLAAR te steunen;- De Groep A/7, opgesteld in de buurt van GELRODE, te steunen bij hetbeschieten van de weg naar LEUVEN.De Groep II/2A moet echter niet tussenbeide komen en bivakkeert op haar stelling.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐20

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie10 september 1914Aangemoedigd door de behaalde successen, besluit het GHK op 10 september 1914een gezamenlijke actie met het hele leger uit te voeren. De 2LD zal een bruggenhoofdvormen in WERCHTER en een voorhoede naar WIJGMAAL sturen, teneinde hetkanaal van LEUVEN naar MECHELEN over te steken in TILDONK en WIJGMAAL.De 5 de GemBde wordt aangeduid voor het bruggenhoofd van WERCHTER; de 6 deGemBde zal met 26Li en A/6 het dorp WIJGMAAL bezetten; de rest van de Brigadezal in PUTKAPEL blijven. De 7 de GemBde tenslotte zal de bruggen over de DEMERin AARSCHOT en BETEKOM bewaken.In de loop van de dag, zullen onze troepen WIJGMAAL innemen enb zich aan de randvan het dorp kunnen handhaven. De bewaking van de bruggen zal wordenovergenomen door de 6LD. Daarop besluit Comd 2LD een aanval op LEUVEN in tezetten. Het aanvalsplan voorziet:- de 5 de GemBde zal langs ROTSELAAR naar PUTKAPEL trekken, waar zijdivisiereserve wordt;- de 6 de GemBde (-) zal oprukken naar BLAUWPUT op de as AARSCHOT– KESSEL;- de 7 de GemBde zal over HOLSBEEK, SCHOOLBERGEN enkilometerpaal 30 van de weg DIEST – LEUVEN oprukken naar dezuidrand van LEUVEN – STATIE.De uitvoering van het plan zal evenwel minder eenvoudig verlopen. Enkel de 7 deGemBde, gesteund door de groep II/2A, zal enig succes boeken en KESSEL enLINDEN kunnen bezetten. Al deze acties zullen de vijand er toe nopen ijlingsversterkingen aan te voeren. Het IXde RAK, dat op weg is naar de MARNE, wordtterug geroepen en ook de 6 de RID, die reeds voorbij RONSE is, moet rechtsomkeermaken. Ondertussen worden de legers van VON BULOW en VON KLUCK aan deMarne met zware verliezen teruggeslagen….OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 5 de GemBde (A/5)De Brigade zelf heeft WERCHTER bezet op 9 september 1914 en brengt er de nachtdoor. Om 06u40 krijgt zij de opdracht het bruggenhoofd te vormen op de linkeroevervan DEMER en DIJLE. Majoor KESTENS, Comd A/5, laat onmiddellijk stellingenverkennen ten noorden van deze waterlijn, om het bruggenhoofd te kunnenbeschermen.Om 10u00 loopt een situatiebericht binnen bij de Brigade:“ Van Comd A/5.Ik stuur u de situatie van de Groep: de batterijen staan op stelling vanaf08u00. 19 de en 20 ste Bij hebben hun volledige munitievoorraad; 21 ste Bijwordt nog herbevoorraad. De munitiebevoorrading moet naar voren wordenverplaatst en het munitie-echelon moet herbevoorraad worden.”Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐21

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOm 11u45 komt echter het bericht van de Divisie dat de 5 de GemBde hetbruggenhoofd van WERCHTER niet zal bezetten. De brigadecommandant geeft om13u10 volgend order uit:“ 18 de GemBde lost de 5 de GemBde af in WERCHTER.Zodra afgelost zal 5 de GemBde een marscolonne vormen op de weg vanWERCHTER naar ROTSELAAR, richting zuiden..……..A/5 zal in de colonne plaats nemen tussen I/25Li en II/5Li ter hoogte van debrug van WERCHTER.”Om 16u22 wordt de brigadecommandant en de CABde oçntboden op het HK/2LD inPUTKAPEL. De artilleriegroep krijgt het bevel de infanterie in galop voorbij te stekenen in de buurt een stelling te bezetten om de acties van de 2LD te steunen. Het hogereechelon is echter van oordeel dat een tussenkomst van de artillerie niet opportuun isen een estafette wordt haar tegemoet gestuurd om haar te stoppen ter hoogte vanROTSELAAR.De 6 de GemBde is op dat ogenblik begonnen aan haar terugtocht begonnen ( zie hierna– NVDR ) En PUTKAPEL ligt zwaar onder vuur. De Groep krijgt daarop het bevelnaar BETEKOM terug te rijden en er te kantonneren. A/5 wordt niet ingezet!…Twee batterijen van 2A, evenwel, worden door de stafchef van de Divisie, MajoorCOPPEJANS, naar kilometerpaal 10 van de weg naar AARSCHOT gestuurd om er deterugtocht van de infanterie naar BETEKOM te beschermen. De batterijen moeten inbataille gaan als de achterhoede op haar hoogte voorbijkomt.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 6 de GemBde (A/6)Als gevolg van de orders van Comd 2LD, begeeft de 6 de GemBde zich om 05u30 opweg over de steenweg van LEUVEN in de richting van PUTKAPEL. De Brigade issamengesteld als volgt:- II/26Li met 1 Sec Mi HOTCHKISS en 1 Sec Mi MAXIM;- I/26Li – I/2A – III/26Li- II/6Li met 1 Sec Mi MAXIM – A/6 – III/6LiOnderweg wordt de colonne gesplitst:- 26 Li met 1/2A moet naar WIJGMAAL- 6 Li met A/6 trekt verder naar PUTKAPEL.07u30:Comd I/2A, Cdt VAN BEVER, krijgt de opdracht een stelling te verkennen tenoosten van de weg van AARSCHOT naar LEUVEN, ter hoogte van PUTKAPEL. Hijmoet een tegenbatterijvuur leggen op de vijandelijke artillerie die men op deKESSELBERG vermoedt.De 30 ste Batterij zal deze stelling om 08u30 bezetten. De 29 ste Batterij, van haar kant,moet één sectie ter beschikking stellen van de voorhoede; om 08u00 wordt ook detweede sectie daaraan toegevoegd. ( weer een van de zovele voorbeelden van deversnippering van de artillerie – pas na 1916 zal men van dit tactisch gebruikafstappen – NVDR)Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐22

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie07u35:De voorhoede van 26Li stoot op de vijandelijke infanterie in PUTKAPEL. De 29 steBatterij van I/2A, die haar is toegevoegd, gaat onmiddellijk in stelling en opent hetvuur op de huizen langs de weg naar LEUVEN. Later wordt ook WIJGMAAL ondervuur genomen om de vijand te beletten versterkingen aan te voeren.08u00:De 30 ste Batterij neemt eveneens haar stelling in nabij PUTKAPEL en begint met hetbbeschieten van vijandelijke batterijen, waarvan burgers hebben gezegd dat zij op deMEES- en de KESSELBERG staan.Vermits 26Li nog steeds oprukt, richting WIJGMAAL, wordt A/6 haar in versterkinggegeven. De Groep I/2A gaat over naar 6Li09u35:Het regiment 6Li bereikt PUTKAPEL en graaft zich in; haar eerste bataljon trektROTSELAAR binnen. De Groep A/6 neemt stelling nabij de stokerij vanPUTKAPEL. Van hieruit neemt zij de kanaalbrug van WIJGMAAL onder vuur.10u00:Comd I/2A krijgt het bevel een nieuwe stelling te gaan verkennen tussen de stokerij enKWADEN HOEK, met het doel het terrein tussen de rijksweg en de kerk vanHOLSBEEK te kunnen bestrijken. Deze stelling wordt voorbereid, maar zal pas na12u00 bezet worden.12u30:Comd 6 de GemBde krijgt het bevel LEUVEN aan te vallen met 6Li en I/2A.13u00:De 28 ste Batterij bestookt twee Duitse compagnies, die zich hebben ingegraven op deKESSELBERG. Op datzelfde ogenblik rukt het 6Li op naar KESSEL:- I/6Li schrijlings op de steenweg naar LEUVEN met de 29 ste Batterij.;- III/6Li ten oosten van de spoorweg met de 30 ste Batterij;- II/6Li is in reserve.13u30:De 23 ste Batterij – Cdt DUNGELHOEFF, die onder hevig flankvuur van de vijandligt, is verplicht zich terug te trekken. Zij moet tijdelijk haar munitiewagens achterlaten. Zij hervormt zich en neemt opnieuw stelling ten noordoosten van PUTKAPEL.13u40::Het detachement “ WIJGMAAL” meldt dat het tegenover een sterke vijand staat envraagt versterking. Twee compagnies uit de reserve worden gestuurd.14u03:Opnieuw worden versterkingen in infanterie en artillerie gevraagd voor WIJGMAAL.De 3 de en 4 de compagnie van II/6Li worden ter beschikking gesteld, samen met éénbatterij van I/2A. Deze batterij, die in stelling staat ten zuidoosten van PUTKAPEL,vuurt op WIJGMAAL.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐23

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie14u10:Omdat 26Li in zijn rechterflank wordt bedreigd, krijgt Comd 6 de GemBde het bevelWIJGMAAL aan te vallen. De Groep I/2A zal vuurversterking leveren. Maar ondanksde versterkingen, geleverd door I/ en III/6Li, moet het front zich terug plooien. Weldrazal dan ook het bevel komen om een opvangstelling te vormen tussen DRIE LINDENen KWADEN HOEK.16u45:Omstreeks dit tijdstip komen de eenheden van de 5 de GemBde ter plaatse aan. Ze zijner getuige van het terugtrekken van de eenheden van de 6 de GemBde en van deartillerie. Hun inzet zal dan ook in de grootste wanorde verlopen.18u00:De teruggeslagen en gedesorganiseerde eenheden van de beide Brigades worden in debuurt van O.L.VROUW-PERK verzameld. De eenheden van de 6 de GemBde zullenover BETEKOM naar BAAL marcheren, waar zij laat in de nacht toekomen. De 5 deGemBde, onder bescherming van twee batterijen van I/2A, door de divisie ter plaatsegestuurd, zal kantonneren in BETEKOM.Comd 2LD stuurt volgend bericht naar het GHK in LIER:“ 2LD heeft terrein verloren tengevolge van aanvallen komende uitLEUVEN en WIJGMAAL. Is teruggetrokken op BETEKOM en BAAL. Benzonder nieuws van de 7 de GemBde. Artillerie is zwaar beproefd..Gen DOSSIN”OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 7 de GemBde (A/7)Zoals we reeds eerder schreven, heeft enkel de 7 de GemBde op deze dag enig succesbehaald. Vertrokken in twee colonnes, rukt deze Brigade op om de lijn KESSEL – LO– LINDEN te bereiken.De rechtercolonne ( twee bataljons van 27Li – 33 ste Batterij/ II/2A – één Cie Mi)overschrijdt de LEENINGBEEK, schitterend ondersteunt door haar batterij, en bezetheuvel 69 omstreeks 16u30. Op dat ogenblik neemt de linkercolonne ( II/7Li – A/7 enII/2A(-) met bravoure het dorp LINDEN in.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP I/2ADeze Groep wordt op 10 september 1914 ingezet in steun van de 6 de GemBde. Haaroperaties zijn vermeld onder de paragraaf van deze brigade. – (zie vorige bladzijde –NVDR)OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP II/2AOp 10 september 1914 om 05u15 krijgt deze Groep het bevel om tegen 06u40 aankilometerpaal 12,3 van de weg naar LEUVEN te zijn. Om 08u30 krijgt zij het beveléén batterij aan te duiden, die met III/27Li, de vijandelijke bezetters van deMEESBERG moet verdrijven. De 33 ste Batterij van 1Lt GREGOIRE wordt voordeze opdracht aangeduid.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐24

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOm 09u10 neemt de batterij stelling in een boomgaard nabij het kruispunt van dewegen van ROTSELAAR naar HOLSBEEK en van AARSCHOT naar LEUVEN. Eensectie van de 31 ste Batterij ( Cdt LEBRUN) zal op haar beurt III/27Li vergezellen.Om 11u10 meldt een verbindingsagent dat vijandelijke infanterie de MEESBERGopkruipt en niet verontrust wordt. De 33 ste Batterij vuurt daarop meerdere salvo’s afop het aangegeven doel.Om 13u30 komt het volgende order:“ Terwijl de 6 de GemBde zich naar LEUVEN-STATIE begeeft, zal de 7 deGemBde een aanval langs het oosten op deze stad uitvoeren. 27Li en 33 steBatterij zullen oprukken langs HOLSBEEK – School, ten westen vanLINDEN; 7Li met de 31 ste en 32 ste Batterij zal naar LINDEN oprukken.Beide colonnes zullen achter elkaar vorderen tot HOLSBEEK en van daar afde opgelegde marsroutes volgen.”Om 13u45 zetten de colonnes zich in beweging.Om 16u10 krijgen de 31 ste en 32 ste Batterij het bevel te stoppen in de holle weg tennoorden van heuvel 77. Vanaf deze weg heeft men ene goed uitzicht op hetomliggende terrein. Zo bemerkt men vijanden, die zich op de heuvels ten zuiden vanLO bewegen. Met instemming van Comd 7Li neemt de 33 ste Batterij stelling en neemtde kasseiweg van PELLENBERG naar LEUVEN onder vuur.Even later zal een vijandelijke batterij, die in stelling staat op de HEIDEBERG, onze33 ste Batterij, die op de SCHOOLBERG staat, onder vuur nemen. De 31 ste Batterijgaat daarop onmiddellijk in batterij en legt een tegenbatterijvuur aan.Het duurt evenwel niet lang of de volledige Groep wordt onder vuur genomen dooreen vijandelijke batterij 105mm, die heuvel 89 ten noorden van de weg naarPELLENBERG bezet. De vijand is vlug ingeschoten en na enkele minuten zijn erreeds vijf gewonden in de 31 ste Batterij, die niettemin doorgaat met het bestoken vanhet opgegeven doel.Tegen 18u00 komt het bevel de aanval van de infanterie op de scholenwijk te steunen;deze wijk wordt weinig later door de Belgische infanterie ingenomen.Ondertussen heeft, in de rechtercolonne, de eerste sectie van de 33 ste Batterij stellinggenomen op heuvel 74, de HONCKELBERG. Om 15u30 opent zij het vuur op debeboste heuvels ten westen van KESSEL-LO. Om 16u00 neemt de tweede sectie vande 33 ste Batterij stelling ten noordoosten van heuvel 89, de SCHOOLBERG. Zij openthet vuur op de abdij van VLIERBEEK – KESSEL. Beide secties worden door devijandelijke infanterie en artillerie onder vuur genomen: er zijn twee gekwetsten… Dedrie batterijen van de Groep II/2A zullen ’s avonds op hun stellingen bivakkeren.11 september 1914Om 00u45 ontvangen de verschillende Divisies het bevel de bereikte posities tehandhaven en te versterken, zonder daarom enige gelegenheid te verwaarlozen omoffensieve acties te ondernemen. De 2LD zal AARSCHOT en BETEKOM houden.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐25

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieLtGen DOSSIN zou zijn 2LD dolgraag laten deelnemen aan de acties, maar zij is ermoeilijk toe in staat. De Divisie heeft de dag voordien zware verliezen geleden. De 7 deGemBde, dank zij haar successen van 10 september 1914, bevindt zich in een eenzamespits en kan zonder gevaar van afgesneden te worden het gevecht niet hervatten. DezeBrigade zal dan ook, in de eerste uren van 11 september 1914 worden teruggeroepenen om 09u00 AARSCHOT bereiken. Comd 2LD heeft een gesprek met Z.M. deKONING en de 2LD krijgt toelating stellingen te betrekken in de richting vanWEZEMAAL.Om 10u50 komt in BETEKOM een order van het GHK binnen:“ Het leger moet de vijandelijke stellingen krachtig aanvallen. 2LD zaloprukken ten zuidwesten van WEZEMAAL en de linkerflank van de aanvalbeschermen.De 5 de GemBde krijgt de noordelijke sector toegewezen; de 6 de GemBde de zuidelijkesector. De 7 de GemBde zal, na haar terugtocht, in reserve blijven te GELRODE, samenmet de Groep II/2A. De Artilleriegroepen A/5 en A/6 zullen afwachtingsstellingenbezetten op de MIDDELBERG.De dag van 11 september 1914 zal evenwel voorbijgaan zonder groteschermutselingen. Ons leger heeft immers bereikt wat het wenste: de spoorlijnTIENEN – LEUVEN, de voornaamste aanvoerlijn van de Duitsters, is vernield en hetXVde RAK, oorspronkelijk bestemd voor het leger van VON BULOW aan de Marne,heeft rechtsomkeer gemaakt.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 5 de GemBde ( A/5)De divisieorders voorzien het bezetten van een lijn ter hoogte van kilometerpaal 10van de rijksweg van AARSCHOT naar LEUVEN en wel zo dat men zich ter plaatsekan ingraven of tot het offensief overgaan.Om 06u00 bevindt de Brigade zich in een verzamelzone, van waaruit zij om 08u00vertrekt, richting WEZEMAAL. Voor de artillerie worden stellingen verkend op denoordelijke flank van de WIJNGAARDBERG en later ook op het einde van deinsnijding, ter hoogte van kilometerpaal 10. De waarnemers, opgesteld in de molenvan WEZEMAAL, melden het geluid van een hevig gevecht in het zuiden. De GroepA/5 wordt evenwel niet ingezet en bivakkeert ter plaatse.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 6 de GEMBDE (A/6)De artilleriegroep A/6 krijgt het bevel op te rukken in de richting van WEZEMAAL,langs de weg van AARSCHOT naar LEUVEN. Comd 23 ste Batterij stuurt desectiecommandant van het derde stuk naar PUTKAPEL om er de achtergelatenachtertrein te gaan ophalen. Maar dit blijkt onmogelijk geworden: de vijand is reedsvooruitgeschoven tot WEZEMAAL. Maj LEFEVRE en de driebatterijcommandanten verkennen in de namiddag een stelling op deWIJNGAARDBERG. Maar enkel de 24 ste Batterij neemt er omstreeks 17u30 effectiefstelling, naast de 30 ste Batterij van I/2A. de rest van de Groep brengt de nacht door ineen bivak nabij de verkende stelling.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐26

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 7 de GemBde (A/7)De 7 de GemBde krijgt om 04.00u het bevel haar stellingen in LINDEN en KESSEL opte geven en terug te trekken op AARSCHOT.Op het ogenblik dat de batterijen van A/7 zich klaar maken om vanaf de hoogten rondLINDEN het vuur te openen op vijandelijke concentraties, komt ook voor hen hetbevel tot de terugtocht. Tegen de middag is de Groep terug in AARSCHOT. Bijvalavond wordt zij naar GELRODE gestuurd, waar zij, samen met 27Li, bivakkeertten zuiden van het dorp.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP I/2AOok deze Groep begeeft zich op 11 september 1914 in de vroege ochtend terug naarvoor, richting WEZEMAAL. Gedurende het grootste deel van de dag, houdt zij halt opde rijksweg van AARSCHOT naar LEUVEN. Tijdens deze periode wordt een pogingondernomen om de munitiewagens, die men op 10 september 1914 heeft moetenachterlaten, terug te gaan halen.Cdt VAN BEVER maakt over dit voorval volgend rapport:“ Comd 2LD heeft welwillend de Rijkswachters van de 6 de GemBde ( Gd/6)en twee compagnies infanterie ter beschikking gesteld. Via WEZEMAAL benik met dit detachement naar PUTKAPEL getrokken.Ter hoogte van kilometerpaal 7 van de weg naar LEUVEN hebben mijnverkenners vuurschoten gehoord van een vijandelijke voorpost. Ik heb derijkswachters doen afstijgen om dit punt, gelegen in de eerste huizen van hetgehucht DRIELINDEN, te onderzoeken. Na een vuurgevecht van vijftienminuten heeft de vijand zich teruggetrokken naar PUTKAPEL en konden wijde spoorweg oversteken.Op het ogenblik dat ik voorstelde met de aanwezige infanterie de vijand uitPUTKAPEL te verdrijven, daagde een Duitse onderhandelaar op. Deze man,Dr BERGHAUSEN, kwam een halfuur wapenstilstand vragen om met mij tepraten.Daar ik ter hoogte van de stelling was, die de 28 ste Batterij de dag voordienhad verlaten, stemde ik toe. De beide officieren, die bij mij waren, OLtFANNING en OLt COLSON, heb ik opdracht gegeven onmiddellijk naar destelling te gaan en alle stukken en munitiewagens, die er nog zouden zijn, opte pikken.Ondertussen heb ik Dr BERGHAUSEN, die vergezeld was van een op 10september gevangen genomen dokter van 26Li, in een schuur geleid en dedeur gesloten. Deze officier van gezondheid heeft mij voorgesteldeen lijst metde gesneuvelde en gevangengenomen Duitsers mee te delen. Hij vroeg mijook of wij wilden overgaan tot het uitwisselen van gekwetste gevangenen.Ik heb Dr BERGHAUSEN onder de hoede van de rijkswachtofficier gelatenen ben naar de stelling gegaan. Daar stelde ik vast dat nog slechts tweemunitiewagens moesten opgepikt worden. Toen deze “caissons” en debegeleidende compagnies infanterie terug over de spoorweg waren, heb ik DrBERGHAUSEN vrijgelaten.Ik heb een achtergelaten automobiel met defecte motor naar kilometerpaal10 laten brengen.”Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐27

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieLtKol LEROY, Comd a.i. van het Regiment, voegt hier het volgende advies bij:“ Ik meen dat Cdt VAN BEVER zich bijzonder goed van zijn opdracht heeftgekweten. Deze opdracht was gevaarlijk wegens de agglomeraties diemoesten doortrokken worden.”Om 16u40 komt het volgende bericht toe:“ Van 2LD – StafAan Comd I/2AEen ruiterijpatrouille heeft twee à drie vijandelijke stukken gemeld nabij hetkasteel van HOLSBEEK, 800 meter ten noorden van LANGVELD.Wees waakzaam, repereer deze artillerie bij gelegenheid, maar vuur nietzonder bevel.Deel dit bericht ook mee aan Comd A/6”(get)DOSSINGenMajTengevolge van dit bericht nemen de 30 ste Batterij en een sectie van de 29 ste Batterijstelling op de WIJNGAARDBERG. Daar bevindt zich ook reeds de 24 ste Batterij vanA/6.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP II/2ADeze Groep is op 10 september 1914 toegevoegd aan de 7 de GemBde. Met dezeBrigade is zij mee opgerukt en heeft de nodige vuursteun verleend bij de veroveringvan KESSEL en LINDEN. Die avond, om 20u00, heeft de Groepscommandant hetbevel gekregen om de nodige voorzieningen te treffen om zijn drie batterijen instelling te brengen op de SCHOOLBERG, met een waakrichting naar KESSEL-LO.Dit maneuver moet uitgevoerd zijn op 11 september 1914 bij dageraad.Die 11 september 1914 om 05u00 krijgt de Groep evenwel het bevel terug te trekkennaar AARSCHOT en stelling te nemen op de DOORENBERG om aldus de terugtochtvan de 7 de GemBde te dekken. Deze terugtocht wordt evenwel niet verontrust en destelling wordt dan ook niet ingenomen.Om 12u15 wordt het offensief tegen LEUVEN hervat door de 5 de en 6 de GemBde.Overeenkomstig de ontvangen orders gaat de Groep in reserve te GELRODE, waar om15u30 een stelling nabij het gehucht BIEST wordt verkend. De Groep bivakkeert inGELRODE.12 september 1914Op 12 september 1914 staat het voor ons GHK vast dat de vijand inderhaastbelangrijke troepenonderdelen heeft teruggeroepen uit FRANKRIJK om eentegenaanval tegen het Belgisch Leger op te zetten. Het komt er nu op aan deze troepenzolang te binden tot de Duitse nederlaag op de MARNE vaststaat. De operaties moetendus ten allen prijzen worden voortgezet.De eenheden van de 2LD krijgen deze keer de opdracht WIJGMAAL te heroveren.Maar de Duitse 6 de RID is in ijlmars teruggekeerd naar het strijdtoneel. Zij wordtdaarenboven versterkt door het XVde RAK en zij beschikt over zware artillerie.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐28

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 5 de GemBde ( A/5)Het gevecht bij MOLENOm 01u45 krijgt Comd A/5 het bevel stelling te nemen ten noorden van de weg vanROTSELAAR – dorp naar het station. Als doelen krijgt hij het dorp WIJGMAAL enfabrieken van REMY aangeduid. Hij moet vuurklaar zijn om 06u30.Bij deze orders is een naschrift gevoegd:“ De Belgische artillerie heeft gisteren aan de vijand ernstige verliezentoegebracht; vooral op de plaatsen OVER-DE-VAART en TILDONK, waarde vijand is teruggeworpen op de zuidelijke oever van het kanaal.”Vanaf 06u45 is I/5Li de DIJLE overgestoken en in gevecht gewikkeld met de vijand,terwijl het de tussenkomst van de artillerie afwacht. Deze opent echter pas het vuur om07u40! ( volgens Comd A/5 zelfs pas om 08u30 – NVDR). Ondanks versterkingen doorbataljons van 5Li en van 25Li moet het terrein worden prijsgegeven, vooral onder drukvan de vijandelijke artillerie, die een verpletterende overmacht heeft.Om 08u45 krijgt Comd 5 de GemBde de opdracht om de 6 de LD, die zwaar wordtaangevallen, te steunen in de richting van WAALSTRAAT. Comd A/5 zal deze actiesteunen en per echelon stelling nemen ten oosten van MOLEN. Daar komt evenwelniets van terecht, want het bevel wordt om 09u30 herroepen. Van dat ogenblik afvolgen de gebeurtenissen zich snel op:10u00:De bruggen waarover onze infanterie terugtrekt worden door de vijandelijke artilleriezwaar bestookt; de verliezen zijn groot… De eenheden van de 6 de LD zijn in volleterugtocht en sleuren de troepen van de 5 de GemBde mee.10u30:De terugtocht is algemeen!11u10:Comd 5 de GemBde doet de verdedigingsstelling ten noordoosten van WEZEMAALbezetten.11u20:“ Aan Comd A/5.Terugtrekken per echelon. Twee van uw batterijen zullen de stellingen op deWIJNGAARDBERG opnieuw innemen; de derde zal stelling nemen bijVAAKEN om de uitgangen van ROTSELAAR te bestoken.”11u45:“ Aan Comd A/5.Uw twee batterijen gaan onder bevel van de 6deGemBde.”12u40:“ Van Gd/5.Het bos van EECKT, waar de vijand gemeld is, wordt door uw artilleriebestookt.”13u05:“ Aan Comd 19/A/5.Trek terug op BAAL, via de brug van BETEKOM. Ik stuur u Gd/5 in steun”14u10:“ Aan Comd A/5.De Brigade trekt terug. Volg met uw beide batterijen de beweging van de 6 deGemBde!”Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐29

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 6 de GemBde (A/6)Het gevecht bij WEZEMAAL – PUTKAPELVolgens de ontvangen orders trekt de 6 de GemBde op deze 12 september 1914 vanaf06u30 op langs WEZEMAAL. Zij is versterkt door I/2A. Haar hoofdmacht issamengesteld als volgt:II/6Li – I/2A – III/6Li – A/6 – I/26Li – II/26Li.Het derde bataljon van 26Li blijft bij de brug van BETEKOM om deze te bewaken.De voorhoede geraakt tot aan de eerste huizen van PUTKAPEL, maar wordt daar opeen hevig geweervuur onthaald. Haar commandant vraagt de steun van eenartilleriebatterij. De 27 ste Batterij van A/6 wordt voor deze opdracht aangeduid. Tweestukken nemen de huizen van PUTKAPEL en de weg naar LEUVEN onder vuur. Naeen aanvankelijk succes, ontstaat er plotseling paniek onder onze infanteristen. Delinkervleugel plooit zich terug, weldra de hele aanvalslijn op zijn terugtochtmeesleurend. De twee stukken van de 27 ste Batterij worden op de wegachtergelaten…Het ontplooien van het hele regiment 6Li kan de toestand niet doen keren. Debeschieting is hevig en de Duitse artillerie bestookt zonder ophouden het hele gebiedtussen het station van ROTSELAAR en KWADEN HOEK. Ook de bataljons I enII/26Li, die nog in reserve waren, worden op hun beurt in de strijd geworpen. Tweebatterijen van I/2A nemen stelling: de 30 ste Batterij op 800 meter ten westen vanWEZEMAAL; één sectie van de 29 ste Batterij op 600 meter ten zuiden van dit dorp,achter de LOSTINGBEEK. De 28 ste Batterij, die in het gevecht van 10 september1914 drie van zijn stukken heeft verloren, kan niet tussenkomen.De opmars naar de vijand wordt hernomen. Twee batterijen van A/6 nemen op hunbeurt stelling: de 23 ste Batterij ten zuiden van de weg van WEZEMAAL naarLEUVEN; de 24s te Batterij vlakbij het kasteel van O.L.VROUW – PERK.Deze batterijen worden hevig onder vuur genomen. De commandant van de 23 steBatterij, Cdt Gustave DUNGELHOEFF, wordt door meerdere schrapnels in deborst getroffen en gedood. Cdt DUNGELHOEFF is daarmee de eerste officier van deArtillerie 2LD, die sneuvelt op het veld van eer. ( De artilleriekazerne in LIER, waar2A vanaf 1927 gekazerneerd wordt, zal naar hem genoemd worden – NVDR).Een batterij van I/2A komt nog naast de 23 ste Batterij stelling nemen, maar de opmarsvan de infanterie wordt opnieuw gestuit.Tussen 09u00 en 10u00 zijn alle eenheden van 6LI, hals over kop, op de vlucht. Deeenheden van 26Li worden in deze beweging meegesleurd. Onze infanterie kangestopt worden, gedeeltelijk in bestaande loopgraven ten zuiden van de weg vanWEZEMAAAL naar LEUVEN; gedeeltelijk aan de stopplaats van WEZEMAAL ende rest tenslotte op de tegenhelling van de WIJNGAARDBERG.1/2A en A/6 nemen stelling op de kam van deze berg. Ook twee batterijen van A/5 (zie hiervoor – NVDR) komen in versterking en nemen stelling ten noorden van derijksweg van AARSCHOT naar LEUVEN. Omdat er gevaar dreigt omsingeld teworden, wordt vanaf 16u00 de terugtocht hernomen in de richting van BETEKOM.Om 18u00 komt het bevel om naar KONINGSHOOIKT te gaan via BEGIJNENDIJK.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐30

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐31

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieDUNGELHOEFF Gustave DominiqueKapitein-Commandant van de Artillerie – Stamnummer: 11652Geboren in BRUSSEL op 9 oktober 1867 als zoon van een tot Belggenaturaliseerde vader uit het hertogdom LIMBURG. Hij was gehuwd.Hij begon zijn militaire carrière aan de KMS in BRUSSEL op 16 november 1886en werd als onderluitenant-leerling aangeduid voor de Artillerie bij KB van 1december 1889.Hij werd aangeduid voor het 7 de Artillerieregiment op 24 mei 1892 en afgedeeldbij de Ruiterijschool als leerling op 25 september 1896.Hij werd tot 1Lt benoemd bij KB van 25 september 1896.Aangeduid voor het 1 ste Artillerieregiment op 1 oktober 1901.Aangeduid voor de Artillerie van de versterkte plaats ANTWERPEN (PFA) op26 maart 1907.Aangeduid voor het 4 de Artillerieregiment op 1 oktober 1910.Aangeduid voor de Artillerie van de 6 de Gemengde Brigade van de 2 deLegerdivisie op 23 december 1913.Als commandant van de 23 ste Batterij gesneuveld op het veld van eer bij degevechten te WEZEMAAL op 12 september 1914. Hij werd gedood doormeerdere schrapnels in zijn borst.ERETEKENSRidder in de Leopoldsorde KB van 24 november 1910Militair Kruis van 2 de Klas KB van 18 januari 1912Officier in de Leopoldsorde KB van 15 februari 1915Oorlogskruis KB van 15 september 1916“ Als held gevallen op 12 september 1914 te WEZEMAAL voor de verdediging van hetVaderland en de eer van het Belgisch Volk.Uit dankbaarheid vanwege het erkentelijk Vaderland, vereerd met het Oorlogskruis.”KB van 15 september 1916De artilleriekazerne in LIER, gebouwd in 1888 langs de VAARTLAAN ( thansBaron Opsomerlaan) werd naar hem genoemd en draagt de naam “ KWARTIERDUNGELHOEFF”.De stad LIER heeft bij de overname van de verlaten kazerne deze naam bewaarden spreekt van de “ SITE DUNGELHOEFF” om er haar politiediensten enadministratie te centraliseren.Een poging om het “ KWARTIER HELCHTEREN” deze naam te geven werddoor de Diensten van het Protocol afgewezen.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐32

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 7 de GemBde ( A/7)Het gevecht bij HOLSBEEKTerwijl de gevechten bij MOLEN en WEZEMAAL zich afspelen, is de 7 de GemBde ingevecht gewikkeld met vijandelijke troepen die HOLSBEEK en de bossen ten zuidenvan dit dorp bezetten. Twee bataljons van 27Li vallen HOLSBEEK aan; 7Li neemt deCHARTREUZENBERG voor zijn rekening.De Artilleriegroep A/7 is opgesteld te VLASSELAAR en beschiet het dorpHOLSBEEK als voornaamste doel. II/2A staat opgesteld op de heuvel 57 –MOLENBERG, ten zuidwesten van KORTRIJK-DUTSEL en heeft als doelen hetdorp HOLSBEEK, de molen en de vallei ten zuidwesten van het dorp.Om 09u55 valt de infanterie aan: 27Li op HOLSBEEK en de bossen ten zuiden vanhet dorp; 7LI dringt het CHARTREUZENBOS binnen. Het krijgt opdracht deHONCKELBERG te veroveren om aldus II/2A de mogelijkheid te geven in actie tekomen tegen WIJGMAAL. Deze groep staat immers nog steeds op een stelling nabijKORTRIJK-DUTSEL en haar vuren reiken niet ver genoeg. Comd A/7 krijgt deopdracht een stelling te verkennen nabij het “ Oosthof”, twee kilometer ten oosten vanHOLSBEEK.Kort na 13u00 bereikt de 2deLD het bericht dat de 6 de LD, die zich op haar linkerflankbevindt, zich terugtrekt op WERCHTER en zich opstelt achter de rivier de LAAK. De5 de GemBde volgt gedeeltelijk deze beweging. Als dan ook nog sterke vijandelijkeformaties worden gemeld, die oprukken vanuit LEUVEN in de richting AARSCHOT,acht de divisiecommandant het gevaar te groot. Hij besluit de volledige 2deLD terug tetrekken ten noorden van de DEMER.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEPEN VAN 2ADe groepen en batterijen van 2A zijn ingezet geweest als vuurversterking voor deartilleriegroepen van de GemBde. Hun operaties zijn daaronder vermeld.De terugtochtDe infanterie van de 5 de GemBde trekt zich terug naar BAAL; de 6 de GemBde gaat,samen met de artilleriegroepen, naar BETEKOM. De 7 de GemBde moet zich alvechtend terugtrekken op AARSCHOT en de aftocht van de 6 de GemBde dekken.Om 14u45 stuurt Comd 2LD volgend telegram naar het GHK:“ 5 de GemBde (-) te BAAL; 6 de GemBde te BETEKOM; 7 de GemBde trektterug op AARSCHOT. Manschappen zwaar op de proef gesteld, vooral deartillerie….”Om 20u40 antwoordt het GHK:“ Uw bericht ontvangen. Heb artillerie doen stoppen inKONINGSHOOIKT. U kunt HEIST-OP-DEN-BERG bezetten met deDemerbruggen in AARSCHOT en BETEKOM.”(get.)WIELEMANSLtGenUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐33

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieDe 7 de GemBde zal, samen met II/2A, in AARSCHOT blijven. De rest van de Divisietrekt naar HEIST-OP-DEN-BERG, LIER (A/6 en I/2A) en RANST ( A/5)13 september 1914.Na een onderhoud met ZM de KONING, beveelt GenMaj DOSSIN aan de eenhedenvan zijn 2 de LD om 08u00 het volgende:“ 7 de GemBde zal AARSCHOT blijven bezetten;6 de GemBde bezet RAMSEL (1 Regt) en HOUTVENNE (1 Regt en A/6)5 de GemBde zal als reserve op de weg van LIER naar AARSCHOT staan, kopvan de colonne ter hoogte van het kruispunt naar BEGIJNENDIJK.”Onze troepen zijn uitgeput; de rapporten die binnenlopen bewijzen het:Een vertwijfelde majoor KESTENS meldt:“ Aan Comd 5 de GemBde.Ben te RANST met 20 ste en 21 ste Batterij. Vraag orders. Een rustdag isnoodzakelijk!”De Artilleriegroep van de 6 de GemBde is er nog erger aan toe.Maj LEFEVRE laat weten:“ Na de verliezen van gisteren en het verschieten van onze munitie, heeft A/6getracht zich te reorganiseren in BETEKOM. Zij werd er vervoegd door I/2A.We hebben gepoogd twee batterijen te maken van elk vier stukken met wat ernog rest aan manschappen, paarden en materieel van de drie batterijen……Personeel en paarden, reeds fel uitgeput, hebben onder bar slechteweersomstandigheden, van 21u00 tot 01u00 gewacht op orders langs de weg naarKONINGSHOOIKT.De Groep heeft zich tussen 03u00 en 04u00 geïnstalleerd in LIER. Ik meld U deverre staat van vermoeidheid van personeel en paarden. Ik schat dat er minstens48 uren nodig zijn om A/6 terug op peil te brengen.”Om 12u30 komt dan het bevel van de Opperbevelhebber van het Leger om terug tetrekken binnen de relatieve veiligheid van de vesting ANTWERPEN. 2 de LD zal desector bezetten tussen het fort van LIER en dat van BROECHEM, met eenvooruitgeschoven brigade tussen BERLAAR en BEVEL.In de nacht van 13 op 14 september 1914 zal de artillerie van de 2 de LD zichherorganiseren en overnachten te:A/5 in RANST;A/6 in BEVEL;A/7 in LIER;I/2A in BERLAAR;II/2A in WOMMELGEM.VERLIEZEN TIJDENS DE GEVECHTENVan 9 tot 12 september 191A/5 : nihilA/6 : gedood: Cdt DUNGELHOEFFGekwetst: Olt LEMAITRE27 troepA/7 : nihil2A : gedood: 2 troepgekwetst: 16 troepUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐34

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐35

Hoofdstuk 6Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHET BELEG VAN DE VESTING ANTWERPENvan 26 september 1914 tot 8 oktober 1914De gebeurtenissen van 12 en 13 september 1914 hebben aangetoond dat de vijandaanzienlijke versterkingen heeft aangevoerd en een offensieve actie tegen de vestingANTWERPEN (PFA) plant. Alle in België aanwezige Duitse troepen lijken op te rukken naarANTWERPEN. Zij worden vergezeld door artillerie van zeer zwaar kaliber. Op 19september 1914 wordt hun getalsterkte geschat op 140.000 manschappen; het Belgisch Legerbeschikt op dat ogenblik slechts over 60.000 man. Op een effectieve steun van de westersebondgenoten kan nog niet gerekend worden.De Koning, Opperbevelhebber van het Leger, ziet dan ook af van een derde uitval, zoals diedoor het Franse opperbevel wordt gevraagd. Hij beveelt onze eenheden zich defensief op testellen om aan het beleg van de PFA het hoofd te kunnen bieden.Vanaf 26 september 1914 zetten de Duitse troepen de aanval in. Op 27 september 1914duwen zij de vooruitgeschoven elementen achteruit en op 28 september 1914 begint hetbombardement op de forten van de derde sector tussen MECHELEN en LIER.Op 30 september 1914 vraagt ZM de Koning dringend hulp aan de Franse en Britseregeringen. Zij worden verzocht, op hun beurt, de vijand aan te trekken om aldus de druk opANTWERPEN te verminderen. Geleidelijk aan, maar te laat voor ANTWERPEN, zullenFranse en Britse eenheden oprukken naar het noordelijk front.De 2 de LD, die reserve is voor derde en vierde sector, krijgt op 27 september 1914 om 21u15de opdracht om de derde sector te helpen verdedigen, samen met de daar reeds aanwezigeeenheden. De 2 de LD stelt zich op tussen het fort van SINT-KATELIJNE_WAVER en het fortvan KONINGSHOOIKT. Rechts sluit de 1steLD aan op het fort van WALEM; links de 5 deLD op het fort van LIER.Ook nu zullen wij de operaties van de Artilleriegroepen van de 2 de LD, afzonderlijk en dag nadag, chronologisch beschrijven.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 5 de GemBde (A/5)27 september 1914De rechterflank van de 1steLD trekt zich terug onder druk van de vijand en moet op het eindevan de dag de stad MECHELEN prijsgeven. Hierdoor gaan een aantal waarnemingspostenvan de artillerie verloren. De 5 de GemBde krijgt de opdracht zich in te graven ten zuiden vande stad; A/5 komt vooruit tot WALEM.28 september 1914De 5 de GemBde rukt op naar de stad MECHELEN. Maj KESTENS, Comd A/5, vergezelt despits van de voorhoede teneinde een stelling voor zijn groep te verkennen. Maar vijandelijkegeweer- en mitrailleurvuur belet elke verkenning.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐36

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOm 11u45 besluit hij stelling te nemen ten noorden van de stad, achter deVROUWENVLIET, nabij het fort van WALEM. De groep opent onmiddellijk het vuur op hetoefenplein van MECHELEN en op de artilleriekazerne aldaar.Het duurt dan ook niet lang of de groep wordt heftig beschoten door middelzware artillerie.Tegelijkertijd wordt ook het fort van WALEM, achter hen, systematisch gebombardeerd. Hetfort beantwoordt het vuur, schot per schot. De groep A/5, die opgesteld staat in het ontruimdeschootsveld voor het fort, moet weldra gaan schuilen. Terugtrekken is echter slechts mogelijkbij nacht, daar elke beweging op de stelling onmiddellijk wordt opgemerkt van de SintRomboutstoren in MECHELEN.Vanaf 18u00 worden de voortreinen bijgehaald en begint de terugtocht, zonder zwareverliezen. Vijandelijk schrapnelvuur achtervolgt de groep tot WALEM. De groep gaatkantonneren in DUFFEL.29 september 1914Om 07u30 krijgt A/5 het bevel stelling te nemen in de hoek gevormd door de wegen vanMECHELEN naar DUFFEL en van DUFFEL naar SINT-KATELIJNE-WAVER. De fortenvan DUFFEL en SINT-KATELIJNE-WAVER, in deze sector gelegen, worden echter zwaarbeschoten. Weldra komt dan ook het bevel tot terugtrekken. A/5 blijft staan, in colonne, ophet kruispunt van de wegen naar LIER en naar het gehucht MIJLSTRAAT.30 september 1914Om 08u00 neemt A/5 stelling ter hoogte van de kerk van MIJLSTRAAT. De 5 de GemBdemoet de ondersector “ Fort van KONINGSHOOIKT – Schans van TALLAERT” verdedigen.Het fort zelf wordt zwaar beschoten door vijandelijk 420mm geschut. De flank van het fortwordt vernield en de 21 ste Batterij wordt aangeduid om deze flank te gaan beschermen. Maareen verkenning op het terrein wijst uit dat de omgeving van het fort dermate is omgewoeld,dat men geen vier stukken kan opstellen. Uiteindelijk blijft de batterij, met haar groep, op dehuidige stelling staan.1 oktober 1914De batterijen staan werkeloos op hun stellingen. Er loopt die dag geen enkele vuuraanvraagbinnen en dat op een ogenblik dat de druk van de vijand steeds groter wordt.2 oktober 1914.Om 00u30 moet de groep zich plots vuurklaar houden voor een vijandelijke aanval, maar ergebeurt helemaal niets. Om 03.00u komt het bevel tot terugtrekken op LIER. In de loop vande dag wordt nog meermaals van stelling veranderd, maar slechts weinig gevuurd. Tegen18u00 installeert de groep zich in PULLAAR en bivakkeert er ter plaatse.Op deze zelfde dag wordt besloten een Artilleriegroepering (AieGpg) te vormen met deArtilleriegroepen van de 5 de en 6 de GemBde en II/2A Het bevel over deze AieGpg wordtgevoerd door Maj KESTENS. Aan het commando van A/5 wordt hij vervangen door CdtCOMIJN. Deze AieGpg wordt ter beschikking gesteld van de 5 de LD voor de verdedigingvan de NETHE.4 oktober 1914 – De verdediging van de NetheDe AieGpg KESTENS krijgt de noordelijke sector toegewezen. Zij komt onder hetoperationeel commando van de Britse Brigadegeneraal PARYSH, die met zijn brigade en het7deLi deze sector verdedigt. Maj KESTENS krijgt stellingen aangeduid in het achtergebiedvan de sector; hij moet ook een aantal wisselstellingen voorzien.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐37

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieIn de nacht van 4 op 5 oktober 1914 komen ook nog de artilleriegroepen van de 1 ste ; 7 de en20 ste GemBde en twee batterijen houwitsers 105mm onder zijn bevel. Maj KESTENSbeschikt nu wel over een grote concentratie artillerie, maar helaas met een te gering kaliber.5 oktober 1914Om 10U30 wijken de voorposten aan de oevers van de NETHE, ten zuiden van LIER. Deartillerie krijgt de opdracht de Duitse troepen, die de rivier oversteken, te beschieten. Heel watspervuren worden gelegd. Maar de Brigade PARYSH op de rechtervleugel moet zichterugtrekken en II/2A moet mee achteruit. A/5 heeft minder geluk: het kan zich nietvrijmaken en moet zijn stukken en munitiewagens achterlaten op de stelling.Om 15u00 besluit BdeGen PARYSH een tegenaanval uit te voeren. Maj KESTENS stuurtook II/2A terug naar voor, teneinde de oevers van de NETHE te kunnen beschieten.6 oktober 1914Tijdens de nacht probeert Cdt COMIJN vruchteloos de achtergelaten stukken enmunitiewagens van A/5 terug te halen. Ook de tegenaanval van de Britten mislukt en deverdedigingslijn wordt teruggebracht op de lijn VREMDE – EGGERSEEL. De AieGpgKESTENS wordt ontbonden en de groepen keren terug naar hun oorspronkelijke brigades.De echelons van A/5 kantonneren in KIEL.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 6deGemBde (A/6)28 september 1914De Artilleriegroep A/6 neemt stelling ten zuiden van HOOGSTRAAT met een waakrichtingop de kerktoren van SINT-KATELIJNE-WAVER. Nog diezelfde nacht wordt de Groep terugnaar achter gebracht in de richting van DUFFEL.29 september 1914Om 15u00 trekt de Groep terug naar voor om de vorige stelling opnieuw in te nemen. Devijandelijke infanterie en artillerie repereert echter de groep naarmate zij zich op de steenwegverplaatst. De 23 ste en 24 ste Batterij slagen er niet in om op te rukken, onder een regen vanprojectielen. De 22 ste Batterij neemt stelling dwars door de velden. De Groep slaagt eruiteindelijk toch in haar stelling te bereiken, net op het ogenblik dat ook de Groep II/2A daaraankomt, onder bevel van Maj PONTUS.30 september 1914De groepen lossen verscheidene salvo’s op vijandelijke infanterie in SINT-KATELIJNE-WAVER. A/6 neemt ook de vijandelijke artillerie in BERKMOLEN onder vuur. De Duitserstrekken zich terug nadat hun waarnemingspost in de kerktoren van SINT-KATELIJNE-WAVER in brand is geschoten. De artilleriegroepen bivakkeren op hun stellingen.1 oktober 1914Om 13u10 opent A/6 het vuur op vijandelijke artillerie ten noordoosten van SINT-KATELIJNE-WAVER. Even later komt ook nog het bevel te vuren vanaf 2.200 meter opartillerie die zich in de MULSHOEK bevindt. Op haar beurt bestookt II/2A de weg tussenLELLEKENSSTRAAT en het “Gasthuishof"Vijandelijke artillerie bevindt zich op verschillende plaatsen voor onze lijnen op afstanden dieschommelen van 2.000 tot 2.500 meter. Talrijke doelen worden door onze kanonniersbestookt. Maar, terwijl om 19u00 een ware granaatregen over de stellingen valt, geraakt demunitievoorraad op en de bevoorraders kunnen de stellingen niet meer bereiken.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐38

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieA/6 kan zich slechts met moeite terugtrekken en dat pas nadat lagen stro over de weg zijngelegd, om elk geluid te dempen. Om 20u00 betrekt de groep een nieuwe stelling in DONK,ten noordwesten van LIER.2 en 3 oktober 1914De groep blijft op haar stelling in DONK.4 oktober 1914Een zondag! Tegen de avond worden de echelons van A/6 beschoten en lijden zwareverliezen. Er zijn twee doden en zes gekwetsten, daarbij zijn ook nog twaalf paarden buitengevecht gesteld. De groep verlaat DONK en bivakkeert in VREMDE.5 oktober 1914A/6 neemt een schootstelling in ten zuiden van BOECHOUT. Om 13u00 komt het bevel vande 5 de LD om een wisselstelling te bezetten ten westen van LIER, teneinde deze stad teverdedigen. A/6 zal stelling nemen ten zuiden van de hoeve “ Het Schranske”6 oktober 1914De groep krijgt een sector toegewezen, gelegen tussen de steenbakkerij en het kasteel vanLAACHENEN. ’s Avonds trekt de groep naar HOVE, maar wordt onmiddellijk teruggestuurdom de opvangstelling van de 5 de GemBde te helpen verdedigen. De groep neemt stellinghalfweg tussen HOVE en BOECHOUT.Om 03u00 komt er een nieuw bevel: A/6 moet II/2A volgen naar ANTWERPEN. Onderwegkomt het bevel stelling te nemen nabij het “ Papegaaienkasteel” om de sector tussenWOMMELGEM en FORT I te kunnen bestoken. De groep wordt evenwel langs achter en inde flank hevig onder vuur genomen.7 oktober 1914De groep bevindt zich in een erg kritieke toestand, die meermaals aan de brigadecommandantwordt gemeld. Het enige order dat ontvangen wordt, luidt:“ Volhouden tot het uiterste!”8 oktober 1914Om 16u00 krijgt de groep het bevel onmiddellijk langs de “LEOPOLDSP0ORT” naar depontonbrug aan het “Steen” te gaan. Als ze daar aankomt, krijgt ze een nieuw bevel:“ Onmiddellijk terugkeren naar de vorige stelling!”Als ze terug aan de LEOPOLDSPOORT aankomt, ontvangt zij het tegenbevel:“ Schelde oversteken over de brug aan het Steen!”Om 20u00 is de rivier overschreden en begint voor de vermoeide artilleristen de groteterugtocht door Vlaanderen.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 7 de GemBde EN VAN I/2A28 september 1914Het 9 de Li, dat de wacht verzekert tussen de forten van SINT-KATELIJNE-WAVER enKONINGSHOOIKT, meldt dat de vijand PASBRUG heeft bezet. De Brigadecommandantstuurt het 27 ste Li met A/7 naar het zuiden, maar zij worden als het ware aan de grondgenageld door goed gericht vijandelijk vuur. De infanterie geraakt niet voorbij het fort “LINDEHOEVE-LOMBAERTSHOEVE”. A/7 opent het vuur op PASBRUG en op het kasteel “Dijkstein”Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐39

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOm 13u00 krijgt Comd 7 de Li het bevel een bataljon naar het “ Gasthuishof” te sturen om erde flank te dekken van de troepen die oprukken naar MECHELEN. ( zie Ops 5 de GemBde –NVDR). De artillerie opent het vuur op de beboste heuvels van WITTEWANTSHOEVE.Om 14u05 meldt de Brigadecommandant aan Comd A/7:“ Vijandelijke infanterie bezet heuvel 10 op 1.200 meter zuid - zuidwest van SINTKATELIJNE WAVER. Vijandelijke artillerie is opgesteld tussen PUTTE enPEULIS. Open het vuur op heuvel 10 en op het terrein ten zuiden van de weg vanHEIST-OP-DEN-BERG naar MECHELEN. Uw vuren op het HEIKEN hadden eengunstige uitwerking. Blijf er op vuren evenals op PASBRUG.”Tussen 16u00 en 17u00 worden de stellingen van I/7 de Li, het dorp en et fort van SINT-KATELIJNE-WAVER hevig gebombardeerd. Om 18u00 beschiet de vijand het goed “Hagelsteen” en “Slaap-in-het-strooi”, maar toch behouden de eenheden van de 7 de GemBdehun posities. Zij krijgen zelfs het bevel deze nog te versterken. A/7 bivakkeert in de buurt vanSINT-KATELIJNE-WAVER.29 september 1914De Groep A/7 krijgt het bevel te vuren op PASBRUG, HEIKEN en heuvel 10. Een batterijneemt zelfs een “Drachen” ( benaming voor Duits vliegtuig – NVDR) onder vuur, dat snellandt.Vanaf 05u00 wordt het fort van SINT-KATELIJNE-WAVER opnieuw gebombardeerd. Allezeven minuten ontploft er een 420mm-granaat op de vesting, die in de loop van de dag in delucht vliegt, als haar kruitmagazijn een voltreffer krijgt.Om 06u30 worden onze voorposten langdurig onder vuur genomen en moeten zij terreinprijsgeven. A/6 en II/2A, die zich op een stelling nabij HOOGSTRAAT bevinden, wordeneveneens door de vijandelijke artillerie bestookt en moeten hun posities ontruimen ( zie Opsartilleriegroep 6 de GemBde hiervoor – NVDR)Onder druk van de vijand trekt de 7 de GemBde zich terug tot BERGHOEF ten oosten vanDUFFEL.. A/7 blijft op stelling om de aftocht te dekken. Haar commandant, Maj AVORT,krijgt het bevel zich in verbinding te stellen met Comd 2A om de artilleriesteun van debinnenste weerstandslijn te coördineren.30 september 1914De 1 ste LD heeft haar stellingen ten zuiden van de NETHE prijsgegeven. Hierdoor komt derechterflank van de 2 de LD in gevaar. Deze divisie mag echter slechts terugtrekken op hetbevel van de commandant van PFA. A/7 staat op stelling ten noorden van NAALDSTRAATen vuurt meermaals op de vijandelijke infanterie ten zuiden van SINT-KATELIJNE-WAVER. Zij bivakkeert op haar stelling.1 oktober 1914Een stuk van de 26 ste Batterij, onder bevel van Olt LAURENCIN en één van de 27 steBatterij, onder bevel van 1Lt RENARD, worden naar de KEMPENARESTRAAT gestuurdom er de uitgevallen buitenposten van het fort van SINT-KATELIJNE-WAVER tevervangen. Hun opdracht zal evenwel van korte duur zijn. Om 16u30 nemen de Duitsers depuinen van het fort in; de beide stukken zullen nog enkele tijd op hen blijven vuren. Tijdensde nacht trekt de artillerie zich terug ten noorden van de NETHE. A/7 komt onder het bevelvan Comd 2A!2 oktober 1914Er wordt een grootscheepse tegenaanval gepland. Een artilleriegroep zal op de zuidelijkeoever van de NETHE stelling nemen om de acties van de infanterie, geleverd door de 6 deUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐40

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieGemBde, te steunen. I/2A wordt voor deze opdracht aangeduid en neemt om 09u20 stellingten zuiden van BERGHOEF.De tegenaanval mislukt evenwel en onze troepen vluchten naar het noorden. Daarop wordtbesloten alle eenheden op te stellen op de noordelijke oever en slechts twee bruggenhoofdente behouden, één rond DUFFEL en één rond de militaire brug van ANDERSTAD. Dezebruggenhooofden moeten tot het uiterste verdedigd worden; een groot aantal artilleriestukkenworden als steun ingezet. ( zie de vorming van de AieGpg KESTENS hiervoor – NVDR)Vanaf 15u30 krijgt de 2 de LD het bevel de bruggenhoofden te ontruimen en alle overgangenover de NETHE grondig te vernietigen. De verdediging van de rivier wordt vanaf LIER totaan de spoorweg in DUFFEL overgenomen door de 5 de LD. Maar … terwijl de infanterie vande 2 de LD mag gaan rusten, moet de artillerie op post blijven, nu onder het bevel van de 5 deLD.3 oktober 1914De 25 ste Batterij van A/7 staat opgesteld achter DUFFEL. Tot tweemaal krijgt zij het beveléén stuk naar voor te sturen om, op aanwijzing van de infanterie, vijandelijkeweerstandsnesten te vernietigen met rechtreeks vuur.De eerste opdracht bestaat er in de brug van DUFFEL, waarvan de vernietiging niet isvoltooid, uit te schakelen. Vanaf 150 meter afstand voert OLt DEBRY met zijn mannen dezeopdracht uit.Een tweede maal meldt dezelfde officier zich met zijn ploeg om een aantal huizen, waarinvijandelijke mitrailleurs zijn opgesteld, te vernietigen. Vanaf 200 meter en in volle dagvernietigt de stuksploeg één huis en schiet een ander in brand.Telkens is deze officier, met zijn volledig personeel en materieel, gezond en wel teruggekeerdin de eigen stellingen en dit ondanks het hevige vuur van de vijand. Voor dit meesterstukjewordt Olt DEBRY vermeld op de legerdagorders. Een zelfde eer valt trouwens ook deaalmoezenier van A/6, EH DEREY, te beurt. Deze geestelijke heeft in de loop van de dagheel wat daden van moed en zelfopoffering gesteld door de gekwetsten in DUFFEL teverzorgen onder het moordend vuur van de vijand.Om 20u00 stuurt LtKol LEROY, Comd van de AieGpg ZUID ( I/2A en A/7) de volgendenota naar de Comd 5 de LD:“ Ik heb de eer U de staat van uiterste vermoeidheid te melden waaronder hetpersoneel onder mijn bevel lijdt. Deze groepen hebben de voorbije weekdeelgenomen aan alle acties van de 2 de LD. Sinds zes dagen en nachten zijn zijvoortdurend in gevecht geweest of hebben langs de wegen gekampeerd.Nachtelijke bombardementen hebben hen niet enkel verliezen aan personeel enpaarden gekost, maar hen ook tot verre verplaatsingen genoopt. Ik meen te wetendat de infanterie van de 2 de LD op rust is….”Reeds om 20u30 komt het antwoord van Comd 5 de LD, generaal GYETTE:“I/2A en A/7 zijn in contact met de vijand en zij kunnen dus slechts bivakkeren. Ophet ogenblik dat alle middelen moeten worden aangewend om ANTWERPEN teredden, kunnen overwegingen over rust niet primeren.Ik weet dat de soldaten lijden, maar ik reken op hun chefs om hen er toe aan tezetten in hun vermoeidheid tot het uiterste vol te houden.”Om 22u15 vallen de Duitse troepen het gebied tussen de twee NETHEN aan…Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐41

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie4 oktober 1914Eén van de stukken van de 27 ste Batterij is vernietigd. De 5 de GemBde wordt ingeschakeldom de ondergelopen gebieden langs de NETHE in de sector EMBLEM te helpen verdedigen.A/5 komt opnieuw onder het bevel van haar brigade.5 oktober 1914Er bestaat geen enkel document over deze dag. We mogen aannemen dat de toestandongeveer stabiel is gebleven.6 oktober 1914A/7 staat nu ter beschikking van de 6 de GemBde en neemt stelling achter de spoorweg naarLIER. I/2A, onder rechtstreeks bevel van Comd 2 de LD, is divisiereserve nabij LINT. In devoormiddag wordt een opvangstelling bezet tussen HOVE en LINT. Om 18u00 trekken alleeenheden van de 2 de LD zich terug achter deze lijn. A/7 bivakkeert in BOECHOUT.7 oktober 1914.De 2 de LD bezet nu de tweede verdedigingslijn van de vesting ANTWERPEN.. De troepenstaan opgesteld als volgt:- vanaf de SCHELDE tot FORT II: de Engelse Brigade Marinefuseliers;- vanaf FORT II tot aan de vestingswallen: de 6 de GemBde.De algemene reserve bestaat uit:- de 5 de GemBde en 2A in KIEL- de 7 de GemBde in DEURNE.8 oktober 1914Om middernacht begint het bombardement op ANTWERPEN. FORT I, dat zwaaraangevallen wordt, dreigt onder de voet te worden gelopen door de Duitsers. Het GHK vreesteen aanval op de stad langs SILSBURG of DEURNE.Om 03u15 wordt de 7 de GemBde ter versterking naar het “SCHIJN” gestuurd, waar de 6 deGemBde dreigt overrompeld te worden. Om 08u50 wordt de laatste reserve ingezet nabij het“Loodswezen”. Om 13u45 komt het bevel tot het uiterste weerstand te bieden, maar weldra isde grens van deze weerstand bereikt. Tussen 18u00 en 19u00 komt het bevel voor dealgemene terugtocht.De eenheden van de 2 de LD trekken zich terug op de linkeroever van de SCHELDE in derichting van ZWIJNDRECHT, BEVEREN-WAAS en VRASENE. De troepen van de 7 deGemBde steken in de nacht van 8 op 9 oktober 1914 de SCHELDE over en beginnen op hunbeurt aan de grote terugtocht.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐42

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐43

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHoofdstuk 7DE GROTE TERUGTOCHTvan 9 tot 12 oktober 1914De eenheden van de 2 de LD hebben als marsroute de richting ZWIJNDRECHT, -BEVEREN-WAAS, - VRASENE – MOERBEKE – ZELZATE gekregen. Deterugtocht, die aangevat wordt in een pikdonkere nacht, verloopt voor de uitgeputtetroepen erg moeizaam. Daarenboven zijn alle wegen eivol met vluchtende burgers.9 oktober 1914een eerste halte is voorzien in VRASENE. Om 06u00 gaat de tocht alweer verder overSTEKENE en MOERBEKE naar ZELZATE. Om 11u30 wordt een grote haltegehouden en om 13u30 zetten de eenheden van de 2 de LD hun moeizame mars naar hetwesten verder.MOERBEKE ligt onder vijandelijk vuur en daarom moet de marsweg wordenomgelegd over de dijken. Onder de hoed van flankwachten wordt in de nacht eindelijkZELZATE bereikt. De afgematte troepen rusten uit in de straten van het dorp….10 oktober 1914De eenheden van de 2 de LD verlaten ZELZATE om 08u00 en komen rond 15u00 aanin EEKLO. Zij kantonneren in de omgeving:- de 5 de GemBde op de weg naar WATERVLIET;- de 6 de GemBde en I/2A in MALDEGEM;- de 7 de GemBde en II/2A in EEKLO.11 oktober 1914De niet-bereden troepen van de divisie worden vanuit EEKLO met de trein verdergevoerd; de bereden troepen zetten hun tocht op de marsroute verder. Deze loopt vanEEKLO over BRUGGE en HOUTAVE tot KLEMSKERKE. Op het einde van de daglogeren:- A/6 en 2A in KLEMSKERKE;- A/5 en A/7 in MEETKERKE.De artillerie-eenheden van de 2 de LD maken er de balans op van hun verliezen aanpersoneel, paarden en materieel. Met deze toestand in handen gaat Comd 2A, LtKolLEROY, over tot een reorganisatie van de artillerie van de 2 de LD.I/2A wordt vanaf nu de Artilleriegroep van de 5 de GemBde, A/5, omdat deze laatstegroep al haar affuiten heeft verloren tijdens de gevechten om ANTWERPEN.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐44

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie2A bestaat nu nog enkel uit:- de Staf van het Regiment;- de TWEEDE GROEP (II/2A) met DRIE batterijen. (31,32 en 33)12oktober 1914De bereden troepen bereiken VEURNE, achter de rivier IJZER gelegen., waarondertussen ook de treinen zijn aangekomen. Men kan nun beginnen met dereorganisatie van het personeel. De eenheden van de 2 de LD logeren als volgt:- de 5 de GemBde en 2A in VEURNE;- de 6 de GemBde in BULSKAMP- de 7 de GemBde in EGGEWAARTSKAPELLE.Op dezee plaatsen bereiden zij zich voor op de zware confrontatie met de vijand, diezeker komen zal.Door gedurende tien dagen, van 27 september 1914 tot 6 oktober 1914, meer dan150.000 Duitse aanvallers rond ANTWERPEN te hebben bezig gehouden, heeft onsdappere Leger aan zijn bondgenoten andermaal de tijd gegund, die nodig was om hunlinkerflank te versterken. Lord Winston CHURCHILL, toenmalig Minister van Oorlogvan het Commonwealth, spreekt er zijn hoogste waardering voor uit. Vanaf nu zullenBritse, Franse en Belgische eenheden zij aan zij strijden tegen een overmachtigevijand.Voor hun uiterste inspanningen, tot de uitputting toe, hebbende batterijen van 2A de vermeldingANTWERPENop de Standaard van hun Regiment tenvolle verdiend.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐45

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐46

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHoofdtuk 8:DE SLAG AAN DE IJZERvan 15 oktober 1914 tot 8 november 1914Na de zware gevechten rond ANTWERPEN kunnen, net zoals het Belgisch Leger, ookde Duitsers wat rust gebruiken. De soms hevige gevechten die zij moesten leveren ende tegenslagen, die zij hier en daar hebben gekend, hebben ook bij hen diepe sporennagelaten. Zij zetten dan ook geen hardnekkige achtervolging in op het terugtrekkendeBelgisch Leger, maar consolideren hun militair gezag in de veroverde gebieden.Het Duitse “ OBERKOMMANDO” laat er evenwel geen twijfel over bestaan: zijhopen nog steeds de Franse en Britse legers in de rug te kunnen aanvallen. Daaromzwenken zij met hun divisies voorbij BRUGGE naar het zuiden. Zij maken zichmeester van de kusthavens, die op hun tocht liggen en hopen, op deze wijze, ook deFranse Kanaalhavens te kunnen veroveren.Maar… dat is zonder de Belgen gerekend. Het Belgisch Leger is vastbesloten delaatste morzel grond van ons grondgebied hardnekkig te verdedigen. Het trekt zichterug op de linkeroever van de IJZER en hoopt daar de vijand tot staan te brengen.Franse en Britse divisies snellen het gehavende Belgisch Leger ter hulp. Net op hetogenblik dat hun gezamenlijke inspanningen dreigen te mislukken, vinden zij eennieuwe bondgenoot in het water van de IJZER.Vier lange jaren zal de loopgravenoorlog aan de oevers van de IJZER duren. Zijngeschiedenis zal geschreven worden met het bloed van duizenden dapperen in “Flanders Fields” – de Vlaamse velden. Later zullen de Duitsers zelfs de meestverschrikkelijke middelen inzetten tegen de geallieerde troepen: het stikgas.De “ SLAG AAN DE IJZER” is de eerste, maar niet de enige bloedige strijd in ditepos.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP VAN DE 5 de GemBde (A/5)Zoals we reeds hebben vermeld in het vorige hoofdstuk, wordt deze Artilleriegroepsinds 11 oktober 1914 gevormd door het personeel en materieel van I/2A, onder bevelvan Cdt VAN BEVER. Maj KESTENS heeft tijdelijk het bevel over 2Aovergenomen.Om de verdediging op de IJZER te organiseren wordt de 2 de LD aangeduid voor desector NIEUWPOORT – SINT JORIS. De Divisie moet de overgangen over de rivierverdedigen en kleine bruggenhoofden inrichten op de rechteroever tegenover dezeovergangen. Het GHK is gevestigd in VEURNE.LtGen DOSSIN geeft het volgend operatieorder uit:“ VEURNE, 14 oktober 1914 om 08u00.De 2 de LD zal de linkeroever van de IJZER verdedigen vanaf de zee tot Km 5van de rivier. De 3 de LD zal op haar rechterflank aansluiten.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐47

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieDe 2 de LD zal eveneens loopgrachten aanleggen op de rechteroever om debruggen van NIEUWPOORT en van SINT JORIS te verdedigen.De zone van de 2 de LD zal verdeeld worden in twee sectoren, waarvan descheidingslijn de weg naar VEURNE is, verlengd tot RATTEVALLE.De rechtersector zal bezet worden door de 7 de GemBde; de linkersector doorde 5 de GemBde; een Cie Pioniers staat ter beschikking van elke Bde.De 6 de GemBde is reserve: zij zal verzameld worden nabij kilometerpaal 5 vande weg naar VEURNE.CA/2LD zal opstellingen zoeken voor A/6, rekening houdend met destellingen van de 5 de en 7 de GemBde.De Cie Wielrijders zal zich opstellen in RATTEVALLE en verkenningenuitvoeren in de richting van MIDDELKERKE, LEFFINGE,…Mijn CP bevindt zich nabij kilometerpaal 8 van de weg naar VEURNE.”In uitvoering van deze orders, installeert de 5 de GemBde, die logeerde in VEURNE,vanaf 14 oktober 1914 haar verdedigingslijn op de linkeroever van de IJZER. DeArtilleriegroep A/5 stelt zich, volledig verdekt, op in het bos langs de spoorlijn naarNIEUWPOORT-BAD. Eén batterij wordt speciaal belast met het beschieten van deweg van NIEUWPOORT naar OOSTENDE; de beide andere batterijen zullen hetstrand en de duinen voor hun rekening nemen.Om 15u00 neemt Maj KESTENS opnieuw het bevel over de Groep A/5. 2A bestaatimmers nog maar uit een Regimentsstaf en één Groep, II/2A, onder bevel van MajPONTUS. Nauwelijks is de majoor bij zijn groep aangekomen of een bevel drijft degroep uit haar stellingen om naar voor te gaan, naar SINT PIETERS-KAPELLE, eenviertal kilometer over de IJZER. De groep overnacht in SCHORE en SPERMALIE.Nog diezelfde avond geeft het GHK een bericht uit dat de Duitse legers in viercolonnes vanuit ANTWERPEN naar het westen oprukken; hun front is begrensd doorde lijn BRUGGE – LOPPEM en de weg van BRUGGE naar KORTRIJK.Tengevolge van deze berichten stelt de 2 de LD een nieuw verdedigingsplan op:- de 6 de GemBde zal de IJZER verdedigen vanaf zijn monding tot het dorpRATTEVALLE;- de 7 de GemBde zal een bruggenhoofd vormen ten oosten van de stadNIEUWPOORT; zij zal zich terugtrekken zodra de 1 ste LD over de IJZER isgetrokken;- nadat de 5 de GemBde afgelost is en in reserve gaat, zal A/5 zijn 30 ste Batterijdetacheren bij de 6 de GemBde en de 28 ste en 29 ste Batterij bij de 7 de GemBdeOp zijn beurt gaat de Comd 5 de GemBde zijn troepen opstellen als volgt:- in bruggenhoofd vanaf KETSBRUG tot aan de IJZER, achter de westelijkearm van deze rivier;- A/5 in stelling achter de KRUISDIJK;- De 30 ste Batterij bezet een vooruitgeschoven stelling bij de troepen dieMANNEKENSVERE verdedigen;Al deze bewegingen worden uitgevoerd op 15 oktober 1914. De beide volgendedagen gebeurt en niets. Doch op 18 oktober 1914 opent de sectie COLSON van de28 ste Batterij het vuur op verschillende doelen in de omgeving van SLIJPE.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐48

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOp 19 oktober 1914 krijgt Maj KESTENS het bevel over de artillerie in de sectorvan de 7 de GemBde. Zij omvat:- A/7 ( Maj THONARD) : 25 ste , 26 ste en 27 ste Batterij;- A/5 (Cdt VAN BEVER) : 28 ste en 29 ste Batterij ( van vroegere I/2A)- A/Ch (Cdt DULEUR) : 44 ste en 45 ste Batterij ( AieGpg JAGERS (A/J)De batterijen van A/5, ofschoon verdeeld, hebben op een schitterende wijzedeelgenomen aan alle acties , die tot doel hadden de vijandelijke aanval op deIJZER te stoppen.Op de volgende bladzijden brengen wij een chronologisch overzicht, dag na dag, vande bijzonderste operaties. Hierbij valt op dat de artillerie minder vlug wordt afgelostdan de infanterie, maar dat er ook aardig wordt geschoven met de verschillendeartilleriegroepen en batterijen. - NVDR21 oktober 1914Olt COLSON neemt met zijn sectie van de 28 ste Batterij stelling in de voorste lijn ommet rechtstreeks vuur een aantal huizen, waarin zich vijandelijke mitrailleursbevinden, te beschieten. Tijdens een hevig bombardement, dat de vijand op de eerstelijn uitvoert, wordt één kanon buiten gevecht gesteld en Olt COLSON zelf zwaargekwetst.22 oktober 1914De verdedigingslijn op de IJZER begeeft. Maar de artillerie bestookt verbeten en metde moed der wanhoop het gehucht SINT JORIS en de weg naar de UNIEBRUG,waardoor de weerstandslijn hersteld kan worden. ’s Avonds trekken de 28 ste en 29 steBatterij zich terug tot aan de JOCKVELDHOEVE.25 oktober 1914A/5 wordt naar achter verplaatst en neemt stelling ten noorden van RAMSKAPELLE.Tijdens de nacht wordt de herovering van de verdedigingslijn tot achter despoorwegberm voorbereid.De artillerie krijgt het in deze sector van de 2 de LD zwaar te verduren. Zoals reedseerde vermeld, opereert in deze sector de AieGpg KESTENS. Zij bestaat nu uit:- de groep COMIJN: 28 ste en 29 ste Batterij ( A/5)Cdt COMIJN vervangt Cdt VAN BEVER, diegekwetst is.- de groep THONARD: 25 ste en 26 ste Batterij ( A/7)Hiertoe behoren ook de resten van de 27 steBatterij; de sectie DEMAN moest aan de IJZERachterblijven.- de groep MEYER: 30 ste Batterij (A/5) en 43 ste Batterij (A/J)26 oktober 1914De verdedigingslijn wordt teruggebracht tot op de spoorlijn. De artilleriegroepennemen nieuwe stellingen in, van waaruit zij talrijke succesvolle salvo’s afvuren.27 oktober 1914Op het einde van deze dag mag de artillerie A/5 eindelijk met rust in WULPEN.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐49

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie30 oktober 1914Bij dageraad valt de vijand door de derde keer RAMSKAPELLE aan. A/5 krijgt deopdracht onmiddellijk stelling te nemen ten noordoosten van KLEIN LABEUR en despoorlijn van RAMSKAPELLE onder vuur te nemen.De 30ste Batterij moet twee stukken afgeven: één moet A/6 gaan versterken, hetandere A/J. De laatste munitie die A/5 nog heeft, wordt op bevel aan deze groepenafgegeven.31 oktober 1914Tijdens de nacht slagen 6Li en een detachement Franse Koloniale Troepen er in omRAMSKAPELLE te heroveren. De vijand wordt tot achter de spoorwegteruggeslagen.A/5, dat geen munitie meer heeft, wordt opnieuw afgelost en gaat met rust in DEPANNE. Na de afvoer van de defecte en beschadigde stukken, telt:De 28 ste Batterij nog 2 stukken;De 29 ste Batterij nog 3 stukken;De 30 ste Batterij nog 2 stukken.Op 2 en 3 november 1914 gebeurt er niets en blijft A/5 met rust. Maar op 4november 1914 krijgt de groep de opdracht een offensief van de 2 de LD tegenNIEUWPOORT te steunen. Vermits de Groep nog altijd geen nieuwe voorraadmunitie heeft, verlaat zij de colonne en gaat kantonneren in SINT IDESBALD.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 6 de GemBde ( A/6)Behalve de vermeldingen op de vorige of volgende bladzijden, zijn over de Groepgeen andere gegevens bekend.OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 7 de GemBde ( A/7)In uitvoering van de bevelen van de Divisie van 14 oktober 1914 verlaat deartilleriegroep A/7 haar rustplaats in EGGEWAARTSKAPELLE en kantonneert inRAMSKAPELLE. De 25 ste en 26ste Batterij nemen ’s anderendaags stelling nabij deBLAUWHOFHOEVE; de 27 ste Batterij betrekt een stelling nabij deWOLVENNESTHOEVE. Hun opdracht is het terrein voor MANNEKENSVERE tebestoken.Op 16 oktober 1914 om 15u00 neemt de 27 ste Batterij stelling vlak achter de dijkvan de IJZER om met haar vuren de vijand te beletten uit MANNEKENSVERE tekomen.Op 17 oktober 1914 nemen de 25 ste en 26 ste Batterij stelling aan de NOORDVAART,nabij de brug van KETELAARSDAMME. De 27 ste Batterij, die slechts over driestukken beschikt, trekt zich terug in de loopgraven nabij de VIOLETTEHOEVE.18 oktober 1914Waarnemers worden naar de BURGEMEESTERHOEVE en naar de school van SINTJORIS gestuurd terwijl de batterijen verschillende doelen onder vuur nemen. Devijand aarzelt echter niet een hevig tegen-batterijvuur in te zetten; men kan zijnwaarnemers zien zitten in het oude fort van RATTEVALLE.Om het dorp MANNEKENSVERE rechtstreeks te kunnen beschieten, voert de 26 steBatterij een stellingverandering uit. Maar deze nieuwe stelling ligt bloot in een weideen het duurt dan ook niet lang of de batterij wordt hevig onder vuur genomen.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐50

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHierdoor komt haar bevoorrading in het gedrang en de batterij verlaat dan ook dezestelling.Ondertussen neemt de 27 ste Batterij op haar beurt de hoeve TEMPELHOF ondervuur. Ook zij wordt door zware vijandelijke artillerie onder vuur genomen, maar deschade blijft gelukkig beperkt. Ook tijdens de nacht vuurt de batterij nog meerderesalvo’s voor MANNEKENSVERE.19 oktober 1914Om 06u30 herneemt het gevecht in alle hevigheid. De Duitsers proberen nog steeds, alvechtend, uit MANNEKENSVERE te komen. Onze batterijen, die hen door goedgerichte schoten dat beletten, worden hevig bestookt. Om 11u00 ondergaat de 25 steBatterij een snelvuur met laag-tijdvuur door zes kanonnen 77mm. Tegelijkertijdwordt zij in de flank beschoten door een batterij 135mm. Onder een dergelijkeprojectielenregen moet de batterij het vuur staken en haar personeel doen schuilen.Een halfuur later moet ook de 26 ste Batterij hetzelfde lot ondergaan. De luitenantenSTEVENS en ROSAR en talrijke van hun manschappen worden gekwetst.De 27 ste Batterij lost talrijke vernietigingsschoten op vijandelijke mitrailleurs. Ditgebeurt meestal door rechtstreeks vuur en van op afstanden van nauwelijks 900 meter.Het duurt dan ook niet lang of ook deze batterij wordt door de vijandelijke artillerie inde schaar genomen. Om zijn toch al verzwakte batterij te redden, laat haarcommandant een nieuwe stelling bezetten, maar hij krijgt het bevel naar zijn vroegereopstelling bij kilometerpaal 4 van de IJZER terug te keren. Ook de 25 ste en 26 steBatterij zullen ’s avonds opnieuw hun stellingen bij de BLAUWHOFHOEVEbezetten.20 oktober 1914De 27 ste Batterij moet haar stelling innemen, door open terrein en bij daglicht, onderhet vuur van de vijand. Met de grootste moeite slaagt men erin twee stukken op destelling achter de dijk te brengen.; de paarden van het derde stuk worden onderweggedood. Pas ’s avonds zal men erin slagen, onder beschutting van de duisternis, ookhet derde stuk op de stelling te slepen.Al deze tegenslagen zullen er de batterij niet van weerhouden talrijke salvo’s te lossenmet haar twee stukken op de zuid-westrand van MANNEKENSVERE. Tijdens denacht wordt de batterij terug naar achter gehaald; dit moet in verscheidene ritten enmet gelegenheidsgespannen gebeuren. Maar dank zij de niet aflatende moed en detoewijding van haar personeel, kan alle materieel naar de oude stelling aan deVIOLETTEHOEVE worden gebracht.De 25 ste en 26 ste Batterij hebben, vanaf hun stelling, de hele dag talrijke salvo’safgevuurd op MANNEKENSVERE.21 oktober 1914De drie batterijen worden hevig beschoten door de vijandelijke artillerie. DeVIOLETTEHOEVE, waar zich de voortreinen van de 27 ste Batterij bevinden, wordteveneens zwaar gebombardeerd. Bijna alle paarden van het gevechtsechelon van debatterij worden gedood. Tijdens de nacht zal één sectie, met twee stukken, onder bevelvan Olt DEMAN, opnieuw stelling gaan nemen aan kilometerpaal 4 van de IJZER.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐51

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie22 oktober 1914De slag om de IJZER duurt onverminderd voort. De 25 ste en 26 ste Batterij verschietengrote hoeveelheden munitie; hun bevoorrading gebeurt nog slechts met de grootstemoeite en onder het vuur van de vijand.De 27 ste Batterij, die met één sectie op 700 meter van de vijandelijke lijnen zit, krijgthet bevel een meer achterwaarts gelegen stelling te gaan innemen. Om het moreel vande infanterie te steunen, die reeds vier dagen hardnekkige gevechten leveren in deloopgraven langs de IJZER, krijgt de sectie DEMAN ’s avonds het bevel opnieuwhaar positie bij kilometerpaal 4 aan de Ijzerdijk in te nemen. Hoewel zij zelf hevigwordt beschoten, zal deze sectie haar schoten afvuren en op deze plaats blijven tot 24oktober 1914.23 oktober 1914.De 25 ste en 26 ste Batterij zijn door de vijand nauwkeurig gelokaliseerd. Zij ondergaandan ook een regen van granaten van alle slag en kaliber. Verscheidene stukken wordenvernietigd, hun bemanning gedood of gekwetst. Een voltreffer jaagt een munitiewagenvan de 25 ste Batterij de lucht in. De officier-waarnemer van de groep, 1LtCAMBERLIN, wordt gedood in de loopgraven van het 7 de Li.In zijn rapport over die dag prijst commandant THONARD het moedige werk vanmanschappen, die onder een intensief vijandelijk vuur, doorgaan hun opdracht uit tevoeren. Hij wijst ook op de staat van vermoeidheid van zijn kader, dat vierachtereenvolgende nachten het vuren heeft moeten leiden. Cdt THONARD eindigtzijn rapport, dat hij heeft moeten schrijven op gelegenheidspapier en met potlood, meteen noodkreet:“ Er ontbreken mij op dit ogenblik vier officieren in de groep…Ik heb nergens nog telefoonverbindingen!”De toestand zal er gewis niet beter op worden…24 oktober 1914.De batterijen gaan nog steeds door met het beschieten van diverse doelen. Zij wordennu minder door tegen-batterijvuur verontrust. Door een overijlde vlucht, heeft de 27 steBatterij haar twee stukken in de loopgraven van de IJZER moeten achterlaten. Deschuur van de BLAUWHOFHOEVE staat in brand. Duitse infanteristen steken deUNIEBRUG over, maar worden door onze 25 ste en 26 ste Batterij onder vuur genomen.Die avond maakt Maj KESTENS, commandant van de artilleriegroepering in dezesector, een situatierapport op:“ Zware artillerie lijkt zich te bevinden aan het kruispunt van SPERMALIE.THONARD vraagt vier officieren.28 heeft nog slechts twee stukken; één buiten dienst; één in herstelling.29 volledig25 volledig26 heeft één stuk buiten dienst27 heeft nog slechts één stuk; had er nog drie sinds DUFFEL en heeft ertwee inde loopgraven van de IJZER ( Km4). Zij spelen er de rol van mitrailleurs enhebben geen artillerierendement.44 heeft nog twee stukken in dienst45 volledig.”De majoor voegt een hele waslijst met gewenste munitie, materieel en personeel aanzijn rapport toe en besluit dan als volgt:Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐52

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie“ Ik heb onze jongens gefeliciteerd omdat zij zich dapper hebben gedragen,ondanks de verschrikkelijke uitwerking van de vijandelijke granaten onderhen. Buiten het verlies van enkele dapperen – officieren en troep- is erweinig schade. “Diezelfde dag stuurt majoor KESTENS nog een tweede nota naar Kol LEROY, CAvan de 2 de LD:“ Ik heb de eer U de volgende nota ter kennis te brengen, die generaalDRUBBEL heeft gericht aan de artillerie, die onder zijn bevel aan de IJZERheeft gestreden.“Aan majoor KESTENS, commandant van de artillerie in de sectorvan de 7 de GemBde.Op het ogenblik dat ik het bevel terug overgeef aan Gen DEBRAUWERE, heb ik de eer U te verzoeken bij de officieren enmanschappen van de batterijen onder uw bevel, de tolk te willen zijn vanmijn uitdrukking van bewondering voor de moed, hetuithoudingsvermogen en het begrip welke zij betoond hebben tijdens dezware dagen en nachten die zij in de loopgraven van SINT JORISdoorbrachten.Zoals hun collega’s van het 7 de Li, hebben zij zich voor het vaderlandverdienstelijk gemaakt.”(Get.)DRUBBELGenMaj25 oktober 1914De groep trekt zich terug en neemt stelling in de steenbakkerij van RAMSKAPELLE.Zij wordt er andermaal beschoten door de vijand. De gevraagde versterkingen komendie dag toe…26 oktober 1914Opnieuw moet de groep zich terugtrekken onder druk van het vijandelijk vuur. Er zijnzware problemen met de verbindingen, door een gebrek aan telefoontoestellen en –lijnen. De groep moet de artilleriegroep van de Jagers (A/J) versterken en neemt eennieuwe stelling in nabij de ALLAERTSHUIZEN in WULPEN. Daar kan zij een paardagen op adem komen….30 oktober 1914De batterijen bezetten een nieuwe stelling nabij de hoeve “ KLEIN LABEUR”. Eénsectie van de 26 ste Batterij gaat aan de PELIKAANBRUG vijandelijke mitrailleursonder vuur nemen.1 november 1914De groep wordt met rust gestuurd naar KOKSIJDE, waar de vermoeide mannen enpaarden tot 8 november 1914 nieuwe krachten kunnen opdoen. Zij nemen dus nietmeer deel aan de laatste gevechten van de “SLAG AAN DE IJZER”. Bij hun terugkeeraan het front zullen zij een heel andere situatie aantreffen: het krekengebied van deIJZER is onder water gezet en het water scheidt voortaan vriend en vijand.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐53

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOPERATIES VAN 2ANa de terugtocht door VLAANDEREN is 2A herleid tot één enkele groep: II/2A,onder het bevel van majoor SBH PONTUS. De eerste groep, I/2A, is, zoals we reedsschreven, immers de artilleriegroep van de 5 de GemBde geworden.Op 12 oktober 1914 verblijft de groep in VEURNE en krijgt er het bevel zich op 13oktober 1914 ter beschikking te stellen van de brigade Franse Marinefuseliers. Pas inde avond van die dag, gelukt het Majoor SBH PONTUS verbinding te krijgen metadmiraal RONARCH, die hem een rendez-vous op geeft op 14 oktober 1914 om10u00 in KORTEMARK, een twintigtal kilometer ten oosten van de IJZER.De rest van die dag wordt dan ook besteed aan het opwerpen van schansen in de sectorvan deze Franse brigade tussen het station van KORTEMARK en het bos vanWIJNENDALE.15 oktober 1914Maj SBH PONTUS krijgt het bevel om, met de Franse Marinefuseliers, terug tetrekken naar de IJZER. Tegen de middag nemen de 31 ste en 32 ste Batterij stellinglangs de weg van ESEN naar KLERKEN, achter de hagen van een hoeve. De 33 steBatterij betrekt een stelling op de linkeroever van de IJZER, ter hoogte van destopplaats KAASKERKE.Om 20u30 schrikt een hevig vuurgevecht iedereen op. De Fransen vragen het vuur teopenen op de weg van ESEN naar ZARREN. De 31 ste en 32 ste Batterij reagerenonmiddellijk met een goed gericht snelvuur. Het schrikt de Duitse verkenners, die deverdediging van DIKSMUIDE wilden testen, zodanig af, dat zij niet meer aandringen.16 oktober 1914Vanaf 07u00 nemen de batterijen hetzelfde doel, nabij de plaatselijk molen, opnieuwonder vuur. Admiraal RONARCH stelt zijn verdedigingsplan op. Hierbij krijgt deartillerie de opdracht batterijstellingen te zoeken en te bezetten van waaruit zij hetgebied ten oosten van de IJZER en vooral de omgeving van DIKSMUIDE kunnenbeschieten.Om 09u45 laat Maj SBH PONTUS de 31 ste en 32 ste Batterij zich terugtrekken op delinkeroever van de iJZER en stelling nemen ten zuiden van de weg van DIKSMUIDEnaar VEURNE. Een waarnemings- en verbindingsdienst wordt ingericht onder leidingvan resp. Olt JACO en Olt SMITS.De drie batterijen voeren verschillende vuuropdrachten uit en nemen vijandelijkeinfanterie en verkenners onder vuur, evenals de westrand van het dorp ESEN.17 oktober 1914De artillerie voor DIKSMUIDE, tot nu toe beperkt tot II/2A, wordt aanzienlijkversterkt door andere Belgische artilleriegroepen. Kolonel DE VLEESSCHAUWERwordt de artilleriecommandant in deze sector.De 33 ste Batterij komt stelling nemen naast de andere twee batterijen van de groepII/2A. Op één enkel vuur na, verloopt deze dag en ook de volgende erg kalm.19 oktober 1914Om 07u00 laat Maj SBH PONTUS één stuk , onder bevel van Olt LEBRUN, stellingnemen op de rechteroever van de rivier teneinde VLADSLO, dat door de vijand isveroverd, te kunnen beschieten.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐54

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOm 09u30 voert 2A in zijn geheel een stellingverandering uit om KEIEM en hetgehucht HOGEVELD te kunnen beschieten. Om 11u00 zijn de stukken vuurklaar ensteunen zij met hun vuren het Frans-Belgisch tegenoffensief naar VLADSLO enBEERST.20 oktober 1914De batterijen keren terug naar hun vorige stellingen, terwijl de vijand met geschut vanzwaar kaliber, een systematische beschieting van DIKSMUIDE begint. Om 20u30moet de 31 ste Batterij zich ter beschikking stellen van LtKol JACQUES, die denoordelijke sector van het bruggenhoofd DIKSMUIDE beveelt. De aangeduidestelling, achter de Belgische loopgraven, biedt weinig bescherming en reeds tijdens deverkenning worden een onderofficier en een brigadier door infanteriekogels gewond.Toch zal de batterij haar opdracht uitvoeren en nog diezelfde avond het terrein drie- totvierhonderd meter voor onze lijnen schoonvegen.De 32 ste en 33 ste Batterij hebben evenmin stil gezeten. Een dicht afsluitingsvuur wordtvoor onze eigen loopgraven gelegd, omdat de vijand telkens weer probeert om aan tevallen.21 oktober 1914De 31 ste Batterij krijgt het bevel opnieuw haar groep te vervoegen. Op dat ogenblik –het is 09u30 – komt Olt JACO van de 32 ste Batterij aan met één stuk. Hij heeft deopdracht gekregen enkele, door de vijand bezette, huizen te beschieten. Daar de 31 steBatterij nog op waak staat, wordt beslist dat deze batterij het vuur zal uitvoeren. Menlaat alle stukken vertrekken, behalve één, dat de aangeduide huizen onder vuur neemt.Nadat reeds een twaalftal schoten zijn afgevuurd, treft een Duits projectiel demunitiewagen, die in de lucht vliegt. Gelukkig wordt niemand gewond… Twee urenlater mag het stuk zich terugtrekken. Alle pogingen om de voortrein aan te pikken,worden op schrapnelvuur van de Duitsers onthaald. Slechts na het invallen van deduisternis zal het stuk zijn groep kunnen vervoegen.De andere batterijen worden die dag hevig beschoten en ook zij verliezen twee“caissons”. Niettemin blijven zij hun vuuropdrachten voortreffelijk uitvoeren endragen op deze wijze er toe bij dat vier vijandelijke aanvallen worden afgeslagen.Een “ Taube” ( Duits vliegtuig – NVDR) vliegt over de stelling. Als gevolg hiervanlaat Maj SBH PONTUS zijn groep zich verplaatsen, per echelon, naar een stelling terhoogte van kilometerpaal 2,600 van de weg naar VEURNE. Nauwelijks is de nieuwestelling klaar of de vijand zet een nachtelijke aanval in, die door de gezamenlijkevuren van infanterie en artillerie wordt afgeslagen.22 oktober 1914Tot driemaal toe gaat Olt JACO met één stuk stelling nemen op de dijk van de IJZERom vijandelijke mitrailleurs, opgesteld in de huizen aan de overkant, onder vuur tenemen. Ondertussen loopt de vijand vruchteloos storm op de Belgische stellingen.23 oktober 1914In de nacht is de vijand er in gelukt de IJZER te overschrijden bij TERVATE eninfiltreert nu in de streek. Het geweervuur dat allengs meer te horen is uit het westen,geeft de indruk dat het bruggenhoofd van DIKSMUIDE zal omsingeld worden. Uit derichting van OUD-STUIVEKENSKERKE vliegen de kogels in de stellingen van onzebatterijen.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐55

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOm 23u00 loopt de vijand andermaal storm: hij wordt opnieuw teruggeslagen door degecombineerde vuren van de verdedigers.24 oktober 1914Na een hevige artillerievoorbereiding valt de vijand onze stellingen aan. Elf maal in denoordelijke en oostelijke sector en vijftien maal in het zuiden zal hij zijn pogingenherhalen. Maar vruchteloos!25 oktober 1914De dag verloopt relatief kalm, ook de vijand geraakt uitgeput. 2A voert in de helesector verscheidene vuuropdrachten uit. De 32 ste Batterij, die nog maar éénschietklaar stuk heeft, voegt haar vuren bij deze van de 33 ste Batterij.Om 20u00 onderneemt de vijand een verrassingsaanval, zonderartillerievoorbereiding. Maar deze wordt gemakkelijk tot staan gebracht.26 – 27 oktober 1914De vijand voert geen infanterieacties meer uit, maar blijft de stellingen en deloopgraven onverminderd beschieten met artilleriegranaten. De Groep II/2A losttalrijke salvo’s op verschillende doelen en vijandelijke concentraties rond BEERST enESEN.28 oktober 19141Lt GREGOIRE neemt tot driemaal toe stelling nabij de Ijzerdijk om gebouwen, dieals mitrailleursnesten dienen, te vernietigen. Hij schiet ook op boten, die de vijandgebruikt om de rivier over te steken. De kogels vliegen zo talrijk door de stellingenvan onze batterijen, dat de manschappen hun stukschansen niet kunnen verlaten.29 oktober 1914Opnieuw gaat 1Lt GREGOIRE met één stuk naar de oevers van de IJZER. De groepzelf neemt op haar beurt twee vijandelijke batterijen onder vuur, maar krijgt het in denamiddag zelf zwaar te verduren. Ook de nacht verloopt onrustig: er heerst eenvoelbare spanning. Er wordt weer een nieuwe vijandelijke aanval verwacht;herhaaldelijk vraagt de infanterie afsluitingsvuren aan.30 oktober 1914De groep voert dispersievuren uit tussen KAPELHOEK en ESEN en bestookt ’savonds de Duitse batterij, die opgesteld staat in KAPELHOEK.31 oktober 1914De vijandelijke beschietingen houden vandaag en ook de volgende dag nog aan, maarze nemen in intensiteit af. De groep II/2A handhaaft op beide dagen haar activiteiten.1Lt GREGOIRE begeeft zich, op vraag van de infanterie, nog maar eens naar de dijken lost er verscheidene salvo’s, die een zeer goede uitwerking hebben.02 november 1914.Een Frans-Belgisch offensief wordt ingezet tegen een kasteel in de richting vanIEPER. Onze artillerie steunt deze tegenaanval, die ook ’s anderendaags nog wordtvoortgezet.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐56

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieIn deze nacht worden, bij vloed, de sluizen van de IJZER in NIEUWPOORTopengezet en stroomt het zeewater de polders binnen. Het water wordt de nieuwebondgenoot van de Belgische verdedigers. Vijandelijke colonnes, door het waterverrast, vluchten hals over kop en zonder dekking, weg naar veiliger oorden. Zijworden op snelvuur onthaald, dat hen achtervolgt tot aan de huizen van ESEN, waarzij een veilig onderkomen zoeken.4-5 november 1914De aanval tegen het kasteel nabij kilometerpaal 19 van de weg naar IEPER wordt ookvandaag nog voortgezet, maar de resultaten zijn weinig bemoedigend. Op 5 november1914 ’s avonds besluiten de Geallieerden af te zien van verdere acties.Diezelfde dag staat 1LT GREGOIRE nog maar eens met zijn stuk op de dijk. Hijschiet een petroleumreservoir en de TORENHOEVE in brand, neemt anderegebouwen en de weg naar BEERST onder vuur en jaagt tenslotte, met snelvuur, eenaantal Duitsers op de vlucht, die zich op een wilgendijk hadden genesteld.De Groep II/2A blijft ook de volgende dagen nog op stelling nabij DIKSMUIDE.Deze dagen verlopen echter vrij kalm en op 8 november 1914 wordt II/2A eindelijkafgelost en kunnen de kanonniers van een verdiende rust genieten.Twee dagen later, op 10 november 1914, vallen het bruggenhoofd en de stadDIKSMUIDE in handen van de Duitsers. Er zijn dan GEEN Belgische troepen meerten oosten van de rivier. De “SLAG AAN DE IJZER” is voorbij; het laatste stukjeBelgië achter de IJZER zal niet in Duitse handen vallen.Op 17 november 1914 krijgen de artilleriegroepen van de 2 de LD de toelating devolgende vermeldingen aan te brengen op de schilden van hun kanonnen:“ NIEUWPOORT – SINT JORIS” voor A/5; A/6 en A/7.“ DIKSMUIDE” voor II/2A…..Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐57

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐58

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHoofdstuk 9DE LOOPGRAVENOORLOGvan 8 november 1914 tot 28 september 1918Na de gevechten aan de IJZER zijn de strijders vermoeid. De inspanningen die zij inde verschillende veldslagen hebben geleverd, hebben heel wat van hun krachtengevergd. Zowel bij de Geallieerden als bij de Duitsers zijn er problemen om hunverliezen aan te vullen. Vooral jonge Belgen, die zich als vrijwilliger willen melden,moeten halsbrekende toeren uithalen om vanuit de bezette gebieden het BelgischLeger te gaan vervoegen. Velen stranden dan ook in ballingschap in Nederland, dat indit conflict neutraal wil blijven, of maken lange omzwervingen via andere, neutralelanden. Ook de Duitsers moeten uit hun laatste reserves putten: zij rekruteren jongestudenten en oude mannen.Over het hele westelijke front stoppen de legers op de bereikte lijnen en graven zichin. Een loopgravenoorlog, die bijna vier jaren zal duren, begint…Het is onmogelijk om in het bestek van dit boek alle wapenfeiten en acties van deartilleriegroepen van de 2 de LD aan te halen. Daarom zullen wij slechts debelangrijkste ervan vermelden. – NVDRALGEMEENGedurende deze vier jaren zijn de artillerieduels steeds talrijk en bijzonder hevig.Lange periodes van verblijf in de verschillende frontsectoren wisselen af met korterustpauzes in het etappegebied. Heel dikwijls worden nog afzonderlijke secties ensoms zelfs een enkel stuk ingezet om met rechtstreeks vuur de vijand te bestoken. Deartillerie wordt aan het front nog steeds gebruikt als de gewaardeerde vervanger van deontbrekende snelvuurwapens bij de infanterie.Ondanks het slopende verblijf in de modder van de IJZERvlakte, stellen onzekanonniers talrijke daden van moed, vastberadenheid en zelfverloochening. Ververwijderd van zijn familie, die noodgedwongen moet achterblijven in het bezetteBelgië, weet de frontsoldaat lange tijd weinig af van het armzalige en droevige lot dathen beschoren is. Maar eens de feiten tot aan het front doordringen en de gesmokkeldebrieven steeds talrijker hun bestemmeling bereiken, wordt ook de soldaat gesterkt inzijn vaderlandsliefde en houdt hij de toorts van de vrijheid en de afrekening brandend.Daarenboven is er geen enkel wapen in deze oorlog, dat zo fel ontwikkeld en verbeterdis geworden als de artillerie. In de voorbije veldslagen is duidelijk gebleken; dat onzeartillerie, zowel in aantal als in vuurkracht, de mindere was van deze van de vijand.Ingrijpende wijzigingen zullen aan deze inferioriteit een einde moeten maken. Hetkaliber en de vuurkracht worden verhoogd, het aantal vuurmonden wordt gevoeligopgedreven en nieuwe technieken worden ontwikkeld. Dat vraagt voor zijn bedienaarssteeds opnieuw een leer- en aanpassingsperiode.In 1917 zullen de Britten een kanon omkleden met pantserplaten, er rupskettingen eneen motor op aan brengen en zo de eerste tank naar het front sturen.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐59

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieEen andere belangrijke aanpassing betreft de kledij van de strijders. De verouderde enonhandige blauw-grijze kledij van de Belgische soldaat zal worden ingeruild voor de “battle-dress”, een uniforme kakikledij, ingevoerd door de Britten. Ook de uitrusting ende bewapening van de soldaat wordt verbeterd. Het jarenlange verblijf in deloopgraven maakt de soldaat vindingrijk in het verbeteren van zijn comfort. Nieuwemachinegeweren en andere wapens worden ontwikkeld.De Duitsers zetten op hun beurt een nieuw en verschrikkelijk wapen in: het gas. Degasgranaten, die vanaf april 1915, samen met de artilleriegranaten op de stellingenvallen zullen talrijke slachtoffers maken en paniek veroorzaken in de loopgraven.Inderhaast worden gasmaskers ontwikkeld. Maar nog jaren na de oorlog, zullentalrijke oud-strijders sterven aan de aandoeningen die zij opliepen bij een gasaanvalaan het front.OPERATIES VAN 2AOp 8 november 1914 wordt II/2A afgelost aan het front en gaat met rust inBULSKAMP nabij VEURNE. De Groep neemt vanaf 16 november 1914 deel aan deverdediging van de kust in de sector KOKSIJDE en keert pas op 11 januari 1915 aanhet front terug. De Groep neemt actief deel aan de verdediging van de IJZER, eerst inde sector RAMSKAPELLE en later in de zuidelijke sector DIKSMUIDE.Op 16 mei 1916 wordt 2A weer een volwaardig Regiment!De Artilleriegroepen van de Gemengde Brigades ( A/GemBde ) worden afgeschaft engaan over naar de artillerieregimenten.2A bestaat nu uit VIER groepen van DRIE batterijen met elk VIER kanonnen 75mmTR ( Tir Rapide).Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐60

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie2A bestaat nu uit DRIE groepen van DRIE batterijen met elk vier kanonnen75mm TR:- Iste GROEP: 19 de , 20 ste en 21 ste Batterij- IIde GROEP: 22 ste ; 23 ste en 24 ste Batterij- IIIde GROEP: 25 ste , 26 ste en 27 ste Batterij.Op 20 december 1916 gebeurt er een nieuwe reorganisatie. Het 8 steARTILLERIEREGIMENT (8A) wordt opgericht. Het wordt samengesteld uit devroegere batterijen van 2A !Daarmee ontstaat dus een geheeld nieuwe situatie, die ook zijn invloed heeft op deaffiliaties en de banden tussen 2A en 8A. – NVDRHet zijn, met andere woorden, de vroegere batterijen van de Gemengde Brigades vande 2 de LD.8A is identiek samengesteld en bestaat uit de 28 ste , 29 ste , 30 ste , 31 ste en 32 ste Batterij ,met andere woorden de vroegere batterijen van I/2A en II/2A, aangevuld met drienieuwe batterijen. Samen vormen de beide artillerieregimenten de TWEEDEARTILLERIEBRIGADE.De Groep I/2A zal van bij haar aankomst aan het front tot in december 1917 inreserve blijven en personeel en materieel leveren aan de beide andere groepen, alsdeze verliezen lijden. In december 1917 neemt de groep I/2A stelling in de sectorRAMSKAPELLE, ter hoogte van PERVIJZE.Vlak voor het begin van het eindoffensief, in september 1918, wordt 2A nog versterktmet een VIERDE groep. Deze bestaat uit de :2 de batterij Mortieren VAN DEUREN (VD)2 de batterij begeleidend geschutMaar laten wij op de gebeurtenissen niet vooruit lopen!Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐61

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieNa de hervormingen bezet het Regiment een stelling in de sector STEENSTRAETEtot op 19 januari 1917. Op 2 januari 1917 heeft Kolonel TACK het bevel over hetRegiment op zich genomen.Op 11 januari 1917 heeft op de stelling een treffend wapenfeit plaats. Onder eenbijzonder hevig bombardement, waarbij drie van de vier stukken van zijn batterijvernietigd worden, blijven Adjudant JACQUET en zijn manschappen op post, klaarom te vuren met het enige stuk dat hen nog rest. Hun moed en hun koelbloedigheidbezorgen hen een eervolle vermelding op de dagorders van het Regiment.Kolonel TACK, Commandant van 2A, schrijft daar onder meer in:“ Heel speciaal wil ik adjudant JACQUET vermelden, die door zijn moeden koelbloedigheid, aan zijn manschappen een voorbeeld heeft gegeven,dat zij nooit zullen vergeten.Telefonist VANDENBREMPT is, ondanks het gevaar dat hem bedreigde,de telefoonverbindingen blijven verzekeren.Soldaat DELEU, die reeds aan zijn vierde vermelding toe is, soldaatDEMEURE en brigadier HASENHORL hebben allen blijk gegeven vaneen ware doodsverachting, zodat zij onze bewondering afdwingen.”Op 19 januari 1917 gaat 2A één maand met rust in HONDSCHOOTE en DEPANNE.Op 22 februari 1917 bezet het Regiment een stelling in de sector DIKSMUIDE. Eenvooruitgeschoven batterij van 2A is daar bijzonder actief en lost talrijke salvo’s opverschillende doelen, verbindingswegen, e.d. Deze batterij wordt herhaaldelijk ondervuur genomen en verliest twee kanonnen, die volledig vernield worden.Vanaf augustus 1917 voeren onze infanteristen een aantal acties uit, die zorgvuldigdoor de artillerie worden voorbereid. Voor het succes dat daarbij behaald wordt,ontvangt de Groep III/2A op 29 augustus 1917 daarvoor de gelukwensen van Comd2 de LD.Tijdens het offensief van september – oktober 1917 bezet II/2A vooruitgeschovenstellingen nabij KAASKERKE en ten oosten van de weg van OUDE BARREEL naarOUDEKAPELLE. Ook deze stellingen worden door de Duitse artillerie herhaaldelijkonder vuur genomen. Een zwervend stuk vuurt een aantal nachtsalvo’s af op drukkedoorgangspunten en verbindingswegen van de vijand.III/2A bezet stellingen ten zuiden van OOSTKERKE, nabij de hoeve “ GOEDEOPBRENGST”. De 27 ste Batterij heeft ook een sectie vooraan, die gedurende de heleperiode dagelijks beschietingen uitvoert. Deze vuren hinderen de vijand zo erg, dat hijalles in het werk stelt om onze kanonnen het zwijgen op te leggen. Als de schietgatenvan de loopgraven verstopt geraken, maken de bedienaars ze weer vrij, dikwijls onderhet vuur van de vijand. Als het beton gezakt is, worden ’s nachts de trechters weeropgevuld. Onder het krachtige impuls van haar commandant, Kapitein MATAGNE,zal deze sectie steeds vlot haar opdracht blijven vervullen.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐62

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieAls een actie van grotere omvang wordt gepland, neemt de 26 ste Batterij, onder bevelvan Cdt SCOUVEMONT, stelling nabij de “KOLONELSHOEVE”. Terwijlmitrailleursalvo’s over de stelling zwiepen, worden de stukken bij nacht op waakgebracht. Wachtmeester DRIESEN wordt aan de arm gekwetst, maar deze dappereonder de dapperen zal zich slechts laten afvoeren als hij zeker is dat zijn stuk op waakis en vuurklaar. Het offensief wordt evenwel uitgesteld en de 26 ste Batterij neemtopnieuw haar stelling in bij de hoeve “ DE VLUCHTELING”.Alles bij elkaar genomen is september 1917 een bewogen maand. De Duitsebatterijen hervatten hun volle activiteiten en onze stellingen worden meermaals zwaaronder vuur genomen. Commandant DE VINCK, van de 25 ste Batterij, wordt zwaargekwetst; twee stukken van de 26 ste Batterij worden buiten dienst gesteld.Op 12 oktober 1917 neemt de groep III/2A nieuwe offensieve stellingen in: de 25 steen 26 ste Batterij in de loopgraaf “3ter”; de 27 ste batterij tussen de hoevesVERMOTE en DE VLUCHTELING. Ondanks de reacties van de vijand, heerst er eendrukke bedrijvigheid en de Groep zorgt met haar goedgericht artillerievuur voor eendegelijke voorbereiding van de aanval. Later zal zij de moedige infanteristen steunen,die het beruchte kasteel nabij kilometerpaal 19 van de weg van DIKSMUIDE naarWOUMEN, opnieuw innemen.Op 15 november 1917 gaat het Regiment met rust in de MOEREN en DE PANNE.Op 19 december 1917 neemt het opnieuw stelling in de sector RAMSKAPELLE –PERVIJZE. I/2A en II/2A bezetten stellingen achter PERVIJZE en III/2A stelt zichop in SCHEWEGE.Midden januari 1918 wordt III/2A, dat op zijn stelling bij SCHEWEGE blijft, terbeschikking gesteld van de RUITERIJDIVISIE ( RD). De beide andere groepen van2A nemen stellingen in nabij RAMSKAPELLE en BOOITSHOEKE. Het Regimentneemt aan verschillende raids tegen vijandelijke concentraties deelUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐63

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHET GEVECHT AAN DE REIGERSVLIETEén van de meest markante wapenfeiten waaraan III/2A tijdens deze periodedeelneemt, is zeker het gevecht aan de REIGERSVLIET. We zullen er dan ook meerdan gewone aandacht aan besteden.De grote wacht 1918De Reigersvliet 1918Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐64

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐65

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieDe Duitse aanval op de veldwacht van de REIGERSVLIET, “ GROTE WACHT”genoemd, schijnt het voorspel te zijn geweest van de geconcentreerde aanval opMERKEM in april 1918. Het doel van de aanval is waarschijnlijk geweest hetBelgisch GHK op een dwaalspoor te brengen, door het te doen geloven dat de vijandeen aanval ten noorden van DIKSMUIDE voorbereidt en het er toe aan te zetten allevoorposten te bezetten, om alzo gemakkelijker een aanval te kunnen inzetten tussen dekilometers 4 en 7 van de spoorweg DIKSMUIDE – NIEUWPOORT.Op de westelijke oever langs de IJZER liggen de Duitsers tussen de kilometerpalen 12en 15. Hun vooruitgeschoven posten zijn, van noord naar zuid:STUIVEKENSKERKE; het kasteel VICONIA; KLOOSTERHOEK; hoeve Nr 5;hoeve van paal 13; hoeve VANDEWOUDE; hoeve van paal 14; hoeve DE TOREN ende hoeve van paal 15. Deze laatste bevindt zich vlak tegenover onze veldwacht, die inde puinen van OUD-STUIVEKENSKERKE is ingericht.De REIGERSVLIET zelf is een beek van 1m50 tot 2m breed en meer dan 1 m diep.Zij stroomt bij STUIVEKENSKERKE in de KLEINE BEVERDIJKBEEK, die ophaar beurt bij kilometerpaal 3 in de IJZER uitloopt.De veldwacht van de REIGERSVLIET vormt eigenlijk een bruggenhoofd. Zij omvatverschillende verdedigingswerken, die zich boogvormig uitstrekken over een front vanmaar liefst 1.600 meter. In het noorden ligt de hoeve van “ DE TWEE APPELAARS”en ten zuiden deze van de “ DRIE GEVELS”. Nog andere puinen zijn steviggeorganiseerd en onderling verbonden door twee loopbruggen: die van de TWEEAPPELAARS en deze van de SMIDSE. Het ganse stelsel van verdedigingswerken ligtongeveer 800 meter ten oosten van de spoorweg en is er mede verbonden door drieloopbruggen, waarover de aflossing kan geschieden. Deze loopbruggen zijn in hetnoorden, die van de SMIDSE; in het midden deze van het SERPENT en in het zuidende loopbrug van de PLUIM. Van af deze loopbrug vertakt zich een ander eindloopbrug, het MES geheten, die uitloopt op de loopbrug van de SMIDSE.De gewoonlijk rustige sector wordt bezet door de RUITERIJDIVISE (RD), die dewachtdienst deelt met de infanteristen. De troepen met wacht zijn: in de veldwacht eendetachement van het 5 de REGIMENT LANSIERS, versterkt door de mitrailleurs vande pantserauto’s; in OUD-STUIVEKENSKERKE de KARABINIERS-WIELRIJDERS; aan de spoorweg een detachement van het 4 de REGIMENTLANSIERS en in de steunlinies de eenheden te voet van het 1 ste en 2 de REGIMENTJAGERS TE PAARD. De talrijke verkenningen, door de patrouilles voor onzevooruitgeschoven posten uitgevoerd, laten niet vermoeden dat er voorbereidingen zijnvoor een aanval.De nacht van 5 op 6 maart 1918 is, zoals alle andere nachten daarvoor, rustiggeweest. Op 6 maart 1918, bij het krieken van de dag, komen onverhoeds bommen entorpedo’s in onze voorste loopgraven neer. Van het begin af zijn alle telefoonlijnendoorgesneden en is onze veldwacht volledig afgesneden.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐66

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieDe Duitse artillerievoorbereiding duurt acht minuten. Pas wanneer de vijand er zekervan is dat hij al onze kunstmatige hindernissen vernietigd heeft, stormt hij er op los enverovert, hals over kop, de kleine voorposten die door het bombardement ondersteboven zijn gekeerd. Maar er bevinden zich nog steeds enkele van onze mannen, diedapper stand houden.De vijandelijke aanval vordert snel: het is duidelijk de bedoeling alle Belgischevoorposten ten oosten van de REIGERSVLIET uit te schakelen. De voornaamstekrachtinspanning wordt gedaan door een detachement dat, vanuit de post van deKLOOSTERHOEK, op onze linkerflank storm loopt. Op dezelfde tijd breekt nog eenandere aanval los: ten noorden op de hoeve van de TWEE APPELAARS en ten zuidenop de veldwacht van OUD-STUIVEKENSKERKE. Maar deze aanvallen zijn slechtsafleidingsmanoeuvres. Al het vijandelijk artillerievuur ligt nu geconcentreerd op develdwacht, waar de uitwerkingen verschrikkelijk zijn. Gelukkig is er nog één sectiemitrailleurs ongeschonden gebleven…Onze artillerie is van de aanval kunnen verwittigd worden en de groepen van deRIJDENDE ARTILLERIE geven hun spervuren af. Ook de artillerie van de 2 de LDkomt in actie. Dat zijn de groep III/2A en een batterij houwitsers 105 mm van II/8A.Op telefonisch verzoek van Cdt BRENET laat Majoor RENAUX, commandant vande Groep III/2A, onmiddellijk een afsluitingsvuur leggen, maar de aanvallers zijn debestookte zone al voorbij… Majoor RENAUX, die ook CA is in deze sector, doetonmiddellijk een beroep op de artilleriegroep van de RD om het afsluitingsvuur overte nemen. Zelf begint hij, met zijn eigen batterijen en met een verbazendenauwkeurigheid en dank zij herhaald inschieten, met het systematisch “uitkammen”van de nieuwe Duitse stellingen tussen de veldwacht en de lijn van het afsluitingsvuur,gelegd door de batterijen te paard.Doch de toestand wordt hachelijk: de vijand is er in geslaagd vaste voet te krijgen inde hoeve van de DRIE GEVELS, het uiterst zuidelijke punt van de veldwacht van deREIGERSVLIET. Hij dreigt nu onze dappere verdedigers in de rug aan te vallen. Eengroep cavaleristen-patrouilleurs, die aan de spoorweg met rust zijn snellen hunmakkers te hulp. Ook de verkenners van de bataljons Wielrijders mengen zich in hetgevecht.De Belgische artillerie bundelt haar krachten en met merkwaardige nauwkeurigheidbombardeert zij de eigen verdedigingswerken, die nu door de vijand bezet zijn.Verpletterd onder deze granatenregen, vragen de Duitsers in de verbindingsloopgravenom genade. Cdt BRENET juicht door de telefoon: “ Ze geven zich over! Verleng hetvuur 5!” Vervolgens begint, methodisch en afwisselend schot per schot en met hevigesalvo’s, het bombardement van de loopgraven en posten, die nu door de vijand bezetzijn. Ondertussen bereiden onze Ruiters en Jagers een sublieme tegenaanval voor.Vastberaden, bajonet op het geweer, rukken twee detachementen van het 1 ste en 2 deJAGERS TE PAARD, om 11u00, vooruit over de loopbrug van het SERPENT. Onzebatterijen verlengen hun vuur; Jagers en Wielrijders stormen vooruit… De zwaarbestookte Duitsers schreeuwen “ Kamerad! Kamerad!” en geven zich over. Zij dieweerstand bieden worden neergeveld.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐67

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieOnze artilleristen vuren als bezetenen. De lopen van hun kanonnen worden heet. “Vuur op post C! We vallen aan!” roept Cdt BRENET door de telefoon. En het vurengaat door; twaalf uren lang… In galop gaan de echelons hun munitie halen; degranaten vliegen van hand tot hand en verdwijnen dan naar de stukken in dekazematten. Zonder ophouden zijn onze kanonniers in de weer: bijna 9000 granatenvuurt de groep III/2A die dag af. Maar het succes is navenant… Onze kanonniersvoelen de overwinning aan de REIGERSVLIET, die aan zovele van hun strijdmakkershet leven heeft gekost, ook aan als een overwinning van de artillerie!Om 17u50 is de veldwacht van REIGERSVLIET terug bezet zoals vroeger. Het succesis volledig: 5 Duitse officieren en 125 manschappen zijn gevangengenomen; Van de10 mitrailleurs, die het detachement “ STOSSTRUPPE” vergezelden, blijven er 9 inonze handen.De vijand is zwaar toegetakeld, maar heeft zijn les nog niet geleerd. Op 18 maart1918 zal hij een tweede poging ondernemen om de veldwacht te overrompelen.De artillerievoorbereiding is van een ongekende hevigheid. Twee uren lang ondergaanonze stellingen een regen van granaten 105 en 15 5 mm, vermengd met gasgranaten.Onze mannen stikken in hun gasmaskers; de giftige gassen blijven in de schuilplaatsenhangen. De toestand wordt andermaal kritiek…De telefoonverbindingen zijn verbroken; de voorste lijnen zijn reeds onder de voetgelopen, maar de batterijen beginnen, elk afzonderlijk, aan hun voorbereideafsluitingsvuren. Verblind door de gaswolken, zien onze richters niet meer voldoende.Zij rukken hun gasmaskers af en vallen nadien vergiftigd neer…maar de schoten zijnvertrokken en de REIGERSVLIET, die de Duitsers reeds in hun bezit wanen, ontsnapthen eens te meer. Ontelbaar zijn de heldendaden die op deze 18 maart 1918 gesteldworden. De batterijen zijn deerlijk gehavend en nog diezelfde avond worden zijversterkt door een sectie van de artillerie van de 5 de LD.De dappere verdedigers van de REIGERSVLIET, daarin op formidabele wijzegesteund door de Belgische artillerie, heroveren opnieuw hun vooruitgeschoven postenen zullen deze blijven behouden……Dit heldhaftig wapenfeit wordt ter kennis gebracht van alle troepen en ZM deKoning besluit dat het:1 ste en 2 de REGIMENT JAGERS TE PAARD;1 ste en 2 de bataljon van het REGIMENT KARABINIERS-WIELRIJDERSde Artilleriegroep van de CAVALERIEDIVISIE ( 14A);de DERDE groep van het 2 de REGIMENT ARTILLERIE ( 2A)de 3 de batterij van de DERDE groep van het 8 ste REGIMENTARTILLERIE (8A);als blijk van hun dapperheid, die zij aan de dag hebben gelegd, op hunStandaarden en fanions en op de schilden van hun stukken de naam “REIGERSVLIET” mogen dragen.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐68

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieEn wanneer de Groep III/2A op 20 april 1918, in dezelfde sector, ter beschikkingwordt gesteld van de 8 ste LD, hoort haar personeel met enige ontroering het dagorderaan dat Majoor VERHAVERT, CA van de RD, tot hen richt:“ Op het ogenblik dat wij afscheid nemen van III/2A van de 2 de LD, waarmeewe gedurende drie maanden groepering hebben gevormd, doet het mijgenoegen deze elite- eenheid, evenals haar chef, Majoor RENAUX, tedanken voor de onschatbare diensten die zij ons heeft bewezen.Wij bewaren aan hen een mooie herinnering van uitstekende kameraden,bekwame artilleristen en stoere soldaten. Aan hen zeg ik: dank U!”Op 20 mei 1918 gaat het Regiment opnieuw naar de MOEREN voor enkele dagen rusten neemt op 26 mei 1918 stelling in de sector BOEZINGE. Elke Groep heeft één stukin ATK staan en heeft één vooruitgeschoven sectie. Het Regiment bestookt met hevigevuurconcentraties de zwakke plekken van de vijand. Het verzorgt ook deartillerievoorbereiding en de vuursteun van talrijke raids, die onze troepen op devijandelijke voorposten uitvoeren.Op 13 augustus 1918 is er weer een rustperiode, ditmaal in LEISELE enHONDSCHOOTE. Op 9 september 1918 neemt het Regiment stelling in de sectorPERVIJZE – DIKSMUIDE.Vanuit deze stelling zal 2A deelnemen aan de bevrijding van ons land……Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐69

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieHoofdstuk 10HET BEVRIJDINGSOFFENSIEFvan 28 september 1918 tot 11 november 1918Op 18 juli 1918 nemen de Geallieerden aan het westelijk front opnieuw het initiatiefin handen en gaan over tot de aanval.Op deze gedenkwaardige dag, vallen de Franse Legers van de generaals MANGIN enDEGOUTTE, onder het opperbevel van Maarschalk FOCH, de flank van het DuitseLeger van VON MUDRA aan. De laatste weerstand geboden door het leger van VONLUDENDORFF wordt meteen weggeveegd: de herhaalde aanvallen hebben de Duitsereserves uitgeput. Het moreel van de Duitse troepen is sterk aangetast.Bij de Geallieerden daarentegen laait de hoop op. Ze zijn er eindelijk in geslaagd totéén enkel oppercommando te komen en Amerikaanse troepen ontschepen metduizenden tegelijk en komen het westelijk front versterken.Maarschalk FOCH beoogt de vernietiging van de vijand voor de winter. Op zijn bevelkomt het aanvalsfront in beweging. Achtereenvolgens zijn het:- op 8 augustus 1918: het front tussen SOMME en OISE;- op 20 augustus 1918: het front tussen OISE en AISNE;- op 21 augustus 1918: het front ten noorden van de SOMME;- op 12 september 1918: het front in SAINT MICHEL;- op 26 september 1918: het front rond het massief van de ARGONNE;- op 27 september 1918: het front in de richting van CAMBRAI;en tenslotte- op 28 september 1918: het front tussen DIKSMUIDE en de LEIE.De ongeduldige troepen van de Koning-Soldaat ALBERT I maken zich klaar voor degrote sprong voorwaarts. Vier lange jaren hebben zij de verschrikkelijkeloopgravenoorlog gekend. Zij hebben niet enkel het front gehandhaafd, waarop hunOpperbevelhebber hen in oktober 1914 halt liet houden, maar ook het front verdedigddat de Franse en Britse troepen hen in 1917 overlieten.Slechts weinige maanden terug, op 17 april 1918,, is ons leger in MERKEM nogzwaar aangevallen geworden door een veel sterekere vijand, maar het heeft de Duitsestormram bloedig gestuit. Sindsdien wacht het ongeduldig om zelf tot de aanval overte gaan….OPERATIES VAN 2AVoor het offensief van 28 september 1918 bezetten de Groepen I/2A en II/2Astellingen langs de spoorweg DIKSMUIDE – NIEUWPOORT, ter hoogte van dekilometerpalen 4 en 5. III/2A bezet stellingen ten zuiden van PERVIJZE. Zij hebbenals opdracht de vijandelijke waarneming- en verbindingsposten te neutraliseren.Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐70

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieVan 28 september tot 15 oktober 1918 voert het Regiment deze opdrachten perfectuit. Het lost verder ook nog verontrustend vuur en artillerievoorbereidingsvuur op deDuitse stellingen.Op 16 oktober 1918 steekt het Regiment het overstromingsgebied ten zuiden vanDIKSMUIDE over en achtervolgt de terugtrekkende vijand. Ondanks het slechte weeren de erbarmelijke toestand van het aan flarden geschoten terrein, wordt dezebeweging zonder haperingen uitgevoerd.Het Regiment is afgedeeld bij de 7 de IFANTERIEDIVISIE ( 7 de ID) en neemt deel aande verovering van VLADSLO. Nadien wordt III/2A enkele dagen ter beschikkinggesteld van de 8 ste ID. I/2A en II/2A achtervolgen de vijand over VLADSLO,BEERST, KEIEM, LEKE, MOERE, EERNEGEM, ZERKEGEM, ZEDELGEM,LOPPEM en OOSTKAMP.III/2A zet met de 8 ste ID de achtervolging in over BOVEKERKE, KOEKELARE,ICHTEGEM en AARTRIJKE. Op 18 oktober 1918 gaat de tocht verder overWAARDAMME en BEERNEM. De 27 ste Batterij is vooruitgeschoven batterij meteen bataljon van 7 de Li; de 25 ste en 26 ste Batterij zitten midden in de colonne. Op 18oktober 1918 om 15u00 neemt de groep stelling op 600m voorbij WAARDAMMEom de vijandelijke tegenstand te breken. De batterijen openen het vuur op vijandelijkeinfanterie, die zich vastbijt nabij ERKEGEM en NACHTEGAAL. De Duitsers nemende stelling hevig onder vuur. Tegen middernacht wordt III/2A afgelost door een groepvan 8A. Ondanks het vijandelijke vuur heeft de groep slechts lichte verliezen gekend.Op 19 oktober 1918 is het Regiment opnieuw verenigd nabij OOSTKAMP. Na eenhevig gevecht, steekt het op 20 oktober 1918 het kanaal van BRUGGE naar GENTover en achtervolgt de vluchtende vijand over OEDELEM, KNESSELARE, URSELen ZOMERGEM. Hier bieden de Duitsers weerstand op het afleidingskanaal van deLEIE, het SCHIPDONKKANAAL. Het Regiment neemt stelling en voert hevigebeschietingen uit op de plaatsen die door de vijand bezet zijn.Op 30 oktober 1918 begint het Regiment om 05u25 aan het voorbereidingsvuur omde aanval op het afleidingskanaal te steunen. Op het ogenblik dat de eenheden van de7 de ID aanvallen, legt het Regiment een vuurwals. De Infanterie kan slechtsgedeeltelijk het kanaal oversteken en moet zich, op een bepaald ogenblik, zelfsterugtrekken onder druk van de vijandelijke weerstand. Tegen de avond is de toestandevenwel rechtgezet.Op 3 november 1918 verlaat de vijand zijn stellingen en trekt zich terug achter hetkanaal van GENT naar TERNEUZEN. Het Regiment 2A rukt op naar GENT en neemtstelling in de buurt van EVERGEM.Het is daar dat de Wapenstilstand van 11 november 1918 aan de kanonnen van 2A hetzwijgen oplegt….Uitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐71

Geschiedenis van het 2de Regiment VeldartillerieUitgave 17 maart 2010http://2de-artillerie.bePagina II‐72