voorwoord voorwoord - Het Nationale Ballet

voorwoordAl zolang er mensen zijn, wordt er muziek gemaakt en gedanst. Overalop aarde dansen we, om vreugde uit te drukken, om goden of geestente bezweren, om iets onzegbaars met anderen te delen – omdat weniet anders kunnen.In het nuchtere Nederland leek echter lange tijd weinig plaats te zijnvoor dans – tot er vanaf het midden van de twintigste eeuw eenenorme ontwikkeling plaatsvond, die de lage landen toonaangevendop dansgebied hebben gemaakt. Inmiddels zijn er weinig andereplaatsen waar theaterdans en choreografie zo snel tot bloei zijngekomen als in ons land en middenin die levendige danscultuur staatNederlands grootste dansgroep: Het Nationale Ballet.Hoewel jonger dan de meeste vergelijkbare internationale balletgezelschappenheeft Het Nationale Ballet zich in enkele decenniaontwikkeld tot een van de topgroepen van de wereld, met een rijken breed repertoire en fabuleuze dansers, die wereldwijd wordengevraagd om op te treden.Een gezelschap waar kwaliteit en creativiteit vooropstaan, waargrootse klassieke balletten gepresenteerd worden naast ‘cuttingedge’ nieuwe werken, in een van de beste theaters van Europa enmet een uitstraling van internationale allure. Dit laatste vooral ookdoor de vele balletgezelschappen die werken uitvoeren van aan HetNationale Ballet verbonden choreografen, de talrijke tournees vanhet gezelschap door de jaren heen en de internationale samenstellingvan het tableau de la troupe, met dansers afkomstig uit meer dan 25landen, die juist hier hun artistieke inspiratie vinden.Jong, dynamisch, creatief – van internationale klasse met een duidelijkNederlands accent, dat kenmerkt Het Nationale Ballet.Ik ben er dan ook bijzonder trots op dat ik in de voetsporen vanmijn illustere voorgangers aan dit bijzondere gezelschap leiding maggeven. Graag deel ik in deze trots en nodig u van harte uit om, op devolgende pagina’s, nader kennis te maken met de magische wereld vanHet Nationale Ballet.Ted BrandsenArtistiek directeur1

Notenkraker en MuizenkoningWayne Eagling | Toer van SchaykYumiko TakeshimaActs of LightMartha GrahamEnsembleLight JourneyTed BrandsenRubinald Rofino Pronk | Sefton Clarkeballetin al zijnverschijningsvormen2The Dutch National Ballet | Ballet in all its manifestationsThe Dutch National Ballet holds a prominent place in Dutch cultural life. With eighty dancers and a total of 125 staff, it is by far thebiggest dance company in the country. It is also the only Dutch company which takes academic, or classical, ballet technique as the startingpoint for all its creations - whether they be nineteenth-century fairytale ballets or new, experimental, choreographic works. Besides beingthe most demanding of all forms of theatrical dance, classical ballet technique is also the most popular - the Dutch National Ballet’sperformances attract over one hundred thousand spectators a year.Over the past years, the Dutch National Ballet has developed into one of the most respected ballet companies in the world. Though thename might suggest otherwise, the Dutch National Ballet is an international company, with talented dancers originating from, or regularlyguesting with, other prestigious companies, such as the Kirov Ballet in St-Petersburg, The Royal Ballet and English National Ballet inLondon, the San Francisco Ballet and the New York City Ballet.The Dutch National Ballet performs academic ballet at the very highest level: from classical to contemporary, from narrative to abstract,from their own repertoire to international works. The company moves between tradition and innovation, with respect and love for theknowledge of classical ballet handed down from generation to generation, coupled with an impassioned curiosity about new ways ofexperiencing dance. Ballet in all its manifestations, from historic to freshly created - that is what the Dutch National Ballet stands for.Het Nationale Ballet neemt een vooraanstaande plaats in binnen het Nederlandse culturele leven.Met tachtig dansers en in totaal 125 medewerkers is het veruit het grootste dansgezelschap van ons land.Het is bovendien het enige Nederlandse gezelschap dat de academische, ofwel klassieke ballettechniek alsvertrekpunt voor al zijn creaties hanteert - of het nu de negentiende-eeuwse sprookjesballetten betreft,of nieuwe, experimentele choreografieën. Niet alleen is de klassieke ballettechniek de meest veeleisendevan alle theaterdansvormen, het is ook de meest populaire: de voorstellingen van Het Nationale Ballettrekken jaarlijks ruim honderdduizend bezoekers.In de afgelopen decennia heeft Het Nationale Ballet zich ontwikkeld tot een van de meest gerespecteerdeballetgezelschappen van de wereld. Anders dan de naam doet vermoeden, is Het Nationale Ballet eeninternationaal gezelschap, met danstalenten die afkomstig zijn van, dan wel regelmatig te gast zijn bijandere prestigieuze gezelschappen, zoals het Kirov Ballet in Sint-Petersburg, The Royal Ballet en EnglishNational Ballet in Londen, het San Francisco Ballet en het New York City Ballet.Het Nationale Ballet brengt academisch ballet op het allerhoogste niveau: van klassiek tot hedendaags,van verhalend tot abstract, eigen en internationaal repertoire. Het gezelschap beweegt zich tussen traditieen vernieuwing, met respect en liefde voor de van generatie op generatie overgeleverde kennis van hetklassieke ballet, gekoppeld aan een door passie gedreven nieuwsgierigheid naar nieuwe manieren om danste beleven. Ballet in al zijn verschijningsvormen, van historisch tot nog maar nét gecreëerd – daar staatHet Nationale Ballet voor.3

klassiek-romantiscrepertoireonderscheiden met eigen én eigenzinnige versies van het klassiekromantischerepertoire, waaronder een ‘Hollandse’ Romeo en Julia,Zwanenmeer [beide van Van Dantzig] en Notenkraker en Muizenkoning[Toer van Schayk | Wayne Eagling]. Tegelijkertijd werden - door zowelVan Dantzig als zijn opvolger Eagling - internationaal alom geprezenproducties van Giselle, The Sleeping Beauty [beide van Sir Peter Wright],Assepoester [Sir Frederick Ashton], La Sylphide [Dinna Bjørn] en Onegin[John Cranko] aangekocht.Dantzig’s appointment as artistic director of the DutchNational Ballet, however, the company has regularlydistinguished itself with its own highly individualversions of the classical-romantic repertoire, includinga ‘Dutch’ Romeo and Juliet and Swan Lake [bothby Van Dantzig], and Nutcracker and Mouse King[Toer van Schayk | Wayne Eagling]. At the same timeboth Van Dantzig and his successor Eagling acquiredinternationally acclaimed productions of Giselle, TheSleeping Beauty [both by Sir Peter Wright], Cinderella[Sir Frederick Ashton], La Sylphide [Dinna Bjørn]andOnegin [John Cranko].Het ZwanenmeerRudi van DantzigSofiane Sylve | Gaël LambiotteThe Sleeping BeautySir Peter WrightNathalie Caris | Tamás NagyNotenkraker en MuizenkoningWayne Eagling | Toer van SchaykLarissa Lezhnina | Boris de Leeuw1011

AssepoesterSir Frederick AshtonNathalie Caris | Tamás NagyRomeo en JuliaRudi van DantzigLarissa Lezhnina | Altin Alexandros KaftiraOneginJohn CrankoMarieke Simons | Viacheslav SamodurovHuidig artistiek directeur Ted Brandsen wil de komende jaren een nieuweimpuls geven aan het klassiek-romantische repertoire: niet volstaan methet telkens opnieuw uitbrengen van succesvolle bestaande producties,maar nieuwe interpretaties én nieuwe avondvullende creaties mogelijkmaken. Om zo, met respect voor de traditie, nieuw leven in het klassiekromantischerepertoire te blazen en de balletten relevant en spannendte maken voor de toeschouwer van vandaag.In the coming years current artistic directorTed Brandsen is seeking to provide new stimulusto the classical-romantic repertoire by notconfining himself to simply reviving existingsuccessful productions, but bringing in newinterpretations and innovative full-lengthcreations. In this way, while respecting tradition,he hopes to breath new life into the classicalromanticrepertoire and make the ballets morerelevant and exciting for today’s audiences.klassiek-romantischrepertoire1213

nieuw repertoireHoezeer Het Nationale Ballet de traditie van het ballet ook in ere houdt, het gezelschap biedt méérdan een dwarsdoorsnede van de dansgeschiedenis van de afgelopen anderhalve eeuw. Nieuw werkis het levensbloed van een dansgezelschap. Vanaf het begin van zijn bestaan heeft Het NationaleBallet een belangrijke bijdrage geleverd aan de opkomst en ontwikkeling van jong choreografischtalent en, daarmee, van een [Nederlandse] hedendaagse choreografische stijl. Ex-huischoreografenRudi van Dantzig [1933] en Toer van Schayk [1936] en de per januari 2005 wederom tot vastechoreograaf benoemde Hans van Manen [1932] beleefden met Het Nationale Ballet hun eerste grote,internationale successen. Hoogtepunten uit hun overwegend verhaalloze oeuvre – waarin zij deacademische techniek en moderne dansstijlen ieder op geheel eigen wijze combineren – maken nogaltijd deel uit van het repertoire. Van Manen creëert daarnaast regelmatig nieuw werk voor hetgezelschap. Als een van de voornaamste representanten van het moderne ballet is zijn bijdrage aande internationale reputatie van Het Nationale Ballet van wezenlijk belang.levens bloed van een dansgezelschapNew repertoire - the lifeblood of a dance companyHowever much the Dutch National Ballet respects the ballet tradition, the Company offersmore than simply a cross-section of the dance history of the last half century. New work isthe lifeblood of any dance company, and from its very inception the Dutch National Ballethas made a vital contribution to the emergence and development of young choreographictalent and, thereby, to the creation of a [Dutch] contemporary choreographic style.Former resident choreographers Rudi van Dantzig [b. 1936], Toer van Schayk [b.1936] and Hans van Manen [b. 1932] - who was reappointed resident choreographerin January 2005 - all had their first major international successes with the Company.Their predominantly non-narrative works - in which they combined, each in their owndistinctive way, the academic technique and modern dance styles - still form part of therepertoire. Moreover Van Manen continues to regularly create new choreographies for theCompany. As he is one of the foremost representatives of modern ballet, his contributionto the international reputation of the Dutch National Ballet is of vital importance.00:00David DawsonEnsembleVoiceKrzysztof PastorCedric YgnaceCarmenTed BrandsenIgone de Jongh18 19

LiveHans van ManenIgone de JonghLommerRudi van DantzigSefton ClarkeVoiceKrzysztof PastorAnna Seidl | Jahn Magnus JohansenIn navolging van de drie ‘V’s’ heeft Het Nationale Ballet inmiddels ook een nieuwe generatie choreografenvoortgebracht, bestaande uit artistiek directeur en choreograaf Ted Brandsen [1959] en de vastechoreografen Krzysztof Pastor [1956] en David Dawson [1972] – allen ex-dansers van het gezelschap.Net als bij hun beroemde voorgangers wordt hun werk bepaald door zin voor avontuur, een voorkeurvoor soberheid boven uiterlijk vertoon, geen spektakel om het spektakel – al zijn hun balletten nietzelden spectaculair – en een zoektocht naar nieuwe uitdrukkingsvormen met het klassieke balletals basis. Choreografieën van Brandsen, Pastor en Dawson worden uitgevoerd door gezelschappenover de hele wereld, variërend van het Washington Ballet tot het West Australian Ballet. Voor HetNationale ballet creëren zij de komende jaren ieder een of meer werken per seizoen.nieuw repertoireFollowing the ‘three V’s’, the Dutch National Ballet has also nurtured a new generation ofchoreographers, among whom artistic director and resident choreographer Ted Brandsen[b. 1959], and resident choreographers Krzysztof Pastor [b. 1956] and David Dawson[1972] - all of them former dancers with the Company. And as with their famouspredecessors, their work is distinguished by a sense of adventure, a predilection for sobrietyrather than outward show - no spectacle for the sake of it, although their works arefrequently spectacular - and a striving for new means of expression always founded on theclassical ballet technique. Works by Brandsen, Pastor and Dawson are now performed bycompanies all over the world, ranging from Washington Ballet to West Australian Ballet.And in the coming years each of them is to create one or more works for the Dutch NationalBallet each season.In addition to the regular collaborative ventures, the Dutch National Ballet is alsocommitted to bringing innovative and exciting stimuli to dance, thereby introducing itsaudiences and dancers to the work of young talented choreographers, both from Hollandand abroad, who are not directly connected with the Company. Since Ted Brandsen’sappointment, the Dutch choreographers Annabelle Lopez Ochoa and Conny Janssen haveboth made new works for the Company, and in the upcoming years there are premieres2021

nieuw repertoireNaast vaste samenwerkingsverbanden hecht Het Nationale Ballet echter ook zeer aan het gevenvan nieuwe, frisse impulsen aan de danskunst en wil het zijn publiek én dansers laten kennis makenmet werk van jonge, talentvolle choreografen uit binnen- en buitenland die niet direct bij HetNationale Ballet betrokken zijn. Zo hebben sinds het aantreden van Ted Brandsen de Nederlandsechoreografes Annabelle Lopez Ochoa en Conny Janssen nieuw werk voor het gezelschap gemaakt,en staan voor de komende jaren premières gepland van onder anderen Engelsman ChristopherWheeldon [huischoreograaf van het New York City Ballet en momenteel dé meestgevraagdegastchoreograaf ter wereld], Australiër Adrian Burnett, Italiaan Jacopo Godani en de uit Barbadosafkomstige John Alleyne. Ook besteedt Het Nationale Ballet veel aandacht aan het ontdekken enontwikkelen van choreografisch talent. In choreografische workshops krijgen dansers van de groepen jonge choreografen van buiten het gezelschap de vrijheid om te experimenteren en nieuw werkte maken. Alleen zo kan nieuw talent zich manifesteren.Bij een balletproductie zijn naast de dansers, technici en staf ook veel andere kunstenaarsbetrokkenen. Juist de interactie met andere disciplines leidt tot spannende nieuwe impulsen, diede grenzen van de danskunst verder kunnen oprekken. In de komende jaren wordt gestreefdnaar intensieve samenwerking met dramaturgen, scenarioschrijvers, componisten, zangers, acteurs,beeldend kunstenaars, [video]regisseurs en ontwerpers uit binnen- en buitenland.inthe pipeline from, among others, the Englishman Christopher Wheeldon [residentchoreographer of the New York City Ballet and currently the world’s hottestchoreographic property], the Australian Adrian Burnett, the Italian Jacopo Godaniand the Barbados-born John Alleyne. Also at the heart of the Dutch NationalBallet’s work is the discovery and development of young choreographic talent. Theregular choreographic workshops give young choreographers both from inside andoutside the Company the opportunity and freedom to experiment and create newworks, thereby providing a breeding ground for emerging new talent.Apart from the dancers, technicians and other staff, any ballet production alsoinvolves a host of other artists. And it is precisely this interaction with otherdisciplines that acts as a catalyst spawning exciting innovations that push backthe boundaries of dance. The next few years will bring intensive collaborationswith dramaturges, scenario-writers, composers, singers, actors, visual artists,[video]directors and designers, Four Schumann both national pieces and international.Three Pieces for HetHans van ManenSofiane Sylve | Gaël LambiotteEcho’sToer van SchaykRubinald Rofino PronkBodyTed BrandsenMarisa Lopez | ensembleKurt WeillKrzysztof PastorKumiko Hayakawa | Raphaël Coumes-Marquet2223

de eerste 40 jaarde drieV ’ sRudi van DantzigHans van ManenToer van SchaykEen artistieke goudmijn bleek de aanwezigheid,sinds het midden van de jaren zeventig van devorige eeuw, van drie huischoreografen: naastVan Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk.Hun werken gaven Het Nationale Ballet een eigengezicht. Dankzij de geregelde samenwerking, vanaf1968, met sterdanser Rudolf Nureyev trad hetgezelschap tijdens de Van Dantzig-periode ookregelmatig op in de belangrijkste danscentra van dewereld. In 1991 zwaaide Van Dantzig af als artistiekleider van Het Nationale Ballet. Het programma dathij bij zijn afscheid samenstelde, bestond uit tweeneoklassieke werken van respectievelijk GeorgeBalanchine en Bronislava Nijinska [1891-1972] enpremières van huischoreograaf Toer van Schayken balletavant-gardist William Forsythe. Daarmeeonderstreepte Van Dantzig nog eens de artistiekecredo’s van Het Nationale Ballet.The three V s | The first forty yearsThe presence from the mid-1970 s onwards of three resident choreographers - alongside Van Dantzig,Hans van Manen and Toer van Schayk - proved an artistic gold-mine. Their work gave the Dutch NationalBallet a unique identity. And thanks to the frequent collaborations with star dancer Rudolf Nureyev duringthe Van Dantzig period, the Company appeared regularly at the world’s most prestigious venues. In 1991Van Dantzig stepped down as artistic director of the Dutch National Ballet. The programme he compiledfor his farewell - two neo-classical works by George Balanchine and Bronislava Nijinska [1891-1972]respectively, and premieres by resident choreographer Toer van Schayk and the avant-garde choreographerWilliam Forsythe - further underlined the Company’s artistic credo.28 29

de eerste 40 jaarIn 1991 werd Van Dantzig opgevolgddoor Wayne Eagling (1950), die daarmeeeen lange carrière als solist vanhet Engelse Royal Ballet afsloot. Doorzijn aannamebeleid en de nadrukdie hij legde op de danstechnischeperfectie, wist Eagling het niveau vanhet danserstableau van Het NationaleBallet verder te verhogen. In zijnrepertoirekeuze zette hij het beleid vanzijn voorgangers voort. Ted Brandsen,Krzysztof Pastor en nieuwkomer DavidDawson – choreografen die uit het gezelschap zelf waren voortgekomen – werdengestimuleerd met nieuwe choreografieopdrachten. Voorts kon het Nederlandse publiekkennismaken met werk van uiteenlopende buitenlandse choreografen als Martha Graham,Jerome Robbins, Redha Benteifour, Twyla Tharp, Ashley Page en Laurie Booth. Prominentaanwezig waren, als altijd, de balletten van George Balanchine. Eagling zelf tekende, samenmet huischoreograaf Toer van Schayk, voor de eerste Notenkraker van het gezelschap.In 2001 nam Van Schayk, als laatste van de befaamde drie V’s (Van Dantzig, Van Manen,Van Schayk) afscheid van Het Nationale Ballet. Hij werd opgevolgd door oud-danserTed Brandsen, die daarbij tevens de functie van adjunct artistiek directeur op zich nam. In2003 werd Brandsen benoemd tot opvolger van Eagling. In datzelfde jaar werd KrzysztofPastor aangesteld als choreograaf. Twee jaar later keerde Hans van Manen (na eenverbintenis van vijftien jaar met het Nederlands Dans Theater) in dezelfde functie terugen werd ook David Dawson tot choreograaf van het gezelschap benoemd. Met het huidigeartistieke team – Brandsen, Van Manen, Pastor en Dawson – heeft Het Nationale Balletenkele van de belangrijkste representanten van het eigentijdse ballet in zijn gelederen.Ieder met een eigen signatuur, wat de samenstelling van het team in internationaalopzicht uniek maakt.perfectie,diversiteitenontwikkelingPerfection, Diversity and Development | The first forty yearsIn 1991, Van Dantzig was succeeded by Wayne Eagling [1950], who had just ended a long career as a soloist with the RoyalBallet, in England. Eagling’s policy for engaging dancers and the emphasis he placed on technical perfection raised the level of theDutch National Ballet’s dancers to even greater heights. In his choice of repertoire, he continued the policies of his predecessors.Ted Brandsen, Krzysztof Pastor and newcomer David Dawson - choreographers who had arisen from within the company - wereencouraged to create new choreographic works. Dutch audiences were also introduced to works by a whole range of choreographersfrom other countries, such as Martha Graham, Jerome Robbins, Redha Benteifour, Twyla Tharp, Ashley Page and Laurie Booth.And a prominent place was given, as always, to the ballets of George Balanchine. Eagling himself was responsible for creating thecompany’s first-ever Nutcracker, in collaboration with resident choreographer Toer van Schayk. Van Schayk was the last of thefamous ‘three V’s’ [Van Dantzig, Van Manen and Van Schayk] to leave the Dutch National Ballet, in 2001. He was succeeded byex-dancer Ted Brandsen, who also took on the job of assistant artistic director. In 2003, Brandsen was appointed Eagling’ssuccessor and in the same year, Krzysztof Pastor was given the post of company choreographer. Two years later, Hans van Manenreturned to take up that same post [following fifteen years with the Nederlands Dans Theater] and David Dawson was alsoappointed a company choreographer. With the current artistic team - Brandsen, Van Manen, Pastor and Dawson - the DutchNational Ballet has some of the most prominent representatives of contemporary ballet within its ranks. Each one has their ownindividual style, making the composition of the team unique in an international context.3031

het muziektheaterHet Muziektheater in Amsterdam is een van de belangrijkste ‘cultuurtempels’ van Amsterdam. Het in 1986geopende theater is gelegen in het centrum van de stad, op een steenworp afstand van de veleuitgaansgelegenheden en naast het Amsterdamse stadhuis. Het Muziektheater is niet alleen de thuishavenvan Het Nationale Ballet, maar ook van De Nederlandse Opera. Daarnaast treden er het hele jaar doorinternationaal bekende gastgezelschappen op. Het Nationale Ballet beschikt in Het Muziektheater overdiverse repetitiestudio’s, de modernste technische voorzieningen, kostuum- en decorateliers en een vande grootste én sfeervolste theaterzalen van Europa. Ondanks de ruim 1600 zitplaatsen heeft het theatereen intiem karakter. Door de halfronde vorm zijn de afstanden tot het podium kort en heeft het publiekvanaf vrijwel elke stoel een goed zicht op het toneel. Het gebouw staat bovendien bekend om zijn royalepublieksfoyers met uitzicht op de stad Amsterdam en de rivier de Amstel.Amsterdam’s Muziektheater is one of the city’s most prominent cultural temples. Opened in1986 the theatre has a magnificent location in the centre of Amsterdam, just a stone’s throwfrom the many entertainment spots and next to the Amsterdam Stadhuis, the city hall. TheMuziektheater is home not only to the Dutch National Ballet but also to the Netherlands Opera.In addition internationally renowned guest companies appear at the theatre throughout the year.At the Muziektheater the Dutch National Ballet has at its disposal a variety of rehearsal studios,state-of-the-art technical facilities and scenery and costumes workshops, and one of the largestand most stylish auditoriums in Europe. Despite its 1600-seating capacity the theatre retains anintimate character, while its semi-circular shape ensures that the audience is never far from thestage and that almost all the seats enjoy excellent sightlines. The building also boasts spaciousfoyers offering magical views of Amsterdam and the river Amstel.holland symfoniaHolland Symfonia, het Nederlands Ballet- en Symfonieorkest, is de vaste partner van Het Nationale Ballet.Voor het op één na grootste orkest van Nederland vormt theaterbegeleiding de basis van zijn activiteiten.Een live-orkest geeft een belangrijke toegevoegde waarde aan ballet- en operavoorstellingen. Mede dankzijde uitgebreide muzikale interesse van veel choreografen beschikt het orkest over een zeer breed repertoire,variërend van Bach, Tsjaikovski en Stravinsky tot de jongste generatie componisten. Met ingang van seizoen2004-2005 is de Engelsman Roy Goodman benoemd tot chef-dirigent van Holland Symfonia. De muzikaal leidervan Het Nationale Ballet is de Canadees Ermanno Florio.Holland Symfonia, the Netherlands Ballet and Symphony Orchestra, is the Dutch NationalBallet’s regular partner. It is the second largest orchestra in Holland and accompanyingtheatrical performances forms the core of its activities. A live orchestra gives a vital lift to aballet or opera performance. Many choreographers have far-reaching musical interests andthe orchestra has a very wide and eclectic repertoire, ranging from Bach, Tchaikovsky andStravinsky to the youngest generation of composers. From the beginning of the 2004-2005season the Englishman Roy Goodman has been appointed Holland Symfonia’s chief conductor.The musical director of the Dutch National Ballet is the Canadian Ermanno Florio.32