Het mysterie van de Kootwijkse hunnebedden - vakbladvitruvius.nl

VITRUVIUS NUMMER 16 JULI 2011loopen in bogten, eenige smelten weg, terwijl anderenweder beginnen; zij liggen 30 á 40 meter van elkaêr;andere walletjes van mindere hoogte verbinden deeerstgenoemden in een regthoek. Bij deze walletjesbevinden zich ronde kuilen van een paar meters omtrek,soms ook eindigen die met een punt; eindelijkworden nog vergravingen aangetroffen in den vormvan een hoefijzer, doch langwerpiger; de opgeworpenwal daaromheen, schijnt als zitplaats gediend tehebben; aan het eind worden somtijds houtskool ensteenen werktuigen gevonden. Men wil, dat ditvergaderplaatsen voor doodenmalen zouden zijn geweest,of dat godsdienstplechtigheden daar gevierdwerden. Grafheuvels liggen veelal in de nabijheid.Onder Kootwijk ontdekte Dr. Pleyte kampjes, dieden naam dragen van Hunnebedden.Deze beschrijving van Nairac waarin de hunnebeddenook kampjes worden genoemd, wijst erop dat hij dacht aan raatakkers en niet aan grafheuvels.23 Dit verklaart ook de eerder genoemdeinteresse van Brongers voor de brief. Deze akkercomplexenuit de IJzertijd bestaan uit aaneengeslotenakkertjes van ca 30x30 meter met tussenliggendelage walletjes. In ieder geval is het waarschijnlijkdat Pleyte direct of indirect van hetbestaan van de hunnebedden op de hoogte wasgebracht door toedoen van de dorpsonderwijzervan Kootwijk. Overigens komt Aldus niet in deboeken van Nairac voor, waardoor we mogenveronderstellen dat hij verder niet actief was ophet gebied van geschiedenis en archeologie.De landschappelijke ligging in een stuifzand- envoormalig heidegebied maakt een interpretatieals Celtic field echter twijfelachtig. Aangenomenmag worden dat de lage walletjes als gevolg vanhet dynamische proces van zandverstuivingenzouden zijn afgedekt of geërodeerd, waardoordeze niet meer in het veld herkenbaar waren.De oorsprong en functie van de wallen was inieder geval in 1876 niet meer bekend. Of misschienalleen niet bij de nieuwe onderwijzer?Er zijn verschillende verklaringen mogelijk. Detekening van Aldus laat twee hunnebedden naastelkaar zien, op basis waarvan we mogen veronderstellendat het hier om twee naast elkaar gelegen,omwalde terreinen gaat. De wallen kunnenzijn aangelegd rondom kleine ontginningen aande rand van het heide terrein met als doel deakkers te beschermen tegen wild en/of stuifzand.Als gevolg van de dynamiek van het gebied kunnenzij op een bepaald moment zijn opgegeven.De andere, meer waarschijnlijke mogelijkheid isdat het de resten van een schapenschot betreftoftewel een soort van omwalde openlucht schaaps -kooi. Ook Pleyte was van mening dat het hiereen schapenschot betreft. Schaapskooien liggendikwijls aan de rand van de heide net buiten deakkers overeenkomstig de hunnebedden.De vraag blijft echter waarom juist deze relictenwerden aangeduid als hunnebedden. Men zouverwachten dat de herinnering aan de locatie vaneen voormalige schapenschot overgeleverd waswaardoor deze niet direct aan hunnen werd toegeschrevenóf deze resten moesten al een hogere,bijvoorbeeld middeleeuwse, ouderdom hebbengehad. Overigens is het opmerkelijk dat Pleytezegt dat er twee hunnebedden waren waarvan hijer een bezocht, terwijl de beide hunnebeddendirect naast elkaar lagen. Was er misschien op eenandere plaats in Kootwijk nog een gelijknamigtoponiem?4 – Uitsnede van de Bonnekaart uit 1872. De Zandhut s Schaapskooi Locatie van de hunnebedden5 – Op de luchtfoto is de houtsingel van figuur 1 herkenbaar. BRON: GOOGLEDoor de ontginning van het gebied, met name debebossing en inrichting van het vakantieparkvanaf het begin van de twintigste eeuw, zijn de inde negentiende eeuw al zwaar aangetaste restantenverder aangetast of misschien wel geheel verdwenen.In ieder geval zijn bij de verkenning in1969 geen resten meer aangetroffen.Of misschien toch eenmegalithisch graf...?Hoewel de meest waarschijnlijke verklaring hierbovenis gegeven, mag een uitzonderlijk vondstberichtvan honderd jaar geleden niet onvermeldblijven. Daarbij is de ligging van Kerkendel vanbelang, maar juist daarover bestaat volgens Aldusonduidelijkheid. De tekening van Aldus suggereertdat de hunnebedden buiten het gelijk -namige gebied hebben gelegen. Het kan nietworden uitgesloten dat niet een specifiek perceelwerd bedoeld, maar een wat groter gebied.Kerkendel wordt door Nairac vermeld als devindplaats van Germaans aardewerk: Zoo werd in1874, op een grondstuk, de Kerkdedel genaamd, metandere brokken van Germaansch vaatwerk, eeneSaksische urn opgegraven, ½ meter hoog en 1/3 meter21