StAZ-brochure

Werken aan eenaantrekkelijkeziekenhuisbrancheEen nadere kennismaking met de Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ)

VoorwoordTjitte Alkema, voorzitter StAZToegevoegde waarde StAZ• Sommige meer brancheoverstijgendeactiviteiten zijn voor een individueleinstelling lastig realiseer baar, zoalslandelijk arbeidsmarktonderzoekof het opstellen van een branchebredearbo catalogus. Daaromneemt de StAZ in deze activiteitenhet voortouw.• Meedoen aan experimentenen projecten met financiële steunvan de StAZ. De StAZ draagtbijvoorbeeld bij aan een - dooreen ziekenhuis geïnitieerd -pilotproject om te onderzoeken offunctiedifferentiatie een mogelijkeoplossing is voor het tekort aanopgeleid OK-personeel. Door debetrokkenheid van de StAZ kunnende resultaten van het projectvervolgens ook eenvoudig metde overige instellingen wordengedeeld. Hierdoor hoeft niet iedereinstelling zelf het wiel uit te vinden.• Informatie over interessante subsidies.De StAZ zet deze overzichtelijkop een rij op de site www.staz.nl.Om zo een bijdrage te leverenaan meer financiële armslag vooralgemene en categorale ziekenhuizenen revalidatiecentra. DeStAZ is ook ESF-subsidieaanvragervoor de ziekenhuizen.• Belangenbehartiging in Europa.De sociale partners nemen deelaan het Comité voor EuropeseSociale Dialoog, een van debelangrijkste Europese overlegorganenvoor de Nederlandseziekenhuisbranche.Toekomstige arbeidsmarkttekorten, veiligheid van medewerkers in zieken huizenen het optimaliseren van het werkklimaat in de zorg… het zijn een aantal vande vraagstukken waarvoor instellingen van medische specialistische zorg zichgesteld zien.Met de Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ) bieden de sociale partnersin de ziekenhuisbranche de instellingen ondersteuning bij het zoeken naarantwoorden op deze vraagstukken. En met succes want in zeven jaar tijd heeftde StAZ goede resultaten bereikt.De StAZ focust zich op activiteiten rondom de thema’s:• arbeidsmarktproblematiek;• arbeidsomstandigheden;• veiligheid van medewerkers;• duurzame inzetbaarheid van medewerkers.De activiteiten die de StAZ onder meer uitvoert zijn branchebrede onderzoeken,pilotprojecten, het inventariseren van relevante subsidiemogelijkheden, hetverminderen van de administratieve lasten bij het verkrijgen van deze subsidiesén het behartigen van de belangen van de Nederlandse ziekenhuisbrancheop relevante StAZ-thema’s in Brussel.De StAZ werkt op deze manier samen met instellingen uit de branche aan hetvergroten van het inzicht, mogelijkheden en beïnvloeding van vraagstukken dieer in de instellingen toe doen.De belangrijkste resultaten die de StAZ in de afgelopen periode gerealiseerd heeft,komen in deze brochure aan bod. Maar dit is verre van een uitputtend overzicht:op de site www.staz.nl zijn nog veel meer StAZ-activiteiten te vinden.

Even voorstellen de StAZHet werken aan een aantrekkelijke ziekenhuisbranchemet wendbare en weerbare medewerkers eninstellingen, dat is de missie van de StAZ. De StAZ wilzo een bijdrage leveren aan thema’s als toekomstigepersoneels tekorten, veiligheid van medewerkersen het optimaliseren van het werkklimaat in de zorg.De StAZ is een samenwerkingsverband van socialepartners in de branche Ziekenhuizen, waarin de NVZvereniging van ziekenhuizen de werkgevers vertegenwoordigt.Belangrijke thema’s waarop de StAZ activiteiten heeftontwikkeld, zijn: arbeidsmarktvraagstukken, veiligheidvan medewerkers, duurzame inzetbaarheid, Europaen (Europese) subsidies.Voor wie is de StAZ?De activiteiten van de StAZ richten zich op de Radenvan Bestuur, de hoofden P&O, de ondernemingsraden,de arbo-medewerkers, ESF-coördinatoren ende medewerkers van algemene, categorale instellingenen revalidatie centra.Samen met de instellingen ontwikkelt de StAZ haaractiviteiten. Hierdoor sluiten de activiteiten nauw aanbij de behoeften en ervaringen van de branche.Hoofden P&O, personeelsadviseurs en andere medewerkersworden dan ook zoveel mogelijk betrokkenbij de opzet, uitvoering en evaluatie van de projectenen andere activiteiten.Het bestuur van de StAZDe StAZ ondersteunt de cao-partijen sinds 2005 bijde uitvoering van de cao-ziekenhuizen op het gebiedvan arbeidsmarktbeleid. In de StAZ participeren dewerkgevers organisatie NVZ vereniging van ziekenhuizenen de werknemersorganisaties ABVAKABO FNV, CNVPublieke Zaak, FBZ en NU’91.De StAZ in feiten en cijfers• Jaarlijks inzicht in de actuele cijfers van en ontwikkelingen op de arbeidsmarkt.• In 2011 ontvingen twintig zieken huizen vier miljoen Europese subsidie.• 85 Ziekenhuizen zijn aangesloten bij Veiligezorg® dat een belangrijke bijdrage levertaan het voorkomen en aanpakken van agressie tegen medewerkers.• In vier jaar tijd hebben ruim negentig ziekenhuizen en 60.000 medewerkershet medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) ingevuld.• De StAZ is de trekker geweest van de oprichting van de Europese Sociale Dialoog in deziekenhuisbranche, dat verplicht geraadpleegd wordt bij Europese wet- en regelgeving.• Arbospecialisten uit twintig verschillende instellingen hebben mee gewerktaan de totstandkoming van de branchebrede arbocatalogus betermetarbo.nl.

Arbeidsmarktproblematiekin de ziekenhuisbrancheActuele cijfers en ontwikkelingen op de arbeidsmarktVoor een effectief arbeidsmarktbeleidis actuele informatie over de ontwikkelingenop de arbeidsmarkt nodig.De StAZ voert onderzoeken uit enparticipeert in een zorgbreed onderzoeksprogrammaom deze informatieaan ziekenhuizen te kunnen bieden.Jaarlijkse onderzoeken van de StAZ zijn:• Werkgeversenquête – onderzoekdat de knelpunten inzichtelijk maaktwaar werkgevers tegenaan lopenen hiervoor oplossingen geeft.• Werknemersenquête – onderzoekdat inzicht geeft in de factorendie van invloed zijn op instroom,behoud, door- en uitstroom vanmedewerkers.• Arbeidsmarktverkenning – geeft eenbeeld van de ontwikkelingen op dearbeidsmarkt van verpleegkundigen,verzorgenden en sociaalagogen.• Integrerend rapport ‘ArbeidsmarktZorg en Welzijn’ – een rapport metde stand van zaken en een vooruitblikop de arbeidsmarktontwikkelingenvan ondermeer de sector Zorg.Daarnaast laat de StAZ ook diverseincidentele onderzoeksactiviteitenuitvoeren, zoals het onderzoek ‘InzetZZP’ers in ziekenhuizen’. Dit onderzoekgeeft antwoord op de vraag hoe hetaantal ZZP’ers (zelfstandigen zonderpersoneel) zich ontwikkelt in de ziekenhuisbranche,landelijk en regionaal.Het onderzoek wijst bijvoorbeeld uit datgespecialiseerde verpleegkundigenbehouden kunnen blijven met beterearbeidsvoorwaarden of fl exibelermogelijk heden, zoals functiedifferentiatie,duobanen of uitwisselingmet andere ziekenhuizen.Banen in de zorg nu populairmaar tekorten dreigenDe zorgsector heeft op dit momentoverwegend tevreden werknemers.Het verloop is klein en het onderwijslevert veel gediplomeerden aande sector. In de nabije toekomstzijn echter wel knelpunten mogelijk.Vooral door de vergrijzing van hetzittend personeel en omdat in eendeel van de sector meer personeelnodig is. Dit is een van de conclusiesvan het onderzoeksrapport‘Arbeid in Zorg en Welzijn 2010’ vande StAZ.

Veilig werken in ziekenhuizenVoorkomen en aanpakken van agressie: Veiligezorg®Net als andere onderdelen van desamenleving worden ook de ziekenhuizengeconfronteerd met agressieen geweld tegen medewerkers.Gebeurtenissen die snel de aandachttrekken. Het project Veiligezorg®helpt bij het opzetten van een veiligheidsbeleidom de agressie aan tepakken en zoveel mogelijk agressiete voorkomen.“Sinds de uitvoering van Veiligezorg®hebben de ziekenhuizen veel toolsaangereikt gekregen om allerlei vormenvan criminaliteit en agressie aan tepakken. Het personeel voelt zich serieusgenomen en dat draagt bij aan eenveilig gevoel.”Iwan de Graav, hoofd beveiligingSint Franciscus Gasthuis, RotterdamIn Veiligezorg® bundelen ziekenhuizen,gemeenten, politie en justitiede krachten voor de veiligheid vanmedewerkers, patiënten en bezoekers.Met Veiligezorg® krijgen de instellingenalle ondersteuning bij het realiserenén handhaven van een veilige werkomgeving.Zo blijven deelnemers op dehoogte van de nieuwste ontwikkelingenen kunnen zij het aantal en de aardvan de incidenten uit hun instellingbench marken met die van andere.85 Instellingen nemen deel aanVeiligezorg®.Veilig werken: de branchebrede arbocatalogus betermetarbo.nlMet de branchebrede arbocatalogusbetermetarbo.nl heeft de StAZ dekaders en praktische oplossingenvastgelegd waarmee instellingenvoldoen aan de arbo-wetgeving.Door het branchebreed op te pakkenheeft de StAZ de individuele werkgeverveel werk uit handen genomen.Ander bijkomend voordeel: de arbeidsinspectiehanteert bij een inspectiebetermetarbo.nl. Volgt de instelling dearbocatalogus, dan ontstaan geenproblemen met de arbeidsinspectie.In de arbocatalogus zijn de volgendearbeidsrisico’s opgenomen: bedrijfshulpverlening,psychosociale arbeidsbelasting,agressie en veiligheid,fysieke belasting, gevaarlijke stoffen,biologische agentia en niet-ioniserendestraling. Speciaal voor veilig werken inrevalidatiecentra zijn de risico’s ‘geluid’en ‘thermisch klimaat’ toegevoegd.Om de praktijkgerichte inhoud van ditinstrument te garanderen, heeft de StAZbij de totstandkoming samengewerktmet twintig arbospecialisten uit diverseziekenhuizen. Arbospecialisten blijvenbetrokken bij het up to date houdenvan de arbocatalogus en de aanpakvan nieuwe arbeidsrisico’s.

Motiveren medewerkers door versterken arbeidsverhoudingenOm medewerkers gemotiveerd en met plezier langer doorte laten werken, is maatwerk in de arbeidsvoorwaarden –binnen de ruimte die de cao biedt – van belang. Hiervooris het van belang dat medewerkers en leidinggevendenconstructief met elkaar in dialoog gaan. De StAZ heeftzeven concrete instrumenten laten ontwikkelen waarmeemedewerkers van ziekenhuizen kunnen werken aan dearbeidsverhoudingen in eigen huis. Een voorbeeld van deontwikkelde instrumenten is de PLB-planner. De PLB-plannerhelpt het persoonlijk levensfasebudget op een voor zowelmedewerker als organisatie effectieve wijze te besteden.Op basis van een menukaart kunnen de medewerkerseen bewuste keuze maken.De instrumenten worden ontwikkeld vanuit de dagelijksepraktijk: ruim twintig ziekenhuizen hebben deelgenomenaan het project.Behoud van personeel:duurzame inzetbaarheidInzicht in de tevredenheid van medewerkers met ‘Samen beter!’Het medewerkerstevredenheidsonderzoek‘Samen beter!’ biedt debesturen van de ziekenhuizen enrevalidatiecentra op eenvoudigewijze een helder beeld van dewerkbeleving van hun medewerkers.Naast inzicht in de tevredenheidvan de medewerkers wordtook inzicht verkregen in motivatie,betrokkenheid en loyaliteit. Zo kunnenziekenhuizen en revalidatiecentragericht verbeteren. ‘Samen beter!’is specifiek ontwikkeld voor deziekenhuisbranche.De jaarlijkse resultaten van ‘Samenbeter!’ zijn verwerkt in een landelijkebenchmarkrappportage. Hiermeekunnen individuele instellingen hunresultaten vergelijken met die vande hele branche.86 instellingen vallend onder de CaoZiekenhuizen hebben in de periode2007-2010 één of meerdere kerendeelgenomen aan het medewerkerstevredenheidsonderzoek‘Samen beter!’.Hiervan zijn er 37 unieke algemene encategorale ziekenhuizen.“Door het uitvoeren van‘Samen beter!’ is onzeorganisatie gevoedmet strategischeinformatie over dearbeidsbeleving vanonze medewerkers.”Rijnlands Revalidatie Centrum

Belangenbehartiging in Europa:de Europese Sociale DialoogHet Comité voor Europese Sociale Dialoog in de Ziekenhuisbranche werktrechtstreeks samen met de Europese commissie en kan namens de sector eengezamenlijk standpunt innemen. De Europese Commissie is verplicht om voorbijvoorbeeld de invoering van een nieuwe richtlijn het Comité te raadplegen.Met het Comité bestaat er dus op Europees niveau een belangrijk gremiumwaarin de belangen van de Nederlandse ziekenhuisbranche worden behartigd.De StAZ heeft een voortrekkersrol gespeeld in de oprichting van het Comité in2006 en ondersteunt de Nederlandse vertegenwoordigers in het Comité nogsteeds. Via de website ’StAZ en Europa’ en via nieuwsbrieven wordt informatieover Europese wet- en regelgeving en de Europese thema’s toegankelijkgemaakt voor de ziekenhuisbranche.Actueel overzicht StAZ-activiteitenKijk voor een actueel overzicht van de StAZ-activiteiten op www.staz.nl.Europese subsidie voor scholing: ESFDe StAZ monitort interessante subsidiemogelijkhedenvoor de algemene encategorale instellingen en maakt dezetoegankelijk via de StAZ-site en inbijeenkomsten. Een voorbeeld hiervanis het Europees Sociaal Fonds (ESF),met subsidies voor de scholing vanwerknemers of uitzendkrachten metmaximaal mbo-4 niveau. Het gaat omberoepskwalifi cerende opleidingenzoals voor verpleegkundige of doktersassistent.Maar bijvoorbeeld ookcursussen computervaardighedenof Engels. Werkgevers kunnen veertigprocent van de subsidiabele kostenvergoed krijgen.ZorginBeeld / Frank MullerIn 2011 is er vier miljoen euro aanESF-subsidie toegekend aan twintigziekenhuizen.

Voor meer informatieover projecten en activiteitenStichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ)Postbus 5562501 CN Den HaagT 070 376 59 20F 070 345 75 28E staz@caop.nlI www.staz.nlAan de inhoud van deze uitgave kunnengeen rechten worden ontleend. De StAZ isniet aansprakelijk voor eventuele drukfouten,noch voor het gebruik van de inhoud vande teksten en daaruit voort vloeiende feiten,omstandigheden en gevolgen.ColofonDit is een uitgave van de StichtingArbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ).De StAZ is een samenwerkingsverband vansociale partners in de branche Ziekenhuizen.In de StAZ participeren de werkgeversorganisatieNVZ vereniging van ziekenhuizenen de werknemersorganisaties ABVAKABOFNV, CNV Publieke Zaak, FBZ en NU’91.Deelname aanStAZ-activiteitenVia de digitale nieuwsbrief van deStAZ worden de instellingen op dehoogte gehouden van de actueleprojecten van de StAZ.Deelname aan de StAZ-activiteitenis vervolgens eenvoudig: aanmeldenkan veelal online via de StAZ-site ofdoor direct telefonisch contact op tenemen met de StAZ. De StAZ staat ookopen voor en ondersteunt regelmatiginitiatieven van de instellingen zelf.