DnK23 DnK23 - Koninklijk Conservatorium

DnK23 2 3DnK23WAaNzINnIGiVrO€œEN FEstIvaLCbMBInƒTIi STuDIEKUNsT iN WiTENScHƒPdoor Renee Jonkerdoor Matthea de Muynck‘Was will das Weib?’ verzuchtte SigmundFreud ooit. En dat nog wel in een briefaan een goede vriendin die langdurigbij hem in therapie was geweest. Nadertig jaar diepgaand onderzoek naarde menselijke psyche moest zelfs hijhet antwoord schuldig blijven.De worsteling van mannen met devraag wat vrouwen beweegt, is van alletijden en een van de grote thema’s in dekunsten. Niet zelden wordt daarin hetirrationele aspect uitvergroot. Vrouwendie mannen gek maken, doen het goedin opera. Waanzinnige vrouwen op hettoneel? Nog veel beter!Het kostte de organisatoren van het festivalWaanzinnige Vrouwen dan ook weinigmoeite acht voorstellingen bijeen tebrengen die dit thema in diverse variatiesbelichten. Lichtvoetig en met Fransecharme, zoals in het operaatje Les mamellesde Tirésias van Francis Poulenc,waarin Thérèse, wanneer haar borsten alsballonnen zijn weggewaaid, van sexe veranderten zij als Tirésias haar tiranniekeman dwingt om zelf kinderen te baren.Of het wordt belicht met inzet van grofgeschut en een XXL–orkest in de Gurreliedervan Arnold Schönberg.Deze tijdgenoot van Freud had bij depremière in 1913 maar liefst 757 instrumentalistenen zangers nodig om dezielenroerselen van de geliefden Waldemaren Tove in klank te vatten. Met eenpartituur van 48 balken per pagina overtrofhij ruim Mahlers Achtste Symfonie,bijgenaamd Symphonie der Tausend.Dirigent Reinbert de Leeuw doet hetmet minder, maar leidt een altijd nogrespectabel aantal van 356 musici (zesvocale solisten, de gebundelde orkestenvan Codarts Rotterdam en het KoninklijkConservatorium, bijgestaan door maarliefst vijf koren) en mag daarbij pagina’somslaan van een door de componisthoogst persoonlijk gesigneerd exemplaarvan de partituur.Niet de monumentale Gurrelieder zouArnold Schönberg beroemd maken, maarde Pierrot Lunaire. Bescheiden van opzetbezingen vijf instrumentalisten en eenvrouwenstem een maanzieke Pierrot,de klassieke clown uit de commediadell’arte. Pierrot zingt noch spreekt, maarbeoefent een door Schönberg tot kunstverheven vorm van Sprechgesang op hetsnijvlak van zingen en acteren. Een wijzevan voordracht die sterk bijdraagt aan desfeer van vervreemding die al 99 jaar hetpubliek heeft weten te betoveren. De Pierrot,zoals het stuk liefdevol is gaan hetenonder musici, wordt door het New EuropeanEnsemble – dat bestaat uit oud–studentenvan het Koninklijk Conservatorium –gecombineerd met een operaatje van deEngelsman Sir Peter Maxwell Davies. Eenbruid die op de ochtend van haar huwelijkdoor de bruidegom in de steek werdgelaten, weigert sindsdien de taart aan tesnijden en haar bruidsjurk uit te trekken.Maxwell Davies toont Miss Donnithorne’stwintig jaar later wanneer bruid en taartbeide niet zo fris meer zijn. SopraanCarina Vinke - die nog niet zo lang geledenmet de hoogste cijfers afstudeerde aan hetKoninklijk Conservatorium - kruipt in dehuid van deze waanzinnige vrouw.Hendrik heeft net een paleis gebouwden zoekt een echtgenote. Omdat hetnu eenmaal een paleis is, moet dat eenprinses zijn. Dat blijkt een hele klus. Deene kandidaat-prinses is nog gekker dande andere. Violist Lonneke van Straalenbewerkte in het kader van haar Masteraan het Koninklijk Conservatorium hetkinderboek Prinses Gezocht van JokeReijnders tot muziektheater voor kin-deren van 4 tot 6 jaar. Met groot succesuitgevoerd tijdens de Summer Academyvan het Nationaal Jeugd Orkest, wordtde voorstelling hernomen in het festivalWaanzinnige Vrouwen.Alessandro Scarlatti, vader van de nògberoemdere Domenico, koos het Bijbelseverhaal van Judith die de wrede heerserHolofernes verleidt om hem vervolgenste onthoofden. Het resultaat is de operaLa Giuditta uit de Italiaanse barok en dusgeschreven in een tijd dat vrouwen nogonvoorwaardelijk mannen dienden tegehoorzamen. En toen mannen maar netbegonnen te begrijpen dat een dergelijkerolverdeling een waanzinnige uitleg is vanwat in de Bijbel geschreven staat. DoorScarlatti prachtig op muziek gezet met eendelicaat gevoel voor drama en dus een kolfjenaar de hand van dirigent Hernán Schvartzmanen zijn operagezelschap OPERA2DAY,beide voortgekomen uit de afdeling OudeMuziek van het Koninklijk Conservatorium.De vraag rijst of dit instituut meer danandere conservatoria waanzinnigevrouwen aflevert? Of musici die daarbovenmatig in geïnteresseerd zijn? Nogafgezien van de vraag of studeren aanhet Koninklijk Conservatorium waanzinbevordert? Een andere voorstelling inhet festival is van de Japanse pianisteTomoko Mukaiyama van wie gezegd kanDe Academie der Kunsten, een samenwerkingsverbandtussen de Leidse Universiteit,de KABK en het KC, stelt Leidsestudenten in staat om hun universitairestudie te combineren met praktijkgerichtevakken in de beeldende kunstof muziek. Tijdens het driejarige programmaPracticum Musicae krijgenstudenten intensieve begeleiding doorhoofdvakdocenten van het KC. JamieChua (19 jaar), een van de studentenPracticum Musicae, vertelt hoe de combinatievan kunsten en wetenschappenhem bevalt.Kun je iets vertellen over jezelf en je studies?Ik ben derdejaars geneeskundestudent aanhet LUMC en tweedejaars PM–studentjazz–piano aan het KC in Den Haag.Mijn docenten zijn Juraj Stanik,Wolfert Brederode en Walter Wolff.Naast geneeskunde ben ik geselecteerdvoor het MD /PhD–traject voor excellentestudenten. Ik ben nu PhD fellow aanhet LUMC waar ik onderzoek verrichtaan de pathologieafdeling.Hoe ben je tot je studiekeuze gekomen?Ik stond voor mijn eindexamens gemiddeldhoger dan een acht waardoor ikniet hoefde te loten voor mijn geneeskundestudie.Ik koos bewust voor Leidenomdat deze universiteit de gelegenheidbiedt om zowel de wereld der geneeskundeals de wereld van de kunsten ophoog niveau te combineren. Arts wordenis voor mij een roeping. Ik wilde altijd alarts worden om zieke mensen te helpen.Maar tegelijkertijd is muziek mijn passie.Muziek zit constant in mijn hoofd enik componeerde, arrangeerde en speeldealtijd al veel. Ik was zo blij toen ik na deauditie was toegelaten!Hoe bevalt het combineren van je muziek–en geneeskundestudie in de praktijk?Ik ervaar het als een groot voorrecht ommijzelf te ontplooien in twee verschillendeintrigerende werelden. Ik ontplooimij in de kunsten op het conservatorium,de plek waar iedereen metontzettend veel talent en een enormedrive bij elkaar in één gebouw zit. Entegelijkertijd leer ik op het LUMC hoeik kan helpen om levens te redden,pijn te verzachten en ziektes te voorkomenen genezen. Een mooier beroepkan ik mij niet voorstellen. De combinatieis ontzettend sterk. Iemand met veelcreativiteit en kennis kan een probleemvan verschillende kanten bekijken enheeft veel oplossingen tot zijn beschikking.Net als in een jazztrio kan ik bijmijn patiënten direct een fout horenaankomen en ‘on the spot’ oplossen.Zo kan ik mijn improvisatietalent ookin de geneeskunde toepassen. Het zalzeker van pas komen als ik in juni stagega lopen in een ontwikkelingslandmet beperkte middelen. Kunst en dewetenschap gaan hand in hand. Kunstis een uiting van de verbeelding. Overde verbeelding zei Albert Einstein eens:‘Imagination is more important thanknowledge. For knowledge is limitedto all we now know and understand,while imagination embraces the entireworld, and all there ever will be toknow and understand.’ Ik ben hetmet hem eens.nIi€W vAK miT BAS HArInGEN MAarTiN LAmErsworden dat ze nog nooit een ‘gewoon’concert heeft gegeven. Verder wordtShakespeares Feeks dit keer getemd doordoor Bas Haring en Maarten LamersHolland Opera en laat gitarist Corrie(Grote Brokken) van Binsbergen acteurHans Dagelet brieven schrijven aanDoornroosje. Dit lijkt erop te wijzen datwaanzinnige vrouwen geen exclusiefHaagse aangelegenheid zijn.Het festival wordt op 24 maart in TheaterDe Regentes geopend met een kortoptreden van cabaretière Sanne Wallis deVries. Een dame die haar gelijke niet kent.Of, zoals de Fransen het zouden zeggen,een waanzinnige vrouw hors concours.FESTIVAL WAANZINNIGE VROUWENVan 24 t/m 27 maart in diverse zalen inDen Haag. Zie voor meer informatiewww.waanzinnigevrouwen.nlHet vak Inleiding in de wetenschap wordtaangeboden aan eerstejaars voltijd studentenvan de KABK. Het vak bestaatuit vijf hoorcolleges en enkele werkcollegesin maart en april 2011. Bas Haringen Maarten Lamers werken vaak samenop dit gebied. Het is bijzonder dat eenhoogleraar en een universitair docentlesgeven op een Kunstacademie.In het vak Inleiding in de wetenschapgeven Haring en Lamers een frisse kijkin wat wetenschappers eigenlijk doen,maar ook hóe ze dat doen. Daarbij isaandacht voor de grenzen van wat nogwetenschap genoemd wordt: hoe stel jeeen wetenschappelijke vraag, waaraanmoet het antwoord op die vraag voldoenen hoe hebben anderen dit aangepakt.Bovendien laten zij zien dat wetenschapin principe door iedereen beoefend kanworden, als je bewust hierover nadenkt.Over dit onderwerp doceren beide academicial enkele jaren samen, zoals in hunvak Creative Research aan de UniversiteitLeiden. Ook leerden zij aan HBO–docentenhoe zij hun onderzoek aan kunnenpakken en over de rol van onderzoek inhet huidige HBO. Vooral de rol van creativiteiten onconventioneel wetenschappelijkonderzoek heeft hun interesse.Er wordt druk gewerkt aan een publiekewebsite over dit thema.De Haagse Kunstacademie is deze docentenniet geheel vreemd. Zij werken al enkelejaren nauw samen met het ArtScienceprogramma en doceerden daar samenooit een cursus Film & Filosofie. MaartenLamers is tevens betrokken bij het AR–LAB (augmented reality laboratorium),een initiatief van de KABK.BAS HARINGBas Haring is bijzonder hoogleraar aan deUniversiteit Leiden, waar hij de leerstoel‘publiek begrip van wetenschap’bekleedt. Op een heldere en prikkelendemanier probeert hij wetenschap en filosofiebetekenis te geven voor het leven.Bas Haring is initiator van het masterprogrammaMedia Technology. Onlangsverscheen het boek Vallende kwartjes,dat hij samen met Ionica Smeetsschreef. Ook schreef hij het essayHet aquarium van Walter Huysmans.MAARTEN LAMERSMaarten Lamers is onderzoeker en docentbij het informatica instituut van deUniversiteit Leiden en betrokken bij deorganisatie van het masterprogrammaMedia Technology. Hij stimuleert studentenom op een creatieve en innovatievemanier met wetenschap om tegaan. Zijn huidige onderzoek gaat oversociale robots en hybride biologisch–digitale systemen.DnK23 2 3DnK23

DnK23 4 5DnK23BAChELbroPLeIDInG m€ZIiKvƒN HET Kc IS ExCeLLiNTNIE‚Ws vANSTROOM DiN hAaGdoor Janneke Ravenhorst en Arthur GielesDe kwaliteit van ‘Internationalisering’ De NVAO borgt op onafhankelijke wijzeen ‘Gerealiseerd eindniveau’ van dede kwaliteit van het hoger onderwijs inbacheloropleiding Muziek is door de Nederland en Vlaanderen en draagt bijNVAO beoordeeld met het bijzondere aan de bevordering van deze kwaliteit.(kwaliteits)kenmerk Excellent.Daarnaast levert de NVAO een bijdrageaan het vergroten van kwaliteitsbewustzijnen bevordert zij de positioneringOnlangs heeft de Nederlands–VlaamseAccreditatieorganisatie (NVAO) devan het hoger onderwijs in nationaalbacheloropleidingen Muziek en Docent en internationaal perspectief. De wijzeMuziek positief geaccrediteerd. Een van waarop zij haar taken moet uitvoerende bijzondere conclusies is dat de kwaliteitvan ‘Internationalisering’ en ‘Gereali-is in beide landen bij wet vastgelegd.seerd eindniveau’ van de bacheloropleidingMuziek overtuigend uitstijgt in de zes jaar te beoordelen op basis vanDe NVAO doet dit door elke opleiding eensboven de gangbare praktijk bij relevante de bevindingen van een externe commissievan vakdeskundigen. Vaak vanandere opleidingen. Daarnaast zijn ookde kwaliteit van de docenten en de wijze internationale samenstelling. In elkewaarop voldaan wordt aan de eisen die visitatiecommissie heeft ten minsteaan het hoger onderwijs worden gesteld één student zitting. Van een bestaandemet Excellent beoordeeld.opleiding beoordeelt de NVAO de basiskwaliteit;van nieuwe opleidingen toetstIn het kader van dit artikel is een score– zij de te verwachten basiskwaliteit.overzicht opgenomen met de over het Een voldoende beoordeling leidt tot accreditatievoor een periode van zes jaar. Eenalgemeen bijzonder goede en op enkelepunten excellente resultaten van onze van de consequenties van een positieveopleidingen. Om een en ander goed in accreditatie is dat de hogeschool of universiteitdoor het Rijk wordt bekostigdzijn context te kunnen plaatsen, gaanwij in dit artikel wat dieper in op heten dat studenten die een dergelijkefenomeen accreditatie.bekostigde (erkende) opleiding volgenNVAO–SCORES HOGESCHOOL DER KUNSTENin principe recht hebben op studiefinanciering.Een negatieve beoordeling leidttot een herkansing. Valt deze ook negatiefuit, dan vervalt uiteindelijk de accreditatieen daarmee de rijksbekostiging, hetrecht op studiefinanciering e.d.Onze Hogeschool der Kunsten biedt tienerkende opleidingen aan. Sinds deoprichting van de NVAO in 2003 zijn alonze opleidingen nu eenmaal volgens deNVAO–systematiek geaccrediteerd. Vande nieuwste opleiding, de masteropleidingInterior Architecture (KABK), heeftde NVAO medio vorig jaar de te verwachtenbasiskwaliteit getoetst en voorzienvan het keurmerk ‘geaccrediteerd’.De NVAO toetst per opleiding 21 facetten.Deze worden beoordeeld met de kwalificatiesOnvoldoende, Voldoende, Goedof Excellent. Desgevraagd is het mogelijkom als opleiding te worden getoetst ophet kenmerk bijzondere kwaliteit op eenof meer vooraf aangevraagde facetten.Als criterium geldt dat het auditteamkijkt of de opleiding voor alle criteriabinnen het betreffende facet overtuigendheeft aangetoond dat de kwaliteit veruitstijgt boven relevante andere opleidingen,ook in internationale context.STATEMENTS VAN LEDEN VAN HETAUDITTEAM OVER DE BACHELOR-OPLEIDING MUZIEK‘In more than one way does the Royal Conservatoire(RC) in The Hague justify thequalification “Excellent”. Not only becauseof the high quality of teaching which iswithout any doubt of the highest internationalstanding and quality and themany ways the RC supports the individualstudent, but more important is that all thevarious departments are inter-connectedand as such are able to inspire the student.’’Since there is a time limit for the studentsto finish their Bachelors in Holland it isimportant that the student can submergehim or herself in an open-minded but clearlyfocused institute where learn-goals andteaching parameters are well defined. Atthe same time it is wonderful to see thatthe RC finds the time and the possibilitieswithin this short time-span to offer thestudent not only a high quality educationbut also an inspiring surrounding in whichthe unexpected should be expected.’NIEUWE WEBSITE ATELIER ANTWOORDStroom voert het atelierbeleid uit voorHaagse beeldend kunstenaars; een beleiddat gericht is op het vinden van een goeden betaalbaar atelier voor hen en op hetzo goed mogelijk begeleiden, faciliterenen informeren van de kunstenaars.In het kader van deze taak is bij Stroomhet plan ontstaan om een website AtelierAntwoord te ontwikkelen waar je informatiekunt vinden over alle aspectenrond het runnen van een atelierpand.Een unieke kennisbank die alle relevanteinformatie over beheer, organisatie,energieverbruik, brandveiligheid, opslag,gastateliers en dergelijke bevat en praktischeoplossingen aanreikt. Voor deontwikkeling van deze nieuwe website– die dit voorjaar wordt gelanceerd –is gebruik gemaakt van de kennis enervaring van verschillende organisaties,zoals Trans Artists, WORM en landelijkeatelierorganisaties.ATELIERS VOOR STARTENDEKUNSTENAARSVoor maar liefst twintig nieuwe ateliersaan de Televisiestraat 2–4 in bedrijfsverzamelgebouw‘De Schilde’ zoekt Stroomkandidaten. De ateliers zijn voor tien jaarbeschikbaar. De ateliers zijn bestemdvoor kandidaten die over het algemeenschoon en zonder de noodzaak vanlawaai kunnen werken. De ruimtes zijnuitermate geschikt voor kunstenaars dieeen kantoorachtige werkruimte nodighebben, zoals illustratoren, fotografen,grafisch en ruimtelijk vormgevers.Vanwege het formaat en de ventilatiemogelijkhedenzijn de ruimtes mindergeschikt voor schilders. Vanwege hetgevaar van stof– en lawaaioverlast zijn zeook niet geschikt voor beeldhouwers. Deunits van gemiddeld 28 m2 worden onbelastverhuurd voor een kale huur van noggeen € 95,– per maand. De servicekosten(incl. gas, water en licht) bedragen € 75,–(incl. BTW) per maand. Je huurt een unitdus voor nog geen € 170,– per maandinclusief servicekosten. Een buitenkansvoor startende kunstenaars!Wil je in aanmerking komen voor eenatelier in gebouw de Schilde? Neem dancontact op met Wytse Bakker viawbakker@stroom.nl.PLATFORM VOOR HAAGSEKUNSTENAARSOp dit moment werkt Stroom in samenwerkingmet een aantal Haagse kunstenaarsaan de oprichting van een platformvoor Haagse kunstenaars. Het platformwordt toegankelijk in de vorm van eenweblog. De weblog is bedoeld als hoogwaardigen actueel informatiekanaalover een breed scala aan onderwerpendie van belang zijn voor de beroepspraktijkvan Haagse kunstenaars. Denk daarbijaan nieuws, stimulerende activiteiten,open oproepen, subsidiemogelijkhedenen andere beroepsgerelateerde onderwerpenop lokaal, landelijk en internationaalniveau. Kunstenaars houdenelkaar via de weblog op de hoogte vanwat speelt in het veld. Ze genereren suggesties,ideeën en initiatieven. De websiteis daardoor interactief en biedt ruimtevoor discussie. Het kan dienen als basisvoor een verdere dialoog met kunstenaars.Het platform is opgericht om de‘community’ van Haagse kunstenaars teversterken en verder op te bouwen.Voor het platform zoeken wij enthousiastemedewerkers die op regelmatige basisde website van nieuwe informatie willenvoorzien. Deze werkzaamheden zijn opvrijwillige basis. Heb je interesse? Neemdan contact op met Mischa Poppe viampoppe@stroom.nl.Stroom Den HaagHogewal 1–9, 2514 HA Den Haagwww.stroom.nlDE GrENs TuSsEN BEWiGINGEN BEeLDEnDE KUNSTlaatstevervaldatumOpleiding visitatie score accreditatiedoor Lukas van Buurenbijzonder(kwaliteits)kenmerkonvoldoende voldoende goed excellent excellentKABK1. Ba. Autonome Beeldende Kunst 2007 4 17 01-01-20152. Ba. Vormgeving 2007 4 17 01-01-20153. Master Type and Media 2007 5 13 3 2 16-07-20144. Master Interior Architecture 2010 08-06-2016nieuweopleidingKC5. Ba. Muziek 2010 4 14 3 2 01-01-20166. Ba. Docent Muziek 2010 4 17 01-01-20167. Ba. Dans 2006 4 16 1 01-01-20148. Master Muziek 2006 8 11 2 03-05-20139. Master Sonologie 2006 7 11 3 03-05-201310. Master Opera (i.s.m. Amsterdam) 2007 4 15 2 18-07-2014De opleidingen zijn overwegend met Goed of Excellent beoordeeld.Dit rechtvaardigt de conclusie dat de kwaliteit van onze opleidingen duidelijk uitstijgt boven de ‘basiskwaliteit’ die de NVAO geacht wordt te borgen.Voor meer informatie www.nvao.netLukas van Buuren, student Grafisch Ontwerpenaan de KABK, heeft een passievoor dansen. Op de Academie heefthij de mogelijkheid gekregen om eeneigen workshop ‘Improvisatiebeweging’te ontwerpen en deze uit te latenbloeien tot een performance.‘Het begon bij mij allemaal vanaf hetmoment dat ik kon lopen. Ik wist ”dansenis mijn roeping” en ik deed dat dan ookjarenlang. Dag in, dag uit danste ik opallerlei plekken en met verschillendemensen in verschillende disciplines.Dan deed ik mee aan een workshop endan was ik weer op straat aan het freestylentussen de mensen. Al snel wist ik datik dit mijn hele leven lang wilde blijvendoen. Ik werd altijd geïnspireerd doordansers en choreografen die ik sprak,en van hen leerde ik één ding: “do whatyou love doing”.’WORKSHOP IMPROVISATIEBEWEGINGNa zijn jarenlange improvisatie– en danservaringwil Lukas van Buuren onderzoekdoen naar beweging en beeldende kunst,samen met mensen uit verschillendevakgebieden. Hij heeft gemerkt dat als ereen cross–over tussen twee verschillendewerelden – beweging en beeldende kunst –plaatsvindt er ‘iets nieuws en inspirerendsontstaat’. In de workshop staat hetonderzoeken en opzoeken van de grenstussen beweging en beeldende kunst danook centraal.Sinds februari dit jaar doet Van Buurensamen met ongeveer vijftien studententwaalf weken lang research naar bewegingen beeldende kunst. De studentenkomen van de afdelingen ArtScience,Beeldende Kunst, Fotografie, Textiel& Mode, Interactive / Media / Design,Interieurarchitectuur en Sonologie. Allemensen die meedoen aan de workshopImprovisatiebeweging brengen huneigen specialiteit naar voren en gaanvanuit dat vakgebied onderzoek naarbeweging doen. Door middel van deimprovisatielessen wil Van Buuren dezespecialismen gaan versterken. Ook lerende studenten van elkaar. Iedere keerwordt door iemand een verslag geschrevenover de lessen. Verder wordt allesdoor middel van foto en video geregistreerd.Dit materiaal wordt uiteindelijkallemaal samengebracht en overzichtelijkgemaakt op een website. De uitkomstenvan het onderzoek naar beweginggaat Lukas van Buuren over twee jaargebruiken voor zijn scriptie.Tijdens de workshop wordt er ook eenperformance ontwikkeld, die eind aprilplaatsvindt. Het is de bedoeling dat dezeperformance op iedere plaats en op iedermoment uitgevoerd kan worden.De workshop is voor iedereen toegankelijken vindt in maart en april iedere woensdagplaats van 13:30 – 16:00 uur in lokaalBB 112 van de KABK. Voor meer informatiewww.loukabop.nlDnK23 4 5DnK23

DnK23 6 7DnK23GroTi NaMEN tIJdENShET sPrING fEsTIvƒLENSEmBLi KLANG tE GƒsTTIJDiNS sPRING FiSTIVALdoor Martijn Paddingdoor Francesca van der BurghAls u geïnteresseerd bent in hoe het staatmet de hedendaagse gecomponeerdemuziek van de jongste generatie, is heteen aanrader om het Spring Festivaltussen 16 en 21 april a.s. te bezoeken.Het door de compositieafdeling van hetde grote hoeveelheid KC ensembles ensolisten ook optredens van bevriendeensembles als Asko|Schönberg, hetensemble Klang en muziektheatervan de Ligeti Academy.Tevens worden de resultaten van de samen-Gustaf Mahler kent een enorme navolgingin Europa. De componist is echter regelmatighet slachtoffer van sterdirigentendie zijn muziek oppompen ter meerdereglorie van het eigen pathetisch ego.Dat Mahlers muziek een aantal bijzon-jeugdliederen van Mahler bewerkt doorde compositiestudenten. De bewerkingenvariëren van een pure instrumentatie toteen totaal nieuwe compositie waarbij hetorigineel slechts als een schim aanwezig is.Dit programma wordt gecomplementeerdDat juist Ensemble Klang een uitnodigingontving om op te treden tijdenshet avantgardistische Spring Festivalis niet verwonderlijk. Deze formatie,bestaande uit zeven oud–studentenvan het Koninklijk Conservatorium,ding heb je alle faciliteiten tot je beschikking.Je hoeft niets te huren, iedereen isbeschikbaar op dezelfde locatie, ideaal.’Op de vraag waar de naam Klang vandaankomt, moeten de twee een beetje lachen.'In 2010 toerden we regelmatig in hetbuitenland en produceerden we vier cd’s.Dat quotum gaan we dit jaar niet halenhoor’, zegt Van Houten, zichzelf alvastindekkend. Maar de 60 e verjaardag vancomponist Heiner Goebbels volgendbuiten de conservatoriummuren tebeluisteren valt.’ De late night performancedie Klang geeft, start om 23.00uur in de LOOS–studio aan het DeConstant Rebecqueplein. In de studiostaan geen stoelen, wel kun je tussenKC georganiseerde, bijzonder levendigewerking tussen de studenten Compo-der progressieve aspecten herbergt,met de prachtige bewerking die (oud KC–is met haar ongewone combinatie vanHarden: ‘Ik had de band beloofd metjaar is voor Ensemble Klang een mooiede kussens op de grond plaatsnemen.Spring Festival is een jaarlijks terugke-sitie en een groep harpisten en zangersblijft vaak onbelicht. Bijna gelijktijdigstudent) dirigent/componist Reinbertinstrumenten een graag geziene gastvijf namen te komen en dat we er danaanleiding om zijn werk Walden, dat‘Het is een intieme bedoening; hetrend festival met een traditie van ruimgepresenteerd.met Charles Ives experimenteerdede Leeuw maakte van Anton von Webern’sop festivals. De leden hebben er veelsamen een uit zouden kiezen. Klang wasKlang al behoorlijk vaak heeft uitgevoerd,publiek zit direct op je.’ Ondanks al het40 jaar. Gedurende een week presenterenstudenten Compositie overdagen ‘s avonds hun eigen werken, die vande docenten en van eventuele gastenin de vorm van concerten, workshopsen lezingen. Een breed spectrum komtaan bod: kamermuziek, stukken voorgroot ensemble, live electronica , video,performances en muziektheater. Tijdensde editie van 2011 hoort en ziet u naastMAHLER FESTIVALDit jaar gaat speciale aandacht uit naarhet optreden van het Ensemble Royaal.Dit ensemble is vijftien jaar geledenopgericht vanuit de compositieafdelingen specialiseert zich in meesterwerkenuit de 20ste eeuw. Zij brengen eenopmerkelijk programma in het kadervan het ‘Mahler in Den Haag’ festival.Mahler met complexe structuren waarinverschillende muziek door elkaar heenklonk. Bovendien was hij als eclecticusen collagecomponist zijn tijd in feiteflink vooruit. In zijn negende en in wat ervoltooid is van de tiende symfonie klinkthet baanbrekende werk van Anton vonWebern al vooruit.Voor deze gelegenheid zijn o.l.v. compositiedocentDiderik Wagenaar verschillendePassacaglia. Het initiatief voor ditproject kwam van musicologe EvelineNikkels, de voorzitter van de NederlandseMahlervereniging, die als voorbereidingop dit project een serie lezingen over deonvermoede kanten van Mahler verzorgde.Dirigent Jurjen Hempel heeftde muzikale leiding.Voor meer informatie: www.springfestival.nuvoor over. Subsidies aanvragen, contacthouden met organisatoren, maar ooknadenken over de nieuwe website. Ennatuurlijk repeteren, soms wel een halfjaar aan één compositie. ‘We willen eensterk repertoire kunnen neerzetten.’Stapels met boeken over filosofen en dehistorie van wijsbegeerte liggen op detafel bij trombonist Anton van Houten.volgens mij degene waar we ons allemaalin zekere zin in konden vinden. Nou ja,de naam heeft natuurlijk wel met geluidte maken. Het is het percussieve geluidals twee elementen of materialen elkaarraken, het uit een direct en ongekunsteldtijdloos geluid.’ Een goede naam of niet,uiteindelijk gaat het om de muziek. Sindsanderhalf jaar wordt de groep regelmatiguitgenodigd door festivals en concert-op de plaat te zetten. Momenteel wordendaarvan de mogelijkheden onderzocht.Daarnaast staat de groep in mei in TheaterKikker in Utrecht, waar een festivalrondom componist Peter Adriaanszwordt gehouden en laten ze op 28 meieen nieuw programma horen tijdensDe Dag in de Branding in Korzo.Maar eerst is er nog het Spring Festival.succes kunnen de groepsleden niet levenvan Klang alleen. Maar dat is volgens deartistiek leider ook niet nodig. ‘We doener allemaal iets naast. Anton speelt dusin een orkest en ik heb mijn eigen compositieopdrachten.Het voordeel daarvanis dat de individuele ervaring de groepalleen maar ten goede komt. Praktisch enfinancieel is Klang bijzaak, maar artistiekgezien is het voor elk lid hoofdzaak.’Als je niet beter zou weten, zou je denkenzalen. Van Houten filosofeert over deZes studenten van de afdeling Compo-dat hij aan een nieuwe studie is begon-redenen voor het succes. ‘We hebbensitie van het Koninklijk ConservatoriumEnsemble Klang, Spring Festival.nen. ‘Bepaalde literatuur wil ik gewooneen interessante mix aan instrumenten,maken een partituur tussen de vier enDonderdag 21 april, 23.00 uurin huis hebben, het lezen komt later wel’.werken met uitversterkte piano’s, metzestien minuten. Daarmee krijgen dede LOOS–studio aan het De ConstantVan Houtens tijd wordt op dit momentelektronica en zijn dirigentloos. Boven-studenten wat speelruimte. Half februariRebecqueplein te Den Haagopgeslokt door andere werkzaamheden.dien zijn we als ensemble moeilijk temoeten alle composities klaar liggen,www.ensembleklang.comMAhLEr IN DEN HƒAGNaast zijn baan als trombonist in eenorkest heeft hij de zakelijke leiding vanEnsemble Klang op zich genomen. Endaar komt het nodige bij kijken. Com-categoriseren; we passen niet binnende traditionele hedendaagse muziekkaders. Zeker is dat Klang in de smaakvalt bij het publiek.dan heeft Klang nog tot april de tijdom de stukken in te studeren. Hardenis enthousiast over het festival. ‘Het isbelangrijk dat het werk van studentenCheck voor het Spring Festival programmaen tijden: www.springfestival.nu ofwww.korzo.nlponist Pete Harden, die belast is metde artistieke zaken, buigt zich over dedoor Jan Jaap Zwitser en Susanne van Elsnieuwe website. Van Houten noch Hardenhad van tevoren kunnen bedenkenOp 18 mei 2011 is het precies honderd jaarOp 18 mei 2011, op de honderdste sterfdagliefde voor haar brengen de bezoekerWaarschijnlijk kwam Alma als muze,dat zij naast hun muzikale loopbaan ookgeleden dat de wereldberoemde compo-van Mahler, klinkt in de Nieuwe Kerk eenin een sfeer van vervoering. In Mahlersofficieel of gedroomd, het best tot haarnog eens dit soort verantwoordelijkenist Gustav Mahler in Wenen overleed.van Mahlers meest persoonlijke com-vroege meesterwerk, de Lieder einesrecht. Jarenlang was ze een inspiratie-taken erbij zouden krijgen. Harden zietHet Residentie Orkest zal in samen-posities: Das Lied von der Erde. Dit werkfahrenden Gesellen, werkt het Residentiebron voor grote kunstenaars, nietde noodzaak er wel van in.werking met diverse Haagse culturelewordt uitgevoerd in de bewerking vanOrkest samen met het Nederlands Dansalleen musici.instellingen, waaronder het KoninklijkArnold Schönberg; Jan Rot tekende voorTheater II. De choreograaf Jirí KyliánLees Alma Mahlers biografie Mijn Leven enTijdens de studentenformatie M.USEConservatorium, een grootse herdenkingde vertaling. Voor de pauze klinken enke-heeft de ontroerende sfeer van de liederenvind tussen de gekte en het narcisme deleerden ze elkaar kennen. ‘Toen we nogorganiseren onder de titel ‘Mahler inle van Mahlers vroege liederen in nieuweuitmuntend omgezet in een bijzondereauthentieke worsteling van de vrouw die,studeerden, traden we met zo’n dertigDen Haag’. Dit unieke Haagse project,instrumentaties van studenten van dechoreografie die zal worden gedanst inin een tijd waarin vrouwen hun publiekeà veertig studenten op, maar dan ééndat loopt van woensdag 18 mei tot encompositieafdeling van het Koninklijkde Dr Anton Philipszaal.rol nog moesten bevechten, een talentof twee keer per jaar. Er zat geen conti-met zondag 22 mei, bestaat onder meeruit een symposium waarin wordt ingegaanop Mahler en de liedkunst. VerderConservatorium Den Haag.Een van de hoogtepunten van dit festivalALMA MAHLER IN HET GEMEENTE-MUSEUMwilde laten woekeren.Studentes van de afdeling Klassiek en studentesvan T.I.M.E., de Master Muziekthe-nuïteit in, geen speelroutine, wat echtediepgaande toewijding van enkele van demusici aan nieuwe composities in de wegis er een tentoonstelling in het Gemeen-is het unieke project van het ResidentieAlma Mahler krijgt een plek in het Mahlerater van het KC, maken een korte voor-stond.’ Voor de latere leden van Klangtemuseum Den Haag met schilderijenOrkest rondom Mahlers belangrijksteFestival – in haar hoedanigheid als vrouwstelling gebaseerd op Alma. Premièrewas dit te vrijblijvend. Er ontstond eenuit de tijd van Mahler, een voorstellingliederen op vrijdag 20 mei en zondagvan – als componist of als muze? Eenvrijdagmiddag 20 mei, reprises 21 en 22zevenkoppig team dat avond aan avondover Alma Mahler door studenten van22 mei. Liederen waarin Mahler nietworsteling die zij zelf bleef doormaken,mei in het Gemeente Museum Den Haag,repeteerde met gitaar, trombones, saxo-het Koninklijk Conservatorium in hetschroomde zijn persoonlijke leven blootvanaf het begin van haar muzikale aspi-dat speciaal hiervoor een zaal inricht metfoons, piano en slagwerkinstrumenten.Gemeentemuseum en uiteraard zijn erte leggen. Zo schreef hij de Rückert–Liederraties tot het moment dat Gustav Mahlervrouwenportretten.Van Houten vindt het een voordeel datenkele concerten waaronder een recitalin een periode waarin hij zijn geliefdehaar verzocht om de componeerpenze Klang gestart zijn tijdens hun studie.van de wereldberoemde Franse zangeresAlma Schindler ontmoette en ten huwe-neer te leggen om zich geheel aan zíjnKijk voor meer informatie op‘Ik kan het iedere student aanraden die inNathalie Stutzmann.lijk vroeg. Klanken van Mahlers innigekunst te wijden, als verzorgende vrouw.www.residentieorkest.nleen ensemble wil spelen. Tijdens je oplei-DnK23 6 7DnK23

Kunstenaar Anton Martineau gefotografeerd door Anaïs López. Zie artikel pagina 8

AGENDAMrT aPr MiIEXPbSITIisZONDAG 13 MAART T/MZONDAG 15 MEITHERE, I FIXED ITTentoonstelling over tegendraadseoplossingen voor urgente problemen.Een Nederlandse vestiging van de e–flux Time/Bank van Julieta Arandaen Anton Vidokle en Stroom School,een verdiepend randprogramma vanlezingen, rondleidingen en workshops.Deelnemende kunstenaars:R. Buckminster Fuller (USA), KrijnGiezen (NL), René Heyvaert (BE), RetoPulfer (CH), Josué Rauscher (FR), MarkManders i.s.m. Roger Willems (NL).STROOM | Hogewal 1–9, Den Haag |12.00–17.00 uur | GratisVRIJDAG 18 MAART T/MVRIJDAG 25 MAARTTALES OF A CITY: A GRAPHICJOURNEY INTO THE HAGUEEen gezamenlijk project van deUniversity of Marmara in Istanbul, deSt. Lucas Academy in Antwerpen ende KABK in Den Haag. Studenten vande drie academies werken twee wekensamen aan een visuele vertaling vanliteraire teksten over Den Haag. Hetresultaat is te bewonderen tijdens eenexpositie in de KABK.Galerieruimte KABK | Prinsessegracht 4,Den Haag | GratisLizINGiNDONDERDAG 3 MAARTSTUDIUM GENERALE:LAURENCE AËGETERLaurence Aëgeter vertelt over haar werken de Franse schrijver Georges Perec.My work /interpretations. I intervene /within. My deceased neighbour /obsessive. I naturally observe / protocol.Trigger me / limitation. My interventions/ control. Me / beautiful.My work input / question. GeorgePerec / described. My / research.Auditorium KABK | Prinsessegracht 4,Den Haag | 17.00 uur | GratisDONDERDAG 17 MAARTSTUDIUM GENERALE:K.SCHIPPERS, EEN INTERVIEWDOOR MICHIEL VAN NIEUWKERKInterview door Michiel van Nieuwkerk,Nederlands dichter en prozaschrijver.Amsterdam 6/11/1936. Oprichter metJ. Bernlef en G. Brands van tijdschriftBarbarber. Debuteerde in 1963 metbundel poëzie 'De Waarheid als de Koe'.Schippers, de speelse blik van een kind.Auditorium KABK | Prinsessegracht 4,Den Haag | 17.00 uur | GratisDONDERDAG 24 MAARTSTUDIUM GENERALE: SAMNEMETH COMPLEXE SYSTEMENEN DE BEELDENDE KUNSTHe worked as a musician and photographerin the eighties. Sam Nemethstudied Media & Culture science. Heworked for video collective Staats–TV Rabotnik. He started streamingmedia platform KillerTV. He organizednumerous lecture series, art–performancesand talkshows. Sam Nemethis a lecturer/coach for the DesignedIntelligence research group the TU/E.Auditorium KABK | Prinsessegracht 4,Den Haag | 17.00 uur | GratisM‚ZIiKDINSDAG 1 MAARTLUNCHCONCERTDoor Ephraim IJzerlooij – cello,Ines Maer – piano.Theater De Tobbe | BurgemeesterFeithplein 95, Voorburg | 12.30 uur | €3,-VRIJDAG 4 MAARTBACH & RAMEAUStudenten van de afdeling Oude Muziek.Sébastien Marq, dirigent. Jean–PhilippeRameau – Quam dilecta tabernacula,Johann Sebastian Bach – Cantate BWV79 “Gott der Herr ist Sonn und Schild”.Jean–Philippe Rameau is vooralbekend om zijn opera’s en ingenieuzekamermuziek.Lutherse Kerk | Lutherse Burgwal 7, DenHaag | 17.00 uur | €7,- / gratis voor CJP,studenten en medewerkers KC | Geenreserveringen. Kaarten uitsluitendvanaf 16.15 uur verkrijgbaar aan de kerk.DINSDAG 8 MAARTHISTODOC – RAMEAU,ORKESTRATIE EN TRAITÉ DEL’HARMONIEAfdeling Oude Muziek. Één van de hoofdkenmerkenvan de afdeling OudeMuziek is gebruik maken van musicologischonderzoek in de uitvoeringspraktijk.Het accent ligt daarbij altijdop de praktijk en het artistiekeresultaat. Om toch binnen de opleidingde reikwijdte van wetenschappelijkonderzoek onder de aandacht tebrengen is gekozen om zes maal eendag te besteden aan capita selecta.KC | Studio 1 | Juliana van Stolberglaan 1,Den Haag | 13.00–19.00 uur | GratisDINSDAG 8 MAARTIMPROVISATIE IN MAART –DANSIMPROVISATIE METMICHAEL SCHUMACHER &MARY OLIVERGeorganiseerd door de Dansvakopleiding.De vermaarde danser en choreograafMichael Schumacher en violiste MaryOliver tonen hun meester–kunstenin het spontaan scheppen van nieuwwerk uit muziek, dans, licht en tekst.KC | Studio 3 | Juliana van Stolberglaan 1,Den Haag | 16.00–18.00 uur | Gratis |Voor meer informatie: www.koncon.nl/improvisatie2012DINSDAG 8 MAARTEARLY MUSIC OPEN STAGEAfdeling Oude Muziek. Een veelheidaan stijlen en bezettingen passeertjaarlijks de revue op het open podiumvan de Oude Muziek. Menig ensembleof zelfs menig solist van naam, wasaanvankelijk ook hier te horen.KC | Studio 1 | Juliana van Stolberglaan 1,Den Haag | 19.30 uur | GratisWOENSDAG 9 MAARTBEETHOVEN TWILIGHT RECITALSAfdeling Oude Muziek. Dit studiejaarstaan de Twilight Recitals in het tekenvan Beethoven. Studenten en docentenvan de afdelingen Klassiek, OudeMuziek en Jong KC zullen werken vandeze componist ten gehore brengen.KC | Studio 3 | Juliana van Stolberglaan 1,Den Haag | 18.30 uur | GratisDONDERDAG 10 MAARTLUNCHCONCERTDoor studenten van het KC.Christus Triumfatorkerk | Juliana vanStolberglaan 154, Den Haag | 12.30 uur |Gratis& KC | Studio 3 | Juliana van Stolberglaan 1,Den Haag | 12.45 uur | GratisVRIJDAG 11 MAARTBIG BANDStudenten van de afdeling Jazz. JohnRuocco, dirigent. De Big Band van hetKC heeft in het verleden vele malentijdens het North Sea Jazz Festivalopgetreden. De band werd daarbijregelmatig gedirigeerd door bekendegastcomponisten/arrangeurs zoalsonder meer Bob Brookmeijer, JimMcNeely, Maria Schneider, Rob Pronken Bill Holman.KC | Kees van Baarenzaal | Juliana vanStolberglaan 1, Den Haag | 12.45 uur |GratisZATERDAG 12 MAARTSYMFONIE ORKEST KCEN RESIDENTIE ORKESTSerie Perspectief i.s.m. Dag in de Branding19. Residentie Orkest. Reinbert deLeeuw, dirigent. Brett Dean, altviool.Igor Stravinsky – Jeu de Cartes, BrettDean – Altvioolconcert, DmitryShostakovich – Symfonie nr. 6 op. 54in b kl.t.KC | Arnold Schönbergzaal | Juliana vanStolberglaan 1, Den Haag | 20.15 uur |Inleiding à €2,- een uur voor aanvang |€25,- / €2,50 korting Uitpas, 65+ /€10,- Jongeren

13DnK23MUzIiKbNDERwIJsVoOr ALLe KInDErENdoor Suzanne KoningsAlweer even geleden verscheen een publicatievan het Ministerie van OCW. Onderde titel Krachtig Meesterschap krijgenonderwijsopleidingen in Nederland degelegenheid om in samenwerking metbasisscholen of middelbare scholen projectenop te zetten. Projecten die ertoemoeten leiden dat docenten de graad van‘excellentie’ bereiken en die tegelijkertijdhet werken in het onderwijs aantrekkelijkeren uitdagender maken.Excellentie waarin? De goed opgeleidemuziekdocent, afgestudeerd aan eenerkende Docent Muziek opleiding, isschaars en belandt al snel in het hogeresegment van het onderwijs. Aantrekkelijkebanen in het VWO, gymnasium of hetHBO liggen klaar. Daar gaat het niet mis.Waarom besloten de afdelingen Muziektheorieen Muziek Educatie van hetKoninklijk Conservatorium (KC) dan tochdat er een project zou moeten komenvoor gespecialiseerde muziekdocenten?Ontwikkelingen in de kunsteducatie opscholen hebben er de afgelopen jarentoe geleid dat muziekonderwijs veelminder zelfstandig en gestructureerd isgeworden. De muziekles bestaat op veelscholen uit ‘kennismaken met’ en ‘ervaringenopdoen in’, meestal in incidenteleprojecten. In feite wordt muziekonderwijsvaak aan het toeval overgelaten.Op basisscholen zijn muzieklessen alhelemaal niet vanzelfsprekend. Slechtsenkele scholen hebben een vakleerkrachtvoor muziek. Op alle andere scholenwordt het muziekonderwijs soms wel,soms niet, verzorgd door leerkrachtendie tijdens hun studie welgeteld 15 uurmuziek mochten meemaken. En juisthet muziekonderwijs aan jonge kinderenvraagt om gespecialiseerde leerkrachtendie de ontwikkeling van muzikaliteital in een vroeg stadium goed kunnenbegeleiden. Uit onderzoek en ervaringenin het buitenland blijkt dat bij kinderenin de leeftijd van 4 tot 12 jaar de muzikaleontwikkeling en de daarbij horende‘muzikale geletterdheid’ relatief gemak-kelijk kunnen verlopen. Maar zaken diein deze periode niet zijn geleerd, wordenniet zomaar ingehaald op latere leeftijd.Hierin verschilt het muziekonderwijsniet van andere kennis en vaardighedendie op school worden geleerd.Vanuit deze zorg werd het project ‘Muziekals vak – de excellente muziekleraar inhet basisonderwijs’ samen met vierbasisscholen uit Den Haag aangevraagd.Op de basisschool zou door gespecialiseerdeleerkrachten weer goed muziekonderwijsmoeten worden gegeven,uitgaande van lange leerlijnen die zichuitstrekken over meerdere jaren. In juni2010 kwam de beslissing dat de financieringvoor dit project voor een periodevan 2,5 jaar was toegewezen door hetministerie van OCW.En zo zijn op dit moment (vak)leerkrachtenen stagiaires op vier basisscholen inDen Haag begonnen de muzieklessenaan de groepen 1 en 2 op een andere,meer gestructureerde manier te geven.De kleutergroepen krijgen twee keer perweek muziekles, die net als de andere lessengewoon in het wekelijkse lesrooster isopgenomen. Met heel eenvoudige middelenvan stem en beweging wordt eenbasis van muzikale vaardigheden gelegd,waarmee volgend jaar in groep 3 envervolgens tot en met groep 8 verder kanworden gewerkt. De lessen zijn geïnspireerdop de aanpak in de Kodály–methode,vertaald naar de tegenwoordige tijd.Net als in de gewone taallessen makende kinderen als zij ongeveer zes jaarzijn de eerste stappen naar het lezen enschrijven van muziek. De leerkrachten enstagiaires moeten hiervoor zelf nieuweexpertise opdoen en daarom volgenzij elke woensdag een bijscholingsprogrammain het KC dat bestaat uit lessenin stemvorming, zingen met kinderen,methodiek, theorie en solfège.Om de resultaten van de bijscholing van deleerkrachten en de veranderingen in hetmuziekonderwijs in de basisscholen goedte kunnen beoordelen, wordt het projectdoor een onderzoeksgroep begeleid.Masterstudenten van het KoninklijkConservatorium (Muziek, Muziekpedagogiek,Joint Master for New Audiences andInnovative Practice) werken hieraan mee.Zij worden op hun beurt weer begeleiddoor docenten van het KC, die zelf ookeen deel van het onderzoek uitvoeren.Het KC heeft de ambitie met dit projecteen nieuw begin te maken met goedmuziekonderwijs voor alle kinderen opalle scholen, zoals we dit bij rekenen entaal zo gewoon vinden. De mogelijkheidtot het ontwikkelen van de in iederkind aanwezige muzikaliteit zou nietafhankelijk moeten zijn van of een kindop jonge leeftijd de gelegenheid krijgt ineen privésituatie of op de muziekschoolmuzieklessen te volgen en of het nugaat om de toekomstige professionelemusicus, de enthousiaste amateur of debetrokken luisteraar die de taal van demuziek verstaat.Heb je belangstelling voor deelname aanhet project? Meer informatie: SuzanneKonings, s.konings@koncon.nlCursisten leren o.a. werken met de Kodály methode.13DnK23

DnK23 14 15DnK23NIiuœiPrbmovENDI PHDArTsVƒN KLAnK Naƒr ACTIidoor Tamara de Grootdoor Marten van der MeulenPhDArts, een samenwerking van deAcademie der Kunsten van UniversiteitLeiden en de Koninklijke Academie vanBeeldende Kunsten in Den Haag, is eendoctoraatstraject voor beeldend kunstenaarsen vormgevers. PhDArts biedtkunstenaars een platform voor onderzoeknaar de verbinding tussen theoretischereflectie en hun artistieke praktijk.Het unieke karakter van PhDArts creëertnieuwe mogelijkheden voor kunst enhaar beoefenaars door voortdurend debestaande grenzen tussen de disciplinesvan kunsttheorie en kunstpraktijk tebetwisten en te doorbreken.In september 2010 zijn Željko Blace enItalo Zuffi gestart met hun onderzoek.Beide promovendi stellen zich voor aande hand van een aantal vragen over hunonderzoek en kunstpraktijk.ZELJKO BLACEŽeljko Blace (1976, Bosnië en Herzegovina)studeerde in 1999 af aan de Academyof Fine Arts in Zagreb. Daarna werd hijactief op het gebied van multimedia enwas hij medeoprichter van het MultimediaInstitute in 1999. Van 2000 – 2004organiseerde Blace verschillende multimediaprojectenin Kroatië, zoals media.art.theory week (2000), net.culture clubMaMa (2001 – 2004) en Art ServersUnlimited2 (2001). Naast het maken vantentoonstellingen en het initiëren vanculturele projecten houdt Blace zichmomenteel vooral bezig met onderzoeknaar ‘Queer Sport’. Hierover vertelt hijmeer in dit interview.Waarom heb je gekozen voor hetPhDArts–programma?In Kroatië is het aanbod van PhD–programma’sgrofweg onderverdeeld in programma’sdie zich richten op de atelierpraktijkóf op wetenschappelijk onderzoek.PhDArts sprak mij aan, omdat het dezetwee in één programma onderbrengtonder de noemer ‘artistic research’.Daarnaast is het een internationaal programmain Nederland, waar ik al eerderwerkte, terwijl ik ook plannen heb voortoekomstig werk hier. Een ander voordeelwas dat PhDArts een vrij nieuw programmais, waardoor er ruimte is voorvernieuwing en flexibiliteit.Waar houd je je momenteel mee bezigin je werk?Ik houd me bezig met het onderwerp‘Queer Sport’; de spanning tussende normativiteit en de expressie van de‘queer identity’ binnen de sport. Dit doeik door onderzoek en coproducties aante gaan met kunstenaars, wetenschappersen activisten die geïnteresseerd zijnin de sociale, culturele en esthetischeontwikkelingen binnen de sport. Inmijn uiteenlopende projecten werk ikmet de gemeenschap rond mannelijksynchroonzwemmen, transseksuelecoaches/instructeurs binnen de sport,maar ook organiseer ik campagnes tegenhomofobie binnen het voetbal en mediaproductiesover wat ‘queer sport’ kan zijn.Hoe omschrijf je je artistieke praktijkin een paar zinnen?Ik ben opgeleid als beeldend kunstenaar,maar na de ervaring van de oorlog en eentijd van verandering zijn mijn interessesverschoven naar de sociale en cultureleaspecten van kunst. De aandacht verschoofvan de galerie naar digitale media,netwerken en community art. Als onderdeelvan mijn creatieve werkzaamhedenmaak ik tentoonstellingen, publiceer ikteksten en organiseer ik culturele projecten.Het is voor mij van essentieelbelang dat mijn werk een breed publiekaanspreekt.Welke plaats heeft onderzoek in je werk?Onderzoek is belangrijk voor de inspiratieen ondersteuning van mijn werk enstandpunten, als een bron van kritischeinput, als een context waarin ik mijnideeën kan articuleren en zelfs als rechtvaardigingvan mijn ideeën. Het helptme inzicht te krijgen in hoe anderenstaan tegenover de belangrijke kwestiesvan mijn onderwerp, maar ook in hoemijn praktijk veranderingen en nieuweinzichten teweeg kan brengen. Onderzoekvormt zowel een verbinding methet bestaande, als een fundament voornieuw werk en gedachten.ITALO ZUFFIItalo Zuffi (1969, Italië) ontving in 1993 hetDiploma in Painting aan de Academiadi Belle Art in Bologna. In 1997 studeerdehij af als Master of Arts aan Saint Martin’sCollege of Art & Design in Londen. In2001 ontving hij de Wheatley BequestFellowship in Sculpture van het Instituteof Art & Design, School of Art, Birmingham(GB). Hij was artist–in–residence inWenen in 2003 – op uitnodiging van deBundeskanzleramt – en daarna in Meisenthal(Frankrijk) bij het CIAV (CentreInternational d’Art Verrier), in 2004.Zuffi werkt met sculptuur, performance,video en ‘text–based’ werk.Waarom heb je gekozen voor hetPhDArts–programma?Ik was op zoek naar een mogelijkheidwaarin ik mijn kunstpraktijk kon verdiependoor studie en onderzoek. In 1997ben ik afgestudeerd als Master of Arts inLonden; ik heb dus flink de tijd genomenvoordat ik besloot een nieuw onderzoekstrajectte volgen. De keuze voor PhDArtskwam vanuit mijn zoektocht naar eennieuwe manier om te reflecteren op mijnwerk en praktijk. Daarnaast had ik debehoefte om extra analytische vaardighedenop te doen en wilde ik een anderefocus in mijn werk vinden. Kort gezegdzocht ik nieuwe oefeningen en methodes.Waar houd je je momenteel mee bezigin je werk?Op het moment ga ik in mijn werk verschillenderichtingen op. Om te beginnenheeft performance een belangrijke plekin mijn werk herwonnen; ik ben op hetpunt gekomen dat ik mijn prioriteitenbinnen het medium meer systematischkan onderzoeken. Ook ben ik sinds langetijd weer geïnteresseerd in schrijven enwerk ik momenteel aan publicaties dieonderdeel uitmaken van sculpturaalwerk. In het algemeen zoek ik de mogelijkheidom mijn praktijk te recontextualiseren,om meer selectief te werken,of juist meer in het extreme.Hoe omschrijf je je artistieke praktijkin een paar zinnen?Mijn praktijk bestaat uit veel verschillendeaspecten, wat het voor mij erg complexmaakt om ermee om te gaan. Mijn werklijkt voortdurend te ontsnappen aanmijn plannen om het te controleren.Dit klinkt waarschijnlijk erg tegenstrijdig,omdat het in principe altijd mogelijk isom door een gedisciplineerde aanpakcontrole uit te oefenen. Toch ervaar ikmijn werk als iets dat altijd superieur isaan mijn pogingen het te regisseren ente overmeesteren.Welke plaats heeft onderzoek binnenje werk?Onderzoek heeft een centrale plek in mijnpraktijk en in het discours waar mijnwerk deel van uitmaakt. Een sterke enconstante nieuwsgierigheid is altijd aanwezigtijdens het maken van nieuw werken ik zie de gehele activiteit van onderzoekals een ontwikkeling die voortkomtuit deze nieuwsgierigheid. Om dezeontwikkeling gaande te houden, is hetnodig dat ik regelmatig concrete ‘ankers’produceer: mijn werken.Zie voor meer informatie over de promovendien PhDArts: www.phdarts.euComponist Paul Craenen promoveert op29 maart aan de Universiteit Leiden.Het onderwerp van zijn proefschrift isGecomponeerde uitvoerders, het musicerendelichaam vanuit compositorischperspectief.Wat bedoel je precies met ‘gecomponeerdeuitvoerders’?De titel is een paradox waarmee ik deperspectiefverandering uit wil drukkendie in mijn onderzoek centraal staat. Inmijn onderzoek ga ik na wat er gebeurtwanneer de compositorische aandachtzich verplaatst van het klankideaal naarde klankproductie die eraan voorafgaat.We vinden daar tal van historische voorbeeldenvan, denk maar aan het instrumentaletheater van Mauricio Kagel ofde ‘musique concrète instrumentale’van Helmut Lachenmann. Het is echteropvallend dat die aandachtsverplaatsingmeestal van tijdelijke aard was en dat eraltijd een zweem van ambiguïteit rondbleef hangen. Sinds eind jaren negentigbestaat er bij heel wat jonge componisteneen hernieuwde belangstelling voorde actie van het musiceren of voor deruimtelijkheid van de muziekuitvoering.De aandachtsverschuiving van muziekals een georganiseerde abstractie vangeluid naar de participatie van hetlichaam in de muzikale beleving, resoneertook goed met actuele paradigma’svan belichaamde cognitie en motorischemimesis (denk aan de beruchte spiegel-neuronen) die in de muziekwetenschapen daarbuiten een steeds belangrijkerrol spelen. Tegelijk blijft het in artistiekezin een erg problematisch onderzoeksterrein.Als je de consequenties van deaandachtsverplaatsing van klank naaractie radicaliseert, impliceert het datje als componist ook choreografische,theatrale of intermediale rechten moetopeisen Dat is iets wat door veel uitvoerders,maar ook door het publiek nietzomaar wordt aanvaard.Denk je dat componisten en uitvoerdersop dit moment voldoende opgeleid /voorbereid zijn om intermedialekunst te produceren?Het is duidelijk dat er in de praktijk heelwat artistieke geesten rijp voor zijn, maargewoontegetrouw laat het antwoordvan de conservatoria op zich wachten.Nochtans heb ik tijdens mijn onderzoekzelf een mastercursus intermedia kunnengeven aan het Conservatorium vanAmsterdam en heb ik kunnen vaststellendat dit door de studenten als een belangrijkeaanvulling op hun studie werdervaren. Er is dus werk aan de winkel, alis het natuurlijk niet evident om dit teorganiseren, want waar begin je en waarstop je wanneer je de grenzen van hetstudieterrein verlegt? Ik ben zelf betrokkenbij vergelijkbare experimenten in hetVlaamse deeltijd kunstonderwijs en hebdaar wel enige ideeën over, maar het iseen complexe zaak.Promoveren in de kunsten is nog eenrelatief nieuw fenomeen in Nederland.Wat heeft jou ertoe bewogen dit tegaan doen?Mijn eigen artistieke praktijk was al voormijn promotietraject onderzoekend enexperimenteel te noemen. In dat opzichtvormde de mogelijkheid mijn ‘artistiekonderzoek’ onder te brengen binneneen institutioneel kader een uitgelezenmogelijkheid. Maar ik werd ook aangetrokkendoor de mogelijkheid om mijnartistieke ideeën te generaliseren en ze inde vorm van een essay of een verhandelingaan de buitenwereld voor te leggen.Het tekstschrijven trok me dus ook wel aan.Er is nog steeds enige scepsis ten aanzienvan onderzoek in de kunsten, vanuitzowel de wetenschappelijke wereldals de kunstwereld. Begrijp je die?Aangezien ik nog behoor tot de eerstelichting promovendi is de problematiekvan het artistieke onderzoek ons metde paplepel ingegeven. Op een gegevenmoment wordt dat echter een metadiscussiewaar je als onderzoeker weinig aanhebt. De scepsis is slechts begrijpelijkzolang je in de evaluatie van dat artistiekeonderzoek blijft vasthouden aan traditioneleacademische of artistieke criteria.Wat dat laatste betreft, moet je bijvoorbeeldniet verwachten dat de output vaneen artistiek onderzoek ‘mooier’ of ‘beter’zal zijn dan iets dat zonder die kwalificatiegeproduceerd wordt. Er is naar mijnmening voldoende potentieel om artistiekonderzoek op zijn eigen merites tebeoordelen. Al zal het wellicht nog tijd envooral kwantiteit vergen om nieuwe criteriate omlijnen die ook voor de buitenwereldduidelijk maken wat de eigenheidvan dit soort onderzoek is. In termen vanmaatschappelijke relevantie zie ik vooralmogelijkheden voor onderzoek dat dekunstpraktijk benadert als een laboratoriumvoor menselijk waarnemen, ervarenen handelen. Met die insteek ligt ook eenuitbouw van de relaties met andere kennisgebiedenvoor de hand.Wat zal de impact zijn van jouwonderzoek, op welk vlak zal datmerkbaar zijn?Mijn onderzoek is van een generaliserendeen beschouwende aard. Het schuilt dusniet in de uitwerking van een concreteartistieke toepassing of een nieuwe compositorischebenadering. In algemene zinhoop ik mijn steentje te kunnen bijdragenaan de bewustwording van de rolvan het lichaam in de muziekpraktijk enmeer specifiek het muzikale ‘denken’.Wat heeft het onderzoek jou persoonlijkopgeleverd: ben je een ander componistgeworden?Wel, allereerst ben ik dit onderzoek nietbegonnen om een betere componistte worden. Mijn onderzoek was eerdereen spin–off van mijn eigen praktijk.Dat is ook de reden waarom ik in mijnproefschrift mijn eigen compositorischeoutput buiten beschouwing laat. Tochkan ik wel een aantal concrete dingenbenoemen die als componist mijn interessehebben gewekt. Ik ben bijvoorbeelderg gefascineerd geraakt door de krachtvan het unisono. Het is een fenomeendat we ook buiten de muziek aantreffen:denk maar aan de soms angstaanjagendekracht van de scanderende massa.Meerdere muzikanten die op dezelfdetoonhoogte en in dezelfde ritmiekmusiceren, dat kan een kracht bezittendie niets te maken heeft met opgeteldgeluidsvolume, maar wel met een besefvan wat ik in mijn onderzoek ‘interlichamelijkheid’noem. Ik kijk ernaar uit eenen ander in een volgende compositie tekunnen concretiseren.DnK23 14 15DnK23

DnK23 16 17DnK23Non DUTChTALEs of A CITY: A GRAPhICJOUrNiy InTb ThE HAGuEnbN duTCHsƒmPLING THE Sb€nD oF THEArNOLD sCHOENBiRG HALLby Marjolein Brouwerby Peter PabonTales of a city is a collective project of theUniversity of Marmara in Istanbul, theSt. Lucas Academy in Antwerp andthe Royal Academy of Art in The Hague.For three years in a row, sixteen studentsand two teachers of the Graphic Designdepartments at these institutes visitthe city of one of the partners. A specialfeature of this project is that literatureon the subject of each city is taken as astarting point. This is quite common infilmmaking, but not often used in thedesign field. The teachers of the hostcity select eight literary texts about theircity. The students in their turn work ina group containing two students fromeach academy to make a visual translationof the texts.For each visit to one of the cities, theGraphic Design department of thethree universities selects sixteen oftheir 2 nd and 3 rd year students to takepart in the project. These students donot necessarily need a literary backgroundas the texts are used as a startingpoint for this visual project – challengingthe students to come up withtheir own view of the city.Last year, the students from Antwerp andThe Netherlands visited Istanbul. Thestudents used interesting texts on thecity of Istanbul from Dutch and Turkishauthors including Geert Mak, De Amicis,Ornhan Pamuk and ‘Kismet’. Theylearned much about the city and eachother. While they where analysing thetexts, some groups came across culturaldifferences. The Dutch, for example, hada tendency to take a lead in the projectwhereas the Belgians were more relaxed,and the Turkish also had more of a waitingattitude. There were also differentviews on the texts, as they discoveredwith a text by Dutch writer Geert Makconcerning a bridge in Istanbul. TheTurkish students did not like the text,as it literally described what was present.The Dutch on the other hand consideredit to be good literature. The Dutch studentsfound out that they had to acceptthat in Istanbul things are less organised.Some groups suggested making an interactiveart piece in the city. The Turkishstudents thought that would be too difficult,as Istanbul is chaotic and such artwould be ignored. Of course, the otherstudents were thinking of the organisedsituation in The Netherlands and had notthought about it in that way.THE HAGUE AS A HOSTThis year, The Hague will be host of theproject. The project starts on the 6 th ofMarch and will be of two weeks duration.It will be concluded with an exhibitionwhich opens on the 18 th of March andwill be shown until the 25 th of March inthe gallery of the Royal Academy of Art.When the foreign students arrive, thewhole group will go on a tour through thecity to get to know The Hague. They willalso attend lectures about The Hague andabout how to look at and philosophizeabout the city. In total, there are eightgroups to be formed in the project. Eachgroup contains six students, two fromeach academy. Together they will work onone text. They will read the text, interpretwhat the writer says about the city anddefine what they themselves think of thetext. Next, they will make a visual translationof their findings. In two intense weeksthe students will work towards a visualresult of their literary interpretations.While the students are working on the project,the gallery will gradually be filledwith their results. Some students willuse quotations from the text in theirwork, others will completely visualisetheir ideas about the literature. Thisyear the texts used may include Couperus,Joris Luijendijk, Helga Ruebsamen,letters of Vincent van Gogh to hisbrother, the Amicis from the 19 th century– who describes both Istanbul andThe Hague – Wim de Bie and Annie M.G.Schmidt. The Academy tries to find Englishversions of the texts, but of coursesome texts are only available in Dutchand have to be translated. Importantthemes about The Hague that will bediscussed in the texts include the presenceof the sea, the Second World Warin The Hague, politics and the city’s linkwith the Dutch East Indies.Tales of a city is an Erasmus IntensiveProgramme. The website of thevisit to Istanbul is to be found onistanbul.studiokabk.nl. A blog thatwill be used for this year’s edition inThe Hague can be seen on http://graphicjourneyinto.wordpress.com/A REPRODUCIBLE SAMPLEPart of the Signal and System classes forstudents at the institute of Sonologyand Art of Sound department is theconducting of impulse response measurements.An impulse response is acharacteristic sound signal, a kind ofacoustic fingerprint for a resonatingsystem. This can be the soundboard ofa musical instrument or the echoingsound of an entire room. As a demonstrationof how, with simple equipmentand in less than an hour, a series ofimpulse response measurements can bedone, the Schoenberg hall was chosen asa study object. Each impulse response issite specific: it is a summary of all reverberationand reflections which occur ata specific listening position in the hall tothe result of single, very short impulseof sound transmitted from the podium.Once you know the complete reactionof the hall to this single pulse, thenyou know the reaction to every otherarbitrary combination of pulses. Becausedigital sound is built up from sequencesof pulses, it is now possible to predictexactly how any sound will be alteredwhen it travels through the same pathas that of a single pulse.THE STORY OF A SOUND'S JOURNEYNow that we have ‘sampled’ the impulseresponse which belongs to a sound–pathwhich runs from the stage to a place inthe hall, we no longer need the real hallfor our experiment. It is possible to editany dry sound recording on a computerin such a way that it seems as if thesound has been produced from the stageof the Schoenberg hall and is heard froma listening position in the hall. In thatway, the acoustic characterisation of thehall is available as a plug–in.YOUR HALL AT HOMEThe applications of this principle are verybroad, because impulse response measurementshave been made of almost allof the major concert halls in the world.Many of these impulse responses can bedownloaded as audio files from the inter-net. Which musician would not want tohear how they would sound in the hallof their dreams? All that you need isthe impulse response, plus a computerprogram that applies the specific filteringor resonance to the sound. In officialterms, the sound is ‘convolved’ with theimpulse response.THERE IS MORE TO FINDIn addition to this application, impulseresponses have further value. It is possibleto interpret from the waveformhow the pulse subsequently arrives at acertain point – weakened and dispersedand with added reflections, after theclearly defined pulse or ‘wave–front’ haspassed at the speed of sound throughthe hall. Especially the arrival of theinitial wave–front which has takenthe shortest path; the so–called directsound, and the relative strength of thisin relationship to the subsequent reflections,plays a crucial role in our perceptionof the space. If we are close to thestage then the proportion of the directsound is large, and the contribution ofthe reflections play a slighter, but noless important role. At the back of thehall there are places where the directsound is overwhelmed by reflections.The perceived sound is much morediffuse, speech is harder to understandand details of a musical performancewhich rely on timing and detail are lostin the wash of resonance. In this way theacoustic properties at various listeningpositions in the hall can be evaluatedusing impulse responses.TRY IT OUT YOURSELFPeter Pabon’s website has examples of afragment of sound as it would be heardfrom different listening positions in theSchoenberg hall. These examples arebased on previously recorded impulseresponses for these listening positions.The impulse responses themselves canalso be downloaded.Link: http://www.koncon.nl/staff/pabon/IRM/IRmeasurements.htm10–10 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1Time (s)0.10Illustration 1: the original pulse as it is transmitted from the stage.–0.10 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1Time (s)0.050Illustration 2: the impulse response from the back row of the hall,directly opposite the stage–0.050 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1Time (s)0.050Illustration 3: the impulse response directly in front of the pillar on the upper gallery.–0.050.04 0.05 0.06 0.07 0.08 0.09 0.1 0.11 0.12 0.13 0.14Time (s)Illustration 4: a magnification of the first part of the impulse response from the previousexample, in which is shown that the first wave-front is directly followed by a strongerreflection. A reflection from the surface of the pillar directly behind.Tanja Busking, Visual Pollution (2010)DnK23 16 17DnK23

DnK23Di nIeuwE K #23CbLofON‘De nieuwe K’ is het nieuwsbulletin van de Hogeschoolder Kunsten Den Haag en de Academie der Kunsten vande Universiteit Leiden en komt vier keer per studiejaar uit.ReDƒCTIiMarjolein Brouwer en Marleen Leroy. De redactie heeftgetracht aan alle auteursrechtelijke verplichtingen tevoldoen. Voor zover iemand meent alsnog rechthebbendete zijn, kan deze zich wenden tot de redactie.MEDiWerKERsFrancesca van der Burgh, Lukas van Buuren, ArthurGieles, Tamara de Groot, Bas Haring, Renee Jonker,Suzanne Konings, Maarten Lamers, Marten van derMeulen, Matthea de Muynck, Liesbeth Nieuwenweg,Martijn Padding, Martin Prchal, Janneke Ravenhorst,Peter Pabon, Susanne van Els, Jan Jaap Zwitser.Met grote dank aan Annemarie van den Berg enEgbert van Faassen.FoTbGrafIELoulou d’Aki, Linda Braber, Tanja Busking,Ron Jenner, Anaïs Lopez, Matthijs Munnik,Shinji Otani, Anne-Christine Wemekamp.onTœiRPSuzanne Lustig en Michel van Soest.Studio KABK, Den Haag.LitTirLucasFonts:– The AntiquaB– The Sans (aanpassing Studio KABK)DRuKVeenman Drukkers, Rotterdam.Oplage: 6.000.PƒPIiRBührmannUbbens, IJsselprint, 70 g/m 2KLi€rPantone 148, Pantone Process Black, full colourVERNISUV-spot, Pantone 887REDACtIiƒDrESp/a Koninklijke Academie van Beeldende Kunstent.a.v. redactie ‘De Nieuwe K’Antwoordnummer 105682501 WB Den Haag.E-mail: denieuwek@kabk.nlDnK23Di nIeuwE K #23