inleiding in de kunstfilosofie - Kabk

Merk op, dat het verklaringsmodel een (gecursiveerde) uitspraak herbergt die betrekkingheeft op alle kunst! Het verklaringsmodel is met andere woorden een uitspraak vankunstfilosofische orde. En die kunstfilosofische uitspraak verschaft de grondslag voor eenkunsthistorische verklaring.Met andere woorden: kunsthistorici proberen feiten te achterhalen, te interpreteren en teverklaren op grond van verklaringsmodellen, die filosofisch gegrondvest zijn. Zij doen dat,om te komen tot een verhaal, een samenhangend betoog over het verloop van dekunstgeschiedenis.Wat gebeurt er vervolgens met zulke verhalen? Ze komen bijvoorbeeld terecht inhandboeken, zoals Honour en Flemmings 'Algemene Kunstgeschiedenis'. Het bijzondere aanzo'n handboek is, dat je daarin nooit alle kunstwerken die er gemaakt zijn behandeld ziet,maar slechts een keuze van (volgens de kunsthistoricus) belangrijke kunstwerken.Er zijn kennelijk belangrijke kunstwerken en onbelangrijke kunstwerken.Kunsthistorici vellen dus, impliciet of expliciet, waardeoordelen over kunstwerken.En daarmee begeeft de kunsthistoricus zich op het naburige terrein van de kunstcriticus,wiens werk het tenslotte is om kunstwerken te beoordelen op hun kwaliteit.Wat doet een kunstcriticus?Kunstkritiek is een verschijnsel dat je vooralaantreft in de journalistiek. Het lijkt zowel opkunstgeschiedenis als op kunstfilosofie, maarwijkt er ook sterk vanaf. Een kunstcriticusbespreekt in korte artikelen individuelekunstwerken (of in elk geval een beperkt aantalkunstwerken, bijvoorbeeld een tentoonstelling)en probeert al analyserend uitspraken te doenover de kwaliteit van die kunstwerken. Hetmerkwaardige is, dat de meeste kunstcritici bijde bespreking van kunstwerken niet explicietvertellen wat volgens hun kwaliteit inhoudt. Hunopvatting daarover zit meestal tussen de regelsvan hun kritiek verborgen. Sommige criticibeoordelen een schilderij op zijn nabootsendekwaliteiten, anderen op zijn conceptuele kracht.Weer anderen toetsen kunstwerken aan de matevan inventiviteit of originaliteit, of aantechnische beheersing, of aan maatschappelijkerelevantie.4.'Nee, ik heb nu een schilder ontdekt, KootjeKabargeboer, die heeft het probleem van hetmotief definitief opgelost. Berend Bazeliets wasdaar al mee bezig, zeker, en toen zijn doeken nogin mijn museum hingen kon je gerust zeggen dater iets in de bovenzalen "wrong", zal ik maarzeggen, je moest er gewoon anders naar kijken danje gewend was omdat je voelde dat er een aantalfundamentele problemen uit de schilderkunst aande orde werden gesteld. Omdat Berend Bazelietszijn doeken op hun kop hing maakte hij een beginmet de oplossing die Kootje Kabargeboer nu zoschitterend heeft opgelost. Voor beiden is eenschilderij immers een zelfstandig ding dat net zogoed in de natuur past als al het andere! Literairezaken sloten ze gewoon uit, natuurlijk, daarmoesten ze niets van hebben. Doordat Berend hetmotief omkeerde werd het in zekere zinwaardevrij. Het functioneerde niet langer alsdrager van een inhoud, maar uitsluitend als dragervan verf en kleur. Dat was al een geniale aanzet,nietwaar? Door het motief op zijn kop teschilderen kon hij de gebruikelijke rijkdom aanvorm en kleur hand-haven, zonder tegelijkertijd opFragment uit: Gerrit Komrij,‘Tussen ons en het genot staat de criticus’,in: De Gelukkige Schizo, Arbeiderspers 1985- 8 -