inleiding in de kunstfilosofie - Kabk

Normatieve theorieën hebben per definitie een autoritair karakter. Want niet alleen kun jemet een normatieve theorie het kaf van het koren scheiden, zo'n theorie vertelt je ook hoehet hoort. Hij stelt als het ware vast hoe een kunstenaar z’n werk moet doen. Het gevolgdaarvan is, dat er ook al heel snel morele kwesties in het geding komen. Aanhangers vannormatieve kunsttheorieën zijn mensen die doorgaans een specifieke opvatting over ‘goed’ en‘slecht’ koesteren - een opvatting die vaak vooraf gaat aan hun ideeën over kunst.Een voorbeeld van zo’n normatieve essentietheorie waarin een opvatting over goed en kwaadbesloten ligt, van Plato, komt in het volgende hoofdstuk aan de orde. Het is tevens de oudstefilosofische theorie over kunst.Slotopmerking: de vraag is vaak belangrijker dan het antwoordVeel van de alledaagse disputen over kunst zijn in de loop van de geschiedenis al uitgebreidgewikt en gewogen zijn door esthetici. Daarom strekt enige kennis van de kunstfilosofie totaanbeveling zodra je je in debatten over kunst begeeft. Zo kun je namelijk beter begrijpenvanuit welk vertrekpunt iemand argumenteert, en zo kun je ook bepalen of je vindt dat zo’nvertrekpunt hout snijdt. Discussies over kunstopvattingen zullen nooit voorgoed beslechtworden, omdat het in de filosofie altijd gaat om dingen die voorbij de wetenschap, voorbijhet controleerbare liggen. Maar filosofie maakt het wel mogelijk om de diepere aard van eendebat te begrijpen. En kan in dat opzicht verlichtend werken.Tegelijkertijd moeten we ook oppassen om kunstfilosofie niet al te zalig te verklaren. Omdater zo'n enorm gebied van menselijke uitingen wordt bestreken, ontaardt kunstfilosofie somsin hinderlijke abstracties of irritante vaagheid. Kunstfilosofen hebben het zelden overlouter één artistieke discipline. Het gaat nooit alleen over schilderkunst of alleen overarchitectuur. Men probeert uitspraken te doen, die alle kunstwerken betreffen. Dat maakthet vaak ingewikkeld. Want net als men denkt die ene, alomvattende gedachte te hebbengevonden, dan blijkt er toch weer een uithoek van de kunst te zijn, waarvoordesbetreffende uitspraak niet opgaat. En soms lijkt het of er, na hele lange redeneringen,niet veel meer dan een open deur wordt ingetrapt.Het gaat in de kunstfilosofie dan ook meer om het stellen van de juiste vragen en hetopbouwen en onderzoeken van redeneringen, dan om de eindconclusie. In het navolgen van deredeneringen kun je vaak inspiratie vinden. Het is verbazend om te zien hoe ver soms isdoorgedacht over vragen, waar je als kunstenaar onvermijdelijk van tijd tot tijd op stuit.Maar niemand mag pasklare antwoorden verwachten van de kunstfilosofie. De esthetica isgeen receptenboek voor het maken van goede schilderijen. Wanneer er zo'n boek zoubestaan, zouden er geen schilderijen, geen composities, geen boeken meer hoeven temislukken. Dan zou misschien wel het ultieme kunstwerk gemaakt kunnen worden, dat alleander kunstwerken overbodig maakt.- 10 -