lexicon van het nederlandse landschap - Voetvanoudheusden.nl
lexicon van het nederlandse landschap - Voetvanoudheusden.nl lexicon van het nederlandse landschap - Voetvanoudheusden.nl
ooar (Z-Lb) beekbron *oorsprongoase lieflijke plek temidden v e minder aangenameomgevingobelisk hoge. vrijstaande zuil op pleinen of landgoed,dat naar boven toe spits afloop: als monumentV/e gedenkwaardig feit *gedenknaald.pronknaaldobservatorium sterrenwachtoccident plaats a/d hemel waar de zon ondergaat*avondland. westenOceaan wereldzee [zee < oceaan] *fivelstroom. pelagerochtendgloren (lit) morgenstondoele (Frl) vochtige plek, laag weiland @G. óleoer sterk ijzerhoudende grond, vaak zeer hard ensamenhangend, voor water soms geheel ondoordringbaar*felst. flins ^moerasijzerertsoerbank sterk met ijzer verkitte bodemhorizont*felstlaech. koftïebankOerd landpunt *nes. oere?oerduintje pioruerduintje achter aanspoelsel ophet strand (nog binnen directe invloed v/h zeewater)of achter bewust ingeplant helmgras ofstropootoerklei (Gr) kalkhoudende kleisoort die op eendiepte v één meter wordt gevondenoerlandschap de ongerepte natuur van voormenselijke beïnvloedingoerstroomdal brede fossiele dalvlakte, ontstaana/h einde v/d ijstijd door rivieren langs hettoenmalige ijsfront (Hunze, Overijsselse Vecht)oerweg weg die met smtels en uitgebrand oer ofalleen met een laag oer is verhard ipv grindoesterbank ondiepe plaats in zee waar men oesterskweekt *panperceel. zaaipanOever / waterf ZOom)kant *stade. staai. ower. bakke.marijn, strand: 2 elk v/d boorden die bij de hoogstewaterstand (bij gewone tijden) door hetwater overspoeld worden "-uiterwaardoeverafschuiving externe aantasting v/e oeverdoordat een stroom a/d binnenzijde v/e dijk tediep wordt en de dijk aanvreet, in het bijzonderin Zld = oeverval (interne oorzaak)oeverbescherming aangebrachte constructie tegenoeverafslag, soms natuurlijke (rietkraag) maarvaak civiel-techrusche ingreep (spantuin. doorgroeimat)Wplashermoeverbos "ooibos, galerijbosoeverduin (Ov) soort v zandverstuiving metduinvorminsi lanss de Vecht = donkoevert'ront grensgebied tussen de zee en landbuiten de laagwaterlljn [strandlijn < oeverfront]oevergrond zeer zandige stroomruggrond 9-lOeeeuw n Chr) langs de grote bovenrivieren, a/dnvierzijde v/d meer kleiige oeverwallenoeverstad stedelijke nederzetting langs de groterivieren met vorkende hoofd- en achterstraatoeverval verzakking of afschuiving v grond a/edijk of oever door (interne) ondermijning doorkwelwater *val, dijkval »5PoeverafschuivingOeververdediging *strandhoofd. beugel, krib, strekdamoeverwal een meestal tot > i km brede zavelrugals natuurlijk opgeslibde wal langsstrooms derivier met (bodemk) een aflopende profielopbouw,zaveligofweg (water)af(voer)wegoir (Z-Nld) beekbron *oorsprongoke 1 (Ov) plaats waar geplant is *aanplant @G.aukan 'vermeerderen'; 2 vloed V/d zeeoldefred oud rechtsgebiedolieveld terrein waar minerale olie i/d grond zit,resp geëxploiteerd wordtoligotroof voedselarm als milieu-karakteristiek,van toepassing voor uiterst arme zandgrondenwaar de planten zijn aangewezen op voedingsstoffenuit regenwater (ombrotrofie)ollant waterland *onlandombocht bocht v/e weg ter omzeiling v obstakelsof doorbraakkolken (dijkwegen)om bossing het omgeven worden door bosombrotrofie «"oligotroofomdamming dam waarmee een water of een a/hwater gelegen werk rondom wordt afgeslotenomdijking *riiigdijk. wisening, bekadingOmdoen 'omspitten, omploegenomgelande eigenaar v land die om een aangewezenpunt gelegen isomgeving *omstreek, milieu, kaderomheining ; de buitenste verdedigingslijn vversterkte plaatsen =retranchement: 2 omperking*schutting, schrank, loke. begrip, belook. gewrochte,gording, afluiming. betuining. bracht, wrochte. parre.randgeerde, tralie, wrechte, vademinge. tienijeomkering landschappelijk in de zin v reliëf-inversie,bv stuifzandfort, veenweidelandschap,kreek / poelgrondomkoppen (bosb) bij het maken v plantgaten deuitgekomen grond omgekeerd i/h zelfde gatterugbrengen *dubbenommekreits kring en van daaruit naar het gebieddaarbinnenomlabeuren bouwland omploegen en bemestenomlegging l met spade of ploeg de grond omwerken;2 een ander verloop geven a/e geul, spoorof beek78
omloop / tijdsverschil in bosbouw tussen deaanleg v/e opstand en de eindkap; 2 richtingsveranderingv'd windomloopberg geïsoleerd deel v e plateau of terras,door rivierbocht omspoeld "kronkelbocht, coupureOmloopdijk "ringdijk, omringdijkommanteling gordel v versterkingenommedijk ringdijkommegang / verkeer; 2 omweg, zijweg, slingerpadommeland land gelegen rondom een plaats, mnlandstreek of kwartieren rondom de stad Groningenommeloop buitendijks landommelandsvaart vaart om de kaap waarna meni/e andere zee komt bv Kaap Skagenomringkade kade v/e polderomspoelen l omverwerpen door er tegen te spoelen,door de werking v golfslag omvallen eninstorten; 2 rond omtoe stromenomstoeken opgestapelde turf herstapelenomstreken overliggende strekenomtree plank die terzijde v/e brughek over eensloot uitsteekt zodat voetgangers eromheenkunnen stappen zonder het hek te openen "omtrede.üverstapjeomtrek landstreek die een plaats omgeeftomtuining vlechtwerk v verticale staken en takkenals omheiningomval (NHld) ringvaartomvloed (Ov/Gld) zijdelingse waterafleiding dieom een molenstuw heen loopt voor scheepvaarten als deze geen voldoende ruimte voor hetwinterwater biedtomwalling met een beschermde waldijk omgeven,veelal bij militaire bouwwerken (munitiedepots)omweidsysteem wijze v vee laten grazen, telkensop een ander (stuk) weiland v beperkte omvangomwoners de eromheen gevestigde bewonersommezwaai bocht i e weg, draaiomzwalpen met zwellende golven heen en weerstromenonbebouwd braakliggend of (nog) niet beploegdof verlaten land *stragier. ongewonnen, ongeëert.onbedreven. onbenootonbedijkt land buitendijks gelegen grondonbegaanbaar terrein voor voertuigen zeermoeilijk doordnngbaar, natuurlijk terrein •ontoegankelijk,wanzelOnbegroeid *vegetatieloos. kaal. onbewassenonde golfondergronds ruimte i/d bodem of grond zonderdaglicht, op natuurlijke wijze of door mens dierontstaan *gang. rel. ril. hol. aard. burcht, grot. krocht,poterne. spelonk, tunnelonderbeek het ten opzichte v/e watermolen lagerliggende deel v/e beek waarin het water, na demolen te zijn gepasseerd, neerstortonderbemaling bemaling tot een lager peil dandat v/h overige deel v/e polderonderberm berm a/d voet v/e dijkonderbouw 1 (bosb) het tot stand brengen v/everjonging v/d opstand, met de vorming v/enieuwe bosgeneratie onder het bovenscherm v/dbestaande; 2 mislukt veldgewas onderploegenom de akker opnieuw te kunnen bebouwenondergroei struiken en opslag tussen en onder debomen V/e bos "onderhoutonderkuil turfsoort die i/h benedenste v/e kuil ofput en dus onder i/h veen wordt uitgegravenonderslag waterstroom die een molenrad vanonderen aandrijftonderstont wervelwind, wervelstorm, windhoosonderwaterzetting techniek ter gewasbeschermingtegen ongedierte of tactiek ter verdedigingv/h achterliggende land (inudatie)ondiep doorwaadbare plaatsondiepte hindernis voor scheepvaart in zee (singelgrond,bank. vlaak, zeekat. grond) of i/e rivier (zandgolf.draap. gewade, havenzate, krap. zandril. drempel)ondiepwatergetijden onregelmatige getijden opplaatsen waar de zee te ondiep is, zodat degetijdegolven vertraagd en vervormd worden enhoog- en laagwater zich niet normaal vertonenongediede wildernis, woestenijongedoeve wild, onstuimig zijn v/h weerongehiere spookverschijning, monster «"bijgeloofongemak dwarsstromend stuk vaarwater datschepen veel problemen levert *rak. gewasongevrijt niet afgesloten of omheind, met in staatv verdediging gebrachtonkruid in het wild groeiende planten die ongewensttussen cultuurgewassen groeien (heemplanten)*ruit. ruigte. rut. oot, krodde. kweek, nippe,pee. peek. paan. pessem. paardestaart (ruigbol. unjer.unger, kwadenaard). buntgras. gagel, vlotgras. priem,melde, herik, hermoes, ladik. krok (wikke), stekel (distel),zeggeonland onbruikbaar woest of verwoest land (bvdoor uittichelen), vgl onvruchtbaar land (droogte)*boosland, snode, droefland, groede, kwaadland,blauwgraslandononnertlijk ongunstig zijn v/h weeronroerend goed bezitsrechtelijk omschreven als'nagelvaste bezittingen'ontbossing het definitief verwijderen v bos,volgens de wet als er niet binnen 3 jaar herbeplantis. Niet te verwarren met kaalkap (bosbouwkundigeingreep)ontdijken door een dijk maken iets v iemandontnemen79
- Page 29 and 30: draap zandhoogte of rug op de bodem
- Page 31 and 32: ijmengmg v fosforwaterstof (bij luc
- Page 33 and 34: els (Biesbosch) -kreekelu geel. vaa
- Page 35 and 36: faan (Gr) *veenface de naar de aanv
- Page 37 and 38: ga (Frl) dorpsgebied of landstreek,
- Page 39 and 40: geschulpte laag bij rijsbossen: met
- Page 41 and 42: ak milieu (zie aanslibbing) en rela
- Page 43 and 44: grondverbetering beëming. bemestin
- Page 45 and 46: elemmert infiltreren v smelt- en re
- Page 47 and 48: hel / bevroren plek i/d grond *hal;
- Page 49 and 50: hoofdsteen / hoeksteen als bescherm
- Page 51 and 52: ide ankerplaats of aanlegplaats voo
- Page 53 and 54: jaagpad pad langs een trekvaart voo
- Page 55 and 56: kame vlaksnewijze smeltwaterafzetti
- Page 57 and 58: kielsponning ingraving v zo'n 30 cm
- Page 59 and 60: kluis / (Utr) werfkelder langs grac
- Page 61 and 62: neerslag. De neerslag is dikwijls k
- Page 63 and 64: kruisland (Zld/NBr) landstuk door g
- Page 65 and 66: Llaadplaats aan de oever gelegen la
- Page 67 and 68: leek (Frl) beekje *iekleem / kleiac
- Page 69 and 70: looierskuil kuil waarin de huiden v
- Page 71 and 72: Mmaaidag oppen laktemaat, volgens d
- Page 73 and 74: mennegat landweg (over het land v a
- Page 75 and 76: molenwerf matmoles (Ov/Gld) stenen
- Page 77 and 78: Nnaakt / kaal of onbegroeid terrein
- Page 79: noodweg notwegnoord windrichting, h
- Page 83 and 84: opdriebomen opmetenopdrijven met de
- Page 85 and 86: slepen, ten tijde voor ingebruiknam
- Page 87 and 88: parelbliksem zeldzame vorm v blikse
- Page 89 and 90: plat / platkaart: kaartprojectie vo
- Page 91 and 92: pseudo-asar dekzandrug die grote ui
- Page 93 and 94: ecognitie betaling voor gebruik v/e
- Page 95 and 96: iggeling (bosb) heinhoutrijen (bosb
- Page 97 and 98: ooster wild- of veedrempel bij natu
- Page 99 and 100: schapedrift grond waarover een kudd
- Page 101 and 102: schraalland 1 ontwaterd of juist on
- Page 103 and 104: 4 elk der afdeling waarin bouwland
- Page 105 and 106: sneeuw of landijs; te onderscheiden
- Page 107 and 108: sprunk (Z-Lb) bron *sprengspui afsl
- Page 109 and 110: stiltegebied gebied v enkele km 2 w
- Page 111 and 112: stroomversnelling plaatselijk sterk
- Page 113 and 114: thië centraal plein als openbare v
- Page 115 and 116: in houtarme gebieden [balk < tuinwa
- Page 117 and 118: Vvaag 1 vettigheid v/d grond mn doo
- Page 119 and 120: hebben ingenomen. Als vegetatieland
- Page 121 and 122: vingerlijn boogvormige stuw- of sch
- Page 123 and 124: voorhof / neerhof; 2 voorplein v/e
- Page 125 and 126: wwaadplaats doorwaadbare kruisplaat
- Page 127 and 128: waterlossing een zelfstromende, geg
- Page 129 and 130: wieling draaikolk op plaats waar tw
ooar (Z-Lb) beekbron *oorsprongoase lieflijke plek temidden v e minder aangenameomgevingobelisk hoge. vrijstaande zuil op pleinen of landgoed,dat naar boven toe spits afloop: als monumentV/e gedenkwaardig feit *gedenknaald.pronknaaldobservatorium sterrenwachtoccident plaats a/d hemel waar de zon ondergaat*avondland. westenOceaan wereldzee [zee < oceaan] *fivelstroom. pelagerochtendgloren (lit) morgenstondoele (Frl) vochtige plek, laag weiland @G. óleoer sterk ijzerhoudende grond, vaak zeer hard ensamenhangend, voor water soms geheel ondoordringbaar*felst. flins ^moerasijzerertsoerbank sterk met ijzer verkitte bodemhorizont*felstlaech. koftïebankOerd landpunt *nes. oere?oerduintje pioruerduintje achter aanspoelsel op<strong>het</strong> strand (nog binnen directe invloed v/h zeewater)of achter bewust ingeplant helmgras ofstropootoerklei (Gr) kalkhoudende kleisoort die op eendiepte v één meter wordt gevondenoer<strong>landschap</strong> de ongerepte natuur <strong>van</strong> voormenselijke beïnvloedingoerstroomdal brede fossiele dalvlakte, ontstaana/h einde v/d ijstijd door rivieren langs <strong>het</strong>toenmalige ijsfront (Hunze, Overijsselse Vecht)oerweg weg die met smtels en uitgebrand oer ofalleen met een laag oer is verhard ipv grindoesterbank ondiepe plaats in zee waar men oesterskweekt *panperceel. zaaipanOever / waterf ZOom)kant *stade. staai. ower. bakke.marijn, strand: 2 elk v/d boorden die bij de hoogstewaterstand (bij gewone tijden) door <strong>het</strong>water overspoeld worden "-uiterwaardoeverafschuiving externe aantasting v/e oeverdoordat een stroom a/d binnenzijde v/e dijk tediep wordt en de dijk aanvreet, in <strong>het</strong> bijzonderin Zld = oeverval (interne oorzaak)oeverbescherming aangebrachte constructie tegenoeverafslag, soms natuurlijke (rietkraag) maarvaak civiel-techrusche ingreep (spantuin. doorgroeimat)Wplashermoeverbos "ooibos, galerijbosoeverduin (Ov) soort v zandverstuiving metduinvorminsi lanss de Vecht = donkoevert'ront grensgebied tussen de zee en landbuiten de laagwaterlljn [strandlijn < oeverfront]oevergrond zeer zandige stroomruggrond 9-lOeeeuw n Chr) langs de grote bovenrivieren, a/dnvierzijde v/d meer kleiige oeverwallenoeverstad stedelijke nederzetting langs de groterivieren met vorkende hoofd- en achterstraatoeverval verzakking of afschuiving v grond a/edijk of oever door (interne) ondermijning doorkwelwater *val, dijkval »5PoeverafschuivingOeververdediging *strandhoofd. beugel, krib, strekdamoeverwal een meestal tot > i km brede zavelrugals natuurlijk opgeslibde wal langsstrooms derivier met (bodemk) een aflopende profielopbouw,zaveligofweg (water)af(voer)wegoir (Z-Nld) beekbron *oorsprongoke 1 (Ov) plaats waar geplant is *aanplant @G.aukan 'vermeerderen'; 2 vloed V/d zeeoldefred oud rechtsgebiedolieveld terrein waar minerale olie i/d grond zit,resp geëxploiteerd wordtoligotroof voedselarm als milieu-karakteristiek,<strong>van</strong> toepassing voor uiterst arme zandgrondenwaar de planten zijn aangewezen op voedingsstoffenuit regenwater (ombrotrofie)ollant waterland *o<strong>nl</strong>andombocht bocht v/e weg ter omzeiling v obstakelsof doorbraakkolken (dijkwegen)om bossing <strong>het</strong> omgeven worden door bosombrotrofie «"oligotroofomdamming dam waarmee een water of een a/hwater gelegen werk rondom wordt afgeslotenomdijking *riiigdijk. wisening, bekadingOmdoen 'omspitten, omploegenomgelande eigenaar v land die om een aangewezenpunt gelegen isomgeving *omstreek, milieu, kaderomheining ; de buitenste verdedigingslijn vversterkte plaatsen =retranchement: 2 omperking*schutting, schrank, loke. begrip, belook. gewrochte,gording, afluiming. betuining. bracht, wrochte. parre.randgeerde, tralie, wrechte, vademinge. tienijeomkering <strong>landschap</strong>pelijk in de zin v reliëf-inversie,bv stuifzandfort, veenweide<strong>landschap</strong>,kreek / poelgrondomkoppen (bosb) bij <strong>het</strong> maken v plantgaten deuitgekomen grond omgekeerd i/h zelfde gatterugbrengen *dubbenommekreits kring en <strong>van</strong> daaruit naar <strong>het</strong> gebieddaarbinnenomlabeuren bouwland omploegen en bemestenomlegging l met spade of ploeg de grond omwerken;2 een ander verloop geven a/e geul, spoorof beek78