lexicon van het nederlandse landschap - Voetvanoudheusden.nl

lexicon van het nederlandse landschap - Voetvanoudheusden.nl lexicon van het nederlandse landschap - Voetvanoudheusden.nl

voetvanoudheusden.nl
from voetvanoudheusden.nl More from this publisher
13.07.2015 Views

waarin het scheprad bij watermolens zich beweegt;3 (bodemk) fysisch proces waarbij debovengrond in dikte afneemt agv vochtonttrekkingdoor verdamping vanuit grond en gewas•fysische rijpingkrimpen 1 v d maan: afnemen; 2 v d wind: teruglopentegen de wijzers v/d klok in (N>W>Z),vaak voorbode voor een naderende depressiekring optisch verschijnsel om zon of maan, intwee soorten te onderscheiden: de meest voorkomendebezit een straal v 22' en de andere(grote kring) een straal v 46 (beide kunnenaldanrüet volledig ontwikkeld zijn)kringenwet (militaire vestingb) 1853: verbod vstenen opbouw binnen het schootsveld vanverdedigingswerken, diameters 300, 600 en 1000mkringgreppel randgreppel rondom iets *arkeikringstorm wervelstorm, cycloonkrinkel kronkel, bochtkristal / mineraal met een unieke, zich repeterenderoosterstructuur; 2 zeer helderkristalzand zuiver kwartskorrelzand *zilverzandkrite (Frl) jaskerpoldertje "molenkoloniekrocht / hooggelegen stuk land, speciaal zandgrond;2 akker i'd binnenduinrand op zgn geestgronden*kroft; 5 melkbocht: 4 (NHld) tussenveldi/d veenderijen dat nog niet vergraven is[ribbe < krocht]; 5 verborgen onderaardse ruimtevaak schuilplaats voor lichtschuwe wezens *grot,spelonk; 6 armoedige buurt *sloppenwijkkrodde (Ov) onkruidkroes dicht dooreengroeiend struikgewas, bv netkroezen gerimpeld, v/e wateroppervlak door dewindkroezenboom / (Achterhoek) grensboom voorzienv/e merkteken (X), of; 2 boom m/e breeduitgegroeide kruin als dominante (herkenbare)boom, met verschillende functieskroft (NHld Texel) akker i/d duinen «"krochtkrogt akker bij duinenkrok l fijn afval v hooi, hooizaad: 2 fijne korreligesneeuw met hagel gemengdkromte bochtkromakker (Betuwe) langwerpige akker metafgebogen uiteinden (idvv uitgerekte, omgekeerde5. ontstaan door de lange ploeg-omkeerweev/d zware karploeg met voorrister *wendakkerkronge dood beest, kadaver *onvlaatkronkelbeek slingerstroompje *worm, waverkronkelberg een door meandering ontstane afsnoermgrest,omgeven door een droge verlatenbedding *omloopbergkronkelwaard i/d binnenbocht gelegen wasbordvornugaanslibbingsterrem met sikkelvormigeruggen en geulen *meanderbankkroondomein gebieden oorspronkelijk bij de wetin 1822 a/d kroon afgestaan, in 1848 door WillemII a/d Staat terug gegeven, waarvan de kroon deinkomsten genietkroonvuur bosbrand die zich via de hogereopgroei uitbreid, tgv loopvuur *kopvuurkroosheemraad voorheen benaming voor deheemraden die het toezicht hadden op het zuiverenv sloten i/e polderkroosschouw polderslootinspectiekrop 1 bodem v/e waterloop bij molen met krommeloop; 2 opwelving of uitsteeksel i/h terreinkroppen heel licht, met donzige vlokjes sneeuwenkrot 1 nat slijk, modder; 2 oud vervallen huis*apergoed, gebrotte, kavaljekrotsneeuw vorm v neerslag die de overgangvormt tussen sneeuw en hagelkrotten licht vriezen, rijpenkruidhof tuin waar een boer voor eigen gebruikgroente teelt, ook bloemenruin bij boerderij= goornskruidlaag vegetatielaag v kruidachtige en laaghoutigegewassen die meestal een hoogte bereiktv 50 a 70 cm, de kruidlaag is iha de laag die hetminste licht ontvangt en waar de luchtvochtigheidgroter is dan in de mos- of struiklaag[moslaag < kruidlaag < struiklaag]kruien / los raken en in beweging komen v ijs inrivieren waarbij schotsen over elkaar gaanschuiven; 2 wolken flarden; 3 omlopen v/d windkruidaarde soort klei die door bakken zeer hardwordtkruinig perceel (Gr) bolle akker die ontstaatdoor een bepaalde manier van ploegen (vanbinnen naar buiten) ter verbetering v/d afwatering,tgv pannig (weiland) *bolakker, kussentjesakker'S'aanploegingkruipen 1 (spoorw) verschijnsel dat een spoor datin hoofdzakelijk in één richting wordt beredenzich in die richting verplaatst, vgl oprijden; 2(bodemk) hellingafwaartse beweging v bodemwaarbij de verweerde bovenlaag zich oiv dezwaartekracht richting dal afglijdtkruipvuur langs grond voortwoekerend vuur bijbosbrand tgv kruinvuur «"berkensingelkruis / symboliek v/h christendom, te onderscheidenin rechtskruizen (begrenzing), memoriekruizen(moordkruis. ongevalkruis, zoenkruis), vroomheidskruizen(processiekruis, bedevaartskruis. devotiekruis),oergodkruizen (hageikruis), wegwijzers; 2merkteken iha *kroezeboomkruisbeeld (lit) tinus-aan-de-rekstokkruisberg preekberg *cavaleriebergkruiskool soort v houtskool60

kruisland (Zld/NBr) landstuk door gelovigen a/dkerk geschonken ter bestrijding v d kosten v ekruistochtkruispeiling gelijktijdige peiling v twee vastevoorwerpen bij positiebepaling, bv vuurtorenskruispunt verkeersknooppunt *twisk. quatrebraskruiszee golfpatroon dat ontstaat bij kruising v/dvoortplanting v twee golfstelselskruiven (zeev) golven met koppen vertonenkruizing (dwarse) oversteek, passagekrukhuis (Utr) boerenhuis met T-vormige plattegrond,dwarshuis-vanantkrukvaart een dwars op de hoofdvaart staandveenkanaal *wijkkryoturbatie het bij dooi door dooidrenking enhet gewicht v/h bedekkende pakket grond,vervormd raken v d i-d bodem aanwezige slappelagen, mn op ondoorlatende bevroren ondergrond.Tot de kryoturbatische verschijnselenbehoren oa vorming v ijslenzen, polygoonbodemsen solifluctie *bodemknedingkubbe veestal, schuurtje *kotkuil 1 holte, uitholling, put i/d grond of waterbodem*glite. kiel; 2 maalstroom of wolk v rook ofgaskuip / (Zld) uitgravingsput *inlaag. karreveld; 2bestuurslichaam «*"cuppekuit hazeleger *polk. pot. kuükussentjesakker (WFrl) bolvormig omgeploegdeakker voor een betere waterhuishouding (beddenbouw)"holakker. krumig perceelkust de binnen zee-invloed liggende landstrookkustbeschenner «^kustverdedigingkustettekt micro-klimatologische kenmerken dieaanwezig zi|n ï d kustzone tg\' de overgangwater-land. Metingen in het Westland (ZHld)tonen (1) een temperatuurverschil ad kust tov13 km landinwaarts v 0.5°C ï d zomer en + 1.0-D C ï d winter, (2) een globaal verschil aaninstraling a d kust v + i'/( c /c tov 10 km landinwaarts,en (3) een windsnelheidsatname tot 20km landinwaarts \ an 16%, ot een verval van 3'?voor de afstand n.n.75 km en f>'.ï voor u-i.7 km.De netto-energiebalans ligt het gunstigst op ca 5km landinwaarts met een 89'3 energiebehoefte inkassen tov I009f normaal (economisch \oordeel)kustlangsstroom -/.perkustlijn iirens tussen de kust (duinvoet) en strandkustmeer *lagoen. hafkustnevel nevel ge\ormt door de afkoeling \ dlandwaarts waaiende windkustontwikkeling verhouding tussen de lengte \ ekustlijnen de oppen lakte \ h landkustoverslagwaaier hoge zandplaat opgebouwduit zand v door water afgebroken stnmdwallcnkustrivier kleine nvier die in de kustzone ontspringten na korte afstand in zee uitstroomtkustverdediging *strandhoofd. beugel, zeedijk, krabbe,katerie. paalhoofd. pier. golfbrekerkustvlakte een vlakte die ontstaat wanneer de zeehaar ondiepe randgedeelten dermate ophoogt datze bij eb droog kunnen gaan vallenkustwal wal die ontstaat langs de kust oiv brandingen stromingkustzone *binnenlek. buitenlek, zeemarchekuuroord herstellingsoord, badplaats *bad. keer.cadierkwaadland (Zld) onlandkwaak kwakelkwabbe (Dr) weke trillende grondmassa (drasland)langs riviertjes en in beekdalslingers *lobbe«kwebkwachte (Ov) uitgeveende grond en mogelijkalweer deels door mos en andere planten verlande(boeren)kuilen *kwaacht. vlosven, pilvloos,veenüekwadden (Ov/Gld) *kwazenkwakel smalle hoge voetbrug die met trappen ofschuine planken aan weerszijden opgaat *kwaak.hooghoul. trapjesbrug, kippenbruggetjekwakkelen ongestadig weer met telkens regen,oiet-doorvriezend weer i'd winterkwalsterijs •bobbdijskwarren te velde staan v/d gewassen zondernoemenswaardig te groeien, maar ook zonderdood te gaan *verpi«terenkwartier 1 rechtsgebied [ambt < kwartier] *maarsehalkerweerd;2 stadsdeel [sector < kwartier] *viertelkwarts mineraal v kiezelzuurkwarts/and zeer zuiver zand geschikt voor glasind'istnekwazen het dunne hout v/d toppen v/h eikehakhoutdat te dun is om te houten of om schors afte slaan (takkenbossen) *kwaddenkweb met gras begroeide moerassige grond waarmen inzakt bi| betreding, veelal in beekdalen"kwabhekweek onkruid *tar*egras. trekgras, strekgras. aargras.kweken geconcentreerde aan/opgroei van planten"kev ikken = lokkenkvsekerij geconcentreerde aangroei \ an planten(mn bomen en bloembollen) en soms van vissenin kweekvijverskwel / doorsijpeling mn door de doorslag v/e dijkot infiltratie in polder "traan: 2 opwaartse bewegend(verspreid, diffuus) grondwater, tev weg-Zllging = bron. « elkueldam dam. di|k ot kade om het kwelwater tekeren die op enige afstand binnen een hotzen\ierdi]k gelegd 'Aerdt en met zijn uiteindendaarop aansluit 'kucik.uk-. ljidi|k61

kruisland (Zld/NBr) landstuk door gelovigen a/dkerk geschonken ter bestrijding v d kosten v ekruistochtkruispeiling gelijktijdige peiling v twee vastevoorwerpen bij positiebepaling, bv vuurtorenskruispunt verkeersknooppunt *twisk. quatrebraskruiszee golfpatroon dat ontstaat bij kruising v/dvoortplanting v twee golfstelselskruiven (zeev) golven met koppen vertonenkruizing (dwarse) oversteek, passagekrukhuis (Utr) boerenhuis met T-vormige plattegrond,dwarshuis-<strong>van</strong>antkrukvaart een dwars op de hoofdvaart staandveenkanaal *wijkkryoturbatie <strong>het</strong> bij dooi door dooidrenking en<strong>het</strong> gewicht v/h bedekkende pakket grond,vervormd raken v d i-d bodem aanwezige slappelagen, mn op ondoorlatende bevroren ondergrond.Tot de kryoturbatische verschijnselenbehoren oa vorming v ijslenzen, polygoonbodemsen solifluctie *bodemknedingkubbe veestal, schuurtje *kotkuil 1 holte, uitholling, put i/d grond of waterbodem*glite. kiel; 2 maalstroom of wolk v rook ofgaskuip / (Zld) uitgravingsput *i<strong>nl</strong>aag. karreveld; 2bestuurslichaam «*"cuppekuit hazeleger *polk. pot. kuükussentjesakker (WFrl) bolvormig omgeploegdeakker voor een betere waterhuishouding (beddenbouw)"holakker. krumig perceelkust de binnen zee-invloed liggende landstrookkustbeschenner «^kustverdedigingkustettekt micro-klimatologische kenmerken dieaanwezig zi|n ï d kustzone tg\' de overgangwater-land. Metingen in <strong>het</strong> Westland (ZHld)tonen (1) een temperatuurverschil ad kust tov13 km landinwaarts v 0.5°C ï d zomer en + 1.0-D C ï d winter, (2) een globaal verschil aaninstraling a d kust v + i'/( c /c tov 10 km landinwaarts,en (3) een windsnelheidsatname tot 20km landinwaarts \ an 16%, ot een verval <strong>van</strong> 3'?voor de afstand n.n.75 km en f>'.ï voor u-i.7 km.De netto-energiebalans ligt <strong>het</strong> gunstigst op ca 5km landinwaarts met een 89'3 energiebehoefte inkassen tov I009f normaal (economisch \oordeel)kustlangsstroom -/.perkustlijn iirens tussen de kust (duinvoet) en strandkustmeer *lagoen. hafkustnevel nevel ge\ormt door de afkoeling \ dlandwaarts waaiende windkustontwikkeling verhouding tussen de lengte \ ekustlijnen de oppen lakte \ h landkustoverslagwaaier hoge zandplaat opgebouwduit zand v door water afgebroken stnmdwallcnkustrivier kleine nvier die in de kustzone ontspringten na korte afstand in zee uitstroomtkustverdediging *strandhoofd. beugel, zeedijk, krabbe,katerie. paalhoofd. pier. golfbrekerkustvlakte een vlakte die ontstaat wanneer de zeehaar ondiepe randgedeelten dermate ophoogt datze bij eb droog kunnen gaan vallenkustwal wal die ontstaat langs de kust oiv brandingen stromingkustzone *binne<strong>nl</strong>ek. buite<strong>nl</strong>ek, zeemarchekuuroord herstellingsoord, badplaats *bad. keer.cadierkwaadland (Zld) o<strong>nl</strong>andkwaak kwakelkwabbe (Dr) weke trillende grondmassa (drasland)langs riviertjes en in beekdalslingers *lobbe«kwebkwachte (Ov) uitgeveende grond en mogelijkalweer deels door mos en andere planten verlande(boeren)kuilen *kwaacht. vlosven, pilvloos,veenüekwadden (Ov/Gld) *kwazenkwakel smalle hoge voetbrug die met trappen ofschuine planken aan weerszijden opgaat *kwaak.hooghoul. trapjesbrug, kippenbruggetjekwakkelen ongestadig weer met telkens regen,oiet-doorvriezend weer i'd winterkwalsterijs •bobbdijskwarren te velde staan v/d gewassen zondernoemenswaardig te groeien, maar ook zonderdood te gaan *verpi«terenkwartier 1 rechtsgebied [ambt < kwartier] *maarsehalkerweerd;2 stadsdeel [sector < kwartier] *viertelkwarts mineraal v kiezelzuurkwarts/and zeer zuiver zand geschikt voor glasind'istnekwazen <strong>het</strong> dunne hout v/d toppen v/h eikehakhoutdat te dun is om te houten of om schors afte slaan (takkenbossen) *kwaddenkweb met gras begroeide moerassige grond waarmen inzakt bi| betreding, veelal in beekdalen"kwabhekweek onkruid *tar*egras. trekgras, strekgras. aargras.kweken geconcentreerde aan/opgroei <strong>van</strong> planten"kev ikken = lokkenkvsekerij geconcentreerde aangroei \ an planten(mn bomen en bloembollen) en soms <strong>van</strong> vissenin kweekvijverskwel / doorsijpeling mn door de doorslag v/e dijkot infiltratie in polder "traan: 2 opwaartse bewegend(verspreid, diffuus) grondwater, tev weg-Zllging = bron. « elkueldam dam. di|k ot kade om <strong>het</strong> kwelwater tekeren die op enige afstand binnen een hotzen\ierdi]k gelegd 'Aerdt en met zijn uiteindendaarop aansluit 'kucik.uk-. ljidi|k61

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!