lexicon van het nederlandse landschap - Voetvanoudheusden.nl
lexicon van het nederlandse landschap - Voetvanoudheusden.nl lexicon van het nederlandse landschap - Voetvanoudheusden.nl
hangend met veeteelt 5-salie., later ook aanduidingvoor germaanse hoeve met grote woonhalsellant zoutland. zoute moeren die bedijkt enuitgeveend werden om zelzout te bereiden•S"selneringsellinge gegraven inham of haventje i/d buitengrond*aakvlaai. insteekhavenselnering zoutwinmngsmethode waarbij zouthoudendveen (derrie of darinck) werd opgebeugeld,gedroogd en verbrand. De resterende as(sel) werd vervolgens opnieuw met zout watervermengd voor hogere concentraties) en onderturfvuren in zoutketen ingedampt en gezuiverd.Doordat de grondstof tevens de benodigdeenergie leverde voor het proces was de fabricagegoedkoop en opbrengst hoog (tot 15e eeuw),daarna verdrongen door zeezout uit pannen•selbernensentine l modderslijk; 2 (Ut) de helseptentrioen het noordenserre (VI) broeikas wgiasteeltsfeer milieuknngsibbe (Lb) jonge aanplant @G: cippetasideland land met een ondiepe grondwaterspiegel,tgv hoogland *sytland @OF: sidesidelinge (VI) / zomerdijk; 2 afvoerkanaal; Jzijdwendesidelsloot wegsloot, bermslootsiek waterstroompje *sik. zijgsien (Terschelling) smalle ontwatenngssloot*sjaan. keensiepelhout lijsterbessiertuin pronktuin bij welgestelde boerenhoven enlandgoederen, met elementen als een fontein,volière. oranjene. laan, watergrot, berceau,kabinet, colonne, parterre, sterrebos. boomgaard,graskom, speelhuis, prieel. De oude stijlwas de Franse (formele stijl, geometrische siertuin), enlater kwamen meer siertumen in een meervloeiende Engelse stijl (landschapsstijl). Siertuinendienden voor pronk en verposing, vgl boerentuin(nut of opbrengst-gericht) *prayeelsifon slootduiker voor waterafvoersigat zinkgat, kolk. holtesignatuur kaartteken zoals vermeld i/d legendasijpe zeer smal stroompje met kwelwater *siepsloot(Gr), zijp (Hld)sijpelen doorlekken van water door bodemsikkelduin meer of minder migrerend soortduintype met een sikkelvormig grondplan (deopen zijde v/d wind gekeerd) op een onbegroeidemet-stuivende ondergrond, tot 25 m hoogtereikend "hoogduin, barchaansille oppervlaktemaat. stuk akker van één dagsploegen *zillesilo ; opslagplaats v kuilvoer in weiland (voederkuil):2 pakhuis ihasilt korrelgroottefractie van 16-50 /xmsimpel (mijnb) doodlopende pijlersinderberg (Gld) hoop v metaalslakken (sintels)bij ijzeroerwinning in beekdalen vrijgekomen,vgl slakkenhoopsingel 1 buitenmuur of weg langs de buitenzijdev/e stad; 2 ringgracht *stadswerf; 3 (viss) metstrandkeien bedekte plaats als droogsingel; 4windschut v bomen en struiken, ihb een rondlopendeafsluiting v/e akker, bestaande uit akkermaalshout;5 smalle, lange open ruimte tussenbospercelensingelgrond zand- en kiezelbank in vaarwater"singelssinnebeek stortbeek met schuimend en kolkendwater *torrentsintel 1 metaalslak; 2 uitgebrand stuk steenkool*s!aksint-Elmusvuur vrij zeldzaam natuurverschijnseldat zich in donkere nachten voordoet als eenzwak lichtverschijnsel aan puntige voorwerpen(sproei-ontlading), soms zo sterk dat voorwerpenmet een lichtglans omzoomd wordensinter afzetting v kalk of kiezelzuur uit bronwatersinterklaasweer karakteristiek winterweer metmotregen, enkele graden boven het vriespuntsinus golf beschouwd als zeeboezem of inhamsit zetel, hoofdstadsiter heuvelflank *slede. sitesituering locatiekeuze v/e nederzetting waarbij devroeg-middeleeuwse bewoningsfactoren relatiefingeschat kunnen worden in verhouding: waterbouwland-weiland-brandstof-bouwmateriaalals10-5-3-3-1 (Chnstholm)situatiemeting landmeetkundige opmeting terbepaling v/d onderlinge ligging v terrein-elementensjaan (Wieringen) ontwateringssloot •keen. siensjillan (Frl) bouwland (zaadland)skern (Frl) mest, modder @OF: skaemeskiersan (Frl) loodzand in podzolprofiel *schierzandslaak l plaats waar de zee bij onstuimig weereffen en stil is, ookwel slecht (ondiep) water; 2wetering *vüetslaan water uit de polder lozenslaapakker braaklandslaapstad forenzenplaatsslachte / oeverversterking; 2 binnendijkslader zandige hoogte in moerassig terrein *donk@slat+haarslag 1 met-verharde wagenweg door de duinen; 2weg door velden; 3 stuk land dat aan iemandwordt toegewezen: hoefslag, dijkslag *weer. zelg;100
4 elk der afdeling waarin bouwland met het oogop vruchtwisseling verdeeld wordt; 5 grondvlakvoor turfstapel; 6 waterpasafstand tussen \ oorenachterbaak; 7 aanloding bij nadering v kustof bank; $ golfslag met het steeds wisselenddrukverschil als erosiekracht; 9 draai, kruk ofwending v/e weg; 10 kuil of gat geslagen in deweg; // spoorwegvak; 12 paalwerk of versterkingbevestigd aan rivieroevers; 13 regenvlaag,hagelbuislagboom afsluiting bij een dorpsgebied, spoorwegovergang,militair of ander pnvéterrein*baar. bareel. balie, belle, barrier. hamei. peerboom,renneboom. sluitboom, sperboom. tolboom. varen, vekenslagbos hakhoutbosslagbrug ophaalbrug, wipbrugslagenlandschap (Ov/Utr/Hld) open laagveenlandschapdat gekenmerkt wordt door velesloten en zeer smalle langgerekte kavels(slagen), die loodrecht staan op de bewoondeoeverwallen en/of kanalen (tegelijk verkeersaders).Het is een zeer .iterrijk landschap metsloten, riviertjes, petgaten en plassenslagregen hevige regenval *plasregen. stortregen,flodderslagturving natte vervening *veenbaggeringslagveld / oorlogsterrein *walstat, wijkstat; 2 (veend)vlak gemaakte plaats waar slagen turf wordenneergezetslagwater water dat opborrelt achter een varendschip *kielzogslagwind schrale, onbestendige wind *valwindslagzee een over het schip slaande golf *stortzee,smakzeeslak 1 sintel; 2 niet vast, onzeker weer *onbestendigslakke gewelf, gewulfslakkeberg heuveltje met een pad dat zich erovernaar boven slingert, in tuinen v/d 17-I8e eeuwslakkenhoop bergje v ijzerslakken, smeltafval vklapperstenen, vgl sinderberg "s^ijzerkuilslangelandschap landschap in veenachtige gebiedenwaarbij de kavels lang en smal zijn, somswaaiervormig uiteenlopen en ongeveer loodrechtop de weg staanslaperdijk binnendijk om in geval de eerste dijk(werkerdijk) mocht bezwijken, het water tegente houden, tgv wakkerdijk *süeperdike (FrI)slat / grote waterplas op de heide *sol; 2 modderof slijk uit de sloten opgebaggerd, veenbaggeruit laagveen *slating; j (Achterhoek) laagte, moerasslating modder, slatslecht effen, vlak, met de grond gelijk *reis. sleekslechtje / tijd dat het water tussen twee hogezeeën betrekkelijk effen is; 2 gedeelte v/e wegdat als voetpad bestraat is, de kleine steentjesslede dal. hellinesleek (ZHld) slechtsleep schuin, hellendsleetboord gat i/e dijk door sterke afslag ofwegschuring ontstaan *grondgat, scheigatslegge fijne regen, fijne sneeuw, natte mistsleidinge glibberige plaats @G: siaidingjaslemp het vervloeien v/d bovengrond op akkerlandoiv regen waardoor kiemplanten verstiktkunnen rakenslempgevoelig bodems met een lutumgehalte van« 10% of lössleem >50% waar gemakkelijkslemp optreedtslenk 1 grote geul in wadden of strand [keen
- Page 51 and 52: ide ankerplaats of aanlegplaats voo
- Page 53 and 54: jaagpad pad langs een trekvaart voo
- Page 55 and 56: kame vlaksnewijze smeltwaterafzetti
- Page 57 and 58: kielsponning ingraving v zo'n 30 cm
- Page 59 and 60: kluis / (Utr) werfkelder langs grac
- Page 61 and 62: neerslag. De neerslag is dikwijls k
- Page 63 and 64: kruisland (Zld/NBr) landstuk door g
- Page 65 and 66: Llaadplaats aan de oever gelegen la
- Page 67 and 68: leek (Frl) beekje *iekleem / kleiac
- Page 69 and 70: looierskuil kuil waarin de huiden v
- Page 71 and 72: Mmaaidag oppen laktemaat, volgens d
- Page 73 and 74: mennegat landweg (over het land v a
- Page 75 and 76: molenwerf matmoles (Ov/Gld) stenen
- Page 77 and 78: Nnaakt / kaal of onbegroeid terrein
- Page 79 and 80: noodweg notwegnoord windrichting, h
- Page 81 and 82: omloop / tijdsverschil in bosbouw t
- Page 83 and 84: opdriebomen opmetenopdrijven met de
- Page 85 and 86: slepen, ten tijde voor ingebruiknam
- Page 87 and 88: parelbliksem zeldzame vorm v blikse
- Page 89 and 90: plat / platkaart: kaartprojectie vo
- Page 91 and 92: pseudo-asar dekzandrug die grote ui
- Page 93 and 94: ecognitie betaling voor gebruik v/e
- Page 95 and 96: iggeling (bosb) heinhoutrijen (bosb
- Page 97 and 98: ooster wild- of veedrempel bij natu
- Page 99 and 100: schapedrift grond waarover een kudd
- Page 101: schraalland 1 ontwaterd of juist on
- Page 105 and 106: sneeuw of landijs; te onderscheiden
- Page 107 and 108: sprunk (Z-Lb) bron *sprengspui afsl
- Page 109 and 110: stiltegebied gebied v enkele km 2 w
- Page 111 and 112: stroomversnelling plaatselijk sterk
- Page 113 and 114: thië centraal plein als openbare v
- Page 115 and 116: in houtarme gebieden [balk < tuinwa
- Page 117 and 118: Vvaag 1 vettigheid v/d grond mn doo
- Page 119 and 120: hebben ingenomen. Als vegetatieland
- Page 121 and 122: vingerlijn boogvormige stuw- of sch
- Page 123 and 124: voorhof / neerhof; 2 voorplein v/e
- Page 125 and 126: wwaadplaats doorwaadbare kruisplaat
- Page 127 and 128: waterlossing een zelfstromende, geg
- Page 129 and 130: wieling draaikolk op plaats waar tw
- Page 131 and 132: woud (W-Nld) moeraswildernis v els,
- Page 133 and 134: zeebank zandbank *haak. kat, rifzee
- Page 135 and 136: zinker buis (bv water- of gasleidin
- Page 137: zwier (Lb) ploegland, bouwland @L c
hangend met veeteelt 5-salie., later ook aanduidingvoor germaanse hoeve met grote woonhalsellant zoutland. zoute moeren die bedijkt enuitgeveend werden om zelzout te bereiden•S"selneringsellinge gegraven inham of haventje i/d buitengrond*aakvlaai. insteekhavenselnering zoutwinmngsmethode waarbij zouthoudendveen (derrie of darinck) werd opgebeugeld,gedroogd en verbrand. De resterende as(sel) werd vervolgens opnieuw met zout watervermengd voor hogere concentraties) en onderturfvuren in zoutketen ingedampt en gezuiverd.Doordat de grondstof tevens de benodigdeenergie leverde voor <strong>het</strong> proces was de fabricagegoedkoop en opbrengst hoog (tot 15e eeuw),daarna verdrongen door zeezout uit pannen•selbernensentine l modderslijk; 2 (Ut) de helseptentrioen <strong>het</strong> noordenserre (VI) broeikas wgiasteeltsfeer milieuknngsibbe (Lb) jonge aanplant @G: cippetasideland land met een ondiepe grondwaterspiegel,tgv hoogland *sytland @OF: sidesidelinge (VI) / zomerdijk; 2 afvoerkanaal; Jzijdwendesidelsloot wegsloot, bermslootsiek waterstroompje *sik. zijgsien (Terschelling) smalle ontwatenngssloot*sjaan. keensiepelhout lijsterbessiertuin pronktuin bij welgestelde boerenhoven e<strong>nl</strong>andgoederen, met elementen als een fontein,volière. oranjene. laan, watergrot, berceau,kabinet, colonne, parterre, sterrebos. boomgaard,graskom, speelhuis, prieel. De oude stijlwas de Franse (formele stijl, geometrische siertuin), e<strong>nl</strong>ater kwamen meer siertumen in een meervloeiende Engelse stijl (<strong>landschap</strong>sstijl). Siertuinendienden voor pronk en verposing, vgl boerentuin(nut of opbrengst-gericht) *prayeelsifon slootduiker voor waterafvoersigat zinkgat, kolk. holtesignatuur kaartteken zoals vermeld i/d legendasijpe zeer smal stroompje met kwelwater *siepsloot(Gr), zijp (Hld)sijpelen doorlekken <strong>van</strong> water door bodemsikkelduin meer of minder migrerend soortduintype met een sikkelvormig grondplan (deopen zijde v/d wind gekeerd) op een onbegroeidemet-stuivende ondergrond, tot 25 m hoogtereikend "hoogduin, barchaansille oppervlaktemaat. stuk akker <strong>van</strong> één dagsploegen *zillesilo ; opslagplaats v kuilvoer in weiland (voederkuil):2 pakhuis ihasilt korrelgroottefractie <strong>van</strong> 16-50 /xmsimpel (mijnb) doodlopende pijlersinderberg (Gld) hoop v metaalslakken (sintels)bij ijzeroerwinning in beekdalen vrijgekomen,vgl slakkenhoopsingel 1 buitenmuur of weg langs de buitenzijdev/e stad; 2 ringgracht *stadswerf; 3 (viss) metstrandkeien bedekte plaats als droogsingel; 4windschut v bomen en struiken, ihb een rondlopendeafsluiting v/e akker, bestaande uit akkermaalshout;5 smalle, lange open ruimte tussenbospercelensingelgrond zand- en kiezelbank in vaarwater"singelssinnebeek stortbeek met schuimend en kolkendwater *torrentsintel 1 metaalslak; 2 uitgebrand stuk steenkool*s!aksint-Elmusvuur vrij zeldzaam natuurverschijnseldat zich in donkere nachten voordoet als eenzwak lichtverschijnsel aan puntige voorwerpen(sproei-ontlading), soms zo sterk dat voorwerpenmet een lichtglans omzoomd wordensinter afzetting v kalk of kiezelzuur uit bronwatersinterklaasweer karakteristiek winterweer metmotregen, enkele graden boven <strong>het</strong> vriespuntsinus golf beschouwd als zeeboezem of inhamsit zetel, hoofdstadsiter heuvelflank *slede. sitesituering locatiekeuze v/e nederzetting waarbij devroeg-middeleeuwse bewoningsfactoren relatiefingeschat kunnen worden in verhouding: waterbouwland-weiland-brandstof-bouwmateriaalals10-5-3-3-1 (Chnstholm)situatiemeting landmeetkundige opmeting terbepaling v/d onderlinge ligging v terrein-elementensjaan (Wieringen) ontwateringssloot •keen. siensjillan (Frl) bouwland (zaadland)skern (Frl) mest, modder @OF: skaemeskiersan (Frl) loodzand in podzolprofiel *schierzandslaak l plaats waar de zee bij onstuimig weereffen en stil is, ookwel slecht (ondiep) water; 2wetering *vüetslaan water uit de polder lozenslaapakker braaklandslaapstad forenzenplaatsslachte / oeverversterking; 2 binnendijkslader zandige hoogte in moerassig terrein *donk@slat+haarslag 1 met-verharde wagenweg door de duinen; 2weg door velden; 3 stuk land dat aan iemandwordt toegewezen: hoefslag, dijkslag *weer. zelg;100