O u d e r sOuderparticipatieBert Wag<strong>en</strong>dorpHet is maar te hop<strong>en</strong> dat voldo<strong>en</strong>de ouders de oproep van ministerVan Bijsterveldt om meer te participer<strong>en</strong> in het onderwijs van hunkind in de wind slaan. Wanneer vaders <strong>en</strong> moeders zich straks massaalmeld<strong>en</strong> om te gaan voorlez<strong>en</strong> of op luiz<strong>en</strong> te controler<strong>en</strong>, zijn deproblem<strong>en</strong> niet te overzi<strong>en</strong>. Helemaal wanneer alle tweeverdi<strong>en</strong>ers,net als de minister zelf, ook nog e<strong>en</strong>s voorleesmoeders gaan inhur<strong>en</strong>om zo van hun betrokk<strong>en</strong>heid blijk te gev<strong>en</strong>.Dat wordt dus e<strong>en</strong> chaos. Zul je zi<strong>en</strong> dat er binn<strong>en</strong> de kortste ker<strong>en</strong>weer e<strong>en</strong> nieuwe managem<strong>en</strong>tlaag ontstaat om ouders in te rooster<strong>en</strong>,te zorg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> geolied systeem van invalvoorleesmoeders ingeval van ziekte van de vaste kracht<strong>en</strong>, de inkoop van luiz<strong>en</strong>kamm<strong>en</strong>te coördiner<strong>en</strong> <strong>en</strong> toe te zi<strong>en</strong> op de bouw van voldo<strong>en</strong>de parkeergeleg<strong>en</strong>heidvoor de ti<strong>en</strong>tall<strong>en</strong> babboebikes van de rek<strong>en</strong>vaders.Mijn opa was hoofd van e<strong>en</strong> basisschool. Hij had weinig behoefteaan ouderparticipatie. Ook de ouders zelf verlangd<strong>en</strong> niet naar meerinbr<strong>en</strong>g. Hooguit ging<strong>en</strong> er e<strong>en</strong> paar participer<strong>en</strong>de ouders mee methet schoolreisje, maar daar bleef het godzijdank bij. Want van de kinder<strong>en</strong>hoefde het ook niet, ouderparticipatie. Je moeder die voorinde klas zat voor te lez<strong>en</strong> was destijds de absolute nachtmerrie van elkHet hele woordjongetje of meisje.Ouderparticipatie was kortom zalig onbek<strong>en</strong>d.Mijn opa vond dat ouders zich nietouderparticipatie wasnog zalig onbek<strong>en</strong>dmoest<strong>en</strong> bemoei<strong>en</strong> met ding<strong>en</strong> waar zege<strong>en</strong> verstand van hadd<strong>en</strong>, zoals gedeg<strong>en</strong> onderwijs. Als er moestword<strong>en</strong> voorgelez<strong>en</strong> deed hij dat zelf wel; hij zat niet te wacht<strong>en</strong> ophet gestotter van de vrouw van de slager die ev<strong>en</strong>De jong<strong>en</strong>s van Bontekoe kwam verkracht<strong>en</strong>.E<strong>en</strong>maal per schooljaar kwam hij bij de ouderslangs om h<strong>en</strong> te vertell<strong>en</strong> hoe het er met hunkind voor stond <strong>en</strong> hoe hij daar krachtig verbeteringin ging aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, <strong>en</strong> dat was dat. Vroegerwas alles slechter, maar de tijd had één voordeel:de verantwoordelijkhed<strong>en</strong> war<strong>en</strong> overzichtelijkverdeeld <strong>en</strong> dat gaf e<strong>en</strong> hoop duidelijkheid.belev<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> op school, verhal<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> <strong>en</strong> ‘discussiër<strong>en</strong> over maatschappelijkethema’s’.Ik b<strong>en</strong> zo ongelooflijk blij dat ik ge<strong>en</strong> kind meer b<strong>en</strong>. Kom je thuis vanschool, helemaal suf-voorgelez<strong>en</strong> door de horde voorleesmoeders <strong>en</strong>zes keer ontluisd, blijkt je eig<strong>en</strong> mams naar Van Bijsterveldt te hebb<strong>en</strong>geluisterd: vierde vakantie opgeofferd om snipperdag<strong>en</strong> over te houd<strong>en</strong><strong>en</strong> met je te discussiër<strong>en</strong> over maatschappelijke thema’s.Bijna nerg<strong>en</strong>s ter wereld is de ouderparticipatie in het onderwijs zohoog als bij ons. Kinder<strong>en</strong> in Nederland lijd<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s mij eerderaan overopvoeding dan dat ze nóg meer opvoeding zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong>ondergaan. Uit onderzoek blijkt dat ouders meer tijd dan ooit bested<strong>en</strong>aan hun nageslacht. E<strong>en</strong> campagne ‘Bemoei je wat minder met jekinder<strong>en</strong>’ zou ge<strong>en</strong> kwaad kunn<strong>en</strong>.De oproep van Van Bijsterveldt loopt vooruit op de tijd dat er zodrastisch moet word<strong>en</strong> bezuinigd op onderwijs dat dit geheel doorde ouders zal moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingevuld. Of hij is bedoeld voor dekleine groep lamzakk<strong>en</strong> die inderdaad lak heeft aan de school of deopvoeding van hun kinder<strong>en</strong>. Voor beide gevall<strong>en</strong> geldt: zeg dat dangewoon.Bert Wag<strong>en</strong>dorp is columnist van de VolkskrantDe column is met toestemming overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> uit de Volkskantvan 1 december 2011Fotografie: Rik Brussel, TopPix Photo & DesignIn haar brief aan de Kamer roept Van Bijsterveldtniet alle<strong>en</strong> op tot meer betrokk<strong>en</strong>heid bij deschool. <strong>Ouders</strong> moet<strong>en</strong> ook meer prioriteit legg<strong>en</strong>bij ‘de opvoeding <strong>en</strong> overdracht van waard<strong>en</strong><strong>en</strong> norm<strong>en</strong>’. Ze moet<strong>en</strong> de schoolprestatiesvan hun kinder<strong>en</strong> in de gat<strong>en</strong> houd<strong>en</strong>, help<strong>en</strong> bijhet kiez<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> beroep, ook thuis doorgaanmet voorlez<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong> gezellig doorprat<strong>en</strong> over de6M E N S E N K I N D E R E N 131 maart 2012
o u d e r sContact<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong>ouders <strong>en</strong> schoolAndre WeijersContact<strong>en</strong> <strong>en</strong> afstemming tuss<strong>en</strong> schol<strong>en</strong> <strong>en</strong> ouders word<strong>en</strong> steeds ess<strong>en</strong>tiëler. Rec<strong>en</strong>te discussies gaan over de vraagwie verantwoordelijk zijn voor de opvoeding van kinder<strong>en</strong>. Opvoed<strong>en</strong> is steeds minder e<strong>en</strong> zaak van ouders alle<strong>en</strong>. Vanschol<strong>en</strong> wordt verwacht mee te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> de overheid wordt str<strong>en</strong>ger. Schol<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> in to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de mate e<strong>en</strong> rol inde opvoeding. Daarom is er meer pedagogische afstemming tuss<strong>en</strong> gezin <strong>en</strong> school nodig. Het lijkt erop dat we nietlanger om e<strong>en</strong> nieuwe vorm van oudercontact<strong>en</strong> he<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> vorm waarin de gezam<strong>en</strong>lijke verantwoordelijkheidhet uitgangspunt is.Als groepsleiders contact hebb<strong>en</strong> met ouders over schoolse zak<strong>en</strong>hebb<strong>en</strong> deze e<strong>en</strong> tweeledig doel. Constructieve <strong>en</strong> professionelegesprekk<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> inhoudelijk <strong>en</strong> e<strong>en</strong> relationeel doel.Jacques van Rossum, wet<strong>en</strong>schapper <strong>en</strong> onderzoeker, zegt over hetinhoudelijk deel: ‘Voer je tak<strong>en</strong> als groepsleider uit, dan komt hetbeoogde resultaat vanzelf.’ Je tak<strong>en</strong> zijn: het overdrag<strong>en</strong> van inhoudelijkek<strong>en</strong>nis, in e<strong>en</strong> prettige <strong>en</strong> gelijkwaardige sfeer voor ouders <strong>en</strong>groepsleiders <strong>en</strong> met materiaal dat zichtbaar maakt hoe het leer- <strong>en</strong>ontwikkelproces van het kind verlop<strong>en</strong> is met daarbij de behaalderesultat<strong>en</strong>. 1Leo Buscaglia 2 verwoordt in zijn gedicht ‘Luister<strong>en</strong>’ wat hij met hetrelationele doel voor og<strong>en</strong> heeft:niet of je deze k<strong>en</strong>t of gebruikt, de vraag is welke je vooral gebruikt<strong>en</strong> welke niet voldo<strong>en</strong>de zichtbaar is in jouw oudercontact<strong>en</strong>.Groepsleiders gev<strong>en</strong> vaak aan dat ze bek<strong>en</strong>d zijn met de bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong>,maar zijn zich niet altijd bewust van de effect<strong>en</strong> ervan. Het maaktin het contact uit of je heel kritisch naar ouders kijkt, of juist gelijkwaardig.Of de ouders écht welkom zijn of dat jij vooral jouw ei kwijtwilt. Of je de leiding neemt of vooral de ouders volgt. Gebruik debouwst<strong>en</strong><strong>en</strong> in je voorbereiding <strong>en</strong> achteraf als reflectiemiddel. ‘Hetis mooi om vanaf nu de bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong> bewuster in te zett<strong>en</strong>, want elkebouwste<strong>en</strong> k<strong>en</strong>t zijn waarde,’ is dan ook dikwijls hun conclusie.(Zie het kader met de ‘bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong>’ op pagina 9).Als ik je vraag naar mij te luister<strong>en</strong> <strong>en</strong> jij begint mij adviez<strong>en</strong>te gev<strong>en</strong>,Dan doe je niet wat ik je vraag.Als ik je vraag naar mij te luister<strong>en</strong> <strong>en</strong> jij begint mij te vertell<strong>en</strong>,waarom ik iets niet zo moet voel<strong>en</strong>, als ik voel, danneem jij mijn gevoel<strong>en</strong>s niet serieus.Als ik je vraag naar mij te luister<strong>en</strong> <strong>en</strong> jij d<strong>en</strong>kt dat jij ietsmoet do<strong>en</strong> om mijn problem<strong>en</strong> op te loss<strong>en</strong>, dan laat je mijin de steek, hoe vreemd dat ook mag lijk<strong>en</strong>.Dus, alsjeblieft, luister alle<strong>en</strong> maar naar me <strong>en</strong> probeer mete begrijp<strong>en</strong>.En als je wilt prat<strong>en</strong>, wacht dan ev<strong>en</strong> <strong>en</strong> ik beloof je dat ikop mijn beurt naar jou zal luister<strong>en</strong>.Kwaliteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> obstakelsOp studiedag<strong>en</strong> over oudercontact<strong>en</strong> doe ik vaak de volg<strong>en</strong>de activiteitmet d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, del<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitwissel<strong>en</strong>: ‘Neem e<strong>en</strong> rood <strong>en</strong> e<strong>en</strong> gro<strong>en</strong>blad voor je. Schrijf op het gro<strong>en</strong>e blad (doe alsof het e<strong>en</strong> gro<strong>en</strong>e matis, waar je op kunt staan) alles waar je tevred<strong>en</strong> over b<strong>en</strong>t in jouwrelatie met ouders. Zet op het rode blad (mat) wat er tuss<strong>en</strong> jou <strong>en</strong> deouders verbeterd kan word<strong>en</strong>, wat staat er tuss<strong>en</strong> jou <strong>en</strong> de oudersin?’Eerst zelf d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, daarna del<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> collega uit jouw bouw,daarna met e<strong>en</strong> koppel uit e<strong>en</strong> andere bouw <strong>en</strong> t<strong>en</strong>slotte besprek<strong>en</strong>we het c<strong>en</strong>traal door de belangrijkste k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>en</strong> de grootsteobstakels te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong>. Zo krijg<strong>en</strong> we e<strong>en</strong> beeld waar het team zijnaandacht <strong>en</strong> prioriteit op wil richt<strong>en</strong>.Neg<strong>en</strong> bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong>Als het gaat om het communicatieve gedeelte van oudercontact<strong>en</strong>,gebruik ik neg<strong>en</strong> bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong>. Ze zijn van ess<strong>en</strong>tieel belang in hetcontact mak<strong>en</strong> met ouders <strong>en</strong> vorm<strong>en</strong> zo e<strong>en</strong> fundam<strong>en</strong>t. De vraag isDe mythe van het gelukkige kind‘Afstemming is e<strong>en</strong> ess<strong>en</strong>tieel onderdeel in oudercontact<strong>en</strong>,’ staat erin het begin vandit artikel. Maar wat ligt er aan de afstemming van dit contact t<strong>en</strong>grondslag? Kijk<strong>en</strong> ouders <strong>en</strong> groepsleiders op dezelfde manier naarde ontwikkeling <strong>en</strong> het leerproces van kinder<strong>en</strong>? En waarom geefthet contact mak<strong>en</strong> met ouders soms spanning<strong>en</strong> <strong>en</strong> conflict<strong>en</strong>?<strong>Ouders</strong> zijn primair betrokk<strong>en</strong> bij hun kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> gelov<strong>en</strong> in de mythevan het gelukkige kind. Ze d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>: ‘Ik heb (ge<strong>en</strong>) succes <strong>en</strong> wil datmijn kind dat ook (wel) krijgt. De school heeft de expertise om mijnkind ‘gelukkig’ te mak<strong>en</strong> (het lev<strong>en</strong> is maakbaar, alles ik te koop!).’Ze zi<strong>en</strong> de ontwikkeling van hun kind als e<strong>en</strong> constante, strakke lijnnaar bov<strong>en</strong> <strong>en</strong> verget<strong>en</strong> dat het lev<strong>en</strong> van hun kind dezelfde gang zalmoet<strong>en</strong> gaan als hún lev<strong>en</strong>, namelijk van onbewust onbekwaam, viabewust onbekwaam <strong>en</strong> bewust bekwaam naar onbewust bekwaam.Ik zal het voorbeeld gev<strong>en</strong> van de manier waarop wij bijna allemaalhebb<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> zwemm<strong>en</strong>. We wist<strong>en</strong> niet waar we aan begonn<strong>en</strong>, deM E N S E N K I N D E R E N 131 maart 20127