Ouders en schOOl

Feest in Amsterdam? Ad BoesIn het voorwoord van de ‘Kwaliteitswijzer Basisonderwijs Amsterdam’ (december 2011)staat dat de eerste kwaliteitswijzer door schoolbesturen van de bijzondere scholenen de gemeente Amsterdam met trots wordt gepresenteerd. Er zou, zo wordt gesteld,behoefte zijn aan een eerlijke vergelijking van de kwaliteit van het onderwijs per school.Het instrument kwaliteitswijzer maakt het mogelijk om resultaten van scholen met eenvergelijkbare leerlingenpopulatie vast te stellen. Het streven is erop gericht dat in 2014geen enkele Amsterdamse school meer als zwak wordt beoordeeld. Ook moeten scholendie voldoende presteren worden geprikkeld om het maximale uit elk kind te halen.‘Goed is namelijk niet goed genoeg als er meer uit te halen is’.Meer van hetzelfdeVoor mij ligt een brochure van zestig pagina’s met daarin van alleAmsterdamse basisscholen gegevens over vorderingen. Zou men inAmsterdam eigen opvattingen hebben die bijvoorbeeld afwijken vandie van de onderwijsinspectie? Dat blijkt niet het geval. Wie verderkijkt dan het voorwoord ziet al gauw dat Amsterdam de landelijkeonderwijspolitiek volgt, zo niet, daarop vooruit loopt. De kwaliteitswijzeris dan ook letterlijk meer van hetzelfde.De brochure bevat alleen cijfermatige gegevens. Ze hebben betrekkingop de beoordeling door de inspectie over de laatste drie jaren, opkenmerken van kinderen, op rendement in het voortgezet onderwijsin het licht van het advies in het basisonderwijs, op de eindopbrengstenvan wie naar praktijkonderwijs/LWOO, vmbo en havo-vwo gaan,op de cito-eindtoets (ruwe en gecorrigeerd) en op de tussentijdsopbrengstenop zes gebieden.In gesprekIk vraag Pieter van Schie, directeur van jenaplanschool De Zevensprongin Amsterdam, voor een gesprek over de kwaliteitswijzer. Hijneemt contact op met Bas Moll, de directeur van de Anne Frank Montessorischool,die graag meedoet. En zo buigen we ons samen overde tekst van de brochure.De eerste vraag is meteen de belangrijkste. Hebben we hier met eengewenste ontwikkeling te doen? Mijn gesprekspartners zijn het er snelover eens, dat is niet zo. We hebben niet te maken met een authentiekAmsterdams geluid, maar met een lokale uitwerking van wat eldersal veel eerder is bedacht. ‘Elders’, niet in Den Haag of Utrecht waarhet kabinet en de inspectie beleid bedenken en dat uitvoeren, maar inEngeland en de Verenigde Staten. Daar zijn methodieken ontwikkeldén ingevoerd die het mogelijk zouden maken om uitspraken te doenover de vorderingen van kinderen én tegelijkertijd ook over de schoolals geheel. De vakgebieden die daarvoor in aanmerking komen zijn- driemaal raden - rekenen en taal. Na tien jaar worden we door critici,die aanvankelijk van harte meededen, gewaarschuwd. De smallefocus van het onderzoek naar kwaliteit heeft geleid tot verschralingvan het onderwijsaanbod. Een uitbreiding van de tijd aan die vakkenbesteed leidt niet automatisch tot betere scores. Als daarvan al sprakeis, bestaat er twijfel over de betrouwbaarheid van de uitkomsten vanhet onderzoek, zo melden Amerikaanse critici.Ook in Amsterdam worden belangrijke delen van het voorgeschrevencurriculum, uitlopend op een batterij toetsen, genegeerd. Alleen wathard gemeten kan worden telt. Zo ontbreekt maar liefst meer dan dehelft van wat op het gebied van taalonderwijs is voorgeschreven. Nietomdat het ontbrekende onbelangrijk zou zijn, maar omdat daarvoorgeen toetsen beschikbaar zijn. Dat betekent onder meer dat wereldoriëntatiein het jenaplanonderwijs en kosmische opvoeding in hetmontessorionderwijs geen aandacht krijgen. Ze kennen geen onderwijsinhoudelijkeordening, noch een strikte koppeling van leerstof enleerjaar.De inspectie hanteert vier categorieën scholen. Op drie daarvan wordteen correctie toegepast. In Amsterdam zijn het er vijf. Beide zijn tegrofmazig. Het maakt veel uit of een school net of ruim in een van degroepen terecht komt. Het kan aantrekkelijk zijn om met een kleineen al of niet manipulatieve bijstelling van de gegevens in een anderegroep terecht te komen, waardoor het oordeel ‘zwak’ kan wordenomzeild.Waarom toch deze aanvechtbare werkwijze? Omdat is gekozen vooreen werkwijze waarbij scholen onderling worden vergeleken.DroombeeldDe CITO-eindtoets neemt ook in het Amsterdamse onderzoek naarkwaliteit een belangrijke plaats in. Met een begin- en eindscore zouM E N S E N K I N D E R E N 131 maart 201221