2011-2 - Vrienden van Blijdorp

Vriendennieuws2/2011 Nieuws uit Blijdorp 6 Een gigantische klus 17Koud bloed:Een ei hoort er bij 22

Vicks - foto: Peter van NordeE V E N B I J P R A T E NBeste Vriendinnen en Vrienden,Het zonnetje schijnt, de kleine Vicks is naar buiten, er zijn weer volop jonge dieren te bewonderen.Kortom, een prachtig periode voor een bezoekje aan de Diergaarde.De Algemene Ledenvergadering was dit jaar wel heel speciaal. U verwelkomde MarianneNichting en Bart Noordegraaf als nieuwe leden van het bestuur. Verder is bepaald datwij in 2012 Blijdorp financieel gaan ondersteunen bij het inrichten van het Aziëhuis metverblijven voor Aziatische reptielen. En als klap op de vuurpijl bracht de Vriendenveilingeen bedrag van € 1600,- op. Een applaus voor uzelf!Ons onvolprezen promotieteam liet ook weer van zich spreken. Dankzij de nieuwe vrijwilligershebben ze een tweede winkel geopend, de Vriendenshop in de Rivièrahal, bij deingang van het restaurant. Voortaan kunt onder alle weersomstandigheden rustig bijons shoppen. Ons promotieteam staat voor u klaar!I N H O U DVriendennieuws 2/2011Even bijpraten 2ALV 2011 en Vriendenveiling 3Nieuws uit Blijdorp 6Opening wasberenverblijf 9Rotterdamse rotstuin 10We zijn dit jaar dus alweer aardig op dreef. En dan hebben we het nog niet eens gehadover het reisprogramma. Wanneer u dit leest zijn we zo’n beetje op de helft. U kunt zichnog aanmelden voor de reizen naar Hannover en Dortmund. Later dit jaar volgt dan nogde najaarsexcursie. Wilt u altijd op de hoogte zijn van de verenigingsactiviteiten? Checkdan regelmatig onze website: www.vriendenvanblijdorp.nlHet hoogtepunt van het jaar wordt natuurlijk de opening van het nieuwe wasberenverblijfop 25 juni. Ik hoop u daar allemaal te mogen verwelkomen.U ziet, we zijn een springlevende vereniging die er helemaal klaar voor is om Blijdorpnog mooier te maken. Samen met u maken wij daadwerkelijk het verschil!Marcel Kreuger,Voorzitter.NIEUWE VRIENDENSHOPExcursie naar ZOO Dortmund 12Lijn 13 13Zootjesmarkt 13Geschenk 2012 14Verslag Vriendenreis ZOOMErlebniswelt Gelsenkirchen 16Een gigantische klus 17Weekendexcursie ZOO Hannover 19Het geheim van de lemmingen 20Een ei hoort erbij 22Mutaties in de Diergaarde 23Agenda / Colofon 242 | Vriendennieuws 2 | 2011

ALGEMENE LEDENVERGADERINGOP ZATERDAG 16 APRIL 2011voor de Vriendenwinkel van € 5,- ontvangen.Het vriendenproject 2011, hetnieuwe verblijf voor de wasberen, wordtzaterdag 25 juni 2011 geopend. De bouwis uitgesteld door de geboorte van Vicks,het ijsbeertje.Peter Biesta toonde de foto’s die een goedbeeld gaven van de hoogtepunten van allereizen in 2010. Er zijn maar liefst 335 boekingenbinnengekomen. Tot slot presenteerdePeter het reisprogramma voor hetkomend jaar. Houd de berichtgeving bijwant het belooft weer een mooi seizoente worden.ALV - foto: Trudy BiestaNatuurlijk werd de vergadering weer drukbezocht door ruim 250 ledenen introducés.Voorzitter Marcel Kreuger opende de vergaderingen heette alle aanwezigen vanharte welkom op de 48e algemene ledenvergadering.De aanwezige ereleden dedames Groenhorst en Swaep, de heer enmevrouw Gerritse en de heren Slijkoort,Van der Lugt, Liefbroer, Wouterse en DeGraaf werden begroet. Ook Marc Damen(directeur Diergaarde Blijdorp) werd hartelijkwelkom geheten.Het officiële gedeelte werd soepeltjes enmet gepaste humor afgehandeld. De notulengaven geen aanleiding tot vragen enwerden goedgekeurd – weer goed gedaanSylvia!Traditiegetrouw presenteerde secretarisKoos van Leeuwen het jaarverslag visueel,waarbij alle hoogtepunten nog eens derevue passeerden. Minpuntje was dat hetaantal leden is in 2010 helaas opnieuw isgedaald (van 5.558 naar 5.388 leden).Koos roept dan ook iedereen op eennieuw lid aan te brengen. Als stimulans isde actie ‘leden werven leden’ van start gegaan,waarbij leden voor ieder nieuw liddat wordt aangebracht een cadeaubonPenningmeester Arie Bos gaf aan dat ereen verschil is tussen de begroting en derealisatie van het verenigingsjaar 2010.Dit wordt met name veroorzaakt door:een toename van het aantal facturen vanuitBlijdorp voor diensten die voorheenniet in rekening werden gebracht. Door debezuinigingen is Blijdorp genoodzaaktbepaalde kosten nu door te berekenen:de bouw van een nieuwe website; PINmogelijkheidin de winkels; kleding voorde nieuwe promotieleden en de bouw vande nieuwe website.Recent heeft onze vereniging een 2e winkelin gebruik genomen (tussen terraszaalen Rivièrahal). De exploitatie hiervan isnog niet in de begroting 2011 meegenomen.De ledenvergadering gaat akkoordmet het voorstel om minimumcontributievoor 2012 te verhogen naar 41 euro. Onzevereniging bankiert inmiddels ook groenbij Triodos en ASN bank.Op 28-02-2011 is de financiële administratiedoor de kascontrolecommissie gecontroleerd.De heer Kouwenhoven treedt af als voorzitter.Mevrouw Matheij was lid en wordtvoorzitter. De heer Van Vuuren was lid enALV - foto: Trudy Biesta

Tekst: Theo van de Veldeblijft lid. Mevrouw Van Bokhoven was reserveliden wordt lid. Mevrouw Gelensmeldt zich aan als reservelid. En…we zijnweer compleet!Cees van Vessem heeft om persoonlijkeredenen zijn bestuursfunctie in 2010 moetenneerleggen. De voorzitter bedankt deleden van de kerngroep hartelijk voor dewijze waarop zij de taken van Cees vanVessem hebben overgenomen. MarianneNichting geeft aan dat in 2010 een goedeomzet is gedraaid. Er zijn 18 nieuwe promotieledenverwelkomd, die via de rondleidersorganisatieeen cursus over Blijdorphebben gevolgd. Er is weer een 2e winkelgeopend. Er wordt ook hard gewerkt aaneen webwinkel, zodat we ook online promotieartikelenkunnen verkopen. MarcelKreuger merkt op dat de vereniging inmiddels50 promotieleden telt. Verder bestaatde afdeling Reizen uit tweeenthousiaste vrijwilligers. Ook de zevenredactieleden van Vriendennieuws spannenzich met veel enthousiasme in om uop de hoogte te houden van de ontwikkelingenin Diergaarde Blijdorp, zowel opdieren- als botanisch gebied. Namens devereniging bedankt hij alle vrijwilligersvoor het vele werk dat ook in het afgelopenjaar weer is verzet. Dit wordt door alleaanwezigen met luid applaus onderstreept.Naast Cees van Vessem heeft ook TimoKanniainen zijn bestuursfunctie in 2010moeten neerleggen. Toch zijn we er in geslaagdveel plannen uit het project TROTSte realiseren. De infokar is gemaakt enwordt op specifieke momenten ingezet.De bebording is vernieuwd. Naast de winkelis een plattegrond te vinden metdaarop alle Vriendenprojecten. We hebbeneen nieuwe website en maken gebruikvan twitter: @Blijdorpvriend. Tot slot wordenpersonen die hun abonnement opzeggenactief benaderd voor eenlidmaatschap van de vereniging. Wijmogen trots zijn op het bereikte resultaat!Sylvia Visser-Noordijk en Peter Biesta hebbenzich herkiesbaar gesteld en zijn doorde vergadering voor een nieuwe termijnbenoemd. Marianne Nichting uit de kerngroepwerd benoemd tot bestuurslid encoördinator Vriendenwinkel. Bart Noordegraafis benoemd tot bestuurslid met alsaandachtsgebied externe communicatieen PR. De vergadering ging akkoord metdeze voorstellen.Blijdorp-directeur Marc Damen legde ookdit jaar weer de keuze voor een Vriendenprojectvoor. De keuze was:1. Aziatisch dorpsplein met een doorloopvolièrevoor rijstvogels (naast de tijgers);2. Verouderde reptielenverblijven in deRivièrahal voor dieren die horen in hetContinent Azië versneld afbreken enonderbrengen in het Aziëhuis, TamanIndah of de vleermuisgrot.De voorkeur van Blijdorp ging duidelijknaar optie 2: de energieverslindende Rivièrahal.Door de reptielen versneld te verhuizennaar andere onderkomens, kanveel op energiekosten worden bespaard.Op de vraag of de besparing inderdaad zogroot is (het Aziëhuis moet immers ookworden verwarmd), antwoordde Marc datde nieuwe onderkomens beter worden geïsoleerden individueel ingeregeld kunnenworden. De temperatuur van de openbareruimte wordt dan niet mee verwarmd. Detoch wel iets sturende grap dat de huidigeRivièrahal bijdraagt aan een verhogingvan de temperatuur in de hele wijk metdrie graden, wordt hem vergeven. Wat debestemming wordt van de vrijkomenderuimtes in de Rivièrahal is nog niet bekend.De vergadering koos – met eenruime meerderheid - voor optie 2: koudbloedigen.Marc Damen beloofde na dezomervakantie te zullen starten, zodat deopening direct na de ALV van 2012 kanplaatsvinden. Wat de nieuwe verblijvengaan kosten wordt nog berekend, maarhet beschikbare bedrag van ons is in iedergeval gemaximeerd op € 100.000,-.Geheel volgens traditie, had mevrouwAnneke Oberman een hartelijk dankwoordvoor het bestuur en alle vrijwilligers. VoorzitterMarcel Kreuger bedankte alle aanwezigenvoor hun komst en inbreng ensloot om 11.55 uur de vergadering.De aanwezigen werden na afloop van deALV door Marc Damen bijgepraat overpasgeboren pelikanen, een jong giertje, deaanpassingen in het Azië-continent en hetaardbeikikkertje.4 | Vriendennieuws 2 | 2011ALV - foto: Trudy Biesta

VeilingDe ledendag werd afgesloten met de allereersteVriendenveiling in de geschiedenis,waarvan de opbrengst volledig ten goedezal komen aan het jubileumproject 2013.Koos van Leeuwen overtrof zichzelf als veilingmeester.De artikelen die varieerdenvan een plattegrondje uit 1957, de wenkbrauwenvan Ton Dorresteijn tot een opblaaszebrain een big bag. Koos:“Sorrymensen maar ik heb ook geen flauw ideehoe het er uitziet. Ik zet het in op € 5!” Degelukkige mevrouw die dacht voor haarkleinkind een leuk speelgoed beestje tehebben gekocht voor €8 moest even slikkentoen hem thuis opblies (zie foto) ...En het mooiste was dat al deze spullen€ 1600,- hebben opgeleverd!Vriendenveiling - foto: Joost HubeekInfo: Sylvia Visser-NoordijkOpblaaszebra voor de Vriendenveiling - foto: Joop en Lia Maissan5 | Vriendennieuws 2 | 2011

Blijdorp NVicks - foto: Peter van NordeI E U W S Tekst: Gerda NijssenNaar de eerste buitendag van Vicks werd reikhalzend uitgekeken.De belangstelling was dan ook enorm toen eindelijk de grote dag daarwas. Moeder Olinka kiest zelf haar dag uit. Dus bleef het gissen wanneerhet moment aan zou breken. Op een stralende dag was het danzover. Ons ijsberenjong zette haar eerste stappen buiten het veiligewinterhol. Groot was de consternatie toen het gelijk het water in dook.Vicks bleek niet verlegen, onverdroten trad ze haar publiek tegemoet.Moeder week niet van haar of zijn zijde. Het zal nog wel even durenvoor we zeker weten of het om een mannetje of een vrouwtje gaat.Dat is nu eenmaal moeilijk te zien in dit stadium. Aan de plashoudinghoopt men het geslacht af te leiden. Een gehurkte houding duidtop een vrouwtje. Volgens vaste bezoekers is dit de door hen meestwaargenomen houding. De tijd zal het leren.Het groeit in ieder geval als kool. Goedwas te zien dat moeder flink afgevallenwas in de wintermaanden, maar dat haaltze snel weer in. Moeder en kind spelengraag samen. Zeker in het weekend staathet publiek dubbeldik toe te kijken hoe zebuitelend over het perk gaan. Gelukkig is‘de heuvel’ ook weer toegankelijk voor publiek.Het werd wel krap met z’n allen voorde ruit kijken. Er is, in afwachting van derenovatie van de verblijven aldaar, eenvoorlopig pad over de heuvel gemaakt.Azië op de schopJa, het is een verbetering. De paden in hetAzië continent zijn aangepakt. Op dezemanier leidt de loop logischer door het gebieden worden de bezoekers als het wareaan de hand genomen om te voorkomendat ze leuke plekjes overslaan . Een slimmeaanpassing die de bijnaam ‘Ikea route’heeft gekregen. Langs de uilen loop je naarde Amoerpanters en vervolgens duik je viaeen hele nieuwe brug naar de vijver. Doordatde loop van de brug veranderd is, is ernu geen scheiding meer tussen de pelikanenen de kraanvogels. Dat was even wennenvoor de twee vogelsoorten. Depelikanen probeerden wel aan wal te gaanin het gedeelte van de kraanvogels, maardat werd door deze slanke steltlopers metfel gepik voorkomen.In de vijver wordt druk gebroed door deaalscholvers en ook de kraanvogels hebbenzoals ieder jaar een nest gebouwd. Dekroeskoppelikanen hebben een spectaculairnest gebouwd op het eiland. Wekelijkswordt het hoger, de mannetjes blijven takkenaanvoeren die de vrouwtjes kunstigverwerken. Vier vrouwtjes zitten er triomfantelijkbovenop. Ze hebben gezamenlijkéén kuiken zelf uitgebroed. Zoals het eenpelikanenjong betaamt, groeit het razendsnel.Let goed op, want het jong zit achterde vier dames verstopt. De drie jongen diein januari in de opfokruimte uitgebroedwerden, zijn ondertussen teruggeplaatstin de groep. Als je goed kijkt, zie je ze tussende volwassen dieren zwemmen. Ze zijnherkenbaar aan het ontbreken van hetkroeshaar op de kop. Het totale aantal isdaarmee op 17 exemplaren gekomen.Naast de route is ook het verblijf van de Visaya’svernieuwd. Er ligt een lekkerenieuwe laag zand waar de wrattenzwijnenheerlijk in kunnen wroeten. Dat doen zedan ook naar harte lust. Het Azië huis zaleen ware metamorfose ondergaan. Er worden(met uw hulp!) nieuwe verblijven gemaaktvoor bedreigde Aziatische reptielenen er zal aandacht komen voor natuurbehoudprojectendie Blijdorp steunt.Tussen gierenIn het gierenverblijf is de bevolking toegenomen.De maraboes, die in quarantainede winter doorbrachten, zijn met de twee6 | Vriendennieuws 2 | 2011

Kroeskoppelikanen - foto: Peter van Nordevan het oude stel overgebleven vogels verenigd.Dat zorgde voor grote opwinding.De keelzakken waren fel rood opgezwollende eerste dagen ten teken dat er enigestrijd was over wie nu eigenlijk de baaswas in het gebied. Er zijn nu acht maraboes,vier vrouwtjes en vier mannetjes.Het onderscheid is moeilijk te zien, maarhet schijnen echt vier stellen te zijn. Latenwe hopen op nakomelingen. Dat duurtechter nog wel even, want deze dierenparen in de wintermaanden.De gieren hebben voor één nakomelinggezorgd! Binnen een jaar na opening vanons geschenk! De jonge Rüppellsgier zithoog boven in het meest rechtse nachtverblijf.Nu is het nog zoeken waar het zit,maar binnenkort vliegt het met pa enmoe. Ook gieren verkiezen wel eens devrijheid. Groot was de consternatie toen eréén ontsnapt was. Met lekkere hapjeslukte het met veel moeite om het weernaar binnen te lokken.In de wintermaanden is achter de schermeneen hoornraaf uitgebroed. Het is deeerste maanden nog te onderscheiden vande volwassen vogels aan het feit dat dekeelzak nog wit gekleurd is. Deze wordtlangzamerhand net zo knalrood als dievan de ouders.Hermes overledenHelaas is onze Hermes begin april overleden.Dat ging vrij plotseling. Het was welbekend dat hij langzaam maar zeker zwakkerwerd. Hij had, zoals veel oudere katten,chronisch last van zijn nieren. Onder heteten werd hij onwel en onder de ogen vande geschokte bezoekers is hij gestikt in zijnvoer. De tijger werd zestieneneenhalf jaaroud, voor katten een respectabele leeftijd.Velen zullen hem missen.Hermes - foto: Peter van NordeHermes is sinds 17 mei 1996 in Blijdorp enheeft in totaal zes jongen verwekt. Debeelden van de stervende tijger warenconfronterend, voor bezoekers en ook dierverzorgers.Natuurlijk hadden zij liever geziendat Hermes op zijn oude dag in zijnslaap was gestorven. Het is helaas niet anders.Zo gaat het in het leven, ook bij tijgers.7 | Vriendennieuws 2 | 2011

N I E U W SRotonde werd Europees alpine rotstuinZoals in het vorige vriendennieuws al gemeldis de kattenrotonde, na vele velejaren, met de grond gelijk gemaakt. Wiezal daar een traan om laten? De verblijvenwaren dan ook niet meer van deze tijd.In de plaats kwam een rotstuin. Dit is eentijdelijke oplossing. Dit gebied zal samenmet het leeuwenverblijf in de toekomsteen nieuwe bestemming krijgen.Maar voorlopig is dit een mooie oplossing.De botanische afdeling had al lang dewens om haar alpine plantencollectie tetonen aan het publiek. Het havenbedrijfschonk een enorme vracht keien en zo isdit Europees alpine landschapje gerealiseerd.De planten zijn echte zonaanbidders.Daar is op deze plek geen gebrekaan. Dus wat er nu nog wat kaal uitziet,groeit uit tot een alpenweide.ZandwallabiesEven verderop hebben de zandwallabieseen nieuw verblijf gekregen. Van het oudeberenverblijf zijn ze verhuisd naar het gebiednaast de oude ingang waar eerder depoedoes huisden. De nieuwe huisvestingvoldoet aan wallaby eisen. Er zijn drogezonneplekken met zand, holen om in teschuilen voor de regen en struikgewas omje in te verstoppen als je liever schaduwwilt. Dwars door het verblijf loopt een padvoor ons bezoekers. Zo komen we heeldichtbij de dieren. Met Pasen ging hetverblijf open. Althans voor de wallabies,de bezoekers moeten nog even afstandhouden tot iedereen gewend is aan hetnieuwe ruime gebied.De groep bestaat uit een mannetje endiverse vrouwtjes met jongen. Blijdorpheeft op dit moment zelfs de grootstegroep in Europa. Er is een Europees fokprogrammavoor deze diersoort. Dat is ervooral voor het in standhouden van dedierentuinpopulatie.Jonge aardbeikikker - foto: Rob DoolaardAardbeikikkersEen Blijdorp-primeur: voor het eerst is hetin de Rotterdamse Diergaarde gelukt omte kweken met aardbeikikkers. Een volwassenaardbeikikker meet zo’n anderhalvecentimeter, maar een jong is nogmaar acht millimeter ‘groot’. In totaal zijner drie jonge aardbeikikkers in Blijdorp geboren,die (net als de volwassen aardbeikikkers)te zien zijn in de Rivièrahal.Aardbeikikkers behoren tot de pijlgifkikkersen komen oorspronkelijk uit Midden-Amerika (Nicaragua, Costa Rica en Panama).Blijdorp houdt al sinds 2004aardbeikikkers, maar pas nu is het geluktom deze dieren succesvol tot voortplantingte brengen.Met Frits op stapEen paar keer per jaar organiseert de Diergaardespeciale rondleidingen waarmeegeld verzameld wordt om natuurprojectenbuiten Blijdorp te steunen. Ook inapril waren er rondleidingen. Deze keernam ik deel aan de sponsorrondleidingvoor mensapen. Vrijwillig rondleider FritsQuadt leidde ons groepje heel deskundigen vol humor langs een aantal apenverblijven.Hieronder volgt een deel van zijnverhaal.De witneusmeerkatten zitten sinds kortbij de gorilla’s op het apeneiland. Er zijnextra touwen gespannen om ze nog meervluchtroutes te bieden. Het ziet er veel belovenduit, dit samenwoon project. Maarje weet nog niet hoe het verder gaat. Zezijn met z’n drieën: twee vrouwtjes en eenmannetje. Ze worden iedere dag ietsvrijer. Bokito kijkt niet naar ze om. De peuter-gorilla’svinden het wel interessant.8 | Vriendennieuws 2 | 2011

Ze dagen elkaar een beetje uit. Een goedevorm van gedragsverrijking, voor zowel demeerkatten als de gorilla’s.Gorilla’s houden niet van zon. Met zo’nzwarte jas aan krijg je het snel heet. In hettropisch regenwoud gebied waar ze oorspronkelijkvandaan komen, komt de zonnooit tot op de bodem. Vandaar dat zeoverdag graag in de grotten zitten. Daar ishet wat koeler. Of ze zitten in de oude buitenkoepeltegen de betonnen wand aan.In het wild zoeken de vrouwtjes iedereavond een lekkere tak op als slaapplaats.Dat gedrag behouden ze in de Diergaarde,waar ze altijd op een van de plateautjeseen nestje voor de nacht bouwen.De mannetjes slapen op de grond, een takdie zo’n 200 kilo kan dragen is niet zo snelgevonden. De laatste tijd zorgt Annettevoor onrust tijdens de nacht. Ze heeftslaapproblemen en wordt veelvuldig wakker.Zou ze soms slaapwandelen? In iedergeval is dat zeer tegen de zin van Bokitodie de boel graag rustig heeft in de nachtelijkeuren.De avondrondleidingen kunnen dan ookniet meer langs de gorilla’s, want danslaat Bokito helemaal op tilt. De kleintjesmogen alles doen bij de grote pa; knijpen,plagen, stoeien. Tenminste zolang ze hetwitte puntje houden aan het stuitje. Datis een teken dat ze nog niet in de puberteitzitten. Die tijd begint zo rond 8 à 10jaar. Bokito is in maart 15 jaar geworden.Dus hij is aan het eind van zijn eigen puberteit.Van een lange slungel zal hij nu alleennog in de breedte groeien zoals heteen echte zilverrug betaamt. Volgens ingewijdenis een volwassen zilverrug sterkerdan vier volwassen kerels en kan hijzo’n 1.200 kilo tillen. Alles op het eiland zitdan ook met dikke kabels vast. Hij mochthet eens in zijn kop halen om met eenboom te gaan gooien!De zilveren rug van de mannetjes is eenhormonale kwestie. Zodra een mannetjeleider van de groep wordt en hij magparen met de vrouwtjes in zijn groepkleurt de rug van zwart naar zilver.Dus pas na het vertrek van Jango, de oudeBlijdorpman, werd de rug van Bokito langzaamaansteeds witter.Er was ook de afgelopen maanden weerveel te zien en te beleven in de Diergaarde.Hoe gaat het met al het jongespul de komende tijd? Ik ben benieuwd, uook? Vragen staat vrij op ons email adres:info@vriendenvanblijdorp.nlMet dank aan: Frits Quadt en de vrijwilligers uitgavenGorilla en witneusmeerkat - foto: BlijdorpV R I E N D E NWasberen - foto: Yvonne RaaijmakersOPENINGWASBERENVERBLIJF25 juni 2011We verzamelen om 16.00 uur bijhet terras van De LepelaarNa afloop staat er eenhapje/drankje voor u klaar.Vrienden hebben op de aangegeven datum vanaf14.00 uur én op vertoon van hun lidmaatschapskaartvoor het betreffende jaar, gratis toegang totde Diergaarde. Er is niet meer dan één introducéper lid toegestaan.9 | Vriendennieuws 2 | 2011

B O T A N I S C H B L I J D O R PROTTERDAMSE ROTSTUINVoor de invoering van het Masterplan in 1991 was het een van mijnfavoriete plekken in Blijdorp: de rotstuin. Die lag aan de rand vande Diergaarde, ongeveer waar nu het buitenverblijf van de tapirs is.Het was een van de weinige plekken waar je in die tijd de geasfalteerdepaden kon verlaten om een ‘avonturenpad’ te volgen. Wat is erveel veranderd in de afgelopen twintig jaar! De nieuwste aanwinstis een fraaie rotstuin, op het pleintje waar de kattenrotonde stond.Ik ben er heel blij mee! In Zwitserland bezocht ik diverse Alpentuinenom de fraaie planten te bewonderen. Nu hebben we een rotstuin inRotterdam!Aanleg rotstuin - foto: Monique van Leeuwen-MaatOnlangs schonken de Vrienden Blijdorpgeld voor een nieuw wasberenverblijf.Voorwaarde was dat de oude kattenrotondegesloopt zou worden….In de Diergaardewas men daar niet rouwig om; ditverblijf paste echt niet meer in een modernedierentuin. Na de laatste winterlezingop 13 maart door Harald Schmidt,hield deze een dierenquiz. Uiteindelijk bleventwee dierenvrienden over. Dezedames hadden alle vragen goed! Gewapendmet een helm en een grote sloophamerwas aan hen de eer om het eerstestuk van het oude verblijf te slopen. Binnenenkele weken was dit stukje Blijdorpomgetoverd in een heuse rotstuin.Tekst: Monique van Leeuwen-MaatSamenwerkingDe nieuwe rotstuin is gerealiseerd inslechts enkele weken. Nu Blijdorp zo moetbezuinigen is het een extra uitdaging ommet weinig middelen iets fraais neer tezetten. In zeer korte tijd is het hele projectontworpen en aangelegd. Van het HavenbedrijfRotterdam heeft Blijdorp de keiengekregen voor de rotstuin.De hoveniers hebben zich vol enthousiasmeingezet om een stukje Europeesberglandschap in Rotterdam te maken enom de juiste planten te vinden. Je kuntniet makkelijk aan bijzondere soortenkomen. Gelukkig heeft de Diergaarde allerleituinvrienden. De botanische tuinenwerken onderling heel goed samen. Zoheeft Blijdorp van de botanische tuin inUtrecht diverse stekjes en planten gekregen.Dat gaat allemaal met geslotenbeurs. Ook hoveniers die zelf een voorliefdevoor rotsplanten hebben, schonkenzaden en planten.AanpassenDe botanische afdeling wil graag de rotsplantenaan het publiek tonen. Voor veelsoorten is het steeds lastiger om te overlevenin het wild. Leefgebieden van plantenworden verwoest. In de Alpen gebeurt datdoor skiërs, die steeds vaker de piste verlatenen daardoor grote schade toebrengenaan planten. Of toeristen die bloemenplukken. Op die manier is de Edelweiss nagenoeguit zijn natuurlijk omgeving verdwenen.Als je alle bloemen van een plantplukt, kan deze zich niet meer vermeerderenvia zaad. Rotsplanten worden ook Alpieneplanten genoemd. Het gaat daarbijniet alleen om planten uit de Alpen, maarom planten die hoog in de bergen groeien.Naarmate je hoger komt, is het steedsmoeilijker voor de plant om te overleven.De felle wind, de droogte en de grote temperatuurverschillentussen dag en nachtmaken het leven voor een plant zwaar. InKew Gardens, de botanische tuin in Londen,staat een mooie spreuk bij de Alpienekas: “When life is hard, you learn toadept” (Wanneer het leven hard is, leer jeje aan te passen). Dat doen rotsplantendoor heel laag bij de grond te blijven enkleine blaadjes te maken. Zo verdampenze minder vocht. Ze hebben vaak heel felgekleurde, in verhouding grote bloemen.Zo kunnen ze de insecten lokken die voorde bestuiving zorgdragen.Een rotstuin aanleggen is niet een kwestievan zomaar een paar stenen neerleggen.Rotsplanten kunnen niet tegen natte voeten,de grond moet goed gedraineerd zijn.Sommige planten hebben liever nauwelijksgrond onder hun voeten; een spleettussen enkele stenen biedt voldoendehouvast. Langs-sijpelend regenwaterzorgt voor de voeding. Het puin van deoude kattenrotonde is gebruikt als onderlaag.Zo ontstond alvast wat hoogte.10 | Vriendennieuws 2 | 2011

Edelweiss - foto: Koos van leeuwenRotstuin in gebruik - foto: Koos van leeuwenDaarop en ook tussen de keien is speciaalzand gebruikt: Flugsand. Dit is zand metwat kleideeltjes erdoor waardoor er voldoendewater wordt vastgehouden voorde planten en ze ook weer niet te natstaan. Voor het pad is het echter ongeschikt,dus daar moest weer ander zandkomen. Het is ook een kunst om de biotoopzo echt mogelijk te laten lijken. Bovendienmoet je rekening houden met dewensen van de diverse planten: staan zegraag aan de zonzijde of aan de schaduwzijdevan de berg? Tot slot komt de afwerking:kleinere keitjes, grind en split zorgendat het zo echt mogelijk lijkt. Ook dat kunje niet zomaar rondstrooien. Met beleid,om de planten niet te beschadigen, is alleshandmatig aangebracht.Op het moment van schrijven, half april,staan er al wat planten in de rotstuin.Maar in de kassen staan nog allerleikweekpotjes met planten klaar om, als zegroot genoeg zijn, een plekje te krijgen inde rotstuin. Als dit nummer van Vriendennieuwsbij u in de bus ligt, ziet de rotstuiner waarschijnlijk al heel aantrekkelijk uit.Tenminste, als de kinderen dit stukje tuinmet al die spannende rotsen niet als eenspeelplaats gaan gebruiken. Want dangaat er veel van al dat moois verloren.Voor dit artikel sprak ik met de botanistendie het meest betrokken waren bij dit project.Ik vroeg elk van hen om hun meest favorieteplant in deze nieuwe biotoop.Melitta van Bracht (maakte samen metGerard Visser het ontwerp): Salix reticulata.Dit is een kruipend wilgje. Het wordtslechts enkele centimeters hoog en kanmet zijn takken een tapijt vormen. Hetwilgje heeft donkergroene, ronde blaadjesen maakt katjes in het voorjaar.Hans Kuyten (projectbegeleider, was verantwoordelijkvoor de uitvoering): Pinuscembra oftewel Alpen-den. Door zijnhoogte en vorm geeft hij body aan het geheel.De meeste Alpiene planten blijvenerg laag. De Alpen-den maakt een mooiekegelvorm en kan heel hoog worden, totwel 25 meter.Leen Baas (hovenier en kenner/liefhebbervan vaste planten en rotsplanten): Veratrumalbum; een overblijvende plant metwortelstokken waaruit grote, geplooidebladeren komen. De plant kan in de zomertot 1.80 m hoog worden. Hij geeft daarmeehoogte in de rotstuin en bloeit bovendienmet lange stengels vol klokvormige,witte bloemen.André Korteweg (hovenier en kenner/liefhebbervan vaste planten en rotsplanten):Edelweiss (Leontopodium): het meest beroemdeAlpenplantje. We kennen hem allemaalvan naam en van foto’s, maarslechts zelden kun je hem in de natuur tegenkomen.Er zijn tegenwoordig veel gekweektevormen. De Edelweiss heeftonopvallende, crèmekleurige bloemen.Bloemen en blaadjes zijn wollig behaard,als bescherming tegen de kou en tegen ultravioletlicht.Na alle zorgelijke verhalen over alle bezuinigingendie we de afgelopen maandenhoorden, was het een heel positief gesprekmet deze medewerkers van de Diergaarde.Het laat zien hoe het personeel met de bezuinigingenomgaat en probeert Blijdorpzo aantrekkelijk mogelijk te maken metweinig middelen. Gewoon op z’n Rotterdams:“Handen uit de mouwen!”Nb: Gaat u op vakantie naar Zwitserland?Vlakbij Interlaken ligt de Alpentuin‘Schynige Platte’. Je kunt er met een bergtreintjenaartoe. In de tuin kun je alle Alpieneplanten vinden, met de naam erbij.Daarnaast kun je er prachtig wandelen, enkom je alle planten ook nog eens in hetwild tegen; een aanrader!Met dank aan: Melitta van Bracht, Hans Kuyten, Leen Baas en André Korteweg (botanische afdeling Diergaarde Blijdorp)11 | Vriendennieuws 2 | 2011

V R I E N D E NMOOI GELEGEN EN OERDEGELIJKZOMEREXCURSIE NAAR ZOO DORTMUNDZATERDAG 23 JULI 2011Tekst: Peter BiestaOp zaterdag 23 juli 2011 organiseertde Vereniging Vrienden vanBlijdorp de zomerexcursie naarde dierentuin van Dortmund inDuitsland. Een klassieker!Zoo DortmundIn 1953 begonnen als een ‘Heimtierpark’.Later kwam een specialisatie in Zuid-Amerikaansedieren. Zij kregen wereldfaammet de fok van reuzenmiereneters, tamandua’sen Zuid-Amerikaanse reuzenotters.Er is zelfs een speciaal otterhuis eneen miereneterhuis voor hen geopend.Mocht het weer toch wat minder zijn, erzijn nog vier andere ‘dierenhuizen’ te bezoeken.Bijzonder in Dortmund:- Zuid-Amerikaanse reuzenotters in eenspeciaal otterhuis;- Tamandua’s en reuzenmiereneters inhet ‘Tamandua-Haus’;- Het ‘Amazonas-Haus’;- Orang-oetans in het ‘RegenwaldhausRumah Hutan’.Zoo Dortmund is een klassieke Duitsetuin. Niet zo spectaculair als Zoo Hannover,maar welgelegen in een mooi parklandschapmet een oud boombestand eneen prettig thuis voor 1.500 dieren in 230soorten. Meer informatie? Kijk ophttp://www.zoo.dortmund.de .Voor de Vrienden en Vriendinnen die ietsminder goed uit de voeten kunnen: geenserieus probleem! Zoo Dortmund is weleen ietsje heuvelachtig, maar het is geen´bergtuin´. Kortom, wie gaat er mee?Zoals bij alle verre dagtochten is ook dezereis bijna geheel inclusief. Wij maken opde heenweg een stop bij het AC restaurantte Zevenaar voor koffie en vlaai. Opde terugweg hebben we een 3-gangendinerin restaurant Darthuizen te Leersum.De volgende punten zijn voor u vanbelangMaximaal aantal deelnemers is 115 (twee58-persoonsbussen). Bij een sterk afwijkendaantal deelnemers kan een anderbustype ingezet worden. Vergeet niet uwpaspoort of ID-kaart mee te nemen.Vertrek: 8.00 uur vanaf het metrostationCapelsebrug op de grens van Rotterdamen Capelle a/d IJssel. Hier stoppen de metrolijnenA, B en C. Deze opstapplaats istijdelijk i.v.m. de verbouwing van metrostationKralingse Zoom.Aankomsttijd in Dortmund ca. 12.15 uur.Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca.22.00 uur.Kosten voor leden bedragen: € 52,50.Niet-leden betalen € 55,-. Gaat u ook meemet de weekendexcursie naar Hannover,dan graag een aparte overschrijving omverwarring te voorkomen…In de reissom zijn inbegrepen:- De busreis Rotterdam – Zoo Dortmundv.v;- Toegang tot de dierentuin;- Koffie/thee met vlaai;- Een 3 gangendiner inclusief één consumptie;- Fooi voor de chauffeur.Aanmelden voor deze reisHet verschuldigde bedrag dient u over temaken naar ING-rekening 20.71.059 t.n.v.Vereniging Vrienden van Blijdorp, Dijkstraat7-B 2675 AT Honselersdijk ondervermelding van ‘Dortmund’ + uw telefoonnummer.De overschrijvingen dienenuiterlijk 11 juli 2011 te zijn ontvangen.Uw overschrijving is uw bewijs van deelname.U ontvangt geen verdere bescheidenof mededelingen, tenzij de bus vol is.Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk berichten het volledige bedrag wordt teruggestort.Het is niet mogelijk het betaalde bedragte restitueren voor afmeldingen die na 11juli worden ontvangen. Eventuele restitutiesvinden plaats onder inhouding van€ 2,50 administratiekosten.Tamandua - foto: Milan Korinek12 | Vriendennieuws 1 | 2011

ZOOTJESMARKTTekst: Monique van Leeuwen-MaatIn het najaar van 2009 jaar zijn wegestart met de zogenaamde ‘Zootjesmarkt’;voor en na elke Vriendenlezingis er een kraam mettweedehands boeken, tijdschriften enallerlei andere spullen die iets metdierentuinen, en in het bijzondermet Blijdorp, te maken hebben.Voordat de Zootjesmarkt er kwam, warener regelmatig ergernissen in huize vanLeeuwen, het huis van uw secretaris Koosen ondergetekende, zijn vrouw.Als secretaris kreeg Koos regelmatig berichtvan mensen die stopten met hun verzameling,of van wie een overledenfamilielid veel Blijdorp spullen bleek tehebben. Of de vereniging daar nog ietsaan had? Koos verzamelde al deze spullenin ons huis, daar zouden de Vrienden vastnog wel eens iets aan kunnen hebben…Toen ik nauwelijks meer bij de wasmachineen droger kon, vanwege alle dozen,was de maat vol. “Of je gaat er iets meedoen, of het gaat de container in”, zodreigde ik. En zo is het gekomen: het plandat al langer in zijn hoofd bestond, eenrommelmarkt ten bate van Blijdorp, kreeggestalte.Het eerste jaar was een groot succes, in totaalhebben we ruim € 1500 bijeen gebrachtdoor de verkoop van de spullen. Alsnel bleek dat het teveel werk was voorons samen en kregen we hulp van Nell enSonja, twee enthousiaste promotieleden.En langzaam maar zeker breidt het teamvan de Zootjesmarkt zich uit. Bestuursledenen familie helpen mee met de opbouwen het opruimen, en we hebben nogmeer hulp gekregen vanuit het promotieteam.Ook kunnen we nu spullen opslaanbij de Vriendenwinkel. Dat scheelt thuisvast enorm, zult u denken.Nou nee…. want door het starten van deZootjesmarkt is de toestroom van spullenenorm toegenomen, ook vanuit de Diergaardezelf. Er zitten soms heel bijzonderedingen bij. Zo kregen we enkele oudeboekjes binnen, waaronder een boekje uit1907. Een nieuw plan kreeg steeds meergestalte: een veiling, met hopelijk eenhoge opbrengst, voor ons geliefde Blijdorp.In de afgelopen maanden verschenen erop steeds meer plekken in huis dozen,kratten en tassen. We sliepen zelfs enkelemaanden met kratten (met daarin keramiekenvissen) in de slaapkamer.Nu is er echter geen reden tot wrijving:het dient een goed doel! De veiling na afloopvan de ledenvergadering was eensucces. Alles werd verkocht en er kwamenveel enthousiaste reacties binnen. Dat ismooi, dat alles is verkocht, nu is zeker ookhet huis weer leeg?Nou nee…… want in Blijdorp had men alweerallerlei spullen verzameld die wevoor de Zootjesmarkt konden meenemen.Daarom hebben we drie grote stellingkastenaangeschaft. De eerste staat al en isinmiddels gevuld met kratten, dozen entassen.We moeten immers de boel opslaan tot deeerste Vriendenlezing in november. Maardan bent u er weer, om bij ons die leukegidsjes, beeldjes en andere spulletjes tekopen. De gehele opbrengst komt tengoede aan de Diergaarde.Als u zelf nog spullen heeft die iets metDierentuinen, en in het bijzonder Blijdorp,te maken hebben en u wilt er afstand vandoen? Andere Vrienden zijn daar heel blijmee. Koos heeft nog twee lege stellingkasten….en ik zeur niet meer!VRIJWILLIGERSGEZOCHT!De vrijwilligers vormen de ruggengraatvan onze Vereniging. Zij zijn hetvisitekaartje van de Vrienden in deDiergaarde. Zij staan met onze infokarin de tuin. Zij staan in de winkel enzorgen daarmee voor de broodnodigeinkomsten. Zij werven nieuwe ledenonder de Blijdorp-bezoekers. Kortom,de vereniging kan niet zonder hen!Wij zoeken actieve leden om ons promotieteamte versterken! Heeft u perweek een paar uur over? Heeft u eenenthousiaste inzet en positieve instelling?Help dan mee om de Vriendennog groter te maken, zodat we Blijdorpnog beter kunnen steunen! Wijzorgen er voor dat u een basistrainingkrijgt, zodat u nog meer weet over deDiergaarde. En u werkt natuurlijke opde mooiste plek van Rotterdam, metaltijd een vers kopje koffie of thee opvoorraad.Wilt u meehelpen? Stuur dan een mailnaar :promotie@vriendenvanblijdorp.nlof bel vandaag nog: 010 467 66 37Samen maken we het verschil!V R I E N D E NNIEUWS PER E-MAILOns secretariaat probeert de ledenzo goed mogelijk op de hoogte tehouden van belangrijke ontwikkelingenin Blijdorp of binnen onzeVereniging. Dat kan om kostentechnischeredenen helaas alleenper email. Heeft u email en wilt udoor ons op de hoogte worden gehoudenvan de laatste ontwikkelingen?Geef uw emailadres dan dooraan info@vriendenvanblijdorp.nlVoor onze administratie is het erghandig wanneer u ook even lidnummer,naam en adres vermeldt, dankunnen we uw gegevens correctopslaan.13 | Vriendennieuws 2 | 2011

V R I E N D E NUW GESCHENK VOOR 2012NIEUWE VERBLIJVEN VOOR REPTIELEN!Diergaarde Blijdorp gaat ondanks de krappe tijdenonvermoeibaar door met het realiseren van vernieuwingenin het belang van de dieren èn de bezoekers!Op dit moment wordt het twintig jaar oude Aziëcontinentin Diergaarde Blijdorp helemaal opgeknapt;het Amoergebied is al grotendeels voltooiden momenteel is men bezig met de Chinese tuin.In het oorspronkelijke Masterplan zouden alle dieren in hun eigenlijkewerelddeel worden gehuisvest, maar dat is eigenlijk inAzië alleen met de zoogdieren en vogels gebeurd. Met deze opknapbeurt,die zich over 2011 en 2012 uitspreidt, worden ook deAziatische reptielen, vissen, insecten en planten uit de Rivièrahalgehaald en in ‘Azië’ ondergebracht.In eerste instantie wordt hiertoe het Aziëhuis verbouwd. Hier zijnnu de nachtverblijven voor Indische antilopen, baardapen en Visayawrattenzwijnen ondergebracht. Meestal staan die dierenechter buiten en lopen de bezoekers door een leeg en donker gebouw.Dankzij de Vrienden gaat dat veranderen! In het Aziëhuis gaatBlijdorp een aantal verblijven voor reptielen, vissen en anderedieren èn planten realiseren, zodat er altijd wat te zien is. Vanzelfsprekendworden er ‘state-of-the-art’ verblijven gebouwd, dieperfect zijn voor de dieren, de bezoekers, de verzorgers èn hetmilieu; dus goed geïsoleerd!Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 16 april jongstledenis dit voorstel met grote meerderheid aangenomen. Nu gaan dedeskundigen van Diergaarde Blijdorp bekijken welke soorten erhet beste in het Aziëhuis ondergebracht kunnen worden.In de volgende uitgave van Vriendennieuws laten we u de eerstesfeerimpressies zien. Waarschijnlijk begint de Diergaarde al na dezomer met de eerste voorbereidingen, zodat we na de AlgemeneLedenvergadering 2012 ‘onze nieuwe verblijven’ kunnen openen.14 | Vriendennieuws 2 | 2011

Lijn 13De beste stuurlui staan aan wal...Ik zie altijd dingen die beter kunnen, dat denk ik althans.Toen men jaren terug bijvoorbeeld ging werken met al die natuurlijkematerialen (bamboehekken) dacht ik al dat het gauwzou verweren en niet altijd kindbestendig zou zijn. Zwervenddoor de tuin heb ik me ook vaak afgevraagd waarom sommigeroutes zo onlogisch zijn. Veel mensen slaan het stukje achter dewolven langs de bosrendieren over. Als je via het moeras doorde doorloopvolière naar het Taman Indah loopt, dan mis je deneushoorns. Het doodlopende stukje achter de bantengs en dedoodlopende weg naar het longhouse zijn ook voorbeelden.Ook het onderhoud vind ik een punt van zorg. Niets leidt zo afals een kapotte ruit, of een verzakte muur (behalve wanneer hetzo bedoeld is, natuurlijk ). Dit zijn juist van die zaken die bij bezuinigingenonder druk komen te staan.Het is ‘a hell of a job’ om alles goed te laten verlopen in een dierentuin.Het is een kunst om dierenwelzijn, bezoekers- en personeelsbelangenaf te wegen tegen een krimpend budget. Jehebt met heel veel bijzondere aspecten te maken. Tijdens deAlgemene Ledenvergadering van de Vrienden heeft directeurMarc Damen verteld dat er hard gewerkt wordt aan verbeteringvan oude verblijven met materialen die gerecycled maar duurzamerzijn. Er wordt goed nagedacht over slimmere verblijvendie eenvoudiger schoon te maken zijn en die indien nodig zuinigerkunnen worden verwarmd. Ook wordt er voor de bezoekersgewerkt aan een ‘IKEA’ benadering van de looproutes doorhet park. Op deze manier wordt de bezoeker als het ware derichting ingezogen die het meest logisch is en je alles laat zien.En als je de weg weet dan zijn er altijd doorsteekjes om de routeste bekorten. Een goed plan!Als ik met mijn vrouw door de tuin loop dan geef ik haar vaakongevraagd mijn meningen. Ik zie altijd wel iets wat verbeterdkan worden. Natuurlijk is ze het soms met me eens, maar vaakherinnert ze me er fijngevoelig aan waarvoor we in Blijdorpkomen: “Had dierentuindirecteur geworden , joh, dan had je jehart kunnen ophalen…! We zijn hier om een mooie dierentuinte zien. Om plotselinge ontmoetingen te hebben met dieren dieje anders nooit tegenkomt, en liefst nog in hun eigen biotoop…”Het is waar, soms trekken de kleine gebreken in verhouding teveel aandacht. Wat een aardige manier om te zeggen dat ik nietzo moet zeuren.Maar…als bezoekers zijn we primair de gebruikers van de tuinen is onze mening wel belangrijk. Daarom bieden we u een plekwaar u uw vragen, verbeterpunten en opbouwende kritiekkwijt kunt. Stuur berichten naar theo@vriendenvanblijdorp.nlof twitter naar @Blijdorpvriend. Een briefje naar het redactieadreskan ook natuurlijk! De vereniging zorgt ervoor dat de verzameldegeluiden en meningen op het juiste moment eenopbouwende rol kunnen spelen.En zoals mijn vrouw me regelmatig herinnert:Je loopt hier wèl om te genieten!MOEDERDAGROUTEOp moederdag kon het publiek een speciale Moederdagroutevolgen. De botanische afdeling had voor allemoeders een verrassing in petto: zaadjes van de '' WildeBertram'. Met hulp van de botanische vrijwilligers werdende zaden uitgedeeld en ook allerlei zelfgemaaktespullen verkocht, waaronder tuinkabouters van boomstronken.Aan het einde van de dag kregen de Vriendenvan Blijdorp € 128,65 overhandigd, bestemd voor onsgrote project: de nieuwe vlinderkas.LAATSTE NIEUWSOPNIEUW EENJONGE HYENAFoto: Peter van Norde15 | Vriendennieuws 2 | 2011

EEN GIGANTISCHE KLUSTekst: Angeline Peters en Alex SchoutenHet fokken van dieren in dierentuinen lijkt tegenwoordig zo makkelijkgeregeld. Voor heel veel soorten bestaan internationale fokprogramma’s,waarbij dieren worden uitgewisseld tussen de verschillendedeelnemende dierentuinen. Dus als je een familiegroep dieren hebt,die regelmatig jongen krijgen, dan kunnen die jongen (als ze grootgenoeg zijn) in een andere tuin een plekje krijgen. Het coördinerenvan die verplaatsingen klinkt op het eerste gezicht niet als een enormeklus. Na de Vriendenlezing van Martin van Wees over het Europesefokprogramma (EEP) voor Aziatische olifanten, dat door DiergaardeBlijdorp wordt gecoördineerd, blijkt de realiteit toch weerbarstiger.Om dit fokprogramma in goede banen te leiden is niet alleen veel tijdnodig, maar ook een langjarige planning en heel veel tact en geduld.Foto: Fred van TielDe deelnemersOp dit moment hebben 74 Europese dierentuinenAziatische olifanten in hun collectie.In totaal zijn dit 326 dieren,waarvan er 286 aan het EEP-fokprogrammadeelnemen. Althans, deze dierenstaan in dierentuinen die aan het fokprogrammadeelnemen. Maar in werkelijkheidblijken slechts 100 dierendaadwerkelijk aan het fokprogrammadeel te nemen. En dat is nog geen 30%van alle Aziatische olifanten in Europesedierentuinen! Waarom nemen er zo weinigdieren deel? Sommige dieren zijn teoud of juist nog te jong. Sommige dierenzijn genetisch niet interessant of ze staanin hun eentje in een dierentuin. Ook zijner dierentuinen die alleen koeien hebbenomdat ze geen faciliteiten hebben om eenbul te huisvesten. En dan kan er natuurlijkooit nooit sprake zijn van fok…..Lerende moedersBlijdorpbezoekers kunnen regelmatig genietenvan een geboorte bij de olifanten.Je zou dan ook niet verwachten dat hetmet de fok van olifanten in Europa moeizaamgaat. In 2010 zijn binnen het EEPprogramma12 dieren geboren, waarvantwee dieren vrij snel overleden. Eén jongwerd door zijn moeder verstoten en heefthet met fles-opfok niet gered. Helaas isdit geen uitzonderlijk jaar. De gemiddeldezuigelingensterfte (sterfte binnen 30dagen na geboorte) is met 24% best hoog.Gelukkig ziet men wel verbetering in vergelijkingmet de jaren ‘80. Toen was eenzuigelingensterfte van wel 38% helaas gebruikelijk.Doordat steeds meer dierentuinengrotere groepen olifanten gaanhuisvesten, krijgen jonge vrouwtjes demogelijkheid een bevalling en de zorgvoor een jong door een tante of eigenmoeder van nabij mee te maken. Er treedtdus een leerproces op waardoor het jongevrouwtje, als ze later zelf een jong krijgt,beter weet wat ze moet doen om het jonggoed te verzorgen.GroeiHet is dus positief dat de zuigelingensterfteafneemt. Toch is de Europese olifantenpopulatiede afgelopen 10 jaar nietof nauwelijks gegroeid. Ook al zijn er indie periode maar liefst 115 olifanten geboren,er zijn ook helaas 110 olifantendood gegaan. Nu is dit niet zo dramatischals het lijkt. Zoals eerder gezegd, zijn er inde dierentuinpopulatie heel wat olifantenop leeftijd en dan is een hoger sterftecijferniet zo vreemd. Echter met de huidigeaantallen geboorten is het bijna onmogelijkhet bestand van 326 olifanten genetischgezond te houden, laat staan hetaantal olifanten te laten groeien. Om dehuidige populatie van 328 dieren in standte houden is berekend dat er jaarlijks 14,6geboortes nodig zijn. Om de populatie telaten groeien tot 400 dieren zijn maarliefst 18,2 geboortes nodig. En dat betekentdus dat geprobeerd moet wordenmet meer vrouwtjes te fokken. De 10jonge olifantjes, die in 2010 zijn geborenén nog leven, zijn dus niet eens voldoendeom de populatie in stand te houden!DiplomatieZoals hierboven al genoemd zijn er dierentuinendie slecht één of twee olifantenkoeienhebben en geen mogelijkheideen bul te houden. Iedereen begrijpt dathet dan met de fok niets wordt. Als dezedieren voor de fok toch interessant zijn,kan de EEP-coördinator een aantal dingenvoorstellen. Eerste optie is een groter verblijfbouwen dat ook geschikt is voor eenbul. Maar daarvoor moet veel geld geïnvesteerdworden en ruimte beschikbaarzijn en veelal ontbreekt het daar aan.Max uit Blijdorp in bullentuin Sevilla - foto: Martin van Wees17 | Vriendennieuws 2 | 2011

Timber op versiertoer - foto: Joost HubeekEen tweede optie is, de koeien tijdelijknaar een andere dierentuin te verhuizendie wel een bul heeft. De koeien kunnenna de dekkingen weer terug naar hun‘eigen’ tuin in de hoop dat ze zwangerzijn. Deze optie lijkt eenvoudig en eenstuk goedkoper dan het bouwen vannieuwe verblijven. Maar…… van wie wordthet jonge olifantje? Zeker als de baby eenmeisje is, roept de vraag waar ze heengaat als ze volwassen is een hoop discussieop. Elke tuin vindt het natuurlijk leukeen grotere groep olifanten (met jongen…)te hebben. De emoties kunnen danvan tevoren zo hoog oplopen dat er vaneen logeerpartij al helemaal geen sprakemeer kan zijn. Een derde optie is om dierente ruilen. Dat wil zeggen dat een dierentuin,die voor de fok interessantedieren heeft, maar om wat voor reden danook niet zelf kan/wil fokken deze dierenafstaat en in ruil daarvoor olifanten krijgtwaar niet (meer) mee gefokt wordt. Ookdeze optie lijkt heel logisch, maar ligtsoms ook heel moeilijk. Dierentuinen, verzorgersen publiek willen niet zomaar afscheidnemen van ‘hun’ olifant. De watoudere Vrienden denken misschien welmet weemoed terug aan Bernhardine, deeerste olifant die in 1984 in DiergaardeBlijdorp werd geboren. Toen zij groterwerd en zou gaan verhuizen, haddenmensen best wel moeite met deze beslissing.Kortom, bij dit soort ontwikkelingenspelen emoties een grote rol en is het eenkwestie van diplomatie, onderhandelingsvaardighedenen een lange adem. Vooreen EEP-coördinator lijkt het soms net ofhij bezig is met belangrijke voetbaltransfers.Het grote verschil is, dat er met hetEEP-fokprogramma geen grote bedragengemoeid gaan. Dieren worden met geslotenbeurzen uitgewisseld, al kosten al dietransporten natuurlijk wel veel geld.MannenoverschotEn dat er veel transporten moeten wordengeregeld komt niet alleen om de fokzelf mogelijk te maken, maar ook door hetresultaat van het fokken. Zoals gezegdzijn er afgelopen 10 jaar 115 jonge olifantjesgeboren en zoals te verwachten warendit ongeveer evenveel jongens als meisjes.En hierdoor komt een volgend probleemom de hoek kijken. Er ontstaat een mannenoverschot.Zoals iedereen wel zalweten zijn olifanten kuddedieren, waarbijeen groep vrouwtjes en hun jongen onderleiding van een matriarch/leidsterkoe,leven. Alleen tijdens de bronst zal eenvrouwtje een bul in haar buurt toelaten.Met andere woorden, in een dierentuinsettingzal een olifantengroep dus ook uitverschillende vrouwtjes bestaan, met1 bul die periodiek ‘zijn ding’ mag doen.Er zullen dus ook veel mannetjes zijn dienooit zullen fokken.Het probleem van een mannenoverschotis nu nog niet zo urgent. Op dit momenthouden 7 dierentuinen een mannengroep,met in totaal 18 bullen. Maar binnen eenaantal jaar zullen redelijk wat jonge mannetjesde leeftijd van 5 jaar bereiken. Endat is over het algemeen de leeftijd dat zebeginnen te puberen en de dames in degroep het tijd vinden dat die knul op eigenbenen gaat staan. Het lijkt misschien watvoorbarig, maar er moet nu al worden nagedachtwaarheen en wanneer welke olifantenmoeten verhuizen. Het plan is dat5 nieuwe dierentuinen in de toekomst eenbullengroep gaan houden en dat de huidige“bullen”-dierentuinen, indien mogelijk,hun groep uitbreiden. Op deze maniermoet er voldoende plek ontstaan om deopgroeiende mannetjes op te vangen.De coördinator van het olifanten EEPspeelt een grote rol bij het opstellen enuitwerken van deze lange termijnplanning.Met recht een gigantische klus….Met dank aan: Martin van Wees (Coördinator EEP Aziatische olifanten, Diergaarde Blijdorp)18 | Vriendennieuws 2 | 2011

V R I E N D E NWeekendexcursie zaterdag 27 en zondag 28 augustusHET SPEKTAKEL VANNOORD-DUITSLAND…ZOO HANNOVERNa het succes van de eerste weekendexcursie vorig jaar organiseert deVereniging Vrienden van Blijdorp op zaterdag 27 en zondag 28 augustus2011 weer een weekendexcursie. Als u dit jaar met de Vrienden“ZOOM” Gelsenkirchen bezocht heeft mag u Zoo Hannover eigenlijkniet missen...Zoo HannoverHoewel de op vier na oudste dierentuinvan Duitsland, is hier niets van te merken!Bijna alles is nieuw en bovenal spectaculair.In 1994 werd besloten om de degelijkeDuitse betontuin voor de wereldexpoom te toveren tot een revolutionaire toekomstdierentuin.Sindsdien is maar liefst€112 miljoen (!) geïnvesteerd. En dat is tezien. De themawerelden zijn weergaloosmooi en tot in de puntjes gedetailleerd.We gaan op het juiste moment. Vorig jaaris de laatste, en met €35 miljoen de duurste,themawereld ´Yukon Bay´ geopend.De tuin is nu helemaal af en heeft in 2010een recordaantal van maar liefs 1,6 miljoenbezoekers ontvangen! In 2010 hadZoo Hannover nog een (wereld)record metde geboorte van VIJF Aziatische olifantjes!De vijf hoofdthema’s van Hannoverzijn:- ‘Sambesi’ een savannelandschap metbootsafari;- ‘Gorillaberg’;- ‘Dsjungelpalast’ als Rudyard Kipling’sJunglebook met heel veel olifanten;- ‘Meyer’s Hof’ een Duits openlucht museummet ‘oude’ huisdierrassen;- ‘Yukon Bay’ een Canadees thema methoofdzakelijk Arctische dieren.Voor een uitgebreide indruk kijk opwww.zoo-hannover.deVoor de Vrienden en Vriendinnen die ietsminder goed uit de voeten kunnen: ZooHannover heeft nauwelijks hoogteverschil.Bovendien zijn de themawereldencompacter dan in ZOOM Gelsenkirchen.De afstanden zijn daardoor ook beperkt.Kortom: Iets minder goed ter been, geenenkel probleem!rijden van Rotterdam met een koffie- enlunchstop naar Hannover. Na de incheckin Congress Hotel am Stadtpark vrij om destad Hannover te verkennen, Sea life tebezoeken of alvast Erlebnis Zoo Hannoverte ontdekken. Wij dineren gezamenlijk inMeyer’s Kammerfächer (Meyer’s Hof ZooHannover).Zondag 28 augustus vertrek om 09.00 uurnaar de ingang van Erlebnis Zoo Hannover.Rondleiding en daarna tot 15.00 uur vrij tebesteden. Om 15.00 uur vertrek naar Rotterdammet onderweg een dinerstop inNederland met een 3-gangendiner (inclusief).Aankomst Rotterdam ca. 22.00 uur.Kosten € 165 gebaseerd op een arrangementin een 2-persoonskamer. Niet-ledenbetalen € 170 Voor een 1-persoonskamergeldt een toeslag van € 25. U betaalt dan€ 190.In de reissom zijn inbegrepen:- De busreis Rotterdam – Hannover v.v;- Twee keer toegang tot ‘Erlebnis-ZooHannover voor zowel zaterdagmiddagals zondag;- Rondleiding bij aankomst zondagmorgen;- Eén hotelovernachting in CongressHotel am Stadtpark te Hannover (vlakbijde dierentuin) op basis van LO;- Een gezamenlijk diner op zaterdagavond27 augustus in Meyer’s Kammerfächer;- Op zondagavond onderweg in Nederlandom 19.00 uur een gezamenlijkdiner inclusief één consumptie in partycentrumde Klaveet;- Fooi voor de chauffeur.Aanmelden voor deze reisHet verschuldigde bedrag dient u over temaken naar girorekening 20.71.059 t.n.v.Vereniging Vrienden van Blijdorp, Dijkstraat7-B 2675 AT Honselersdijk ondervermelding van ‘Hannover’ + uw telefoonnummer.Bent u alleenreizend en wilt u de1-persoonskamertoeslag vermijden, dankunt u dat met de code “Ind” kenbaarmaken. De reiscoördinator zal dan kijkenof een kamerdeling met iemand van hetgelijke geslacht mogelijk is. De overschrijvingendienen uiterlijk 31 juli 2011 te zijnontvangen. Enkele weken voor vertrekontvangt u een brief met het volledigeprogramma en de hotelgegevens.Het is niet mogelijk het betaalde bedragte restitueren voor afmeldingen die na 31juli worden ontvangen. Eventuele restitutiesvinden plaats onder inhouding van €5administratiekosten. Als de reis is volgeboekt,wordt wel het gehele bedrag teruggestort.Gaat u ook mee met de zomerexcursienaar Zoo Dortmund, dan graag een aparteoverschrijving om verwarring te voorkomen…Wat is verder van belangVoor deze reis dient u te beschikken overeen geldig paspoort of een geldige EuropeseID- kaart (blauw/wit creditcardformaat).Het minimum aantal deelnemers is30. Er is een maximum aantal van 50 deelnemers(één 52-persoonsbus). Het bestuurvan de Vereniging Vrienden van Blijdorpbehoudt zich het recht voor de reis eenzijdigte annuleren. Voor meer informatieover deze reis kunt u zich wenden totPeter Biesta (zie colofon).Het reisprogramma:Zaterdag 27 augustus vertrek om 8.00 uurvanaf het metrostation Capelse Brug! We19 | Vriendennieuws 1 | 2011

HET GEHEIM VAN DE LEMMINGENDat er mythes rond deze kleine knaagdieren bestaan, wist ik toen ikaan dit stuk voor Vriendennieuws begon. Lemmingen zouden collectiefzelfmoord plegen als de groep te groot werd. Ze zouden zichzelf vankliffen werpen als ultieme daad van opoffering voor de rest van de kolonie.Wat ik nog niet wist, is dat uitgerekend Walt Disney zorgde datdeze mythe bleef bestaan. Met een ingenieus in elkaar gezette documentairewist hij iedereen voor de gek te houden en sleepte nog eenOscar in de wacht ook! Inmiddels weten we dat het met de lemmingenheel anders zit. En tja, we hadden het kunnen weten, want het is zekergeen geheim dat Walt zijn rijke fantasie wel vaker liet spreken als hetom knaagdieren gaat..Tekst: Trix Vermeulen | Fotografie: Rob DoolaardKnaagdierRuim veertig procent van alle zoogdierenbehoort tot de orde van de knaagdieren.De orde van de knaagdieren kan, op basisvan de bouw van de kauwspieren, onderverdeeldworden in drie groepen: de eekhoornachtigen,de muisachtigen en decavia-achtigen. De suborde muisachtigentelt de meeste soorten. Kenmerkend voorde muisachtigen zijn een spitse snuit enlange snorharen en het ’s nachts op zoekgaan naar voedsel. Ze komen overal op dewereld voor, behalve op Antarctica. Eenbekende ‘muis’ op Arctica is de lemming.Er zijn twaalf verschillende soorten lemmingen.De bekendste soort is de NoorseBerglemming.Toen ik de lemming voor het eerst zag, inBlijdorp, viel me op dat hij veel kleiner isdan ik me had voorgesteld. Hun lengte ismaar zeven tot vijftien centimeter. Ze hebbeneen zachte vacht en korte staarten.Misschien doen ze nog het meeste denkenaan dwerghamsters.Lemmingen zijn herbivoren, wat betekentdat ze leven van plantensoorten, metname bladeren, gras en moerasplanten.Ze houden geen winterslaap, ook niet tijdensde zeer koude winters op Arctica.’s Winters blijven ze actief naar voedselzoeken. Ze graven holen in de sneeuw envinden onder de sneeuw gras om te eten.Lemmingen leven solitair. Ze komen alleenin contact met andere lemmingen om teparen. Ze kunnen zich ontzettend snelvoortplanten, als er voldoende voedsel is.De draagtijd is slechts twintig dagen eneen worp telt drie tot wel vijtien jongen.Deze jongen zijn binnen een maand geslachtsrijp.Zo groeit de lemmingenpopulatiemet gemak nog veel sneller dan eeneenvoudige Nieuwerkerkse braamstruik.Hoe zit het nou met de mythe rondde lemmingen?Volgens een oud volksgeloof zouden lemmingenzich massaal in zee storten omzelfmoord te plegen. De natuurdocumentaire‘White Wilderness’ van Walt Disneyuit 1958 zette deze mythe kracht bij. In dedocumentaire over het leven op de Noordpoolis te zien hoe lemmingen inderdaadhet water in springen. Aangezien het hierging om een Oscarwinnende natuurdocumentairewerden de beelden makkelijk alswaarheid aangenomen.Pas jaren later werd in een andere documentaireaangetoond dat alles in scenewas gezet. In het gebied waar ‘WhiteWilderness’ gemaakt werd, kwamen nieteens lemmingen voor. De filmploeg heeftvoor een paar centen wat lemmingen gekochtvan Eskimokinderen. Ze lieten dezelemmingen op een met sneeuw bedektedraaischijf lopen. Door vanuit verschillendehoeken te filmen, leek het net alsoftalloze lemmingen aan een heuse uittochtwaren begonnen. En toen de makers delemmingen letterlijk nog een duwtje in derug gaven, leek het net alsof ze vrijwillighet water in doken.Maar al eerder deed men opvallende uitsprakenover de lemmingen. Zo opperdede geograaf Zeigler rond 1530 dat de lemmingenspontaan uit de lucht kwamenvallen en weer verdwenen als het grasbegon te groeien. Dit zou verklarenwaarom er opeens zoveel lemmingenwaren.20 | Vriendennieuws 1 | 2011

Maar hoe zit het dan wel?Het is waar dat het aantal lemmingen explosiefkan stijgen en dalen. En het is ookwaar dat mensen in die gebieden zich verbaasdhebben over de plotselinge aanwezigheidvan grote aantallen lemmingen.De oorzaak van deze grote fluctuatiesmoet alleen niet gezocht worden in deoude mythes over de lemmingen, maarbij de vijanden van de lemming, en danin het bijzonder de hermelijn.In het noordoosten van Groenland is delemmingbevolking uitgebreid bestudeerd.Jarenlang werden de aantallen lemmingengeteld. Hieruit blijkt dat de lemmingbevolkingdaar een cyclus heeft van vierjaar. Deze cyclus gaat niet gelijk op methet voedselaanbod, want gedurende dezehele periode is er voldoende voedsel aanwezig.Niet alleen de lemmingen werdengeteld, maar ook hun grootste vijanden:de hermelijn, de sneeuwvos en desneeuwuil. Belangrijk om te weten is datde hermelijn alleen op lemmingen jaagt,de andere rovers jagen vooral op anderedieren en alleen op lemmingen als er extreemveel van zijn.Toen deze getallen naast elkaar werdengelegd, werd zichtbaar dat lemmingen enhermelijnen dezelfde cyclus volgen. Metdit verschil dat de bevolkingsgroei van dehermelijnen net iets later kwam. De populatielemmingen groeit in eerste instantieonbeperkt. Er zijn dan onvoldoende hermelijnenom de hoeveelheid lemmingenconstant te houden. Het grote aantal lemmingenzorgt ervoor dat de andere roofdierenook op de lemmingen gaan jagen.Die andere roofdieren zorgen ervoor datde hoeveelheid lemmingen in toom wordtgehouden. De hermelijnen groeien in aantaldoor het grote voedselaanbod. Hetduurt bij de hermelijnen echter langervoordat de populatie gegroeid is, omdatze niet zo snel jongen krijgen als de lemmingen.Als die grotere groep hermelijnengaat jagen, zorgt dat ervoor dat het aantallemmingen ineens drastisch terugloopt.Dit verklaart wel een plotselinge daling inhet aantal.Maar bestaat de massatrek dan wel?Dat lemmingen massaal één richting uittrekken tot ze de zee bereiken om daarinte springen, dat lijkt toch echt niet te gebeuren.Maar migreren doen de lemmingenwel. Neem de berglemming, die tweekeer per jaar van plek verandert. In delente leven ze in de dalen en in de wintertrekken ze de bergen in waar ze onder desneeuw hun voedsel vinden. Als het leefgebiedte klein wordt voor het aantal lemmingen,gaan ze samen op zoek naarnieuwe plekken om te leven. Dit normaalsolitair levende knaagdier deelt dan zijnholen met zijn soortgenoten. Tijdens zo’nreis deinzen de lemmingen niet terugvoor obstakels. Ze zijn goede zwemmersdie rivieren, meren en zelfs stukken zeeover zwemmen op zoek naar nieuw leefgebied.En zo kan het zijn dat je lemmingenmassaal het water in ziet duiken enhet kan ook zo zijn dat er een lemmingoverlijdt tijdens deze enorme krachtinspanning,maar van zelfmoord is echtgeen sprake.De mythe rond de lemmingen lijkt hiermeeopgehelderd; de populatie kanenorm fluctueren doordat de populatieroofdieren mee verandert. Na het schrijvenvan dit artikel is bij mij een nieuwevraag gerezen. Als twee lemmingen natwintig dagen bijvoorbeeld acht jongenkrijgen, die zelf na een maand ook weerjongen kunnen krijgen, dan zou het inBlijdorp theoretisch moeten wemelenvan de lemmingen. Maar tijdens al mijnbezoeken aan de tuin heb ik de lemmingenslechts twee keer gezien. Dus watmij betreft mag de Rotterdamse populatiezichtbaar stijgen!Bronnen: Wikipedia en website Diergaarde Blijdorp21 | Vriendennieuws 2 | 2011

Tekst: Jan Breedijk | Fotografie: Henk ZwartepoorteK O U D B L O E DUitkomen Nieuwguinese tweeklauwschildpadEEN EI HOORT ERBIJAls u dit leest zijn de paaseitjes vast al op, bent u dat laatste verstopteei dat niet gevonden werd al weer toevallig tegengekomen in de tuinen heeft u voorlopig nog even genoeg van gekookte eieren na het overweldigendepaasontbijt. Toch bedacht ik dat het leuk zou zijn in ditvoorjaarsnummer iets te schrijven over de eieren van koudbloedigen.Want ook zo’n ei hoort erbij.Alle koudbloedige dieren komen uit een ei.Die eieren zijn erg verschillend en wordenop veel verschillende plaatsen gelegd. Demeeste eieren worden aan de natuur overgelaten,maar sommigen worden echt beschermden verzorgd. Sommigekoudbloedigen lijken niet uit een ei tekomen, maar deze zijn eierlevendbarend.Dat wil zeggen dat de jongen op het momentdat ze het moederlichaam verlatenuit het eivlies kruipen. In dit artikel gaanwe de eieren van de koudbloedigen soortvoor soort onder de loep nemen.VissenBij de meeste vissoorten worden bij de paringsperma (hom) en eicellen (kuit) tegelijkertijdlosgelaten door het mannetje enhet vrouwtje. De eitjes worden zo in hetwater, dus buiten het lichaam bevrucht.Er worden meestal vele eieren gelegd, doorsommige vissoorten loopt dat in de miljoenen.Dit is omdat veel eieren, larven enjonge vissen het slachtoffer worden vannatuurlijke vijanden. Uit een nest wordtdoorgaans maar één volwassen exemplaargroot. De eieren liggen op een zonrijkplekje. In de doorzichtige eitjes ontwikkelende eveneens doorgaans doorzichtigelarven zich. Zowel in als buiten het ei heeftde larve een dooiermassa. Hieruit krijgthet zijn voedsel tot de larve voldoendeontwikkeld is om zelf te gaan eten. Vissenmet broedzorg zoals de muilbroeder enons inheemse stekelbaarsje, leggen aanzienlijkminder eieren. Muilbroedersnemen het legsel na het leggen in de bek,stekelbaarsjes maken een heus nest.Ook zalmen en forellen maken een primitiefnest in de vorm van een kuiltje in degrindbodem. Labyrinthvissen, bladvissen,pantsermeervallen en ook de sidderaalmaken een schuimnest.ReptielenBij alle reptielen vindt een inwendige bevruchtingplaats. De meeste soorten leggenhun eieren op of in de grond. In eengegraven holletje of onder wat plantaardigafval in het zonnetje, liggen de eierente wachten tot ze uitkomen. Bij nogal watsoorten reptielen bepaalt de temperatuurhet geslacht van de jongen. Een lagere omgevingstemperatuurbrengt bij schildpaddenmannetjes voort, een hogerevrouwtjes; bij hagedissen is dit juist omgekeerd.Weer bij anderen wordt het erfelijkbepaald. Zo zullen bij schildpadden in eengoedgeplaatst nest de bovenste eieren dusvrouwelijke en de onderste mannelijkejongen geven. Hagedisseneieren hebbeneen leerachtige schaal. Er kunnen deukjesin zitten en met het groeien van het embryoworden de eieren ook groter.De uitgekomen jongen zijn direct een miniatuurversievan het volwassen dier. Zegraven zich een weg naar buiten en hetleven begint. Er zijn ook uitzonderingen.Pythons broeden hun eieren echt uit. Krokodillenwachten hun jongen op en brengenze in de bek naar het water. Enkelesoorten hagedissen en slangen zijn eierlevendbarend,zoals de inheemse adder, hazelwormen kleine levendbarende hagedis.22 | Vriendennieuws 2 | 2011

AmfibieënHet leven van veel amfibieën begint in hetwater. De eitjes van amfibieën bestaan uiteen zwart bolletje in een doorzichtige gelachtigesubstantie. Bij veel salamandersvindt een inwendige bevruchting plaats.Het vrouwtje rolt de eitjes één voor één inde blaadjes van een waterplant. Bij kikkersen padden kruipt het mannetje op de rugvan het vrouwtje, klemt de voorpoten omhaar hals en rijdt zo uren- tot wekenlangmee tot het vrouwtje de eieren legt. Hetmannetje bevrucht deze dan. Kikkers leggende eieren als klomp bijeen op een zonnigplekje. Gifkikkers zoeken nogal eenswaterplasjes op in bladoksels van planten.Padden leggen de eieren in een langestreng tussen de waterplanten. Uit de eitjeskomen larven met kieuwen die langzaamontwikkelen tot het volwassen diermet poten en longen. Sommige kikkers enpadden hebben broedzorg. Het mannetjevan onze inheemse vroedmeesterpadloopt bijvoorbeeld een tijdlang met eenstreng eieren om zijn achterpoten rond.Doornstaartagame in eiInsectenBij insecten is de bevruchting over het algemeeninwendig. De eieren worden gelegden ontwikkelen zich dus buiten hetlichaam. Na de bevruchting kan hetsperma van het mannetje direct naar deeicellen worden geleid, of opgeslagen worden.Bijenkoninginnen bijvoorbeeld, pareneind van de zomer, maar leggen pas eitjesin de lente. De eitjes van insecten zijn ergklein en verschillen sterk van vorm enkleur. Sommige zijn kleverig en wordenvastgeplakt. Ook bij insecten komt eierlevendbarendheidvoor, bijvoorbeeld bijde tseetseevlieg. Er zijn zelfs insecten dieal volledig verpopt geboren worden. Demeeste insecten zijn al lang dood als hunjongen geboren worden. Sommigen hebbenechter zelfs broedzorg. Wantsen richteneen heuse crèche in voor hun jongen.BlijdorpIn de Rivièrahal zijn de reptieleneieren tebewonderen in de couveuses van dekraamafdeling. Hier worden ze onder eenconstante temperatuur en luchtvochtigheidgehouden tot ze uitkomen. Aan deoverkant van de hal zijn de eieren enlarven van de amfibieën te zien. Ook hierwordt gezorgd voor optimale omstandighedenom te zorgen dat het nageslachtvan dieren voorspoedig op kan groeien.Zo is er ten tijde van het schrijven van ditartikel een primeur; De eerste aardbeikikkerszijn geboren in Blijdorp.Met dank aan: Henk Zwartepoorte (Diergaarde Blijdorp)M U T A T I E SEERSTE KWARTAAL 2011In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van de Diergaarde.Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnendieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermenbevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het een mannetje (heteerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslachtnog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw =Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.9 mrt/1.0.0 konijnuiltje (uit DierenparkWissel, Epe), 10 mrt/0.0.1 Venezolaanseprachtboomspin (uit Burgers zoo, Arnhem),11 mrt/1.0.0 zuidelijke hoornraaf(uit Zoo Duisburg), 16 mrt/1.0.0 hamerkop(uit Artis Amsterdam), 23 mrt/0.1.0 Dwarinnandoe (uit Zoo Best)Geboren10, 14, 18 jan en 20 mrt/0.0.4 kroeskoppelikaan,2 feb/1.0.0 addax, 15 feb/1.0.0banteng, 8 mrt/0.0.1 Afrikaanse pannekoekschildpad,31 mrt/0.1.0 IndischeantilopeJonge banteng - foto: Fred van TielGestorven7 en 12 jan, 14 mrt/3.0.0 flamingo (alledrie ouder dan 20 jaar), 19 jan/0.1.0 onager,22 jan en 9 mrt/2.0.0 Aziatische kleinklauwotter,9 feb/2.0.0 wanderoe, 14feb/1.0.0 Zhous doosschilpad (21 jaar), 21feb/0.1.0 oranjebuikjufferduif (17 jaar), 17feb/1.0.0 banteng (16 jaar), 27 feb/1.0.0Thomson gazelle, 6 mrt/0.1.0 Gillens varaan(13 jaar), 10 mrt/0.1.0 kuifhert, 14mrt/0.1.0 vosmangoest , 31 mrt/1.0.0wasbeerGearriveerd18 jan/0.0.16 agapornis dwergpapegaaitjes(uit Avifauna, Alphen), 1 mrt/0.1.0blauwe pijlgifkikker (uit Zoo Antwerpen), 1mrt/0.1.0 koedoe (uit Gaia Park, Kerkrade),Verzonden19 jan/1.1.0 Afrikaanse pannekoekschildpad+1.0.0 Inidsche antilope (naar ZooMagdeburg),26 jan/0.0.4 gila monster(naar Marwell Zoo), 3 feb/4.3.1 manenduif+ 1.1.0 neushoornvogel (naar Zoo de Cerza,Lisieux, Frankrijk), 4 feb/0.1.0 maraboe(naar Lagos Zoo, Portugal), 4 feb/1.1.0blonde rog (naar Dolfinarium Harderwijk),4 mrt/0.1.0 dwergnijlpaard (naar LagosZoo, Portugal),9 mrt/2.0.0 Darwin nandoe(naar Dierenpark Wissel, Epe), 9 mrt/1.0.0witnekkraanvogel (naar Zoo Overloon), 10mrt/0.1.0 Kirk’s dikdik (naar Zoo Duisburg),10 mrt/1.0.0 addax (naar Zoo Lesna,Tsjechië), 23 mrt/0.0.2 stralenschildpad(naar Chester Zoo), 30 mrt/0.1.0 zwartnekvruchtenduif+ 0.1.0 toco toekan (naar ZooBarcelona), 30 mrt/1.1.0 Chapman zebra(naar Brno Zoo, Tsjechië)23 | Vriendennieuws 2 | 2011

c o l o f o nDenkt u na over een periodiekeschenking aan onze vereniging?Kijk op www.schenkservice.nlen zoek op Vrienden van BlijdorpAlvast hartelijkdank!a g e n d aZaterdag 25 juni 2011 - 16.00 uur:Opening wasberenverblijf (zie ook blz. 9)Zaterdag 23 juli:Zomerexcursie naar Zoo Dortmund (zie ook blz.12 )Zaterdag 27 en zondag 28 augustus:Weekendreis naar Zoo Hannover (zie ook blz. 19)Zaterdag 8 oktober:Najaarsexcursie naar Amersfoort (nader bericht volgt).33e jaargang, nummer 2, oplage: 6500Vereniging Vrienden van BlijdorpSonoystraat 6a, 3039 ZT RotterdamVriendennieuws is een uitgave van de VerenigingVrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel:“Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van DiergaardeBlijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt€ 38,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar hetverenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam.Bovendien worden de leden in staat gesteld deelte nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hengeorganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.Secretariaat:K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a,3039 ZT RotterdamEmail: info@vriendenvanblijdorp.nlING Bank nr: 13 57 803IBAN/SEPA nummer: NL39INGB 0001 3578 03BIC nummer: INGBNL2AReizen:P. Biesta, Dijkstraat 7-B, 2675 AT HonselersdijkTelefoon: 06-48808538Email: peterbiesta@vriendenvanblijdorp.nlPromotieteam:M. Nichting, Email: promotie@vriendenvanblijdorp.nlRedactie-adres Vriendennieuws:M. Kreuger, hoofdredacteurGoudsesingel 235d, 3031 EL RotterdamEmail: mkreuger@planet.nlTWITTER@BLIJDORPVRIENDRedactie-medewerkers:J. Breedijk, M. van Leeuwen-Maat,A. Peters, A. Schouten, G. NijssenT. van de Velde, T. VermeulenVormgeving en druk: Argus, RotterdamRectificatieDe foto op de voorpaginavan nummer 2011-1 wasvan Peter van NordeVrienden van Blijdorp op Internet:Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nlSamenstelling Verenigingsbestuur:VoorzitterM. KreugerSecretarisK. van LeeuwenTweede secretaris S. Visser-NoordijkPenningmeester /Vice-voorzitter A.M. BosLedenP. Biesta - ReizenM. Nichting - PromotieteamB. Noordegraaf - Ext. comm. / PRa d r e s B l i j d o r pDiergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, RotterdamBezoekersinformatie: 010 - 443 14 95Postadres: Postbus 532, 3000 AM RotterdamOpeningstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend!Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uurfoto: Peter van NordeISSN: 1568-3400Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigende mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs dievan de redactie. De redactie behoudt zich het recht voorartikelen in te korten of te weigeren.Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naamvan de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoevevan activiteiten zonder winstoogmerk van de VerenigingVrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anderswordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomenin het fotoarchief van de Vereniging Vrienden vanBlijdorp en aldus niet geretourneerd.