Hippocampus nr. 239 (mei/juni 2012) - Hippocampus archief - Nelos

Intelligentie binnen handbereik.De stijl van een luxe polshorloge metde functies van een geavanceerdeduikcomputer.Duik in SCUBA, APNEA of DIEPTEMETERmodus. De Meridian kan ook de hartslagin de gaten houden voor een nogexactere calculatie© Copyright 2012 SCUBAPRO / Johnson Outdoors Diving, LLC.DEEP DOWN YOU WANT THE BESTscubapro.com

Bondsnieuws - COMMISSIE DUIKONDERRICHTAllan Soreyn, Edith Bracke, Patrick Van Buyten, Dirk Damen, Stefan Paas, Steven Wouters.Opleiding3*Instructeur 2012Deze opleiding gaat gepaard met drie examens:• in januari het examen theorie, gevolgddoor een eventueel herexamen;• in mei het verdedigen van een verhandeling,welke een bijdrage moet leverenaan het duikonderricht;• en half oktober de Zeestage te Boulouris(Zuid-Frankrijk), waar de kandidatentijdens acht duiken − zowel onder alsboven water − zwaar op de proef gesteldworden.Zeven kandidaten schreven zich in voor hetexamen theorie: Edith Bracke, Dirk Damen,Ronny De Laet, Stefan Paas, Allan Soreyn,Patrick Van Buyten en Steven Wouters.Ze werden door vier verschillende jury’sondervraagd over vier onderdelen van deduiktheorie, namelijk:• getijdenwater met beperkt zicht (Oosterschelde,Noordzee);• duikgeneeskunde en -fysiologie;• algemeenheden (wetten, materiaal,fauna en flora, zeemanschap, e.a.);• organisatie van zeeduiken.Vier kandidaten konden dit examengedeeltesuccesvol afronden. Ze mochten samenmet een kandidate van vorig jaar hun verhandelingbeginnen uit te werken, om zedinsdagavond 22 mei 2012 te verdedigen.Per kandidaat werd een zeskoppige juryvan 3*Instructeurs voorzien, waarvan driedie geacht worden gespecialiseerd te zijn inhet onderwerp of er minstens een specialeinteresse voor te hebben.Het onderwerp van Edith Bracke was ‘DeArbowet dichter bij onze leden’. Dirk Damenanalyseerde tijdens zijn verhandelingde ‘Nitrox-opleiding’. Sylvia Malfaitdokterde uit hoe ‘Basis-Nitrox-Duiker’ betergepromoot kan worden. Allan Soreynbestudeerde het ‘Verwezenlijken van eendiepgaander inzicht in decompressietechniekenbinnen de bestaande opleidingsniveaus.Patrick Van Buyten maakte eenanalyse over ‘Het digitale lesmateriaal vande Sectie EDIT binnen de NELOS-duikscholen’.Na het slagen in zowel de theorie als deverhandeling mogen vier kandidaten zichopmaken voor de finale aan de Côte d’Azur:Dirk Damen, Sylvia Malfait, Allan Soreynen Patrick Van Buyten.Van harte proficiat voor hun doorzettingsvermogenen al het beste toegewenst voorde 3*Stage! John RemueFoto's van boven naar onder:Sylvia Malfait tijdens de organisatie van een duik in deMiddellandse Zee.Patrick Van Buyten legt uit hoe hij een groot duikevenementop de Oosterschelde organiseert.Ronny De Laet tijdens de planning van een duik in deNoordzee.Hippocampus mei/juni 20125

Bondsnieuws - INTERVIEWPrachtige opname door Ronny van een groep hamerhaaienbij St. John’s Reef.Ronny MargodtEen creatieve West-Vlaamse duizendpoot met een missie ...Foto: Luc Beets.Foto: archief Ronny Margodt.Naast zijn drukke beroepsbezighedenals bedrijfsleider bij Affinion InternationalTravel is Ronny altijd inde weer om West-Vlaanderen op de kaartte zetten binnen de duikwereld en om deNELOS bekendheid te geven in binnen- enbuitenland. We vonden hem toch gemakkelijkbereid om wat van zijn tijd vrij te makenvoor Hippocampus. Die kans mochtenwe niet laten ontglippen.8 Hippocampus mei/juni 2012Hippo: Je bent thans druk bezig met hetkomende NELOS-Festival van 6 en 7 oktober.Ronny: Inderdaad, er zijn wel heel watveranderingen! Het traditionele Foto- enFilmfestival had zijn beste tijd gehad enhad geen toegevoegde waarde meer voorde NELOS. We visten steeds in dezelfde vijveren misten het grote publiek. Zelfs hetduikerspubliek liet het wat afweten zodathet duidelijk werd dat vernieuwen noodzakelijkwas. Eerst dachten we aan een anderenaam maar dat bleek geen goed idee,want ondanks alles was die naam een begripgeworden in onze duikwereld dankzijhet werk en de inzet van de voorgangers.Toch moesten we een andere weg inslaanen het festival opentrekken voor iedereen,dus niet enkel voor fotograaf-duikers enniet enkel in één bepaalde regio. Zeker ookproberen potentiële duikers aan te trekken.Zo ontstond het idee om Vlaanderen rondte trekken en elke twee jaar een andere locatiete kiezen om het evenement te doenplaatsvinden. Dit jaar werd er gekozen vooronze thuisbasis Mechelen. We krijgen heelwat medewerking van de stad en kunnen erbeschikken over een zaal in het bioscoopcomplexUtopolis.Het is de bedoeling dat alle NELOS-duikerser aan hun trekken komen, want elke commissiezal er aanwezig zijn. Ze krijgen er eenforum om hun werking toe te lichten. Hetfestival is er dus niet enkel voor fotografenen filmers, maar zal ook duikers en nietduikerskunnen boeien die bijvoorbeeldinteresse hebben in biologie, jeugdduiken,fotografie, technisch duiken, enz. Alhoewelhet geen beurs is om te verkopen, zullen detalrijke sponsors er zeker niet ontbreken.De duikschool van Neptunus kan beschikkenover een duiktank om gans het weekenddemonstraties te doen en duikinitiatiete geven, voornamelijk gericht op de jeugden de ouders. Uiteraard zijn het de oudersvan die kinderen die we moeten overtuigenom hun bengels te leren duiken.De maand voor het gebeuren gaan we alreclame brengen op het groot scherm vancinema Utopolis. Samen met Nathalie DeSmet (van het NELOS-secretariaat) voerik een reclamecampagne met pers, radioen tv. We maken daarvoor een ‘Barterdeal’,dat is een ruilverdrag waarbij je ietsaanbiedt en in de plaats een wederdienstontvangt. Zo krijgen wij bijv. zendtijd waar-

voor we in ruil iets geven dat de zender kanaanbieden aan zijn klanten, luisteraars ofkijkers. Dat kan bijv. een boekje zijn met informatieover duikopleidingen of een duikinitiatiein een club.Dit NELOS-Festival wordt dus een totaalevenementen het zal alterneren met deD-dive Day. Ook voor dat gebeuren is het debedoeling dat het om de twee jaar op eenandere locatie zal plaatsvinden.Hippo: Dat je dat allemaal zou gaan organiseren,dat wist je niet toen je begonte duiken! Hoe ben je eigenlijk aan hetduiken geraakt?Ronny: Mijn sport was eigenlijk zwemmen.Ik ben zelfs Belgisch kampioen 100 m rugslaggeweest. Nadien speelde ik nog eentijdje waterpolo. Door mijn studies kon ikdaar niet genoeg tijd aan besteden, zodatik noodgedwongen moest afhaken. Na mijnstudies wilde ik ‘iets met water’ doen. Zowerd ik beheerder van het sportcomplexmet zwembad, Sparrenduin in De Haan.Om de bodem van dat zwembad te onderhoudenwas het handig om te kunnen duikenen zodoende meldde ik mij in 1975 aanbij BCOS-Brugge. Stel je voor dat mijn eerstelesgevers Roger Steenlandt en JacquesBonami waren. Op dat ogenblik waren dat2*duikers. Jaren later had ik de eer om alsjurylid mijn initiële lesgevers te mogen beoordelenvoor hun examen Hoger Brevet(nu AI) en 2*I. Ik ben er nog altijd trots op,dat ik hen heb kunnen motiveren om verderte gaan.Hippo: Maar je hebt dan een eigen clubgesticht?Ronny: Het Hoger Brevet (toen 3*D, later4*D en nu AI) behaalde ik op 16 mei 1978.Omdat ik kon beschikken over mijn eigenzwembad startte ik samen met een aantalandere duikers zoals Philippe Van Loocke,Eddie Clauwaert, Wilfried Visser en RudyVan Geldere de club Coral De Haan. Het peterschapwerd waargenomen door AntoineDe Deene. Dat was in 1979. Roland Wantensheeft er zijn eerste stappen in de duiksportgezet. De club was zeer ambitieus endeed er alles aan om in de belangstellingte komen. We kwamen zelfs in het GuinnessBook of Records toen we het wereldrecord‘ademen aan één duikfles’ braken doordeze oefening uit te voeren met maar liefst21 personen en dit gedurende 10 minuten.Coral ontwikkelde zich razendsnel tot deleidinggevende club in West-Vlaanderen.We hebben zelfs een opzettelijke splitsingBendor 1980 – Ronny als kandidaat Federale Monitor. De foto werd als nieuwjaarskaartje door René en Henriette Crepinopgestuurd.doorgevoerd met een afdeling in Brugge‘Coudy’s Diving Team’.Hippo: En dan naar Bendor?Ronny: Ja, ik was wel gedwongen door hetgebrek aan instructeurs in onze provincie.José Vandekerckhove is jarenlang de enige3*Instructeur geweest in West-Vlaanderen!Die geïsoleerdheid in West-Vlaanderenhad ook nog andere gevolgen. Zo kende ikbij mijn eerste deelname aan Bendor letterlijkniemand. In die tijd was het in West-Vlaanderen niet eenvoudig om aan informatiete geraken. Ik moest naar Luc Selsin Mechelen en zelfs naar Duitsland ominformatie te krijgen over de theorie, wantbij ons was er weinig of niets. De schaarseWest-Vlaamse clubs bevonden zich voornamelijkaan de grens met Frankrijk.De proeven voor 2*I waren toen wel meereen fysieke ‘challenge’. Fysiek was in die tijdprimordiaal en een reddingsvest dragenwas iets voor watjes en bijgevolg niet toegelaten.Nu fysiek was er geen probleem.Samen met mijn spitsbroeders BennyBlondé, een kameraad uit mijn zwemperiodeen eveneens gewezen Belgisch kampioen,en Gaspard Cornette (RDK) traindenwe als gekken en waren we in topvorm. Wevormden als het ware een ‘dreamteam’. Ikwerd dus vrij vlot Federaal Monitor (nu 2*I)in 1980.Hippo: En dan de volgende stap: NationaleMonitor?Ronny: Ja, doorgaan dus. In 1982 bood ikmij aan op het theoretisch examen NationaalMonitor. De Pedagogische jury wasverschrikkelijk. Geen enkel jurylid betoondeenige interesse in mijn les over debehandeling van deco-ongevallen in eenrecompressiecentrum. Ik had dat nochtanstot in de puntjes voorbereid. Ik had er zelfstwee maanden voor opgeofferd om als vrijwilligerte werken in het Hyperbaar Centrumvan de Zeemacht in Oostende, toennog onder leiding van dokter Michel VanOpstal. Van de bende ongelooflijk ongeïnteresseerdejuryleden namen Monique Demoustieren Leo Ceulemans het voortouw.Ongedisciplineerd geeuwden ze, schotenFoto: archief Ronny Margodt.Hippocampus mei/juni 20129

in meestal koud en vies water. Ook de elektrischecentrales wisten ons te vinden. Diecentrales zuigen via roosters water uit kanalenen het gebeurde regelmatig dat dieroosters vol vuiligheid zaten. Jawel, wijmochten die vieze troep eruit vissen. InGent heb ik eens in Betomix gedoken. Dat iseen soort vloeibaar schuimbeton dat ingespotenwordt in rioolpijpen. Ik moest er eenijzeren balk uithalen op 7 m diepte. Het waseen hele klus om het soortelijk gewicht vandie Betomix te bepalen. Hoeveel extra gewichtmoet je meenemen? Daarbij was eenduik op 7 m diepte in dat compacte spul gelijkaan een duik van 21 m in zeewater zodatje echt moest opletten om geen problemente krijgen met de decompressie.Rustig decompresserend na de duik: Ronny met echtgenote Chantal.Foto: Claude Jacobus.Hippo: Gevaarlijk werk.Ronny: Ja, maar voornamelijk vuil werk.Echt gevaarlijk is het geweest in Vlissingen.Na een aanvaring lag daar in de haveneen beschadigd Russisch schip geladenmet containers. Het ruim stond vol wateren om de lading te kunnen lossen moestener onderwater stukken metaal wordenweggebrand. Het probleem was dat sommigecontainers fosfor bevatten! Alleenwist niemand in welke containers die fosforzat. Ik moet er geen tekening bij maken:fosfor en vuur! Maar ik heb geluk gehad. Opeen bepaald ogenblik heb ik beslist dat hetgenoeg was geweest en heb ik het bedrijfverkocht. Ik ben dan in de toeristische sectorgestapt.Hippo: Je stond ook mee aan de wieg vanWEVOS.Ronny: We stelden vast dat er in West-Vlaanderen echt een noodzaak was aaneen gestructureerd platform voor onzeduikclubs. We stichtten een regionalevereniging die later omgedoopt werd totWEVOS en waarvan ik voorzitter bleef tot1994 om dan de scepter over te dragenaan Danny Van Parijs en Jean Pire. In 2003ben ik dan even terug voorzitter gewordentot Sven Vandekerckhove het roer in 2005overnam. WEVOS zet zich intens in bij deopleiding van de kandidaat-instructeursen met succes.Hippo: Je bent een fervent OW-foto- envideograaf.Ronny: In 1981 ben ik begonnen met deNikonos II. Mijn grote voorbeeld was JosAudenaerd. Het was bemoedigend dat ikgoede resultaten behaalde en verschillendeprijzen won in nationale en internationalewedstrijden. Later stapte ik overop videografie en de kers op de taart washet winnen van het NELOS InternationaalFestival met een film over de Noordzee‘Northsea Adventures’. Ik ben ook voorzittergeweest van de Foto- en Filmcommissie,die na een aantal naamswijzigingen deAudiovisuele Commissie is geworden enwaarvan ik nu terug voorzitter ben.Hippo: We hebben vernomen dat je nogberoepsduiker bent geweest.Ronny: Ik ben inderdaad nog een tijd beroepsduikergeweest. Samen met eenvennoot had ik een bedrijfje dat duikwerkzaamhedendeed. We werkten voor eenverzekeringsmaatschappij om schroevente herstellen van schepen. Om dure entijdrovende verplaatsingen naar een werfuit te sparen deden ze een beroep op ons.We doken nauwelijks een paar meter diepHippo: Zo ben je ook in staat geweestde wereld onder water te verkennen. Jemooiste ervaringen?Ronny: Het spectaculairste is zeker FransPolynesië, maar Sulawesi heeft behalvede grote vissen ook het ‘kleine’ leven. Deprachtigste concentratie van onderwaterlevenheb ik aan Richelieu Rock in Thailandgevonden: van zeepaardjes tot walvishaaien.Maar in de Oosterschelde duiken is voormij toch steeds thuiskomen. Zulk een specifiekeen overvloedige fauna op een vierkantemeter vind je toch nergens.Hippo: NELOS is weer bezig met het onderzoeknaar de sterke en zwakke punten.Wat vind jij daarvan?Ronny: Ik stel vast dat we wel een kortetermijnvisiehebben maar nooit een meerjarenplan.We hollen dus vaak achter dedingen aan, zodat de problemen moetenworden opgelost wanneer ze zich stellen.Daarom vind ik de oprichting van ICT- enHippocampus mei/juni 201211

Reportage - WETENSCHAPFoto: NOAA PMEL .Foto: Olivier Simons.Foto: Ivo Madder.Groto foto: Vroeger werd de diepte gemeten in de vadem en dat hadden we te danken aan de vissers.Foto links: De diepte van de diepzee wordt uitgedrukt in kilometers. Foto rechts: Nemo33, een diep zwembad.ten opzichte van het NAP is en kan dus dejuiste waterdiepte op dat moment berekendworden. Voor het gemak wordt het NAPvaak gelijkgesteld aan het gemiddeld zeeniveau.Historisch ligt het NAP echter dichterbij het gemiddelde hoogwaterniveau in hetIJ, vóór de afsluiting (het IJ was voorheeneen zeearm). Van oorsprong kwam het NAPovereen met de geoïde, maar tegenwoordigkomt dit niet meer geheel overeen. HetETRS89 (European Terrestrial ReferenceSystem 1989) is nu het officiële driedimensionalecoördinatenstelsel.De Tweede Algemene Waterpassing (TAW)is de referentiehoogte waartegenoverhoogtemetingen in België worden uitgedrukt.Een TAW-hoogte van 0 meter is gelijkaan het gemiddeld zeeniveau bij laagwaterte Oostende. Het NAP ligt 2,33 meterhoger dan TAW.18 Hippocampus mei/juni 2012Op Engelse zeekaarten vind je soms de LAT(Lowest Astronimical Tide) of het laagstegetijdenniveau dat voorspeld kan wordenonder gemiddelde meteorologische omstandighedenen onder elke combinatievan astronomische omstandigheden. Ditzeer veilig referentievlak voor de scheepvaartis nogal conservatief om een zeediepteaan te geven. We hebben dus eenandere referentie nodig.Het zeeniveau is de gemiddelde hoogte vande zeespiegel (het vlak van de zee). Doorhet werken met gemiddelden worden devariaties weggewerkt. Ons referentievlak,het zeeniveau (MSL of ‘Mean Sea Level’),bepalen zal dus niet van een leien dakje lopen.Het zeeniveau is het resultaat van hetvolume vloeibaar water op aarde en van degemiddelde temperatuur, die de gemiddeldedichtheid van het water beïnvloedt. Veranderingenin het absolute zeeniveau (zogenaamdeeustatische veranderingen) zijnin de loop van de geologische tijdschaal enzelfs in de geschreven geschiedenis voorgekomen.De veranderingen van het absolute zeeniveau(nvdr, dit is de term waarmee het globaleniveau bedoeld wordt, dus de 'hoogte'van het wateroppervlak) wordt bepaalddoor de grootte van de ijskappen en detemperatuur van het zeewater. Beide hangenaf van het gemiddelde klimaat op aarde.Als er klimaatverandering in de vormvan temperatuurstijging optreedt, zullende ijskappen smelten en zal het zeewaterwarmer worden. In beide gevallen stijgt hetabsolute zeeniveau. Bij temperatuurdalingdaalt ook het zeeniveau.Het relatieve zeeniveau (nvdr, dit is het lokaalniveau van het wateroppervlak) hangt

en watertoevloed uit grote rivieren, densiteitsverschillendoor veranderende watertemperaturen,‘el niño’, het wobbeleffect envariatie in de rotatiesnelheid van de aarde,aardverschuivingen, tsunami’s, enz. Hetverschil tussen MSL en de geoïde ligt rondde 2 m.Foto: NOAA PMEL Vents Program - www.pmel.noaa.gov.Foto: Torsade de Pointes.Getijhaventje van Lillo bij hoogwater, 3 april 2008 (5dagen na laatste kwartier, gemiddeld tij).Nu we de problemen van het referentievlakkennen en opgelost hebben, kunnenwe de diepte gaan bepalen. De waterdieptewordt deels berekend aan de hand vanmeetgegevens die door sonar, peilstokkenen (recent) satellieten gemeten worden.De diepte hangt echter af van de bodemsamenstelling.Hierdoor zijn de meetgegevensniet altijd eensluitend omdat desamenstelling van de bodem vaak geenduidelijke grens tussen water en bodemlaat zien. Bij een zachte bodem is het doorwaterbeweging moeilijker om een onderscheidtussen water en bodem te maken.Gelukkig zijn er richtlijnen vastgesteld. Bijeen bepaalde dichtheid van dat watergedeeltewordt dat aanzien als bodem, zodater toch een duidelijke grens is.Foto: LimoWreck.behalve van de eustasie ook af van de bewegingvan de aardkorst en de aanvoer vansediment naar de zeebodem. Als er veelsediment op de bodem blijft liggen, zal dezeebodem hoger komen te liggen en hetrelatieve zeeniveau dalen. Als de aardkorstnaar beneden beweegt, zal het relatievezeeniveau juist toenemen. Het zeeniveaukan daardoor lokaal veranderen terwijl hetabsolute zeeniveau gelijk blijft.De zeespiegelstijging is actueel gewordendoor het broeikaseffect en klimaatsverandering.Metingen van het absolute zeeniveauover de afgelopen 130 jaar laten eengeleidelijke stijging zien van in totaal ongeveer20 cm. Wetenschappers voorspellendat de zeespiegel in 2100 tot 1 m gestegenzal zijn en daarna in het zelfde tempozal doorgaan. Dat betekent dat bepaaldedelen van de wereld alsdan ondergelopenGetijhaventje van Lillo bij laagwater, 8 augustus 2008(tijdens eerste kwartier, bijna doodtij).zullen zijn. Veel menselijke activiteitenspelen zich af aan de kust en op land dat opof zelfs onder zeeniveau ligt. Laag gelegeneilandgroepen als Tuvalu kunnen dan onderde zeespiegel verdwijnen.Maar terug naar het gemiddeld zeeniveau.Dit is het gemeten niveau van een kalmezee, dus één waaruit alle bewegingen zoalswind en getij uitgefilterd zijn. Dit gebeurtdoor het gemiddelde te berekenen van deresultaten van metingen om het uur overeen periode van 19 jaar. De meting van hetzeeniveau gebeurt t.o.v. het land. Dus eenverandering in MSL kan het resultaat zijnvan een echte verandering in zeeniveauof een verandering van de hoogte van hetstuk land.Dat het zeeniveau geen constante kan zijn,blijkt duidelijk uit de factoren die er invloedop hebben. Denken we hierbij aan regenvalWe kennen dus het referentievlak en wetenwaar de bodem begint. Door de definitievan de meter kunnen we nu perfect dediepte bepalen en noteren. Maar wat metduikdiepte?duikdiepteIn feite zijn we als duikers alleen geïnteresseerdin de lokale, actuele diepte van deplaats waar we willen duiken. Zo lang wedeze goed kunnen benaderen zijn we tevreden.Op het moment zelf hebben we onzedieptemeter of duikcomputer die ons vertelthoe diep we zitten. Hoewel uitgedruktin meters, lezen we in feite de druk die oponze pols heerst. Deze druk is het gevolgvan het gewicht van de waterkolom die erboven staat. En deze druk hangt af van degemiddelde golfhoogte, temperatuur vande bovenliggende waterlagen, saliniteit(zoutgehalte) van het water, … Mijn diepteis dus niet die van jou (maar dat kunnen wemoeilijk aflezen).Als je de volgende keer de vraag “Hoediep duiken we?” hoort, weet dan dat hetantwoord hierop veel moeilijker is dan jevoorheen dacht. Maar zo’n ingewikkeldantwoord verwacht je buddy zeker niet. Patrick Van HoeserlandeHippocampus mei/juni 201219

Bondsnieuws - GENEESKUNDIGE COMMISSIEHoofdpijnbij duikersOver CO 2-retentie,roomijs en andere'hoofdbrekende' fenomenenFoto: Daan Delbare.Hoofdpijn bij duikers is geen frequent voorkomend probleem. Toch is het belangrijk om te weten datzowel het onderwatermilieu als de duikuitrusting een aantal specifieke vormen van hoofdpijn kunnenveroorzaken.De oorzaken van hoofdpijn bij duikerszijn zeer divers van aard, gaandevan banale uitlokkende factorenzoals een te strak aangetrokken riempjevan een duikbril tot zeer ernstige duikongevallenzoals luchtembolie en decompressieziekte.Bij deze laatste categorieis hoofdpijn meestal een bijkomstig fenomeen;hier zullen andere meer specifiekesymptomen (verlammingen bijvoorbeeld)de aanzet moeten geven tot een correctediagnose en het snel starten van de juistebehandeling.Alle mogelijke oorzaken van hoofdpijnin detail bespreken zou ons te ver leiden.Daarom kozen we ervoor om de mechanismenachter enkele interessante fenomenentoe te lichten.20 Hippocampus mei/juni 2012Nota:in dit artikel worden vooral de neurologischeaspecten van een aantalgeselecteerde duikproblemen toegelicht.Het is geenszins de bedoeling omvan elk ongeval de volledige symptomatologieen behandeling te bespreken.Geïnteresseerden verwijzen wijhiervoor naar de NELOS-cursus ‘TheorieSportduiken’.CO 2-retentieEen betrekkelijk vaak voorkomende oorzaakvan hoofdpijn bij duikers is hypercapnieof ‘CO 2-retentie’. Een te veel aankoolstofdioxide (CO 2) veroorzaakt verslappingvan het spierweefsel in de wanden vande hersenbloedvaten. Hierdoor ontstaater vasodilatatie (vaatverwijding) van debloedvaten in de hersenen, dit met (discrete)stijging van de druk in de schedel totgevolg.Bewust hypoventilerenHet gehalte aan koolstofdioxide kan ongemerktoplopen bij persluchtduikers diebewust hun adem inhouden tussen tweeteugen (‘skip breathing’), dit met de bedoelingom hun luchtverbruik te beperken.Hetzelfde fenomeen treedt ook op bij duikersdie te ondiepe ademteugen nemen omhun uittrimming zo constant mogelijk tehouden (bijvoorbeeld bij duiken in grottenen wrakken).

Boven en onder: Regelmatig je adem inhouden (Skipbreathing) is uit den boze. Adem regelmatig, waarbij jelang uitademt en snel uitademt.Aard van de hoofdpijnDe hoofdpijn door CO 2-retentie ontstaatgeleidelijk en situeert zich voornamelijkter hoogte van voorhoofd, slapen enachterhoofd. Het is een kloppende, mildetot intense pijn die typisch 10 tot 30 minutenduurt. Bij sommigen echter duurtde hoofdpijn langer (enkele uren) en gaatze gepaard met een misselijk gevoel. Ooktypisch is dat de pijn toeneemt tijdens dedecompressiefase van de duik of bij het bovenkomen,mogelijk omwille van het verschiltussen de verhoogde druk in de schedelen snel afnemende omgevingsdruk.Klassieke medicatie tegen hoofdpijn heefthier weinig effect.Foto: Ivo Madder. Foto: Sven Van Langenhove.Associatie met andere symptomenAndere symptomen die met CO 2-intoxicatiegepaard gaan zijn: lichthoofdigheid, verwardheid,kortademigheid en, bij hoog oplopendeCO 2-spanning, onderdrukking van hetademhalingssysteem gevolgd door bewusteloosheiden stuiptrekkingen (convulsies).Bij sommige duikers gaat de stapeling vanCO 2in het lichaam niet gepaard met hoofdpijnof andere gewaarwordingen en kan deafwezigheid van dergelijke waarschuwingssignalenaanleiding geven tot plotse apneuen bewustzijnsverlies. Sommige duikers,zogenaamde 'CO 2-retainers', hebben eenverminderde ademhalingsrespons op eenverhoogde arteriële ppCO 2(hun ademhalingwordt minder geprikkeld dan men eigenlijkzou verwachten); ze lopen dus een groter risicoop een ernstige intoxicatie.Vergeten we ook niet dat CO 2-retentie hetontstaan van zuurstoftoxiciteit en stikstofnarcosebevordert. Bovendien is het eenrisicofactor voor decompressieziekte.Onbewust hypoventilerenEen duiker kan ook onbewust hypoventileren(zijn longen te weinig ventileren) alseen te strak zittende trimvest of duikpak deademhalingsbewegingen van de borstkasbelemmeren, of als de ventilatie onvoldoendeis in verhouding tot de op dat ogenblikgeleverde inspanning (bijvoorbeeld bijhet tegen de stroming in zwemmen). Forseinspanning kan de CO 2-productie vertienvoudigen,wat resulteert in een partiëleCO 2-spanning in het arteriële bloed (arteriëleppCO 2) van meer dan 60 mmHg.Bovendien zal de hogere dichtheid van hetademgas op diepte meer ademarbeid vereisenen zal er derhalve meer CO 2geproduceerdworden.Technisch duikenDe toename van CO 2in het bloed is eenpotentieel risico bij het duiken met gesloten(CCR) of halfgesloten circuit (SCR)rebreathers. In deze apparaten wordt hetuitgeademde gas geheel of gedeeltelijkgerecirculeerd en opnieuw ingeademdnadat de CO 2werd verwijderd via een compartimentdat CO 2-absorberend materiaalbevat (de zogenaamde 'scrubber'). SlechteCO 2-absorptie is bijvoorbeeld mogelijk bijde aanwezigheid van vocht in de scrubberof bij verzadiging van het CO 2-absorberendmateriaal.PreventieDe nadruk moet gelegd worden op preventie:de duiker moet trage, diepe ademhalingenmaken en moet skip breathing vermijden(dus geen apneu-pauzes tussen elkeademteug!). Uiteraard moet overdreven oflangdurige fysieke inspanning tijdens deduik vermeden worden. Om de ademhalingsweerstandtot een minimum te beperkenmoet de ademautomaat van degelijkekwaliteit zijn (met lage uitademweerstand)en regelmatig onderhouden worden.CO-vergiftigingHoofdpijn is een vroeg teken van vergiftigingdoor koolstofmonoxide (CO), eengeurloos gas dat in zeldzame gevallen hetademgas van een duiker kan contamineren.Koolstofmonoxide afkomstig van verbrandingsgassen(van de compressor zelfof van uitlaatgassen uit de omgeving) kantijdens het vullen van de duikfles door decompressor worden aangezogen. Bindingvan CO aan het hemoglobine in de rodebloedcellen gebeurt met een affiniteit die300 maal groter is dan deze van zuurstof.Hippocampus mei/juni 2012 21

uitwendige fysieke oorzakenEen duiker kan met het hoofd onzacht inaanraking komen met de duikladder vaneen rollende boot of met de duikfles vaneen mededuiker of tegen een rots stotenbij sterke deining. Dit zijn alle voor de handliggende voorbeelden waarbij externefactoren een trauma van het hoofd (ende daarmee gepaard gaande hoofdpijn)teweegbrengen. Er bestaan echter ookminder evidente uitwendige oorzaken vanhoofdpijn bij duikers: een slecht passendeduikbril of een te strak zittende kap (of bijberoepsduikers: de duikhelm) kunnen doorsamentrekking van de spieren in de schedelhuideen vorm van ‘spanningshoofdpijn’veroorzaken. Deze spierspanning verergertnaarmate de duik vordert en verdwijntmeestal binnen het uur na het beëindigenvan de duik.Ook bij het te strak aantrekken van hetriempje van de duikbril kan door druk vande bovenrand van de duikbril op een zenuwter hoogte van de wenkbrauw lokalepijn ontstaan. Deze zogenaamde ‘goggleheadache’ is een doffe constante pijn diezich meestal aan één zijde van het voorhoofdmanifesteert.hoofd en gaat gepaard met andere klachtenzoals duizeligheid, kortademigheid enmisselijkheid. Bij ernstige CO-vergiftigingis er sprake van meer intense hoofdpijn incombinatie met verwardheid, spierzwakteen een versnelde ademhaling en hartslag.Foto: Alexandre Bequet.Altijd uitkijken voor de trap van een rollende boot.In extreme gevallen overheerst een ernstigneurologisch beeld met stuiptrekkingen,coma en dood. De behandeling bestaat uithet zo snel mogelijk toedienen van 100%zuurstof en indien mogelijk van hyperbarezuurstoftherapie.nekproblemenDat de nek de bron kan zijn van hoofdpijn isalgemeen bekend. Tijdens het duiken kandeze zogenaamde ‘cervicogene hoofdpijn’veroorzaakt worden door een combinatievan factoren: een in het verleden opgelopenbeschadiging van één of meer nekwervelsof artrose van de nekwervels kunnende mobiliteit van de nek beperken. Het zichonder water in horizontale positie voortbewegenvereist een onnatuurlijke houdingvan het lichaam waarbij het bovenste deelvan de nek enigszins moet overstrekt worden,terwijl het onderste deel van de nekvan de duikfles weg moet gebogen worden.De aldus ontstane spanning in de nek kande effecten van onderliggende wervelartroseverergeren en op die manier een eenzijdigepijn veroorzaken die uitstraalt naarhet achterhoofd en zelfs naar de kruin enhet voorhoofd.kaakgewrichtPijn uitgaande van het kaakgewricht is eenprobleem waar een kwart van de duikersooit mee te maken krijgt. Om de tweedetrap van de ontspanner op de juiste plaatste houden is − naast fixatie van het mondstukdoor de tanden − een constante openingvan de mond vereist waarbij de on-Hippocampus mei/juni 201223

Foto: Ivo Madder.CO 2-opstapeling is mogelijk bij vocht in de ‘scrubber’ of bij verzadiging van het CO 2-absorberend materiaal.belicht. Denken we maar aan barotraumata zoals eenduikbril-, tand- of sinussqueeze, of een barotrauma vanhet middenoor. Soms heeft de hoofdpijn niets met duikente maken (een toevallige hersenvliesontsteking of hersenbloeding,bijvoorbeeld), of kan het duiken een voorafbestaand medisch probleem, zoals migraine, uitlokken ofverergeren.Maak van jepassie je beroep!Ook al is hoofdpijn bij duikers meestal een goedaardigprobleem, toch is het raadzaam dat duikers die last hebbenvan frequente, heftige of chronische hoofdpijn zich latenonderzoeken door een gespecialiseerde arts. Dirk Deraedt,lid van de Geneeskundige CommissieOperator OnderwaterwerkenStartdatum: 8 sept. 2012,Campus Metropool & duikstage in provincie Namen.referenties1. Cheshire WP, Ott MC. Headache in Divers. Headache.2001;41:235-247.2. Clark JM, Thom SR. Toxicity of Oxygen, Carbon Dioxideand Monoxide. In: Bove AA, ed Diving Medicine.4th ed. Philadelphia, Pa: WB Saunders; 2004.3. Lanphier EH, Camporesi EM. Respiration and exertion.In: Bennett PB, Elliot DH, eds. The Physiologyand Medicine of Diving. 4th ed. Philadelphia, Pa:WB Saunders; 1993:77-120.Meer info of inschrijven?www.syntra-ab.beof kom naar het infomomentWaar? Campus MetropoolLange Leemstraat 133-1372018 AntwerpenWanneer? 2 juni 2012 (14-17u) &27 aug. 2012 (18-21u)Begineraan!Hippocampus mei/juni 201225

Reportage - DUIKPLAATSFoto: Siem Jansen.Lucht voor eenadembenemendeduik op TholenAls je ging duiken aan de Oesterdam, waren er maar weinig mogelijkheden om je duikfles te vullen.Daarin is nu verandering gekomen.Langs de gehele kust van het ZeeuwseTholen vind je de mooiste plekjesvoor een adembenemende duik in deOosterschelde. Zo is hier ook de mateloospopulaire duikstek ‘Bergse Diepsluis’ gelegenaan het begin van de Oesterdam,vlakbij het stadje Tholen. De jaarlijksetrek van de sepia's, de grote diversiteitaan planten en de verschillende soortenvis en schaaldieren trekken hier jaarlijksvele duikers aan vanuit heel Nederland enBelgië.Naast deze prachtige duikstek is er ookeen strandje in de directe nabijheid waarvolop gerecreëerd kan worden. Doordatdeze stek in het achterste gedeelte van de26 Hippocampus mei/juni 2012Oosterschelde ligt, is er weinig stromingwaardoor deze plek een relatief veiligespeelplaats is voor kinderen, een geschikteplek voor het hele gezin dus!Helaas waren er tot voor kort nog weinigvoorzieningen voor duikers aanwezig.Daarom besloot Siem Jansen, zelf ook fanatiekduiker en ondernemer, dat hier ietsaan moest gebeuren. In dit standpunt vondhij de gemeente Tholen en de NOB als medestanders.Mede door deze samenwerkingis het Recreatiebedrijf de Schakel te Tholentot stand gekomen, dat sinds 1 maart 2012een eigen vulstation heeft aan de Veerweg9 te Tholen. Deze locatie bevindt zich opnog geen twee kilometer van de duikplaats‘Bergse Diepsluis’ en in de korte nabijheidvan de overige duiklocaties op het eilandTholen. Dit nieuwe vulstation biedt aanalle duikers de mogelijkheid om 24 uur perdag en 7 dagen per week persluchtflessente vullen. Ideaal dus!Recreatiebedrijf de Schakel nodigt je graaguit voor een prettige en adembenemendeduik in de Oosterschelde. Voor meer informatie:Recreatiebedrijf de Schakel, Veerweg9, 4691RZ Tholen, info@recreatiebedrijfdeschakel.nl,tel. 0031 166 602675. Marianne Verwijmeren & John Maes,namens de Commissie Deltagebied

Jeugdduikhoekje - SKUBBA & FREDNet echtVol fierheid en trots keek Frednaar zijn vriend Skubba die hunSCUBA zou testen.Cartoon: Peter Bosteels.Met zijn duikpak, botjes, vinnen,duikbril, zelfgemaakte loodgordelen fles op zijn rug leek Skubba opeen echte duiker. “Net echt”, hoorde Fredde moeder van zijn vriend nog zeggen.Hij vond het jammer dat hij niet mee kon,maar water was niets voor hem.Hoewel hij er bijna alles wat in boeken ofop het internet te vinden was, gelezen had,voelde hij zich een beetje onzeker. Zou delucht die ze met de compressor in de flesgeperst hadden voldoende zijn om langerte duiken? Zou Skubba onder water dekraan kunnen bedienen om zo te ademen?Zou Skubba intussen kunnen duiken?Toen Skubba onder water verdween, werdFred alleen maar zenuwachtiger. Zijnvriend bleef langer weg dan op zijn vorigeduiken. Was dat een goed teken? Zouhij niet dichter bij het water moeten gaanstaan? Maar wat kon hij doen als er ietswas? Veel vragen, weinig antwoorden. Hijkon alleen maar afwachten.Zijn wachten stopte van zodra Skubba meteen grote glimlach op zijn gezicht een eindverder terug boven water kwam. Hoewel hijwou springen van vreugde, bleef Fred tochrustig aan de kant wachten. Pas toen zijnvriend terug op het droge stond, ging hij ernaar toe.Vol enthousiasme vertelde Skubba overde vissen die hij gezien had. Hoe hij ze konvolgen. Hoe hij kon ademen door de kraanopen te draaien. Hoe hij zich als een visvoelde. Hoe hij … Een waterval van woorden.Fred genoot mee.“Alles ging goed, behalve …”, zei Skubba.Wat kon er nog niet goed zijn, dacht Fred.Ze hadden toch aan alles gedacht en alleproblemen beetje bij beetje opgelost. Ookde moeder van Skubba had haar best gedaandoor met hen naar de duikwinkel tegaan. Fred had daar zijn ogen de kost gegeven.Wat had hij gemist?"... dat ik niet in het water kan blijven hangenzoals een vis", ging Skubba verder. “Ikmoet steeds blijven zwemmen, want anderszak ik naar de bodem en zie ik door alde modder niets meer”.Hoe kon dit opgelost worden? Ze kondennatuurlijk de loodgordel lichter maken.De duikfles woog veel, maar deed de luchtin de fles die niet drijven? Dat kon hij tochtesten?Fred vroeg aan Skubba om de fles van zijnrug te nemen en in het water te leggen. Hijvertelde zijn vriend dat hij wou kijken of diedreef. En nee, dat deed ze niet. De loodgordelmoest dus minder zwaar gemaakt worden.De gordel moest echter zwaar genoegzijn opdat Skubba zou kunnen duiken. Zijnvriend zou dus steeds naar de bodem zakken.Er moest dus nog iets zijn wat er voorzorgde dat een echte duiker kon blijvenzweven …Als de lucht in de fles niet groot genoegwas, dan moest hij iets vinden waardoordie groter kon gemaakt worden. Een groterefles zou waarschijnlijk zwaarder zijnen dus ook zinken. Iets licht met veel lucht?Skubba stond al te popelen om opnieuw tegaan duiken. Maar eerst moesten ze de flesgaan vullen. Skubba had die helemaal leeggedoken.Op weg naar hun compressor kwamen zeeen loper met een drinkzak op zijn rug tegen.Skubba bedacht dat dit misschien deoplossing kon zijn … Patrick Van HoeserlandeHippocampus mei/juni 201229

Foto’s: Peter Ryngaert.Links: Plots zie ik een maanvis op het wrak.Rechts: Verderdoor op het wrak nog een grotere maanvis, die zich liet poetsen door girellen.gasten van Euro-Divers in combinatie meteen fotowedstrijd ‘Best of Costa Brava’.Alles was iets meer, zowel de temperatuurin en uit het water, de zichtbaarheid, het levenin zee en op het land. Alleen de Molamola’s waren minder (in theorie zijn die alvertrokken in deze periode van het jaar).De eerste week was er weinig wind en kondenwe naar duikplaatsen zoals Trencat1 en 2 en naar El Bisbal. Dit zijn secs dieblootgesteld zijn aan de golven. Maar hetgrootste gevaar komt van de hobbykapiteinsdie soms met grote snelheid voorbijvaren.Het gebruik van een OSB-boeien een alerte oppervlaktebeveiliging opeen bijboot is hier geen overbodige luxe.Zo is El Bisbal een sec gelegen middeninCala Montjoi. De rotspunt ligt op 3 meterdiepte en met zeedeining is dit zelfsminder. Menig boot heeft er averij opgelopenwanneer die niets vermoedendin een rechte lijn komt aanvaren vanuitopen zee naar het strand van Montjoi.Als duikplaats is het een prachtige plaatsvoor alle duikniveaus. Twee jaar geledenheb ik er ook een wrak gevonden. Na dezoveelste keer El Bisbal dat omgetoverdwas tot ‘een grote bruistablet’ (een gordijnluchtbellen van de vele duikers) beslootik om eens weg te zwemmen van de duikplaats.Er was geen stroming en de zichtbaarheidwas uitstekend. Soms vind je aleens iets bijzonders op het zand. Toen ook,want na ongeveer 10 minuten zwemmenop meer dan 20 meter diepte kwam ik opeen wrak van wel 75 meter lang. Weliswaarligt de romp volledig open en steekthet hoogste deel slechts één meter uit hetzand. Toch was het een aangename afwisselingen waren er massaal veel naaktslakjesop te vinden. We zagen ook eenreuzengrote conger tussen de wrakstukkendie er waarschijnlijk zijn vaste verblijfplaatsheeft gevonden. Alles wees eropdat hier zelden of nooit op gedoken werd.Was dit een zogezegd maagdelijk wrak?Waarschijnlijk niet, maar het was toch nietbekend bij de duikbasis. Vandaar dat ikze regelmatig een beetje plaag met ‘mijn’wrak. ‘Peters wrak’ is nu een nieuwe bezienswaardigheidin hun programma vanduikstekken.Op die bewuste dag was er weinig wind.Tijdens het buitenvaren had ik al snel eenvermoeden dat het El Bisbal zou worden.We weten de duikstek nooit vooraf.Iets waar ik me vroeger meerdere malenaan geërgerd heb, maar nu weet ikwel beter. Het is een luxe om een duikplaatste kiezen op basis van factorendie zich voordoen op het moment zelf.Onderweg naar de duikstek begon ik mijnduik al te plannen met mijn vaste buddyMarion, wat sommige andere duikersniet ontging. Zoals dit nogal eens gebeurde,zouden meerdere ploegen mijvolgen naar het moeilijker te vinden wrak.Ook Lars, die werkt als duikgids in hetcentrum, zou me volgen met zijn ploeg.Tijdens de duik liet ik al snel de rots achtermij, gevolgd door een 6-tal duikers. Dezichtbaarheid was niet super en het feit datik het wrak niet wou missen, nu er zoveelduikers me volgden, maakten mij superalert qua oriëntatie en omgeving. Na eenHippocampus mei/juni 201231

ALL WESTOP CURACAO ,BONDUIK DEALCOMPLETE DUIKREISALL WEST APARTMENTS€ 979,- *Op Bon Bini Curaçao, aan zee in het ongerepte deelvan Westpunt ligt het heerlijke resort All West. Van allegemakken voorzien, het is voor duikers een heerlijke plek.Je eigen rif ligt voor de deur en na afloop lekker chillenop het strand. Geniet van Curaçao, geniet van All WestApartments zowel boven- als onderwater.9 daagse DuikreisINCLUSIEFVLUCHT, LUCHTEN AUTO* Vanaf prijs per persoon op basis van 2 personenE-mail info@bontravel.nl Tel. 0031-(0)355426071 www.bontravel.nlHippocampus jan./feb. mei/juni 2012 201133

Luc en Miet Stevens.VOOR AL JE DUIK-EN SNORKELMATERIAALKaulillerweg 62, 3990 Grote-Brogel, Tel: +32 (0)11 44 88 24, info@desportduiker.be www.desportduiker.beDE ZEE is uw omgevingDUIKEN IS uw passievanaf€ 600PER WEEKSTAGES:- opleidingen- fotografie- bio0611 55 93 56www.victoria-croisieres.comD IV I N G W IT H F R I E N D SMALDIVESINDONESIAEGYPTTHAILANDSPAINOMANMAURITIUSDUIK DE BESTEDUIKPLAATSEN VAN DECOSTA BRAVA !BOOKING AND INFORMATION:www.euro-divers.com34 Hippocampus mei/juni 2012

Bondsnieuws - DUIKER-REDDERInfo voor dezwembadreddersFoto: reddingsdienst Knokke-Heist.Foto: VRC.Links: Een Hoger Redder mag overal als redderfungeren, behalve aan het Noordzeestrand.Rechts: Een jaarlijkse bijscholing voor Duiker-Redder of Hoger Redder is verplicht.Tijdens de Algemene vergadering van WEVOS, op 30 maart 2012, werden enkele vragen gesteld over hetbrevet Duiker-Redder en Hoger Redder. De antwoorden zijn ook nuttig voor alle andere regio’s die metdeze materie te maken krijgen.De Cel Redden binnen WEVOS heefthaar beschikbare informatie aangevuldmet de gegevens van RedFed(= Vlaamse reddingsfederatie, de vroegereVRC of Vlaamse Reddingscentrale). EenBasis-Redder is een redder of toezichthouderdie zijn diensten mag verlenen in eenzwembad dat niet dieper is dan 1,40 meter.Een Duiker-Redder mag fungeren alsredder tijdens een zwembadtraining waarduikers bezig zijn met hun oefeningen. EenHoger Redder mag overal (behalve aan hetNoordzeestrand) als redder fungeren.Moet een brevethouder Basis-Redder netzoals een Duiker-Redder of Hoger Reddereen verplichte jaarlijkse bijscholingvolgen? Zo ja, is dit gelijklopend met debijscholing (hoger of duiker) REDDER ofbestaat hiervoor een specifieke bijscholing?RedFed: Een Basis-Redder is niet verplichteen jaarlijkse erkende bijscholing te volgen,maar hij mag en kan de erkende bijscholingvoor Redder (= bijscholing voor Basis-Redder, Duiker-Redder en Hoger Redder)volgen. RedFed beveelt dit zeker warm aanen zo heeft die persoon een attest dat hijjaarlijks is bijgeschoold, moest er toch ietsgebeuren. Er zijn geen specifieke bijscholingenvoor Basis-Redder alleen.Geldigheid van een bijscholing Duiker-Redder of Hoger Redder? Wat is de correctebenadering ‘geldigheidsduur bijscholingredder’? Voorbeeld: Iemandheeft een geldig attest bijscholing gedaanop 2 september 2011. Is deze bijscholinggeldig tot 2 september 2012 oftot 31 december 2012? M.a.w. “Wat alsdesbetreffende pas zijn bijscholing (bijv.)opnieuw kan doen in de maand november2012?”.RedFed: Het antwoord staat in de FAQ’s opde website (www.redfed.be) en is al meermaalsin de Boei (het magazine van Red-Fed) verschenen: Het Hoger Reddersbrevetblijft steeds geldig. Indien men de functievan redder wenst uit te oefenen, als vasteredder, jobstudent, redder gecombineerdmet lesgever of zelfs maar één uurtje perjaar voor de jeugdbeweging, e.a. ... moetmen in het bezit zijn van een recent bijscholingsattest.In de Vlarem-wetgevingstaat vermeld: de redders worden ten minsteeenmalig per jaar geoefend in de reddings-en reanimatietechnieken. 'Eenmaalper jaar' wordt geïnterpreteerd als ‹eenmaligper kalenderjaar' (dus in principemoet men dan ten laatste op 31/12 bijscholen).Het begrip 'Ten minste eenmalig perjaar' is dus zeer ruim gelaten. Onder de 'tenminste' kan je ook begrijpen dat het eigenlijkbeter meer dan eenmalig zou mogenzijn. We bevelen alvast warm aan dat menzich beter te vroeg of minstens tijdig (binnende 12 maanden) bijschoolt, dan te laat!Een zwembadverantwoordelijke zal eerderiemand met een recent (< 12 maanden) bijscholingsattestaannemen. Mis je een jaar(of meer) de bijscholing voor redder en volgje later pas opnieuw deze bijscholing, danben je opnieuw in orde volgens de VlaremII wetgeving.Een docent Duiker-Redder heeft enkelejaren geen bijscholing als docent gevolgd,maar wel de gewone jaarlijksebijscholing Redder. Hoe kan hij/zij zijn/haar docentschap opnieuw verkrijgen/verlengen?RedFed: Geschrapte docenten: inactievedocenten die het daaropvolgend jaar geendocentenbijscholing volgen, worden geschraptuit het docentenkorps. Ze kunnenweer actief docent worden indien zij slagenin de screening, de gepersonaliseerde stage(indien opgelegd) met succes volbrengenen het komende jaar als bijgeschooldeRedder aanwezig zijn op de docentenbijscholing.Danny Vanparys,VerantwoordelijkeCel Redden WEVOSHippocampus mei/juni 201235

Links: JP Bressermaakt zich klaar om tefilmen.Boven: StephanMatthies met zijnvideocamera, juist nade duik.Onder: Stephan Matthieslaat zien dat hetbelangrijk is om ten allentijde stabiel in hetwater te hangen éneen goede zichtbaarheidte behouden.Foto: archief JP Bresser.Foto's (2): Cor Kuyvenhoven.én een scenario en film hebben afgeleverd.Alle NELOS-leden die beschikken over eencamera en onderwaterhuis kunnen zichvoor de cursus aanmelden. Andere materiaalvereistenzijn er niet, maar het bezit van‘rigide’ vinnen (zwemvinnen die niet omplooien)is een aanrader. Het is ook aangeradenom het NELOS-cursusboek OW-videografieaan te kopen via de NELOS-boetiek(€ 25,00) en het al eens door te nemen.De cursus wordt gegeven door PeterBrandt, JP Bresser, Stephan Matthies, GinoRosiers & Ilse De Gendt en Erik De Groef.Het is onmogelijk op de beperkte plaatsvan ons bondsblad een volledig overzichtvan de verdiensten van deze lesgevers tepubliceren, daarom geven we een korte introductievan die mensen.• Peter Brandt (+1000 duiken) is NELOS3*D, fervent recreatief en technische duiker(GUE Tech/Cave) én GUE-instructeurin België zie www.gue-be.be. Als lid vanKoelakant heeft hij ook een bijzondereinteresse voor onderwatervideografie.• JP Bresser (+5000 duiken) is professioneelfotograaf, cameraman en is ookduikinstructeur in verschillende federaties.Hij publiceert regelmatig in verschillendeduikmagazines. Zie ook www.jpbresser.tv.• Ilse De Gendt & Gino Rosiers (beideNELOS-lid met samen +6000 duiken)maken sinds 2005 schitterende onderwaterfilmsen hebben zich sindsdiengespecialiseerd in macro-opnamen endocumentaires. Met hun films wonnenze reeds verschillende Internationaleprijzen. Op het laatste NELOS-festivalwonnen zij goud bij de Masters met hunfilm 'Cycle of Life'. Zie ook www.umhd.be.• Stephan Matthies (+700 duiken) werktals 'Head of Production' bij een Belgischeproducent van televisieprogramma's. Inzijn vrije tijd wijdt hij zich, met zijn teamKoelakant, aan het op beeld vastleggenvan boeiende wrakken en grotten. Zie ookwww.koelakant.be.• Erik De Groef (+400 duiken). "Ik kreeg hetvertrouwen van de Audiovisuele Commissieom deze cursus te organiseren. Hoewelik gewoon 3*D ben en pas in 2010 een eerstecamera (ineens met onderwaterhuis)kocht, lukte het me om met wat creativiteiteen bronzen en twee gouden medailles bijde Juniors in de wacht te slepen".De theoretische cursus gaat door op zaterdag28 juli (overzichtsles, 13.00 - 17.30 uur),vrijdag 10 augustus (breedhoek, belichtingen filmen in team, 20.00 - 22.00 uur), zaterdag11 augustus (close-up, 10.00 - 12.00uur) en zaterdag 18 augustus (cameratechnieken,compositie en montage, 13.30 -17.30 uur). De praktische les over stabiliteitgaat door op zaterdag 25 augustus (10.00- 17.30 uur) in het Zilvermeer te Mol.Om de cursus voor iedereen betaalbaarte houden, bedraagt het inschrijvingsgeld€ 50,00 voor de gehele cursus inclusief deprint-outs van de presentaties.Let op! De plaatsen zijn beperkt, dus meldje snel aan! Erik De Groef,Verantwoordelijke OnderrichtOnderwatervideografiecursus.owv@nelos.beHippocampus mei/juni 2012 37

Reportage - WETENSCHAPHeliumcrisisweldra nog meer voelbaarin de duiksportFoto: Danny Moens.Niet alleen voor wetenschappelijk onderzoek en geneeskunde maar ook voor onze technische duikersis helium een onvervangbaar gas. De Britse wetenschappers klagen al heel lang aan dat dit gas vaakwordt verkwist.Helium wordt gewonnen uit aardgas,maar niet in alle aardgas vindt menhelium terug. Hierdoor is dit edelgasniet overal ter wereld voorradig. Bovendienwerden er de laatste tijd enkele gasbronnenafgesloten, waardoor er blijkbaar eenschijnbare heliumschaarste onstaat. Destrategische Amerikaanse heliumvoorraadwordt nu volop verkocht. Dit naar aanleidingvan een Amerikaanse wet uit 1996, diestelt dat de Amerikaanse heliumvoorraad –de grootste in de wereld – tegen 2015 volledigmoet worden verkocht om uit de kostente geraken, ongeacht de marktprijs. Omdathelium nu nog redelijk goedkoop is, is hetniet rendabel om het gas te recycleren enraken de reserves op. Volgens experts zoude aarde over zo’n 25 tot 30 jaar volledigzonder helium kunnen komen te zitten.Momenteel kaart men de heliumschaarsteaan omdat men soms dagen moet wachtenalvorens het voorhanden is.In het universum is helium het tweede meest voorkomende element na waterstof. Heliumontstaat op aarde door radioactief verval van zware gesteenten en stapelt zichsamen met aardgas op in de ondergrond. De aarde heeft ongeveer 4,7 miljard jaarnodig gehad om de huidige voorraad op te bouwen. Die voorraad geraakt stilaan op.We zullen dus op zoek moeten gaan naar andere ontginningsmogelijkheden. Een mogelijkheidis om op de maan mijnen te planten waar er door verhitting tot 800°C 22gram helium te halen valt uit elke kubieke meter maanrots. De grootste alternatieveheliumbron is – als we de zon buiten beschouwing laten – de gasreus Jupiter. Maardeze grootste planeet in ons zonnestelsel ligt op een slordige twee jaar vliegen met denu ter beschikkingzijnde ruimteschepen.Helium wordt vanaf de jaren ‘20 in deluchtvaart gebruikt maar wordt eens zobelangrijk tijdens de Koude Oorlog waarindit gas vooral een militaire betekenis had.Later wordt helium ook ingezet voor hetkoelen van supergeleidende elektromagnetenin de medische sector (in MRI- enNMR-scanners) en in de enorme deeltjesversnellersLHC (Large Hadron Collider)en Tevatron, als inert gas bij het lassenen voor de productie van LCD-schermen.Ook in de voedingssector en voor anderetoepassingen wordt het gebruik van heliumtoegepast, zoals bij de ballonvaart, infeestballons en ook bij het technisch duiken.38 Hippocampus mei/juni 2012

Een kubieke meter helium weegt 0,178kg en is daarmee meer dan 7 keer lichterdan lucht. De eerste die doorhadwaarom lichte stoffen op zware drijven,was de Griekse filosoof Archimedes. Deberoemde Wet van Archimedes – die wijals duikers leren in de fysicales – is nietalleen toepasselijk een vloeistof, maarevengoed een gas.helium is populairHelium wordt steeds meer gebruikt en nietenkel voor het koelen van supergeleidendeelektromagneten. Feestballons wordengevuld met helium, stijgen richting hetplafond en zorgen voor sfeer. Grapjassennemen een teug van dit gas. Omdat geluidin helium drie maal sneller reist als inlucht, kan je hierdoor gemakkelijk DonaldDuck imiteren. Het edelgas helium bestaatuit losse atomen, die nergens mee reageren– vandaar dat deze feesttruc zogezegdongevaarlijk is. Toch zijn er al heel wat ongevallenmee gebeurd!Onlangs (15 maart 2012) sprong FelixBaumgartner, een 42-jarige Oostenrijker,uit een drukcabine die bengelde onder eenreusachtige heliumballon. Deze sprongis de eerste van een reeks om zich voor tebereiden op een recordpoging later dit jaar(meer info op: www.redbullstratos.com).Technische duikers die grotere dieptesgaan opzoeken, integreren helium in hungasmengsel (trimix). Het doel van heliumtoevoegen als derde gas aan het ademmengselvan een bepaalde hoeveelheidzuurstof en stikstof, is het verminderenvan stikstofnarcose (dieptedronkenschap).Een bijkomende voordeel is dat de dichtheidvan helium lager is dan die van luchten daardoor makkelijker te ademen is opdiepte waardoor de kans op CO 2-retentie(het vasthouden van koolstofdioxide) verkleint.heliumschaarsteMaar ook in de duiksport is helium langniet overal te verkrijgen en is de kostprijsrelatief hoog aan het worden. De prijs vanhelium verdubbelde al tussen 2002 en2008. De natuurkundige Robert Richardson,van Cornell University, waarschuwtdat het verbruik van helium nog nooit zohoog is geweest als nu. Hij vindt dat menhet gas nu twintig keer duurder moet ma-ken om verkwisting tegen te gaan. “Wanneerde heliumreserves zijn opgedroogd,zullen we op Aarde helium uit de luchtmoeten ontginnen, maar dat kost 10.000keer zoveel als wat het vandaag kost”, weetRichardson te melden.We moeten dus stilaan gaan uitkijken naareen alternatief (Jupiter of de maan?) en zuinigergaan omspringen met helium. Ookbinnen de duiksport, want trimixduikerskunnen daaraan tegemoet komen door enkelmet een gesloten circuit te duiken. Chrisje DemuynckFoto'sLinksboven: Sfeervolle feestballons worden gevuldmet helium.Linksonder: De gasreus Jupiter is de grootste alternatieveheliumbron.Rechtsboven: Voor duiken dieper dan 150 m gebruiktMark Ellyatt een open-circuitconfiguratie,waarbij heel wat helium verloren gaat. Volgenshem is een gesloten circuit niet geschikt voor diepeduiken omdat door de lage watertemperatuur opdiepte de absorptie van CO 2door de ademkalk nietgoed lukt.Rechtsonder: De heliumballon, waaraan FelixBaumgartner zijn drukcabine hangt, wordt gevuldmet helium.Foto: NASA.Foto: Joerg Mitter/Red Bull Stratos Project.Foto: photostock.Foto: archief Mark Ellyatt.Hippocampus mei/juni 201239

De Service Club richt zich op individuele duikers, diezich niet meer willen aansluiten bij een NELOS-club.Foto: Gino Meskens.Waarom richtte NELOSde Service Club op?1. BelangenbehartigingDe belangen van duikers zijn in principesteeds dezelfde, of het nu gaat om clubledenof individuele duikers. Iedere duiker iser bij gebaat dat er een organisatie is diezich inspant voor duiklocaties, de verbeteringervan of zelfs het beschikbaar houden.Hoe meer duikers zich aansluiten bij NELOS,des te beter kan de federatie de belangenvan alle duikers behartigen.2. Service aan clubsNELOS was en is nog steeds een verenigingvan clubs. De activiteiten van onze liga zijner dan ook op gericht om de clubs te ondersteunen.Denk maar aan het opleidingsmateriaal,het informatiesysteem, de leden- enbrevettenadministratie. Dit zijn zaken dienooit af zijn en voortdurend aangepast enverbeterd worden. Door de inkomsten vande Service Club kan in de uitbreiding en verbeteringvan het dienstenpakket voor clubsworden geïnvesteerd.leide duiker, al dan niet binnen NELOS, heeft geleerdop welke manier je een verantwoorde duikplant en uitvoert. Ook de leden van de ServiceClub dienen zich te houden aan de voorwaardenen regels van NELOS en de verzekering.Heeft de Service Club stemrecht?Neen, de club heeft geen stemrecht. Dit vloeitvoort uit de gedachte dat leden die uitsluitendconsumeren geen inspraak in het beleid kunnenkrijgen.Mogen instructeurs deelnemen aanhet IDEAL-systeem?Neen, een Assistent-Instructeur of Instructeurgeeft, bij aansluiting in de Service Club, zijn rechtom deel te nemen aan het IDEAL-systeem op. Hetafnemen van proeven, duiken en duikleidingen iswel toegestaan.Het recht op IDEAL krijg je alleen bij aansluitingals eerste lid in een NELOS-club, andere dan deService Club.Wat zijn de voordelen van hetservicelidmaatschap voor declubs?1. Bijdrage aan de clubkasDe financiële impuls die het servicelidmaatschapvoor NELOS oplevert wordt grotendeelsgebruikt ter ondersteuning van promotioneleclubinitiatieven na het indienenvan een motivatie dossier dat door de Raadvan Bestuur van de NELOS Service Clubontvankelijk dient verklaard te worden.2. SchaalvergrotingHet voordeel van schaalvergroting is dat dekosten van onze liga, die nu door ongeveer10.000 leden opgebracht wordt, verspreidworden over meer mensen. Daardoor verhogende financiële middelen die nuttig besteedkunnen worden ten voordele van alleclubs. Willy van der Plas

Reportage - BIOLOGIERosse sterslakken met eieren.Rosse sterslakIn de winter en het vroege voorjaar kan je met wat geluk een vreemd uitziende naaktkieuwige zeenaaktslaktegenkomen: de rosse sterslak. Tijdens de zomermaanden kom je de jongen tegen.Door de ongunstige wind uit het zuidwestenstaat vandaag niet de Oosterscheldemaar de Nieuwe Kerkwegbij Den Osse (Grevelingen) op hetprogramma. Na een stevige klim over dedijk, die vooral in droogpak met extra loodnogal eens tegenvalt, zwemmen we ontspannenrichting de ‘reefbals’.42 Hippocampus mei/juni 2012In het ondiepe gedeelte zien we al enkeleheremietkreeften en diverse krabben. Webesluiten toch iets dieper te zwemmen.Mijn aandacht wordt getrokken door enkeleopvallende witte ‘banden’ tussen de zeepokken.Als ik me voorzichtig iets dichterbijbegeef, ontdek ik de maker van deze banden:een enkele centimeters groot bruinwitslakje met wrattige uitstulpingen.Omdat het in de Grevelingen bij Den Ossenogal stoffig kan zijn onder water, probeerik mijn vinnen zo hoog mogelijk te houden,terwijl ik voorzichtig enkele foto's maak. Erblijken meerdere exemplaren van aanwezigte zijn en alle zijn ze druk bezig met hetafzetten van hun eieren. Na wat opzoek-

werk kom ik later te weten dat het om de‘rosse sterslak’ gaat.Slakken, wie heeft ze nog niet gezien tijdenseen duik in de Oosterschelde of Grevelingen.Dat is ook niet zo verwonderlijk, als jebedenkt dat er alleen al in de Nederlandsewateren een kleine 50 verschillende soortenzijn waargenomen. In 2007 werd de 50esoort officieel ontdekt door Peter van Bragt.Enkele vrij bekende soorten, die in sommigejaren veelvuldig voorkomen, zijn de millenniumwratslak (Geitodoris planata), degroene wierslak (Elysia virides) en de grotevlokslak (Aeolidia papillosa). Maar er zijnook soorten die minder vaak worden opgemerkt.Zo zijn er soorten die zo klein zijndat ze haast niet opvallen, zoals de slankeknotsslak (Tergipes tergipes - zie Hippo 220,blz. 50). Of ze zijn zo gecamoufleerd dat zeopgaan in hun omgeving, zoals het wrattigetipje (Janolus hyalinus). De eieren verradenmeestal de aanwezigheid van een bepaaldesoort en als dan ook nog iets bekend is vanhet voedsel waarop de meeste soorten tevinden zijn, kan het aantal waarnemingenbehoorlijk worden vergroot.Zo is de rosse sterslak (Onchidoris fusca)vrijwel altijd te vinden op of in de buurtvan haar hoofdvoedsel, diverse soortenzeepokken (vooral zeepokken van de soortBalanus crenatus) − zowel in de Zeeuwsewateren als op de wrakken in de Noordzee.Heel jonge dieren eten nog wel eensmosdiertjes (bryozoa), zoals Cryptosulapallasiana. Om deze zeenaaktslak te vindenmoet er dus meestal op hard substraatworden gezocht. Het grote voordeel is alser één is gevonden, er meestal meerdereexemplaren in de buurt zitten. Haar wratachtigerug is over het algemeen roestbruinvan kleur en heeft een onregelmatigegemarmerde tekening. Er worden zelfs weleens volledig witte exemplaren waargenomen.Aan de voorzijde steken twee tastorganen(de rhinoforen) uit zijn lichaam, diehij zonodig geheel kan intrekken, en aan deachterzijde is zijn kieuwkrans te ontdekken.De rosse sterslak kan een lengte van ongeveer4 cm bereiken en is vrij algemeenin de Oosterschelde en de Grevelingen,voornamelijk in de winter en het vroegevoorjaar. Jonge slakken vinden we alleenin de zomer, oudere dieren en eierstrengenin de winter (december tot mei), somsook in juni en augustus. De dieren zijn geslachtsrijpvanaf ongeveer 10 mm lengte.In de wintermaanden worden hun karak-teristieke brede spiraalvormige eistrengenafgezet, welke een witte tot vaalwitte kleurhebben en meestal aan de bovenzijde watuitstaand zijn.Op www.jojodive.nl zijn onder hethoofdstuk ‘Laatste duik’ mijn meestrecente waarnemingen te vinden.Foto’s (4): John de Jong.Boven: Soms kom je ze gewoonop het zand tegen.Midden: Een witkleurige‘rosse sterslak’.Onder: Je kan ze gemakkelijkterugvinden dankzij hun typischeeierslierten of door tezoeken in de buurt van hunvoedsel: zeepokken.Deze soort heeft een bijzondere verdedigingstruc:de mantel kan bij plotselingeverstoring een zuur afscheiden, waardoorde zuurtegraad (pH) daalt tot 3, of nog lager,tot zelfs 1! John de JongHippocampus mei/juni 201243

Reportage - RUGHYGIËNELagerugproblemenbij sportduikersEerder brachten we uitgebreid deoorzaken van lagerugproblemen ende preventieve maatregel om dezekwaal te vermijden. Maar weet wel dat bijnaiedereen (bijna 90%) – meestal tussende 35 en 40 jaar – er minstens één keer inzijn leven mee te maken krijgt. Heb je lastvan je rug tussen de onderste ribben en jebilplooien, dan heb je te maken met lagerugpijn.In de vorige edities kreeg je al eenreeks oefeningen om de spieren die je rugondersteunen te trainen. Ook nu krijg jenog een aantal oefeningen: de buikspieroefeningen.Alhoewel duiken toch wel een belastingvoor je rug kan betekenen, zijn het niet enkelduikers die lagerugproblemen krijgen.Zowel arbeiders, bedienden en evenveelvrouwen als mannen consulteren jaarlijkseen arts voor hun lagerugpijn, waarbij depijn zich bij de helft op het werk manifesteerdeen bij de andere helft thuis. Zelfs bijjongeren komt het probleem voor, maarvanaf 45 jaar is de kans het grootst dat jehet al eens meegemaakt hebt. Naast eengoede fysieke conditie en stevige spierenzijn de juiste hef- en tiltechnieken belangrijk.Zeker als je zware voorwerpen optilt,zoals een duikfles, een loodgordel of eentrimvest met geïntegreerd lood. Het gevaarvoor beschadiging neemt immers toe(deel 4):buikspieroefeningenIn Hippo 236 werden de oorzaken van lagerugproblemen beschrevenen kreeg je enkele tips over hoe je de rug het minst belast. InHippo 237 somden we enkele basisoefeningen op om je rug te versterken.In Hippo 238 kwamen de rugspieroefeningen aan bod en indeze editie brengen we het laatste deel over rughygiëne: de buikspieroefeningen.met de leeftijd. Bij een leeftijd van 20 tot30 jaar verdraagt de ruggenwervel L5 eenkracht van maximaal 600 à 700 kg. Tussen35 en 50 jaar is dat gereduceerd tot 500à 585 kg. Ben je ouder dan 50 jaar, dan isde aanvaardbare belasting nog maar 400à 470 kg. Met een last van 50 kg en eenbuighoek van je romp van 0° tot 90° gaat dekracht die inwerkt op de vijfde lendenwervelvan 100 kg naar 700 kg!Daarom nog eens een beknopte opsommingvan wat we in de vorige edities brachten:• Let op je gezondheid: chronische hoest,roken en zwaarlijvigheid (obesitas) zijnniet gunstig.• Beweeg regelmatig: wie op regelmatigebasis aan een matige vorm van lichaamsbewegingdoet, heeft minder kans op lagerugproblemen.Bovendien herstellenfysiek actieve en fitte mensen sneller vanlagerugproblemen.• Zorg voor een gezonde levenssfeer: angst,depressie en stress zijn niet gunstig.• Let op je houding: een onverzorgdelichaamshouding, langdurig autorijden,vibraties, (foutief) heffen en tillen,draaibewegingen, onderuit liggend zitten,… zijn belastend voor je lage rug.Zorg voor een wisselende werkhouding.• Pas de juiste hef- en tiltechnieken toe:ǠǠkies een stabiele uitgangshouding.ǠǠhou de last dicht tegen het lichaam.ǠǠbehoud de natuurlijke krommingenvan de lage rug.ǠǠspan rug- en buikspieren aan.ǠǠbuig door de benen.ǠǠtil zware lasten met twee.Hoek vanGewicht van het voorwerp (in kg’)de romp0 50 100 1500° 50 100 150 20030° 150 350 600 85060° 250 650 1000 135090° 300 700 1100 15001 kg’ of 1 kgf (de niet meer in gebruik zijnde kilogramkracht) = 9,8 N• Verhoog de belastbaarheid van de lagerug door het regelmatig trainen van jerug- en buikspieren.De oefeningen komen uit de studie ‘lagerugproblemenbij recreatieve diepzeeduikers’van Kristel Knaepen en R. Meeusen.Ivo MadderFoto: Dmitriy Shironosov / shutterstock.com44 Hippocampus mei/juni 2012

halve sit-upDit is een basis buikspieroefening waarbijwordt vermeden dat de rugspieren meewerken.Iedereen kent de normale ‘sit-up’. Maarde manier waarop deze oefening meestalwordt uitgevoerd (de voeten onder hetsportraam en volledig rechtkomen) is eenwijze waarbij men de onderrug rond trekt.Hierdoor veroorzaakt men een verhoogdedruk ter hoogte van de tussenwervelschijf.Wanneer je rugklachten hebt, bestaat ereen grote kans dat ze door deze oefeningtoenemen. De ‘halve sit-up’ versterkt ook debuikspieren, maar beschermt de rug.Na elke oefening kan je eventueel even je rug bollen om de rugspieren te ontspannen.Beginpositie: ruglig, benen gebogen, voetenop de grond en armen naast het lichaam.Uitvoering: langzaam hoofd en schoudersheffen. Terwijl je deze positie aanhoudt enzonder de lage rug krom te trekken, strekje de armen uit zodat je handen de knieënraken of met gelijke hoogte van je knieën komen. Houd deze positie vijf tellen aan enkeer nadien langzaam naar de uitgangspositie terug. Schrik niet wanneer je tijdenshet uitvoeren van de oefening begint te beven. Het zijn je buikspieren die werken.hoofd en schouders heffenmet gestrekte benenEen iets moeilijker variatie op de halve‘sit-up’ is de oefening waarbij dezelfdebeweging uitgevoerd wordt, maar i.p.v.met gebogen benen blijven je benen nugestrekt tegen de grond.Beginpositie: ruglig met de benen vollediguitgestrekt.Uitvoering: druk je hielen tegen deUitvoering: langzaam de romp heffentot een halve sit-up bereikt wordt, de argrondterwijl de knieën en benen gestrekt blijven. Kantel je bekken achterover door je buikspierenaan te spannen. Blijf de hielen tegen de grond duwen en hef het hoofd, de schoudersen de gestrekte armen op. Houd deze positie vijf tellen aan en keer langzaam terug.volledige sit-up zonder voetenfixatieDit is een oefening die moeilijker is omdatde buikspieren zeer krachtig moetenwerken om de romp over het ‘dode punt’te brengen, zonder dat de bekkencontrolewordt verloren.Beginpositie: ruglig, benen gebogen envoeten op de grond.men ontspannen naast het lichaam(onder kniehoogte). De bewegingwordt gelijkmatig verder gezet zonderdat de voeten loskomen, tot meneen volledige sit-uppositie bereikt.Vanuit deze evenwichtspositie (zithouding)keren we langzaam naarde uitgangshouding terug (de halvesit-up). Vooral geen schokkende ofsnelle aanloopbewegingen maken bijde start!Hippocampus mei/juni 201245

Reportage - RUGHYGIËNEhalve sit-up met variatiesWil men de voorgaande oefeningenverzwaren (moeilijker maken), dan kanmen volgende handelingen uitvoeren.Beginpositie: ruglig, benen gebogenen voeten op de grond. Uiteraard kan jede variaties ook uitvoeren vanuit rugligmet de benen volledig uitgestrekt.Uitvoeringen: voer de halve sit-up uit,maar de positie van je armen is nu niethorizontaal naar voor. Hou je handentijdens de oefening in één van volgendeposities:• je armen gekruist met de rechterhandop de linkerschouder en de linkerhandop je rechterschouder.• de vingertoppen van je linkerhandop je linkerschouder en die van jerechterhand op je rechterschouder(zonder foto).• de handen in de nek plaatsen.• de handen bovenop je hoofd plaatsen(zonder foto).• de armen opwaarts naar bovenstrekken.schuine buikspieren metbeenbewegingenEen oefening om de schuine buikspierente trainen.Beginpositie: ruglig, één been gebogenen het andere been gestrekt.Uitvoering: langzaam hoofd en schoudersheffen terwijl tegelijkertijd de gebogenknie in de richting van de tegenovergesteldeschouder wordt gebracht.Langzaam terugkeren. Herhaal de oefening aan de andere kant.Train regelmatig je rug- en buikspieren• Ter preventie van lagerugproblemen.• Moeilijkheidsgraad langzaam opbouwen.• Regelmatig oefenen (ongeveer 3x/week).• Telkens 15 minuten per sessie.De oefeningen hebben geen enkel resultaatals ze niet regelmatig uitgevoerd worden.Een correcte uitvoering van de oefeningenis van groot belang om geen letsel te veroorzaken.Wie veel en correct beweegt, zalminder snel opnieuw klachten krijgen ofzelfs nooit lagerugproblemen krijgen.Heb je lagerugproblemen? Raadpleegdan eerst je arts of kinesitherapeut alvorensmet de oefeningen van start te gaan.46 Hippocampus mei/juni 2012

schuine buikspieren(schuine halve sit-up)Gelijkaardige oefening als de halve sit-up,maar nu steek je de armen zijwaarts i.p.v.van recht vooruit.Beginpositie: ruglig, benen gebogen, voetenop de grond en armen naast het lichaam.Uitvoering: langzaam de romp heffen. Steekbeide gestrekte armen rechts naast je rechterknieen tracht met de linkerhand de buitenzijdevan de rechterknie te raken. Enkeletellen aanhouden, langzaam terugkeren enherhalen aan de andere zijde.variaties op de schuine halve sit-upWil men de voorgaande oefeningverzwaren (moeilijker maken), dankan men volgende handelingenuitvoeren.Beginpositie: ruglig, benen gebogen,voeten op de grond en armennaast het lichaam.Uitvoeringen: voer de schuinehalve sit-up uit, maar de positievan je armen is nu niet horizontaalnaar voor. Hou je handen tijdensde oefening in één van volgendeposities:• je armen gekruist met de rechterhandop de linkerschouder en de linkerhandop je rechterschouder.• de vingertoppen van je linkerhand opje linkerschouder en die van je rechterhandop je rechterschouder.• de handen in de nek plaatsen (zonderfoto).• de handen bovenop je hoofd plaatsen(zonder foto).• de armen opwaarts naar boven strekken(zonder foto).Met dank aan: Coolshots.be voor de studio opnames en Chrisje Demuynck voor het uitvoeren van de oefeningen.ADVERTENTIEDuik & overnacht aan de OosterscheldeZeeuwse cottages perfect voor een duikweekend of vakantie in Zeeland.Duikschuur met kleedruimte, toiletten, douches, lockers en zoetwater bassins.Ontdek alle mogelijkheden op www.destelhoeve.nlde Stelhoeve Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge • 0113 - 626 443Xpl re Divinġbewww.Duikcentrum“Net dat tikkeltje meer”Hippocampus mei/juni 201247

Reportage - BIOLOGIEFoto: Save Our Seas Foundation / Peter Verhoog.Verband tussen neurotoxines inhaaienvinnen en hersenziektenTijdens een nieuwe studie over de gevaren van het eten van haaienvinnenen producten van haaienkraakbeen werd ontdekt dat menhersenziek kan worden.De studie werd uitgevoerd door wetenschappersvan de Universiteitvan Miami. Begin maart 2012werden hun bevindingen gepubliceerdin het tijdschrift 'Marine Drugs'. Het wetenschappelijkteam heeft ontdekt dat erhoge concentraties BMAA (Beta-methylamino-L-alanine,wordt ook Guam toxinegenoemd) in haaienvinnen aanwezig zijn.BMAA is een neurotoxine, een gifstof dieaangemaakt wordt door cyanobacteriën(blauwwieren). BMAA wordt in verbandgebracht met neurodegeneratieve ziektenbij de mens, zoals de ziekte van Alzheimer,de ziekte van Parkinson, dementie en deziekte van Lou Gehrig (ALS). De studiesuggereert dat de consumptie van haaienvinnensoepen kraakbeenpillen een grootgezondheidsrisico kan vormen voor degeneratievehersenziekten.De studie volgt op een eerder door de 'SaveOur Seas Foundation' (SOSF) gesponsordonderzoek dat uitgevoerd werd door Prof.Mahmood Shivji, een mariene wetenschapperen directeur van het 'Save Our ​SeasShark Centre' van de 'Nova SoutheasternUniversity' in Florida. Deze studie toondeaan dat 86%-100% van alle geteste vinnenzware metalen zoals kwik, arseen en loodbevatten. Wat nog belangrijker is: meerdan 45% van de vinnen overschreden dedoor de regering van Hongkong maximaaltoegestane veiligheidsnormen voor het to-taal gehalte aan kwik, lood of arseen. Dedoor Hongkong opgestelde veiligheidsnormenzijn een van de meest liberale (dat wilzeggen, het minst conservatieve) van denationale normen die meestal gehanteerdworden.Het is ondertussen duidelijk dat de consumptievan haaienvinnen en de daarvanafgeleide producten ernstige gezondheidsrisico'svormen voor de mens. De vraag isechter of het bewijs van de gevaren voorde gezondheid van de consumptie vanhaaienproducten en het steeds meer in debelangstelling staan van de enorme ecologischegevolgen van het gruwelijk ontdoenvan de haaienvinnen bij levende haaien, zalleiden tot een daling van de vraag. Geraadpleegde bronnen:• www.saveourseas.com• www.rsmas.miami.eduIvo Madder48 Hippocampus mei/juni 2012

Complete duikreizenBuddy Dive6 pers. 9 dg. V.a. € 1160 / 16 dg. V.a. € 16562 pers. 9 dg. V.a. € 1219 / 16 dg. V.a. € 1774Drive & Dive is inclusief:Retourvlucht Amsterdam - Bonaire v.v. met KLM.Tranfers, 7 of 14 nachten verblijf in een 3 slaapkamerappartement(7 personen) , of hotelkamer(2 personen), roomtax en 5% NAOB, dagelijksAmerikaans ontbijtbuffet, 6 of 13 dagen ongelimiteerdduiken, 7 of 14 dagen autoverhuur.Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijninclusief.Combinatie duik-reisBonaire en Curaçao16 dg. O.b.v. 4 pers. v.a. € 187816 dg. O.b.v. 2 pers. v.a. € 1870Het arrangement is inclusief:Retourvlucht met KLM, binnenlandse vlucht,transfers, 7 nachten verblijf incl. ontbijt bij BuddyDive, 7 nachten verblijf incl. ontbijt bij Lions DiveCuraçao, 7 dagen autoverhuur op Bonaire, 6dagen ongelimiteerd duiken op Curaçao.Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijninclusief.CuraçaoOntdek bruisend Curaçao onder water,prachtige duikplekken die u kuntbereiken vanaf de kant of met de boot.Bijvoorbeeld indien u met 4 personen reist:All West, v.a. € 929 p.p.Atlantis Apartments, v.a. € 1019 p.p.Caribbean Flower, v.a. € 1029 p.p.Bantopa Apartments, v.a. € 1079 p.p.Of met 2 personen:Blue Bay Resort, v.a. € 1189 p.p.Dolphin Suites, v.a. € 1209 p.p.Lions Dive & Beach Resort, v.a. € 1376 p.p.Alle pakketten zijn inclusief KLM-vlucht,alle taxen, accommodatie, huurauto en 6 dg.ongelimiteerd kantduiken (lucht, lood, gordel).Voor meer aanbiedingen en meer informatieover de bestemming en de accommodaties,kijk op: www.abctravel.nl.Ontspannenkantduiken op Bonaire:Caribbean Club: € 1153Buddy Dive: € 1219Bel Mar: € 1094 (6 pers.) € 1488 (2 pers.)Inclusief:• KLM vlucht Amsterdam - Bonaire v.v.• Transfer• 7 nachten accommodatie o.b.v. 2 pers. tenzijanders vermeld• 6 dagen ongelimiteerd duiken• 7 dagen huurauto (pick up)Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijninclusief.Oldenzaal,St. Plechelmusplein 197571 EG OldenzaalTel. 0541 - 533 177info@abctravel.nlwww.abctravel.nlDen haag,Herengracht 46a2511 EJ Den haagTel. 070 - 31 07 290denhaag@abctravel.nl

Reportage - MEDISCHHet verstand moet het onderbewustzijn aanleren dat een landwezenook onder water zonder problemen kan verblijven.Foto: Roland Wantens.angsten en instincten herkennenen juist interpreterenVelen beweren dat ze nooit zullen kunnenduiken, omdat ze bij de eerste ademteugonderwater het gevoel hadden dat ze stikten.“Ik kan niet duiken, want ik krijg daarvanclaustrofobie”, heb ik dikwijls gehoord.Wanneer men probeert deze claustrofobiete ‘behandelen’, dan slaagt men daar nietin, omdat de oorzaak van de angst verkeerdgeïnterpreteerd is. Weet men echterde werkelijke oorsprong, namelijk de angstom met het gezicht onder water te ademen,dan is het probleem in enkele minuten opgelost.Met het verklaren van wat er zichin de hersenen en het lichaam afspeelt,enkele bewuste ademteugen en de ervaringdat het bij elke ademhaling beter gaat,kan elke vermeende claustrofobie genezenworden.Tot meningsverschillen komt het ook inandere omstandigheden, zoals bijvoorbeeldde afloop van een beweging. Alhoewelwater − het element met een groteredensiteit dan lucht − niet onbekend is vooreen ‘landwezen’, is het voortbewegen erinniet zo evident voor onze soort. En dan zijnwe zeker niet geprogrammeerd om in eendriedimensionale ruimte te zweven. Onsonderbewustzijn is echter bereid om te52 Hippocampus mei/juni 2012leren als het een positieve ervaring heeftmeegemaakt. Maar daarbij heeft het bewusteondersteuning van het verstandnodig.de angst om te vallen“Angst om te vallen onderwater is tochonzin”, zegt het verstand. Het instinct vaneen landwezen ziet dat echter anders: “Mijnmens kan recht staan en op de buik liggenkan hij ook. Wanneer hij zich echter ergensdaar tussenin bevindt, zal hij het volgendeogenblik verschrikkelijk op zijn neus vallen.Daarom geef ik hem het bevel zijn armenuit te steken”.Veel beginners gehoorzamen hun instincten.Op de bodem in ondiep water houdenze hun armen stijf gestrekt, in dieper waterwuiven ze rond zich heen met de armen.De goede raad om de armen voor de borstte kruisen of de handen vast te houden,brengt wel wat rust in de beweging, maardaardoor komen andere lichaamsdelenonder spanning, wat het gevoel van welbehagenniet verhoogt. Het is beter deoorzaak van de armbeweging te herkennenen die gepast af te leren. Volgendeoefening kan daarbij helpen: Voorwaartsop de bodem gaan liggen. Inademen zodathet bovenlichaam lichtjes naar boven gaat.De handen in de nek houden. Bij het uitademenzich laten zinken en zich expres op hetgezicht laten vallen. Na enkele pogingenzal ook het sterkste instinct begrijpen datvallen onder water geen pijn doet.het gezeur bij het afdalenDergelijke grillen vertonen de instincten ende gevoelens ook bij het afdalen in dieperwater. Ik heb het meermaals meegemaaktdat een beginner, die nochtans op het huisrifal verschillende diepere duiken had gemaakt,bij de eerste bootduik problemenhad. Met de ademautomaat in de mondwas hij klaar om de lucht uit de trimvestte laten en met de voeten eerst af te dalen.Maar zodra de mond en de neus onder waterkwamen, begon hij krampachtig naarde oppervlakte te zwemmen. “De ontspannergeeft niet genoeg lucht”, stelde het verstandvast, maar dat was niet de oorzaak.Het instinct van het landwezen probeerdenogmaals zijn mens te redden. Een menskan recht in het water staan. Hij kan zelfsmet het hoofd onder water gaan, zolang hijmaar de adem inhoudt. Maar onder waterademen in een verticale houding betekentverdrinken. Voor de thalamus betekendendeze signalen het hoogste gevaar en daaromheeft hij het verstand uitgeschakeld omonmiddellijk het ‘hete systeem’ te alarmerenen aldus de vlucht naar boven in te lei-

Ook onder water kan een ‘landwezen’ ademen.Foto: Roland Wantens.ben beginnende duikers een matig tot goedluchtverbruik. De loodgordel kan twee totdrie kilo minder wegen wat het trimmenvereenvoudigt en minder weerstand biedtonder water. De reflex om de adem in tehouden wordt bij het onderbewustzijn afgeleerddoor training, wat bij paniek eenverkeerde reactie kan vermijden.Voor ervaren duikers kan het moeilijkerzijn om deze ademtechniek aan te leren,omdat de hersenen reeds langere tijd opde reflexmatige ademhaling geprogrammeerdzijn. Toch kan het de moeite waardzijn om het te doen.de ademhaling en de bewegingcoördinerenTegen de stroming in duiken is lastig enmen verbruikt meer lucht. Dat is duidelijk.Of een duiker daar nog van kan genietendan wel dat het zwoegen wordt, hangt vooreen groot deel af van de coördinatie tussende ademhaling en de beweging. Slechtsweinig duikers zijn zich daarvan bewust.Wie al eens in een fitnesscenter getraindheeft, weet dat men bij de inspanning moetuitademen en bij de ontspanning inademen.Ook bij veel andere sporten wordtaan de coördinatie van de ademhaling ende beweging veel belang gehecht. Het gegilvan een tennisspeelster of de schreeuw vaneen karatebeoefenaar zijn daar een hoorbaarbewijs van. Hier wordt kracht door deuitademing vrijgemaakt. Het is verwonderlijkdat men uitgerekend bij het duiken zichdaarover tot nu toe weinig vragen heeftgesteld.Als een duiker eerst die diepe en voortdurendeademhaling afgeleerd zou hebben,zou hij de reflex hebben om na elke inademingde adem even in te houden. Indiende lucht niet zo diep meer opgezogen zouworden als bij het begin van de duikcarrière,dan zouden de meeste duikers zichtamelijk ontspannen voelen. Bij een rustigeduik komt het luchtverbruik binnen degoede grenzen. Maar hoe ziet het er uit bijhet tegen de stroming in zwemmen? Doorde verhoogde inspanning is er nood aanmeer zuurstof. De ademhaling wordt dieper.Als de duiker nu zijn adem inhoudt,verhoogt de druk in de borstkas. Om dezedruk weg te werken, wordt er sneller weeruitgeademd, maar onmiddellijk weer ingeademden alles begint opnieuw. Het ademritmeverhoogt, waardoor de spieren rondde borstkas vermoeid raken. De lichamelijkeen psychische belasting verergert. Inhet gunstige geval ervaart de duiker deduik als lastig en vol stress. In het slechtstegeval leidt de situatie tot paniek.Een betere techniek bestaat er in om gedurendede vinbeweging langzaam uit teademen. En dan bij het inademen, evenkort op te houden met de vinbeweging, omdan bij het uitademen weer in beweging tekomen. De korte pauze voor de benen laatde spieren toe te recupereren. Voortdurendvinnen werkt immers vermoeiend. Ook bijsterke stroming zal zo’n kleine rustpauzeniet zoveel afgelegde afstand doen verliezen.Met wat oefening kan op deze maniereen duik tegen de stroming in een ontspannendeervaring worden.denken onder water is als in defile staan op de autowegIn grotere dieptes vermindert het beoordelingsvermogenvan een duiker. Dat kanzelfs tot het totaal verlies van het waarnemingsvermogenleiden. Dat fenomeenis bekend als dieptedronkenschap. Watveel duikers echter niet weten is dat hetdenkvermogen niet slechts op diepte vermindert,maar dat dit reeds gebeurt zodramen het hoofd onder water steekt (nvdr. zieHippo 238 p. 46). Welke instructeur kentvolgende situatie niet: “Ik vraag mijn kandidatenaltijd om mijn OK-teken te beantwoordenmet een OK-teken of met het teken‘er is iets niet in orde’”. De ganse groepknikt begrijpend. “OK, klaar?”. Zodra deganse groep het hoofd onderwater heeft,hou ik de eerste kandidaat een door mijnduim en wijsvinger gevormd OK-teken voorde neus. Als antwoord krijg ik een hevigehoofdknik. Pas na mijn tweede of derdekrachtig handteken lukt het dan toch. Zelfsbij ervaren duikers gebeurt het niet zeldendat ik bij de checkduik op mijn teken“Ik heb geen lucht meer” een OK-teken alsantwoord krijg. Of de duiker kijkt naar zijnborst alsof hij controleert of zijn das welrecht hangt.Een ander voorval viel een van mijn collega’ste beurt. Bij een checkduik met zes gevorderdeduikers kwam hem het idee op omeens te controleren hoe de jongens reagerenop een noodsituatie. Hij liet zich als bewusteloosop de bodem zakken en liet daarbijde ontspanner uit de mond vallen. Zo laghij daar een tijd. Er gebeurde niets. Toenhij wat kort van adem werd, draaide hij zichom, om te zien waar zijn redder bleef. Achterhem lagen zes duikers, de ontspanner uit demond, de armen wijd gespreid: zij speeldenbewusteloos. (Nvdr: het verhaal lijkt ongeloofwaardig,maar onder water wordt hetdenkvermogen sterk gereduceerd).Zouden deze duikers aan land bij dergelijkgemakkelijke opdrachten ook zo onbedachtreageren? Waarschijnlijk niet! Wat is de oorzaakvan dit verminderd denkvermogen?Wie de eindeloze file in de Elbetunnel (nvdr.de ‘Kennedytunnel’ van Hamburg) kent,kan zich inbeelden wat er zich gedurendehet duiken in zijn hoofd afspeelt. Ademenonder water is eigenlijk een actie die u hetleven kan kosten. De horizontale houdingin een driedimensionale ruimte is voorhet menselijk brein een utopie, die het alleenuit dromen kent. Zelfs de oren en deogen kan men niet betrouwen, want alleslijkt groter en dichterbij en het geluidwordt misvormd. Ook de weerstand vanhet dichtere element, de visuele waarnemingenvan nieuwe levensvormen, kleurenen het lichtspel, zelfs het bubbelen van deuitgeademde lucht, worden slechts langzaambij de reeds verworven ervaringenopgeslagen. Alle zintuigwaarnemingenworden door de zenuwen naar de hersenengeleid. Door de overvloed van ongewoneprikkelingen die gedurende het duikendoor de zenuwen passeren, ontstaat er file.Gedachten die onder normale omstandighedenin delen van seconden door de zenuwenrazen, komen nu slechts langzaamvooruit.Hippocampus mei/juni 201255

Reportage - MEDISCHMondstuk wisselen is een belangrijke vaardigheid.Foto: Roland Wantens.mijn lievelingsbezigheid worden, maar zoerg is het nu ook weer niet”, wordt in hetgeheugen opgeslagen.Wat gebeurt er als iemand je plots waterin het gezicht spuit? Trek je de neus op envormt er zich een grimas op je gezicht? Indienja, waarom? Komt dit onbehagen doorhet water of door de frats? Op een ontspannengezicht kan wat water plotseling heelverfrissend aanvoelen. Bij de eerste kerendat men ademt onder water (best uitgestrekt,met het bovenlijf een beetje naarvoor gebogen) moet men zich een aantalvragen stellen: “Hoe adem ik?”, “Is mijnlichaam ontspannen?”, “Zijn mijn armennaar voor gestrekt, omdat ik schrik heb omte vallen?”, “Hoe voelen mijn schouders ennek aan?”.De eerste keren dat men zonder duikbrilademt, zou men dat voorzichtigheidshalvestaand in ondiep water moeten doen, waarbijde kandidaat weet dat hij door eenvoudighet hoofd op te heffen zich in veiligheid kanbrengen. Bijzondere aandacht dient besteedte worden aan ontspannen gezichtsspierenen een rustige ademhaling. Wanneereen kandidaat zijn ademhaling nogniet onder controle heeft, kan hij de neusmet de handen dichthouden. Belangrijkste58 Hippocampus mei/juni 2012is dat men zich realiseert dat men ook zonderduikbril onder water kan ademen. Danconcentreert men zich op het feit dat menalleen met de mond mag inademen. Wie bijdeze oefening de neus moet dichtknijpen,kan telkens dat men inademt de neus evenloslaten, waarbij men weet dat wanneerhet hachelijk wordt men de neus weer kandichtknijpen.Pas wanneer de duiker zich bij deze oefeningengoed voelt, mag men op de bodem gaanliggen om daar zonder duikbril te ademen.De volgende les is dan: door de mond inademen,door de neus uitademen. Na dezedeeloefeningen wordt de duikbril opzettenen leegblazen een fluitje van een cent.Moet wisselen van mondstuknaar het museum?Is het wisselademen nog ‘in’ of moeten weer een plaats op een tafel in een museumvoor zoeken? In veel duikscholen wordt dievaardigheid zelfs niet meer aangeleerd.Met het ontwikkelen van de octopus is dezeoefening overbodig geworden. Althans datis een wijd verspreide mening. Om deze meningstrikt te verdedigen, moet men wel hetfeit uitsluiten dat een octopus defect kanraken. Maar dat kan men niet. Ik heb hetzelf meegemaakt dat bij een duikerspaardrie tweede trappen van beide ontspannershet begaven. De oorzaak was eenconstructiefout bij een nochtans gekendmerk van duikmateriaal. Gelukkig dokenwe samen in een groep. Vermits het beidenervaren duikers waren, durfden ze weleens alleen onderweg zijn. Deze keer heeftalleen wisselademen hen van een riskantenoodopstijging behoed. Wanneer ik zie hoequa veiligheid fanatieke duikers boven waterhun octopus testen, maar niet op hetidee komen om dat onder water ook eens tedoen, heb ik dikwijls vragen bij die absoluteveiligheid. De octopus wordt dikwijls doorhet zand gesleept of een kakkerlak heeftin de uitlaatklep onderkomen gevonden.In dat geval werkt de octopus boven water,maar onder water geeft hij constant debiet.Om kort te zijn: Het is veiliger ook nu noghet wisselademen in te oefenen.wisselen van mondstuk, maarwel op een eenvoudige manierBij een grote duikorganisatie wordt hetwisselen van mondstuk als een ‘nogal gecompliceerdemotorische vaardigheid’ bestempeld.Deze uitspraak heeft mij verrast,want in mijn loopbaan als duikinstructeurheb ik nog nooit een beginner gezien die

met deze les problemen had. Na verderonderzoek kwam ik tot de vaststelling dat,door de manier waarop deze organisatiehet wisselen van mondstuk aanleert, hetinderdaad enigszins motorisch gecompliceerdis.Het begint al bij de ademhaling. Elke duikerademt tweemaal, die hij bovendien nog metvingertekens moet tellen/tonen. Tweemaalademen en daarna een langere pauzegeven aanleiding tot een onregelmatig,verstoord ademritme. De aandacht voor denutteloze vingertekens kan in een noodsituatievoor belangrijkere zaken gebruiktworden. Ook het vastnemen van de luchtslangnaar de ontspanner komt motorischmoeilijk over. Om de dunne luchtslang vastte houden, moeten de spieren van de handen de voorarm zich opspannen. Met eenbuddy voor zich met een tekort aan lucht,die dan nog de pols van diegene die luchtgeeft vastklampt, wordt het doorgevenzeker niet eenvoudiger. Het enige voordeelvan de greep aan de luchtslang, is dat hetmondstuk niet wordt afgedekt.Het gaat gemakkelijker als elke duikermaar een keer ademt. Dan wordt het natuurlijkademritme nauwelijks verbroken.Motorisch is het ook eenvoudiger de tweedetrap zelf vast te houden. Alleen meteen kleine draai van de hand en bovendienmet meer precisie lukt het om het mondstukin de mond van de nerveuze buddyte plaatsen. Men moet er alleen op lettenhet mondstuk niet met de hand af te dekken,maar motorisch is dat ook weer niet zomoeilijk.Maar zelfs als het wisselademen altijd nogeen ‘nogal gecompliceerde motorischevaardigheid’ vereist, vraag ik me af of hetniet zinvol zou zijn deze eisen te stellen aaneen duiker. Want elke verworven vaardigheidverhoogt de veiligheid en versterkt hetzelfvertrouwen. Als bijproduct kan dezeoefening in een uitzonderlijk geval weleens een leven redden.reisthema: checkduikEen checkduik dient om een duiker die langniet meer gedoken heeft, de gelegenheid tegeven om zijn uitrusting uit te testen, hetjuiste gewicht van zijn loodgordel te bepalenen de belangrijkste basisvaardighedennog eens te testen: Masker afnemen enleegblazen en op het teken “Ik heb geenlucht meer” gepast reageren.Daarom is een checkduik een belangrijkeaangelegenheid. Daarom zou elke duikerblij moeten zijn als een duikbasis hem demogelijkheid biedt voor een checkduik.Elke instructeur ervaart een checkduik alseen maatregel om de veiligheid van zijngroep duikers te kunnen garanderen. Althans,dat denkt men, maar de werkelijkheidziet er anders uit. Veel duikers verzettenzich ertegen om na het behalen van hetduikbrevet de basisoefeningen te herhalen,in het bijzonder het masker afnemen. Veelduikscholen besluiten om de checkduikniet uit te voeren of althans als een acclimatisatiete beschouwen, met de beloftegeen lastige oefeningen te vragen. Hetmasker blijft op het gezicht, de ontspannerin de mond. Dat heeft natuurlijk commerciëlevoordelen, maar dan moeten weons onmiddellijk afvragen: Als een duiker,die zijn opleiding beëindigd heeft, de basisvaardighedenvan het duiken niet meermoet beheersen, waarom wordt hem dandat onnodig gedoe in de beginnerscursusaangeleerd? Zo zouden enigen misschienniet te prooi vallen van de duikbrilfobie?Maar laat ons bij de feiten blijven.Feit is: een duikcursus dient niet alleen omvoor werkgelegenheid van instructeurste zorgen en het Bruto Nationaal Productte doen stijgen door de verkoop van plastickaarten. Oefeningen zoals het maskerleegblazen, ademen zonder masker of wisselademenzijn belangrijke vereisten om bijhet duiken te overleven, ook al heb je die inde praktijk niet altijd nodig.Feit is: wanneer men een aangeleerdevaardigheid niet regelmatig oefent, vergeetmen de handeling. Om na een heletijd een bekwaamheid te activeren, moetze weer uitgevoerd worden. In veel gevallenlukt dat reeds van de eerste keer, inveel gevallen moet men dat een paar keerherhalen.Feit is: een duiker die een checkduik lieververmijdt, heeft hem het meest nodig.De uitspraak: “Als het niet nodig is, voer ikgeen oefeningen uit. In een noodgeval zalik wel correct reageren”, is zacht uitgedruktnaïef. Daar alle logica bij deze mening ontbreekt,lijkt het verdacht veel op een fobiemet een houding van vermijden.Feit is: het is spijtig dat er nog weinig duikbasissenzijn waar een checkduik vereistwordt.Feit is: helaas beheersen veel duikers deelementairste vereisten van hun sport niet,waardoor ze zichzelf en hun partner in eenonnodig gevaar brengen. Ik kan elke duikeraanraden een checkduik te vragen of minstensde belangrijkste oefeningen met debuddy te herhalen.besluit: duiken met lijfen ziel én met verstandDe duiksport is in de laatste decennia veranderd.Duiken is niet meer het avontuurvan enkele individualisten, maar is uitgegroeidtot een massasport. Om de veiligheidvan deze niet ongevaarlijke sport teverzekeren, heeft de industrie van duikmateriaalzich hard ingespannen. Bovendienproberen de duiksportfederaties door hetuitvaardigen van regels en reglementende risico’s binnen de grenzen te houden. Dehoofdacteur, namelijk de mens, heeft mendaarbij een beetje verwaarloosd.In andere gebieden, zoals bijvoorbeeld inde geneeskunde en vele sporten, gaat mener meer en meer toe over de mens in zijngeheel te beschouwen. Men heeft aangenomendat psychische en mentale aspecteninwerken op het lichaam en daardoorop de handelingen van de mens.Ook een mens is niet terug te brengen toteen lichaam, een persluchtfles en eenduikcomputer. Zeker bij een sport die psychischzulke hoge vereisten stelt, is eenglobaal overzicht van groot belang. Alleenals een duiker begrijpt wat er zichonbewust in zijn hoofd afspeelt, hoe zijninstincten en zijn reflexen werken en hoezijn lichaam op die gevoelens reageert, kanhij zijn vaardigheden optimaliseren en hetrisico tot een minimum beperken.Want wat baten de beste techniek en regels,als de mens niet functioneert? Monika Rahimi,vrij vertaald door Roland WantensMonika Rahimi is een psychotherapeutischegeneeskundige uit Hamburg metjarenlange ervaring als duikinstructeur.Haar artikel werd gepubliceerdin het Duitse ‘Unterwasser’ (tijdschriftover duiken, multimedia en reizen) envrij vertaald door Roland Wantens.Onze dank aan Monika Rahimi en aan deredactie van ‘Unterwasser’, die ons toelieteneen vrije vertaling van dit artikelte publiceren. Dank ook aan de leden vanSafe Diving die zelfs bereid waren om ookfoutieve uitvoeringen te demonstreren,zoals bijv. het verkeerd leegblazen vanhet masker (zie foto's).Hippocampus mei/juni 201259

gekanteld om te vermijden dat de tongde luchtwegen blokkeert. Ook het verschilin aanpak van een drenkeling versuseen niet-drenkeling wordt soms over hethoofd gezien. Vermoedelijk speelt de examenstresshierbij een belangrijke rol, maarin een echte noodsituatie zal dit zeker nietanders zijn. Het komt erop aan om vaak teoefenen en op die manier een automatismeaan te kweken. Vele van onze duikscholenbeseffen het belang van goed opgeleide engetrainde hulpverleners en organiserenregelmatig oefensessies in clubverband.dianenverhalen maar noodsituaties waariniedereen terecht kan komen.Ik wens nogmaals alle lesgevers, organisatoren,helpende handen en kandidatenvan harte te bedanken voor hun belanglozeinzet en hoop opnieuw op hen te kunnenrekenen voor de volgende editie van decursus Duiker-Hulpverlener! Herman Van Bogaert, lid van deGeneeskundige CommissieFoto’s: Ivo Madder.Boven: Zuurstof toedienen.Onder: Opvolgen van de toestand van het slachtoffer.We willen de kwaliteit van de lessen Duiker-Hulpverlenerop peil houden en waarmogelijk nog verbeteren. Alle suggestiesom dit doel te bereiken zijn welkom! Wedenken ook na over een nog betere objectiveringen standaardisering van de maniervan beoordelen op het praktijk examen. Zodenken we eraan om een tiental scenario’sop fiche te zetten, waaruit de kandidaat ereentje kiest; de kandidaat krijgt rustig detijd om het scenario te lezen en dan moethij of zij aan de slag te gaan. Geen wilde in-Het team dat voor de catering zorgde.117 nieuwe Duiker-HulpverlenersRonny BAERTS SAMANTHA - Shinji BAUTERS ATLANTIC DIVING CLUB - Valérie BRECX niet-duiker - Peter BEECKMAN HYDRA - Isolde BETRAINSPOSEIDON - Dagmar BLUEKENS ACTINIA - Merel BOCKEN BEVERS CASTORS DIVING - Cindy BRASPENNING AMFIBIE - Bianca BROUWERS MOBY-DICK- Rudi BUELENS ODYSSEE - Fran CAEYERS DE ZEESTER - An CANT MOBY-DICK - Frederik CARELS IJSEDUIKERS - Johan CHARLIER BEVERS CASTORS DIV-ING - Els CLAES GOBIUS - Mendy COP BELGIUM DIVING - Fréderic CORDIER ADVENTURE DIVING - Erwin CORNÉ ACTIEVE DUIKSCHOOL EEKLO - JohanCORSTJENS SAMANTHA - Dries COSSEMENT STINGRAYS - Jan COUVREUR AQUANAUTEN - Laurent DAMEN SAMANTHA - Hendrik DE BLANGER AQUAPOL - Chantal DE BOECK niet-duiker - Simon-Klaas DECORDIER DE KREEFT - Steven DE FEYTER 2 DIVE 4 - Tiffany DEFONSECA KORAALDUIVELS - ChristopheDEGRAER GENTSE DOLFIJNEN - Lotte DE LOCHT DE ZEESTER - Ria DENIE ATLANTIS (LIER) - Pedro DEPOORTER P.D.K. - Tamaico DE POOTER 2DIVE 4 - Steven DE VOS ZEEPAARDJE (‘t) - Frederick DEVOS GOBIO-DIVERS - Lies DOBBELS CORAL - Gustaaf DUPONT DUIKTEAM HEMIKSEM - TinaEECKHOUDT ZEEPAARDJE (‘t) - Lars FAHY HYDRA - Vittorio FAIS GOBIO-DIVERS -Patrick FREDRIX niet-duiker - Yves FOUQUET ATLANTIC DIVING CLUB- Karel GANSBEKE KORAALDUIVELS - Vicky GEERTS DE ZEEROOS - Andreas GEYSEN ARGOS - Sven GIJSBRECHTS DE OTTERS - Annelien GOOSSENSSAMANTHA - Betty GYZEMANS NEMO - Carine HAEGEMAN ACTIEVE DUIKSCHOOL EEKLO - Patrick HAEMELINCK TRITON - Jozef HENDRICKX NEMO -Lex HEREMANS NEMO - Kris HERREMANS AQUANAUTEN - Kris HEYMANS SUB AQUA CLUB - Cagney HOEFKENS THE SEAMASTERS - Chantal HOUBENWALRUSSEN - Chantal HUYS D.I.O.S. - Peter JEURIS LDL - Ben KENIS DE ZEESTER - Sven KLERKX SAMANTHA - Kelly LAERMANS D.D.T. - Gerry LAUREYSDE OTTERS - Wendy LECLERCQ D.D.T. - Frank LELEU TARPOENDUIKERS - Stephanie LEM POSEIDON - Claude LESCOUHIER STINGRAYS - Joeri LOOSBEVERS CASTORS DIVING - Bert LOOS KORAALDUIKERS - Constant MANNAERTS NIEUWPOORTSE DUIKCLUB - Annelies MARIJNISSEN ARGOS - DominiekMARLY ATLANTIC DIVING CLUB - Wim MEERT NEPTUNUS - Stefan MEIJSSEN ORCA BREE - Vincent NIEUWINCKEL niet-duiker - FIlip NOORENBER-GHE DIEPZEEDUIVELS - Bart OSTE CVD - Hans PEETERS NUCLEA DIVING CLUB - Ken PIMONTEL CVD - Peter PIRON HYDRA - Sofie SANNEN NUCLEADIVING CLUB - Nancy SCHEERS CALYPSO TEAM - Oliver SCHIETGAT NEREUS - Jan SCHROEVEN POSEIDON - Stijn SLEGERS NUCLEA DIVING CLUB- Bart SPRANGERS ARGOS - Naomi STABEL AD PACIFIC - Hilde STERCK AQUANAUTEN - Karen SULS niet-duiker - Peter SWINNEN CORAL - Wim THIJSNEMO - Niels THIJSEN NEPTUNUS DIVERS - Luc TIMMERMAN niet-duiker - Maarten VAN CAMP NUCLEA DIVING CLUB - Ingrid VAN CEULEBROECKODYSSEE - Christina VAN DEN BIGGELAAR FRUSCH WALRUSSEN - Alain VAN DEN SPIEGEL HYDRA - Evelyn VANDERBRUGGHEN NEREUS - Marie-RoosVANDERDONCKT KDK - Ruben VAN DER STEEN ARGOS - Inge VAN DE WALLE GENTSE DOLFIJNEN - Yoni VAN ELSACKER EURO DIVERS - Lise VANEYKEN LAGOONDIVERS - Stefan VANGOIDTSENHOVEN IJSEDUIKERS - Simon VAN GORP CAMPINIA - Stefaan VAN HOORNICK BLUE LAGOON - PatrickVAN LIEMPT ATLANTIS (LIER) - Gilles VANNEDER M.D.K. - Gerda VAN ROOY AMPHORA - Tom VERGOTE KDK - Manu VERHAEGEN 2 DIVE 4 - VeronaVERHOEVEN niet-duiker - Jurgen VOS KORAALDUIKERS - David VUYLSTEKE M.D.K. - Koen WILLEMSE CVD - Sarah WOSTYN KDK Sander WOUTERSNEMO - Kirsten ZANDERS AQUANAUTEN.Hippocampus mei/juni 201261

Bondsnieuws - GENEESKUNDIGE COMMISSIE & COMMISSIE DUIKONDERRICHTFoto’s: Ivo Madder.Examenvragen DHV 2012Lees aandachtig de vragen en antwoorden. Elk woord is van belang! Per vraag is er minstens één antwoordcorrect, tenzij anders aangegeven.1 Direct na oppervlakte te makenheeft je duikmaat pijn in deborstkas. Wat ga je doen?a. Wederonderdompeling naar -3 m.b. Zuurstof toedienen.c. Zonder dralen naar Spoedopname.d. Zonder dralen naar herdrukkingskamer.2 Het “Open Foramen Ovale”(PFO):a. is hetzelfde als fistel van het ovalevenster;b. is een openingetje tussen linker enrechter voorkamer;c. wordt steeds veroorzaakt door hetduiken;d. kan een “onverklaard” decompressieongevalveroorzaken.62 Hippocampus mei/juni 20123 Bewusteloosheid is gekenmerktdoor:a. afwezigheid van dialoog;b. felle dorst;c. neerzakken op de grond;d. afwezigheid van de pols.4 Decompressieziekte wordtveroorzaakt door:a. stikstofbellen;b. luchtbellen;c. CO2-bellen;d. bloodshift.5 Wat doe je bij een zonneslag?a. Het slachtoffer uit de zon plaatsen.b. Het slachtoffer insmeren met zonnebrandolie.c. Antibiotica toedienen.d. Koude kompressen aanbrengen ofbaden in fris water.6 Welke beweringen zijn juist?a. Hemiplegie komt vaker voor bij CAGEdan bij decompressieziekte.b. Paresthesie is een verzwakking van despierkracht.c. Vertigo is een andere naam voor dewitte stof in het ruggenmerg.d. Paraplegie is een halfzijdige verlamming.7 Stikstofnarcose (dieptedronkenschap):a. kan iedereen overkomen;b. begint steeds op dezelfde diepte;c. tast het helder denken aan;d. gaat over bij het stijgen.

8 Duiken in koud water. Welkprobleem treedt het eerst op?(1 antwoord)a. Verlies van het bewustzijn.b. Afkoeling van de diepe weefsels.c. Hartritmestoornissen.d. Verlies van gevoel in de handen.9 Longoverdruk:a. is het meest dodelijke duikongeval;b. vereist steeds een herdrukking ineen caisson;c. geeft steeds luchtbellen onder denekhuid;d. leidt soms tot shock.10 Een duiker klaagt een tientalminuten na oppervlakte makenvan plotse duizeligheid enoorsuizen. Het was een banaleduik binnen de veiligheidscurve,en zonder duidelijkprobleem van klaren. Welkebewering(en) (is) zijn juist?a. Dit kan enkel zeeziekte zijn.b. Dit is waarschijnlijk een probleemvan het binnenoor.c. Dit is zeker geen decompressieziekte.d. Ik geef onmiddellijk zuurstof.11 Een slechte fysieke conditiebevordert het ontstaan van:a. decompressieziekte;b. hijgtoestand;c. spierkrampen;d. pneumothorax.12 Decompressieziekte:a. kan optreden ondanks respecterenvan stijgsnelheid en (eventuele)trappen;b. begint steeds onmiddellijk na hetbeëindigen van de duik;c. vereist altijd deskundig advies;d. kan leiden tot blijvende invaliditeit.13 Longoverdruk kan leiden tot:a. pneumothorax;b. bewustzijnsverlies;c. hemiplegie;d. open foramen ovale (verbinding tussende voorkamers).14 Je duikt met een verkoudheid:a. dit bevordert de genezing;b. dit gaat de koorts tegen;c. dit is gevaarlijk voor de sinussen;d. dit is gevaarlijk voor de trommelvliezen.15 Het toedienen van 100%zuurstof bij decompressieziekteheeft als doel:a. de stikstofuitwas te bevorderen;b. weefselhypoxie tegen te gaan;c. recompressie in een caisson overbodigte maken;d. het ademhalingscentrum te stimuleren.16 Welke symptomen passen bijshock?a. Bleke, klamme huid.b. Angstig, onrustig slachtoffer.c. Trage, harde pols.d. Snelle, oppervlakkige ademhaling.17 Je zoontje van 10 jaar vergatop de zwembadtraining zijnsnorkel. Je geeft hem een reservesnorkelvan een volwassene.Welke bewering(en) is(zijn) juist?a. Dit kan aanleiding geven tot hypercapnieb. Dit is geen probleem op voorwaardedat het mondstuk past.c. Dit kan de dode ruimte doen toenemen.d. Dit vormt nooit een probleem.18 Hart en bloedvaten. Welkebeweringen zijn juist?a. Slagaders brengen het bloed van hethart weg.b. Slagaders vervoeren O 2-rijk bloed.c. Slagaderlijke bloedingen zijn ernstigerdan aderlijke, wegens de hogerebloeddruk.d. De kleine bloedsomloop vertrekt vanuitde linker voorkamer en loopt viade longen naar de rechter voorkamer.19 Vanaf welke diepte kanlongoverdruk voorkomen? (1antwoord)a. 0,5 m.b. 1,5 m.c. 6 m.d. 10 m.20 In welke gevallen is het toedienenvan normobare zuurstofaan een duiker gevaarlijk?a. Bij hijgtoestand.b. Bij hypocapnie.c. Bij het effect van Paul Bert.d. In alle gevallen mag normobarezuurstof toegediend worden.21 Op een duikcruise in tropischwater was er gisterenavondeen feestje. Je buddy staat dezemorgen op met hoofdpijn. Deeerste duik is een wrakduik naar-35 m. Welke raad geef je?a. Een pijnstiller nemen en de duik uitvoeren.b. Water drinken en de duik uitvoeren.c. Water drinken en de duik niet uitvoeren.d. Koffie drinken en de duik uitvoeren.22 Decompressieziekte kan hetruggenmerg beschadigen. Ditkan gepaard gaan met volgendeproblemen:a. tintelingen;b. vertigo;c. blaasproblemen;d. pijn.23 Hypothermie of onderkoelingin het water:Hippocampus mei/juni 201263

Bondsnieuws - GENEESKUNDIGE COMMISSIE & COMMISSIE DUIKONDERRICHTa. wordt verholpen door intensieve bewegingenin het water;b. treedt trager op bij volwassenen danbij kinderen;c. vereist geleidelijke opwarming;d. treedt enkel op als de watertemperatuurlager is dan 15 °C.24 Wat kan de duikerhulpverlenerdoen bij het vervoer vaneen bewusteloze duiker metlongoverdruk?a. In een comfortabele houding plaatsen.b. In stabiele zijligging leggen.c. O2 toedienen.d. Laten drinken.25 Longen en ademhaling. Welkebeweringen zijn juist?a. De dode ruimte omvat de lucht in delongen die niet uitgeademd kan worden.b. De surfactant zorgt voor een goedeontplooiing van de longblaasjes.c. De vitale longcapaciteit is de somvan het ademteugvolume (tidal volume)en het residueel volume.d. Het ademhalingscentrum wordt geprikkelddoor een stijging van hetCO 2-gehalte in het bloed.26 Valsalva tijdens het stijgen is tevermijden want:a. het kan alternobaar vertigo veroorzaken;b. het kan een binnenoorbarotraumaveroorzaken;c. het verhoogt de kans op een decompressieziekte;d. het verhoogt de kans op eenlongoverdruk.27 Shock is:a. een psychische instorting na eenernstig ongeval;b. een onvoldoende aanvoer van zuurstofnaar de weefsels;c. een toegenomen ademweerstandonder water;d. massieve aanwezigheid van bellen inde longbloedvaten.28 Acute zuurstofvergiftiging (effectvan Paul Bert):a. kan voorkomen bij het duiken metNitrox;b. kan gepaard gaan met stuiptrekkingen;c. geeft een blauwe huidskleur;d. leidt tot “verbranding” van de luchtwegen.29 Bij een verdrinking:a. heeft het geen zin een drenkeling dielanger dan 10 minuten in het waterheeft gelegen te reanimeren;b. is de gereanimeerde drenkeling buitengevaar;c. moet men de gereanimeerde zuurstofgeven;d. moet men steeds naar een ziekenhuis.30 Tijdens een apnee-oefeningin het zwembad raakt iemandbewusteloos. De meest waarschijnlijkeoorzaak van ditincident is:a. daling suikergehalte in het bloed;b. hyperventilatie;c. onderkoeling;d. oververmoeidheid.31 Hijgtoestand of buiten ademzijn tijdens het duiken kanverholpen worden met:a. betere voorafgaande training;b. te ademen aan een ander mondstuk;c. gecontroleerd te stijgen met trimvest;d. horizontaal te zwemmen.32 Hyperbare zuurstoftherapie ineen drukkamer wordt gebruiktvoor de behandeling van:a. decompressieziekte;b. luchtembolie;c. hypercapnie;d. hijgtoestand.Oplossingen examen DHV 20121 b c2 b d3 a c4 a5 a d6 a7 a c d8 d9 a d10 b d11 a b c12 a c d13 a b c14 c d15 a b16 a b d17 a c18 a c19 b20 d21 c22 a c d23 b c24 b c25 b d26 a b c d27 b28 a b29 c d30 b31 a c32 a b64 Hippocampus mei/juni 2012

Bondsnieuws - COMMISSIE DUIKONDERRICHT - SECTIE EDITNieuwe downloadsbeschikbaarVia de NELOS-downloadpaginazijn er enkele nieuwe en geüpdatedocumenten beschikbaar.Begin dit jaar werden de vernieuwdezwembadfiches − met daarop een ingekorteversie van het zwembadprotocol,als geheugensteuntje voor de trainerin het zwembad – beschikbaar gesteldvia de NELOS-downloadpagina. Ze warengebaseerd op de info uit de NELOS-Infomap2011 en al aangevuld met de info overde schaarsprong. Nadat de NELOS-Infomap2012 uitkwam, bleek dat er toch nogenkele extra aanpassingen aan de zwembadfichesdienden te gebeuren. De zwembadficheseditie 2012 kan je nu downloaden.Voor wie het nog niet wist, ook deNELOS-Infomap 2012 en de NELOS-Infomaptechnisch duiken 2012 kan je downloadenvia de NELOS-downloadpagina.Via de NELOS-wiki (www.wiki.nelos.be) kan je naar de NELOS-downloadpaginasurfen. Eenmaal op die locatieaangekomen (http://leden.nelos.be/newscripts/downloads.php) moet jeinloggen om de beschikbare documentente kunnen zien. Hoe je moetinloggen of eventueel eerst moet registreren,staat op die aanmeldpaginabeschreven.Er zijn ook nieuwe inschrijvingsformulierenvoor de Zeestage (2*Stage en 3*Stage),met daarop de aangepaste tekst over degeneeskundige screening vanaf 50 jaar.Zoals aangekondigd tijdens de AcademischeZitting is ook de vragenbank voorAssistent-Instructeur up-to-date en downloadbaar.Het formulier voor de aanvraagvan een examen Assistent-Instructeur enhet formulier voor de afname van de openwaterproevenvoor 1*Instructeur/Initiatoris in de NELOS-huisstijl geplaatst. Voor declubs die hun Technische Cel binnen hunduikschool willen registreren is er een pdfbeschikbaar die via de computer ingevuldkan worden. Voor het technisch duiken zelfzijn er trouwens heel wat nieuwe homologatieformulierenbeschikbaar: KwalificatieNitrox Blender (KNB), Kwalificatie TrimixBlender (KTB), Blender Instructeur (BI), rebreatheropleidingen(CCR-D-A, CCR-D-TX,CCR-I-A en CCR-I-TX). Van het veiligheidscontroleformulierduikorganisatie Zeeland(om in orde te zijn met de ARBO-wetgving)is er nu een pdf beschikbaar die via de computeringevuld kan worden. Ivo MadderADVERTENTIEHippocampus mei/juni 201265

Reportage - BIOLOGIEHaaien zijn niet zo gevaarlijk als sommige films ons inhet verleden deden geloven.Foto: Dos Winkel.Red de haaiTijdens de Belgische duiksportbeurs, op 31 maart 2012, stelde devzw Sea First Foundation (SFF) het ‘Haaienproject’ voor jongerenvoor aan de pers.Foto: Katrien Vandevelde.Deze haai zwemt rond met een wonde in zijn mondhoek.De vishaak steekt er nog in.Het ‘Haaienproject’ ging van startop de duiksportbeurs in de Kinepoliste Antwerpen en loopt tothet einde van het jaar. In het project zit eronder andere een wedstrijd voor de Belgischejeugd. Hiermee kunnen ze een aantalfantastische maar ook zeer leerrijke, horizonverbredendeen educatieve prijzenwinnen.wedstrijd voorde Belgische jeugdJongeren tussen 15 en 20 jaar kunnen zichinschrijven voor een opmerkelijke ‘haaienwedstrijd’.Het initiatief gaat uit van SeaFirst Foundation (SFF) vzw die zich inzetvoor een ruimer bewustzijn van het belangvan gezonde zeeën en verloopt in samenwerkingmet de Nationale Loterij.De Europese wateren kennen 130 verschillende soorten haaien en roggen. Wetenschappersschatten dat jaarlijks tot 73 miljoen haaien worden opgevist. In deze schattingworden haaien die worden gevangen voor hun vlees, bijvangst van haaien (nietintentionelevangsten wanneer men vist op andere soorten) en haaien, waarvan devinnen niet via de markt van Hong Kong worden verhandeld, echter niet opgenomen.Momenteel is reeds meer dan 30% van alle haaiensoorten met uitsterven bedreigd. DeEuropese Unie (EU) is verantwoordelijk voor een derde van de mondiale haaienvangst.Van alle lidstaten is België de vijfde grootste speler. Toch is deze problematiek nagenoegonbekend bij het Belgische publiek. Daarom werd het SFF-Haaienproject voorjongeren opgestart.De opdracht bestaat uit het in team (max.vijf personen per team) ontwerpen en uitvoerenvan een eigen project waardoor denaaste omgeving bewust wordt gemaaktvan de overbevissing van haaien. Mogelijkeprojecten zijn bijvoorbeeld het ontwerpenen verspreiden van informatiebrochuresover haaien of het sensibiliseren via een informatiestandop een evenement. Studentenvan kunst- of technische opleidingen zoudenervoor kunnen kiezen een haai te ontwerpenin hout of metaal en deze tentoon te stellenmet bijbehorend informatiepaneel. Eenandere mogelijkheid is het voorbereiden enuitvoeren van een interview over het onderwerpmet een lokale krant of tv-zender. Dedeelnemers zijn volledig vrij in hun aanpak.Informatie en inspiratie vinden de jongerenvia een elektronisch informatiepakket dat66 Hippocampus mei/juni 2012

Reportage - BIOLOGIEFoto: Jan Wouters.Het 'Haaienproject' werd voorgesteld aan de pers. Staand vlnr: Tom Waes, Frédéric Buyle, Katrien Vandevelde, de haaiis Sharky met daarin Gregory Landuydt, Liesbeth Verlinden en Dos Winkel. Gehurkt: Dirk Pauwels, Judith Wouters.jaren alvorens hun aantallen weer kunnenaangroeien.Haaien worden in mindere mate bejaagdvoor hun vlees, huid en lever, maar hoofdzakelijkvoor hun vinnen die als delicatesseworden gegeten in Azië. Haaienvinnensoepwerd reeds eeuwen aanzien als een keizerlijkgerecht. De laatste decennia echteris dankzij een hogere welvaart binnen deChinese middenklasse haaienvinnensoepgecommercialiseerd als een status- en welvaartssymbool.Binnen de industrie wordenkwaliteitsvolle vinnen aangeboden aan 500euro per kg en een kommetje haaienvinnensoepkost in een restaurant al snel 70-100euro, ondanks het feit dat de vin geen enkelevoedingswaarde of smaak heeft.Het uiterst lucratieve karakter van dezeindustrie heeft een extreme overbevissingvan haaien veroorzaakt. Jaarlijks wordentussen de 73-100 miljoen haaien opgevist.Wetenschappers bevestigen dat in de laatste30 jaar 65-80% van vele haaiensoortenwerden weggevist uit grote delen van deoceanen. Voor de meest gezochte soortenloopt dit percentage op tot 95%. Van debijna 500 verschillende soorten is inmiddelsmeer dan een derde bedreigd met uitsterven.Vermits de marktwaarde van haaienvleesslechts een fractie bedraagt van die vanvinnen en omdat het snel bederft, wordenhaaien na het afsnijden van hun vinnendoor veel vissers (heel vaak nog levend)teruggegooid in zee. De vinnen van eenhaai bedragen samen slechts 3-4% vanhet lichaamsgewicht wat deze praktijk (ook‘finning’ genaamd), naast het onmenselijkeaspect, uitermate verspillend maakt.zwakke wetgevingDe Europese Unie (EU) is verantwoordelijkvoor een derde van de mondiale haaienvangst.De Spaanse export van haaienwordt enkel overtroffen door die van Indonesiëen India, maar ook Portugal, Frankrijken het Verenigd Koninkrijk behoren totde top 20 van grootste haaienexporteurs.SFF publiceerde ook de boeken ‘Wat is er mis met vis’,‘De huilende zee’ en ‘Non*Fish*A*Licious’ en met desteun van de Nicolaas G. Pierson Foundation (NGPF)werd de documentaire ‘Sea the truth’ (waarin de natuurbelastendevisserijproblematiek getoond werd)geproduceerd, die op 31 mei 2011 werd vertoond inhet Europese Parlement te Brussel.Studenten van kunst- of technische opleidingen zoudenervoor kunnen kiezen een haai te ontwerpen in hout ofmetaal en deze tentoon te stellen met bijbehorend informatiepaneel.Officieel is ‘finning’ in de EU verboden,maar de huidige wetgeving is uitermatezwak en bevat verschillende achterpoortjes.Zo staat het de EU-landen vrij specialevergunningen af te leveren waardoor hunvissers de vinnen van haaien op zee mogenafsnijden en deze vinnen en karkassen vervolgensin verschillende havensmogen verkopen. Hierdoorkan niet meer wordengecontroleerd of er naast devinnen een overeenkomstigaantal karkassen aan boordwas, de vangstquota nietwerden overschreden en dater geen beschermde haaiensoortenwerden gevangen.Foto: archief SFF.68 Hippocampus mei/juni 2012

Spanje en Portugal leveren deze vergunningennog steeds af en dit voor bijna alhun vissersvaartuigen.De Europese Commissie (EC) is zich bewustvan dit probleem en neemt dit zeerernstig. In 2009 ontwikkelde de EC het ‘EUAction Plan for the Conservation and Managementof Sharks’. Daarnaast werd eenSchriftelijke Verklaring voor het verstrengenvan het Europese haaienbeleid – opgestelddoor Europarlementariërs Jean-PaulBesset, Chris Davies, Sirpa Pietikäinen enDaciana Octavia Sârbu – aanvaard op 16december 2010, na ondertekening door423 leden van het Europese Parlement(het hoogste aantal handtekeningen dateen Schriftelijke Verklaring in 2010 mochtontvangen).De Europese Commissie initieerde daaromop 21 november 2011 een voorstel datnaar verwachting voor de herfst van ditjaar (2012) geratificeerd zal worden doorde raad van Europese visserijministers(visserijraad) en het Europese Parlement.Het voorstel zou mogelijk vissers verplichtenom – zonder uitzondering – haaien inhun geheel te lossen in havens, een beterebescherming bieden aan bedreigde haaiensoortenen de toegestane vangstquotavoor haaien verlagen.haaienvangst in BelgiëOok in België bestaat er reeds tientallenjaren een actieve haaienvisserij. Deze wasin het verleden voornamelijk gericht ophet vangen van doornhaai, haringhaai engevlekte hondshaai. Terwijl de jaarlijksevangsten in de jaren 70 gemiddeld een2.200 ton bedroegen, zijn deze sinds dejaren 90 langzaam geslonken naar 500ton per jaar. De meest voorkomende haaiensoortin de Noordzee en Ierse zee – debelangrijkste visgronden van de Belgischevisserij – was vroeger de doornhaai. Hethaaienvlees dat het vlees van de slinkendekabeljauwpopulaties kon vervangen en degrote lever waarvan het bestanddeel squaleenwordt gebruikt in make-up en vaccins,maakte deze soort erg gezocht.Initieel waren de vangsten groot, maar laterbleken de aantallen erg snel terug telopen. Onderzoek wees toen uit dat dezekleine haaiensoort tot een 70-tal jarenleeft, pas na 25-30 jaar geslachtsrijp wordten een uitzonderlijke draagtijd van 2 jaarheeft. Bovendien moet na het verwervenvan de kroost van 1-12 nakomelingen eenrustperiode van 2 jaar worden ingelast alvorensde haai zich weer kan voortplanten.De vangstquota voor de doornhaai zaktenvan 150 ton in 2001 naar 10 ton in 2008 en4 ton in 2009. Toch werd hiervan in 2008slechts 10% en in 2009 slechts 16% benut(effectief gevangen).In 2010 werd de commerciële vangst vande doornhaai en haringhaai in Belgiëstopgezet omdat de soorten commercieelzijn uitgeput. Men richt zich nu enkel nogop de gevlekte hondshaai waarvoor geenmaximum quota werden ingesteld. Desoort is echter minder populair waardoorin 2009 20% van de vangst niet kon wordenverkocht. Er werd voorlopig ook weinigwetenschappelijk onderzoek verricht naarde voortplantingsleeftijd en -eigenschappenvan de gevlekte hondshaai. Bronnen:website van Landbouw en Visserij van deVlaamse Overheid en de ‘InternationalUnion for Conservation of Nature (IUCN)Red List’.Daarnaast blijken Belgische vissers ookniet ongevoelig voor de hoge marktwaardevan haaienvinnen van grotere haaiensoorten.Deze worden gevangen als bijvangsten moeten worden teruggeworpen, zo mogelijklevend. Uit een artikel geschrevendoor wetenschappelijk journalisten HelgaD’Havé en Robin Van Nuffel, blijkt dat ookin België misbruiken voorkomen wat betreftbeschermde haaiensoorten en ‘finning’.Het artikel ‘Naar de haaien: illegale jachtop vinnen’ (www.helgadhave.be/wp-con-tent/uploads/2011/01/Naar-de-haaien-EOS-nr-2-februari-2011.pdf) werd gepubliceerdin het EOS magazine van februari2011. Zowel het artikel als het onderzoekwerden erg positief onthaald. Het ontvingonder andere een werkbeurs van het FondsPascal Decroos (www.fondspascaldecroos.org/illegale-vinnenjacht).Hopelijk zorgt het ‘Haaienproject’ voorde nodige impact op de broodnodige beschermingvan de haaien. Want hoewelze misschien ongeliefd zijn, zijn ze ernstigbedreigd en rekenen ze op jouw steun. Ivo MadderGeraadpleegde bronnen• De persmap over het ‘Haaienproject’van SFF.• www.reddehaai.be• www.sosrequins.be• www.seafirst.beADVERTENTIEHippocampus mei/juni 201269

Reportage - DUIKMATERIAALDC1400getest in de OosterscheldeDe SeaLife DC1400 is nog beter dan zijn voorganger de DC1200. Deideale camera voor de beginnende onderwaterfotograaf. Zelfs bijminder goed zicht in de Oosterschelde toch nog zeer bevredigendefoto’s.Spiksplinternieuw kan je de DC1400niet meer noemen, want hij is al ongeveereen jaar op de markt. Maar nupas kreeg Hippocampus de gelegenheidom er enkele testduiken mee te doen. Detestset bestaat uit het onderwaterhuis vanSeaLife (waterdicht tot 60 m) met daarinde SeaLife DC1400 camera en de externeSeaLife Digital Pro Flitser, een slaveflitsmet glasvezelkabeltje. Spijtig dat de externevideolamp niet meegeleverd werd,want voor het fotograferen in de Oosterscheldeis die bij deze camera eigenlijk welonmisbaar.(VGA) of 320x240 (QVGA) pixelformaten.Ook de O-ring van de behuizing is verbeterd:deze is nu roodkleurig en zit in het onderwaterhuisgeklemd zodat hij er nietmeer kan uitvallen. Typisch bij SeaLife isdat men de O-ring niet moet invetten.De DC1400 Pro, de cameraset die Hippocampus mochtuittesten.beter. Het valt me op dat het schermpjeachterop de camera verbeterd is, dankzijde nieuwe inkijkhoek en de instelbare helderheid.Als je het scherm helderder insteltkan je zelfs met weinig licht je onderwerptraceren. De betere inkijkhoek komt goedtot zijn recht wanneer je foto’s maakt van jeonderwerp terwijl je schuin van onder fotografeert.Je moet nu tenminste je hoofdniet helemaal tegen de grond leggen bijhet kadreren van je onderwerp.Detail van de handige pianotoetsen.De basisversie zonder externe flits.Op het eerste zicht is er niet veel veranderdten opzichte van het vorige model. De grotepianoknoppen – om de camera te bedienen,zelfs met dikke handschoenen aan – zijnnog steeds aanwezig. Voor het filmen is erwel een extra pianoknop bijgekomen. Metde DC 1400 kan je continu video met geluidopnemen in 1280x720 (720p HD), 640x48070 Hippocampus mei/juni 2012Tijd voor een eerste testduik. Het instellenvan de camera is kinderlijk eenvoudig. Bijhet aanzetten geef je op dat je onderwaterbeeldenwil maken. Daarnaast stel je viahet duidelijke menu in of je al dan niet meteen externe flits en of een externe videolampgaat werken. Ik krijg een zeester inhet vizier. Even scherpstellen. Een groenkadertje op de display geeft aan dat het onderwerpscherp is. Ik druk af. De foto isoverbelicht. Ik was vergeten dat als je decamera in de stand macro hebt staan, je viahet menu ook de flits op de stand macromoet schakelen. Een nieuwe poging. Defoto is nu iets beter, maar toch geeft de flitsnog teveel licht. Ik schakel ze van automatischnaar manueel en en regel ze naar eeniets mindere lichtsterkte. Dat is heel watHet onderwaterhuis met daarnaast de superlichte enultradunne DC1400, met vele instellingsmogelijkhedenvoor zowel onder- als bovenwater.Als je onderwerp niet scherp te krijgen is,terwijl je dat eigenlijk wel verwacht, blijfthet scherpstelkadertje rood. Desgewenstkan je toch afdrukken, maar bij het inzoomenvan de digitale foto blijkt dat de cameragelijk had: de foto is onscherp. Na enige tijdhad ik het probleem door: de camera steltscherp via een soort horizontale lijnen,waardoor hij bij gering contrast niet kanscherp stellen in de macrostand. Door de

camera van horizontale naar verticale positiete draaien, positioneren die ‘scherpstellijnen’zich anders waardoor ze somswel voldoende contrast vinden om scherpte stellen. En ja, nu kon ik het onderwerpwel scherpstellen. Natuurlijk had ik mijnonderwerp ook met volle kracht van mijnduiklamp kunnen belichten om zodoendegemakkelijk scherp te stellen, maar ik denkdat het galatheakreeftje dan niet was blijvenzitten.Een gewone zeester.Foto: Chris Demuynck.De externe Digital Pro flits kan je instellen op automatischof de flitssterkte manueel dimmen.Foto's (2): Ivo Madder.Een strandkrab op wandel.De DC1400 Pro Duo is de perfecte combinatie om onderwatervideo’sen foto’s te maken onder alle omstandigheden.Je komt nooit meer licht te kort.Na enkele foto’s op de automatische standgenomen te hebben, experimenteer ik evenmet de beperkte manuele instellingen.Eigenlijk constateer ik maar één nadeel:als ik het fototoestel vasthoud met mijnrechterhand terwijl ik met mijn duiklampin mijn linkerhand bijlicht, druk ik af en toemet mijn rechterduim op de bovenste pianotoetsen.Hierdoor schakel ik ofwel overop filmen ofwel op het bekijken van mijnlaatste opnamen. Dit probleem is gemakkelijkte omzeilen door de videolamp vanSeaLife mee te monteren op de basisplaatwaarop zowel de flits als het onderwaterhuisgemonteerd is. Dan kan je met je linkerhandhet geheel stevig vasthouden enDe grote vlokslak.Foto: Chris Demuynck.Een viltkokeranemoon.met je rechterhand de instellingen van decamera bedienen terwijl je videolamp zorgtvoor de noodzakelijke verlichting van jeonderwerp. Maar zoals eerder al vermeldzat die videolamp niet bij de testconfiguratie.Voor fotoduiken in tropische, helderewateren heb je die videolamp niet nodig enmoet je ook geen duiklamp in je linkerhandvasthouden om je onderwerp te belichten.Tenminste niet als je overdag duikt.Hippocampus mei/juni 201271

Reportage - DUIKMATERIAALAls het scherpstellen in de macrostand niet goed lukt, probeer hetdan nog eens met de camera in verticale positie of licht extra bij.Een Oosterscheldekreeft op wandel.Foto (5): Ivo Madder.Een Noordzeekrab. De flitssterkte kan je snel manueel bijregelenop de achterzijde van de externe flits.Na een 10-tal testopnamen geef ik de cameradoor aan mijn buddy Chrisje, tevensredactielid, maar die nog nooit met een onderwaterfototoestelgewerkt heeft. Ze steltde camera terug in op automatisch en isaangenaam verrast over de gebruiksvriendelijkheidvan de camera, zelfs met haardikke handschoenen aan. Thuisgekomenzetten we de foto’s via een USB-kabeltjeover op de computer. Datzelfde kabeltjekan je gebruiken om je DC1400 op te laden72 Hippocampus mei/juni 2012via je laptop/pc of via een USB-AC-adaptervoor het stopcontact.De foto’s mogen best gezien worden, zekerals je weet dat het zicht in de Oosterscheldeniet optimaal was om te fotograferen.De speciale instellingen (zoals kleurfiltersvoor snorkelduiken of SCUBA-duiken zonderexterne flits) en extra opties (o.a. despionmodus) hebben we niet uitgeprobeerd.Deze waren trouwens ook al aanwezig bij deDC1200, waarvan je het verslag kan lezen inHippocampus nr. 231 van nov./dec. 2010.Net zoals zijn voorganger is de DC1400een uitstekende onderwatercamera voorzijn doelgroep. Ik zou wel aanraden om erzowel de externe slaveflits (die trouwenscompatibel is met fototoestellen van anderemerken) en de videolamp bij te kopen.Ivo Madder

AANBIEDINGNU RUIM 40% KORTING OP EEN JAARABONNEMENT12xduikenvoor€ 39, 50Wil je liever eenwelkomstcadeau?Ga dan naarwww.duiken.nl/hippo2012ZO GEEF OF NEEM JE EEN ABONNEMENTBel: 070 66 02 28 (BE) of 0800 099 66 06 (NL)of surf naar: www.duiken.nl/hippo2012Hippocampus maart/april 73

Bondsnieuws - RAAD VAN BESTUURAlgemeneVergadering NELOSOp 4 maart 2012 verzamelden de afgevaardigden van vele NELOS-clubs in het prachtige gebouw ‘OnsHuis’ op de Vrijdagmarkt te Gent voor de jaarlijkse Algemene Vergadering. Vele afgevaardigden inderdaad:het quorum was zeker bereikt. Maar er waren toch niet voldoende aanwezigen om de geplandestatutenwijziging van artikels 25 en 28 te stemmen. Daar is immers een 2/3 aanwezigheid voor vereist.WelkomswoordCommissie Duikonderricht• Bronzen Dolfijn: 93 – Zilveren Dolfijn: 41– Gouden Dolfijn: 45.• Begeleider Jeugdduiken: 18 – InstructeurJeugdduiken: 14.• Duiker-Hulpverlener: 155.• Basis-Nitrox-Duiker: 362 – GevorderdeNitrox-Duiker: 60 – Kwalificatie DiepDuiken: 42.• Assistent-Instructeur: 33 – 1*Instructeur:40 – 2*Instructeur: 21 – 3*Instructeur:4.Voorzitter Willy van der Plas dankteduikclub Manta voor de vlotte organisatie.Verder wees hij op het stabieleledental dat steeds boven de 10.000ligt. Hij herinnerde aan 1978 bij de stichtingvan NELOS. Toen hadden we 5.000leden en één medewerkster, maar toenwaren er ook veel minder administratieveen fiscale verplichtingen. Daar klagen weniet over, vermits dat logisch is als je overheidssteunkrijgt.De opties voor de toekomst waren duidelijk:• Een modern, flexibel, doorzichtig beleiddat zich vooral snel aanpast aan de behoeftenvan de nieuwe generatie duikers.• De topfederatie blijven in Vlaanderenqua sportduiken en andere onderwatersporten.• NELOS dient een ondersteunende encoördinerende functie te hebben naarde clubs toe.74 Hippocampus mei/juni 2012Dan nam John Remue het woord namenshet Duikonderricht. Zijn dank ging naar decomités, de secties en de subcommissie, diehun werk weer goed gedaan hebben, maarzeker ook naar de vele instructeurs die hetpraktische werk in de clubs verrichten.Nieuw is dat de NELOS-Infomap zo omvangrijkwerd, dat voor het technisch duikeneen aparte uitgave noodzakelijk werd.John dankte de velen die opbouwende suggestiesvoor verbetering deden.Vanuit de Vlaamse trainersschool is eenvoorstel gekomen om een herwaarderingvan Assistent-Instructeur en van 1*Instructeurdoor te voeren.Wat betreft opleidingen en homologatieskon John Remue een indrukwekkende lijstvoorleggen:• 1*Duiker: 775 – 2*Duiker: 456 – 3*Duiker:192.John Remue vervolgde met het verslagover de BEFOS-werking. De Belgische Federatieis nog steeds het forum bij uitstekwaar de verantwoordelijken van de beideliga’s samen onze relaties met CMAS,CMAS Europe en EUF bespreken en bepalen.Dit jaar werd langs NELOS-zijde GuySegers opgevolgd door Ronny De Meersman.Stef Teuwen vertegenwoordigt de BEFOSal twee jaar in het Technisch Comité vanCMAS.Na het ontslag van John als voorzitter vanCMAS Europe is hij opgevolgd door Jean-Louis Blanchard, voorzitter van de FranseFederatie. Hij besloot met te stellen datwe een sterk BEFOS wensen en dat NELOSdaarom een voorstel van statutenwijzigingheeft gedaan om de impact van de AlgemeneVergadering te vergroten.PR-werkingRonny Margodt (zie foto) kon het verslagvan de PR-werking niet zelf brengen omdathij voor professionele redenen in hetbuitenland verbleef. Herwig Van Cotthemdeed dit in zijn plaats.

Audiovisuele CommissieRonny Margodt, voorzitter AudiovisueleCommissie, werd hier vervangen door secretarisRoland Wantens. Roland kon meldendat het huishoudelijk reglement werdaangepast maar dat deze aanpassing ookeen statutenwijziging met zich meebrengt.De werking van de Cel Onderwaterfotografiekon zonder meer fantastisch genoemdworden. Onder de leiding van voorzitterLudo Braeckman en verantwoordelijke onderrichtPeter Ryngaert was de cel bijzonderactief en behulpzaam bij de organisatievan de manifestaties en opleidingen vanvorig jaar, in samenwerking met WEVOSen AVOS. De werking van de Cel Onderwatervideografiebleef daarentegen bijzonderbeperkt. Het bureau van de commissiemaakt momenteel werk van de reactiveringvan deze cel.Commissie BiologieVermits voorzitter Tiny Heremans verhinderdwas, bracht ook hier de secretaris,Jean-Marie Reynaert, het verslag naarvoor. Hij overliep de voorbije activiteiten:voordracht ‘De Zeeuwse kalender’ doorDaan Delbare, familie-uitstap naar Nausicaate Boulogne-sur-Mer, eerste themaduikte Wemeldinge met gastspreker GerardHeerbout over de tienpotigen, tweedethemaduik over sponzen te Stavenisse doorTiny Heremans zelf en een spreekbeurtover parasieten door Diane Van Strydonck.Jean-Marie kon ook melden dat er drie cursussenvan de specialisatie onderwaterbiologiewerden georganiseerd: in VlaamsBrabant (15 deelnemers), in West-Vlaanderen(19 deelnemers) en in Limburg (22deelnemers).Commissie Duikers met eenHandicapeen Handicap, haar verslag. De commissiemoest onverwachts afscheid nemen vanondervoorzitter Guido Laeremans en vanFons Van Dyck, de duikschoolleider vanAntwerp Wet Wheels. Zij is ervan overtuigddat wij allemaal, ondanks alle pijn en verdriet,aan hen gaan terugdenken met eenglimlach en een warm gevoel.De commissie heeft zeker niet stilgezeten:er was de 5e Wet Wheels Duikdag in Molmet wel een 300-tal aanwezigen en vorigjaar zijn de opleidingscentra 8 Wet WheelsBegeleiders, 4 Wet Wheels GespecialiseerdBegeleiders, 14 Wet Wheels Instructeursen 2 Wet Wheels Instructeur-Trainers rijkergeworden.Ann kon ook melden dat NOB een beroepheeft gedaan op de NELOS-expertise watbetreft duiken met gehandicapten. NOBgaat de normen en standaards van de WetWheels toepassen.NELOS-Service ClubWilly van der Plas herhaalde dat de inkomstenvan de NELOS-Service Club kunnenbesteed worden aan een organisatiemet betrekking op alle clubs. Voorstellenmogen bij de voorzitter binnengebrachtworden.Commissie DeltagebiedDe voornaamste publieke activiteiten vande commissie in 2011 waren de organisatievan Zeelandflitsen en Zoetwaterflitsen.NELOS-foto- en videografen, zoals DaanDelbare, Luc Eeckhaut, Peter Ryngaert,Danny Van Belle en Bruno Van Saen behaaldenin 2011 prachtige resultaten opinternationale manifestaties. In 2012 organiseertde CMAS zijn 2e WK onderwatervideografie.De kleuren van NELOS zullenhierbij verdedigd worden door Gino Rosiersen Ilse De Gendt, de winnaars van het NE-LOS-festival 2010.Voor dit jaar kon Roland Zeelandflitsen enhet belangrijkste evenement, het NELOS-Festival in Utopolis, aankondigen.“Het afgelopen jaar is een bewogen en emotioneeljaar geweest”, zo begon Ann Tielen,voorzitter van de Commissie Duikers metDe BEFOS-afgevaardigde bij de CommissieDeltagebied, John Maes, bracht verslag uitover de toestand in Zeeland. Traditioneelis er goed en slecht nieuws. Slecht nieuwsvoor de duikers is dat het ProjectbureauZeeweringen de komende 4 jaar de dijkenverder gaat versterken met de stormbestendigedijkraster, berucht voor het verhoogdeslipgevaar. In 2012 is Sas van Goesaan de beurt. Dit dijktraject zal gans de duurvan de werkzaamheden ontoegankelijk zijn.Hippocampus mei/juni 201277

Bondsnieuws - DUIKONDERRICHT - SUBCOMMISSIE JEUGDDUIKENOpleiding tot Begeleiderof Instructeur JeugdduikenHet inschrijvingsformulier voor deze cursus is beschikbaar op www.nelos.be. Daar ga je van ‘Ledenportaal’door naar ‘Downloads (LOG IN)’ waar je op ‘NELOS-downloadpagina’ klikt. Je meldt je aan en kiesthet formulier ‘Inschrijvingsformulier specialisatieopleiding’.Anatomie en fysiologie van het duikendekind, jeugdduiken en EHBO,specifieke pedagogie.Hoor je het nu in Keulen donderen? Weldan is het zeker tijd om aan de SpecialisatieopleidingJeugdduiken deel te nemen.Ben je daarenboven graag met kinderenbezig, dan is dit de uitgelezen kans om iniets nieuws te duiken.Er zijn enkele belangrijke punten waarje rekening mee moet houden voor je inschrijft.• Ben je graag met kinderen bezig?• Heb je voldoende ervaring? (Zie voorwaarden).• Sta je open voor een nieuwe uitdaging?Alle vragen positief beantwoord? Super!Dan ben je klaar om je in te schrijven.voorwaarden• 3*D (min.) met minstens 200 duiken zijn.• Medisch en administratief in orde zijn.• Voorgesteld door een jeugdduikschool.administratieHet inschrijvingsformulier (zie website)opsturen naar het NELOS-secretariaatvóór 19 oktober 2012. Het bedrag van 65euro per persoon storten op het rekeningnummer:IBAN BE29 4433 6916 8164BIC: KREDBEBB, met als mededelingSpecialisatieopleiding Jeugdduiken 2012 +naam/namen deelnemer/deelnemers.Het aantal inschrijvingen is beperkt. Tijdiginschrijven is de boodschap!praktische afsprakenWanneer?• Zaterdag 10 november 2012:09.15 - 18.00 uur: theorie.18.30 - 21.30 uur: forum.• Zondag 11 november 2012:08.30 - 12.00 uur: theorie.13.00 - 16.00 uur: zwembad.16.15 - 17.15 uur: evaluatie.Deelname aan het volledige weekend isverplicht!Waar?Sporthotel Bloso-centrum Hofstade, TervuursesteenwegZN, 1981 Hofstade.inbegrepen in de prijs1 ontbijt, 2 middagmalen, 2 vieruurtjes,1 avondmaal, werkboek, toegang tot hetzwembad, 1 overnachting (deze overnachtingdient vooraf gereserveerd te wordenvia het inschrijvingsformulier). Hannelore SprengersBijscholing voor Begeleiders en Instructeurs JeugdduikenHet inschrijvingsformulier voor de bijscholing is beschikbaar op www.nelos.be. Daar ga je van‘Ledenportaal’ door naar ‘Downloads (LOG IN)’ waar je op ‘NELOS-downloadpagina’ klikt. Jemeldt je aan en kiest het formulier ‘Inschrijvingsformulier bijscholing jeugdduiken’.Je bent al enkele jaren Begeleider of InstructeurJeugdduiken, maar je zit metenkele vragen over bijvoorbeeld hetspecifieke duikmateriaal voor kinderen of deorganisatie van een bepaalde zwembadles.De Subcommissie Jeugdduiken geeft elkereeds gehomologeerde Begeleider of InstructeurJeugdduiken de kans een bijscholingte volgen tijdens de specialisatieopleidingop zaterdag 10 en zondag 11november 2012.Je kan kiezen voor de lessen in de voor- en/of namiddag op zaterdag en/of zondag.Daarnaast duid je de gewenste maaltijdenen een eventuele overnachting aan.Ben je medisch en administratief in ordeen beschik je over het specialisatiebrevetJeugdduiken? Dan kan je inschrijven.administratieHet inschrijvingsformulier (zie website)stuur je op naar het NELOS-secretariaatvóór 19 oktober 2012. Je schrijft het totalebedrag (€ 65) over op het rekeningnummer:IBAN BE29 4433 6916 8164BIC: KREDBEBB, met als mededeling Bijscholingjeugdduiken 2012 + naam/namendeelnemer/deelnemers.Het aantal inschrijvingen is beperkt. Tijdiginschrijven is de boodschap!praktische afsprakenWanneer?• Zaterdag 10 november 2012:09.15 - 11.30 uur: theorie.12.30 - 18.00 uur: theorie.• Zondag 11 november 2012:08.30 - 12.00 uur: theorie.13.00 - 17.15 uur: zwembad.Waar?Sporthotel Bloso-centrum Hofstade,Tervuursesteenweg ZN, 1981 Hofstade.Hannelore SprengersCartoons: Peter Bosteels80 Hippocampus mei/juni 2012

Lic. A6285specialist induikreizenwww.travelandjoy.beBredabaan 878B-2170 Merksem (Antwerpen)Tel. +32(0)3-289 85 68Fax. +32(0)3-283 93 36info@travelandjoy.beHippocampus mei/juni 201281

Retro Hippo - VERZAMELD DOOR WIM VAN DOESELAER45 jaar geledenUit Hippocampe nr. 16juli 1967Voordracht van professorChouteau te BendorWij zijn piloten die ons eigen leven enmeestal dat van anderen tijdens een duik inhanden hebben. Deze reden is wel genoegom het maximum aan kennis van het voorons vreemde milieu op te doen.Verslag Jos HollenfeltzMedische CommissieDe Medische Commissie van BEFOS heefteen ‘Boekje voor de Eerste-Hulp-Duiker’uitgegeven.35 jaar geledenuit Hippocampus nr. 64juni 1977Nederlandstalig secretariaatWat het secretariaat zelf betreft, is de beheerraadzich integendeel terdege bewustvan de leemten die bestaan in het gebruikvan de Nederlandse taal. (…)René Crepin onderstreept graag dat uit dete Antwerpen op 9 februari gehouden bijeenkomsttussen de Beheerraad en de ledenvan AVOS gebleken is, dat de promotorsvan de statutenwijziging vasthouden aan deeenheid van de federatie in eerbiediging van82 Hippocampus mei/juni 2012beide taalkundige gemeenschappen. (…)De Voorzitter deelt na een pauze de vergaderingmee dat er gestemd kan worden overhet voorstel:“De raad van beheer duidt een Nederlandstaligesecretaris aan voorgesteld door deNederlandstalige leden van de raad vanbeheer en een Franstalige secretaris voorgestelddoor de Franstalige leden van deraad van beheer”.Het voorstel wordt bij applaus goedgekeurd.Verslag Algemene Vergadering BEFOS –20-03-1977BendorBehaalden de titel van Federaal Monitor(kandidaten van de Vlaamse clubs)René Boeykens (The Sharks)Guy Bosmans (Neptunus)Emiel De Maeyer (The Sharks)Frans Geeraerts (Neptunus)Patrick Hendriks (Duikernikkers)Michael Mols (VVDC)Marc Nagels (Neptunus)Roger Pichal (CVD)John Remue (Poseidon)Julien Roskams (Neptunus)Alfons Schrijvers (CVD)Eddy Suys (CVD)Gustaaf Van den Berghe (Amphora)Willy Van Gompel (Aquanauten)Jean Velghe (Amphora)Roland Verhoeven (Manta)Freddy Willaert (Amphora)25 jaar geledenuit Hippocampus nr. 114juni 1987Biologische CommissieDe Biologische Werkgroep wordt omgevormdtot Biologische Commissie naarmodel van de andere Commissies.Voorzitter: Tiny HeremansVice-Voorzitter: André AnnysProjectleider: Sammy De GraveSecretaris: Frank Van der AuweraPenningmeester: Veerle DarrasBlosoDe heer Lams van Bloso heeft meegedeelddat NELOS een starttoelage van 50.000 frzal worden toegekend.Wij staan natuurlijk te trappelen om ditbedrag te mogen ontvangen, maar wat vanmeer belang is, is dat de deur nu op eenkier staat in plaats van dat ze voor onzeneus wordt dichtgeklapt.Jozef Van den BergheVoorzitter NELOS15 jaar geledenuit Hippocampus nr. 164juni 1997Is het populair worden van deduiksport een goede zaak?Ik ben tegenstander van slecht opgeleideduikers. Men kan tegenwoordig zo gemakkelijkleren duiken, dat sommigen denkendat men in een paar uurtjes een ervarenduiker wordt. Ze zwemmen dan als schapenachter elkaar.Misschien moet men de leerlingen ook weleens bang maken gedurende de opleiding.Het zijn immers niet de haaien of de giftigevissen die het grootste gevaar vormen bijhet duiken, maar wel paniek.Hans Hass - Oostenrijkse duikpionierCollege der 3*InstructeursHet voortdurend inpompen van veiligheidsregels,het misschien onaangenaammaar consequent sanctioneren van instructeursdie veiligheidsregels manifestovertreden, de dieptebeperkingen en alleandere promoties omtrent veilig en ondiepduiken hebben resultaat opgeleverd.Frans GeeraertsVoorzitter Duikonderricht

Close-upFotograafin de kijkerAnemoonvisje, Sharm El Sheik (Rode Zee).Detail van een weduwroosje.Zoetwater, rivierkreeftje.84 Hippocampus nov./dec. mei/juni 2012 2011

Naam: VelgheVoornaam: PhilippeBrevet/titel: 2*DuikerFotografiebrevet: geenClub: Duikclub MototiDuikt sedert: 2005Aantal duiken: 400Aantal fotoduiken: 50Duikplaatsen: Egypte, Turkije, Spanje, Denemarken,Frankrijk maar toch ben ik in hart en niereneen liefhebber van de Oosterschelde/ Grevelingen.Als ik even in het zuiders water was, kom iktoch altijd graag terug naar Zeeland. Waarom? Eris zoveel te zien en te ontdekken.Camera: Canon G10Behuizing: IkeliteLenzen: Meestal de Inon UCL 165, macrofotografiespreekt me meer aan om de kleine critters tebekijken.Flitsen: Ikelite AF-35Facebook: Philippe VelgheOesterdam, Zeeland. Aan de expressie van deze schol te zien, had hij zeker zijn dagje niet.Zeelandbrug, Zeeland. Een heremietkreeft met ruwe zeerasp op zijn schelpenhuis.Oesterdam, Zeeland. Creatief met licht.Oesterdam, Zeeland. Een fotogenieke paardeanemoon.Zoetwater, oorvormige poelslak.Hippocampus mei/juni 201285

Foto links: Bruno Van Saen, 2e plaats in de categorie ‘Macro’.Foto rechts: uit het portfolio van Filip Staes.Het vrouwtje gaat nu langzaam over hetgekuiste plekje zwemmen en kleeft haareitjes als het ware tegen de ondergrond.De eitjes zijn nu heel fel oranje gekleurd.Onmiddellijk hierna worden ze door hetmannetje besproeid met sperma om dezete bevruchten. Het afleggen en bevruchtenvan de 150 tot 200 eitjes kan tot twee uurin beslag nemen! Tijd genoeg dus om eenpaar macro-opnames te schieten van ditunieke schouwspel. De komende weken zalhet mannetje er nu alles aan doen om eenperfect broeisel te behouden. Hij zwemt,net als het vrouwtje trouwens, vlak over deeitjes om ze in beweging te houden en zodoendevan zuurstofrijk water te voorzien.Hij verwijdert alle dode en beschimmeldeeitjes en stilaan kleuren de eitjes bruin.Wanneer de eitjes hun bruine kleur verliezenen de oogjes goed zichtbaar worden,komen ze uit. Dit gebeurt meestal tussende acht à veertien dagen na het afzettenvan de eitjes. Deze cyclus wordt heel zeldenwaargenomen maar kan zich nochtansiedere drie weken herhalen. Spijtig genoegzat ik toen al terug in België!Eens de wedstrijddagen achter de rug zijn,begint het tweede luik van de HugyCup: denabewerking! In Dahab kon iedere deelnemerelke avond maximaal tien foto’soverbrengen naar de databank van deorganisator. In tegenstelling tot vele anderewedstrijden is in deze wedstrijd iederevorm van nabewerking toegestaan.Sommige deelnemers gaan volop voor defantasie, anderen kiezen voor totaal nietbewerkte foto’s. Maar het afleveren van deuiteindelijke selectie van iedere fotograaf,met een maximum van drie foto’s per categorie,werd vastgelegd op 30 januari 2012.En dan was het afwachten tot het derde enlaatste deel: de uitreiking van de trofeeënen prijzen (met een totale waarde van meerdan 30.000 euro), tijdens de 'HugyCupAward Ceremony'.Foto: kleine murene uit het portfolio van Luc Eeckhaut.Tijdens de projectiedagen van de deelnemendefoto’s van de HugyCup 2011, op 30 en31 maart 2012, werden er heel wat prachtigefoto’s getoond. Wegens plaatsgebrek tonen weje een kleine selectie; de foto’s die de redactievan Hippocampus het allermooiste vond.Hippocampus mei/juni 201287

Reportage - BIOLOGIEDe nieuwe 1*Instructeurs van de lichting 2012.• De eerste opleidingen van rebreatherduiken zijn gestart. En die van blenderworden gepland in 2012.• Er werd een voorstelling gegeven vande powerpointpresentaties die de instructeursop de wiki kunnen downloaden.• De veranderingen die gepland zijn opVTS-niveau en de impact op onze opleidingenAssistent-Instructeur en 1*Instructeurwerden verklaard.Na het vragenmoment en de pauze kwamde voordracht over ethiek van de NELOS-Instructeur. Daarna werden de kersverse1*Instructeurs uitgenodigd om de NELOSgedragscodete ondertekenen en zodoendehun titel in ontvangst te nemen. Langs dezeweg wenst het NELOS-Duikonderricht allenieuwe instructeurs nogmaals proficiat enveel succes in hun verdere loopbaan.De nieuwe 1*Instructeurs zijn: Paul Buytaert(Aqua Pol), Arnaud Collard (Poseidon),Domien Crevits (RDK), Sabrina Declercq(Nieuwpoortse Duikclub), Patrick DePreter (KTWV), Frank Devriendt (Hydra),Fleur Eysermans (Nuclea), Dirk Geerits(Cowol), Karin Goidts (2Dive4), DennisGommé (Cowol), Paul Greunlinx (AquaDiving), David Hack (Aqua Diving), LievenLenaerts (Salvanos), Andrew Libin (Coral),Anja Loontjens (RDK), Bram Meersseman(Nautic), Jan Quequin (Stingrays),Jan Van Cauwenberghe (Koraalduivels),Peter Vancolen (De Waterman), Els Vanden Borre (Duikclub Mototi), Raf Vanherk(Atlanta NOS), Bart Van Litsenborg (LuckyDivers), Karolien Van Orshoven (Torpedo),Chris Vastenhoud (Poseidon), SanderWaeterloos (AD Dalton), Richard Wouters(Triton).Bedankt aan alle instructeurs voor hungrote inzet het ganse jaar door. John Remue,Verantwoordelijke DuikonderrichtNELOSFoto: Ivo Madder.92 Hippocampus mei/juni 2012

Waar service hetbelangrijkste product blijft!ELKE DAG TOT UW DIENSTvan 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19uzaterdag van 10u tot 18uJubellaan 54 | 2800 MechelenTel. 015 43 01 31Fax 015 43 01 35info@dezeeman.bewww.dezeeman.comLaat je fantasie de vrije loopAl dat moois om je heen, dat wil je tochmet al je vrienden delen? Daarom heeft Sealife eenongelooflijk makkelijke cameravoor je gemaakt: de DC 1400.Krachtig, compact, mettiptoetsgemak en een fraai7” display voor totale controle.Tot 60 meter diepte!SeaLife Benelux Tel: +31 (0)10 59 103 88verkoopadressen en informatie: www.sealife-cameras.euAdvertentie 1-4_hippocamus_finaal.indd 1 20/01/12(w 3) 10:02UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICEDC1400 Hippo 1 kwart bs Nieuw.indd 1 27-1-2012 23:22:57- Alle kwaliteitsmerken- Vulstation 300 bar- Eigen hersteldienst- Verhuur duikmateriaalTE HUURDEMONSTRATIE DUIKTANK- op wielen- L3m x B2m x H2m- met 5 vensters 80x100 cm- geleverd met filter enverwarmingssysteemPAUL DE WEERDTWelleweg 72 - 9320 ErembodegemTel: 0475/73 25 74www.aqualand.be - info@aqualand.beOpen: di-wo-do-vr: 18-21 u & za: 10-12 u en 13-18 uHippocampus jan./feb. 201293

NELOS-BoetiekAlle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnenrechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).Reportage - REISVERHAALBadge Assistent-Instructeur € 5,00 - Badges CMAS 1-2-3*Instructeur € 3,00 - Badge duiker-hulpverlener€ 3,00 - Badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur € 5,00 - Balpen Jeugdduiken € 2,00Boek ‘Duiken in de Noordzee’ € 19,50 - Boek ‘Fauna en Flora’ € 29,50 - Boek ‘Fauna en Flora’ + kaart€ 31,00 - Boek ‘Onderwaterfotografie’ € 19,50 - Boek ‘Specialisatie Onderwaterbiologie’ € 20,00 - Brevetkaart2*D € 3,00 - Brevetkaart 3*D € 3,00 - Brevetkaart AI € 3,00 - Documentenmap 260 mm hoogop 210 mm breed € 22,00 - Documententas € 7,00 - Documententas 1*D (gevuld) € 40,00 - Duikboek€ 20,00 - Duikboek jeugd ‘Het blauwe paspoort’ € 6,00 - Fleece navy-red / navy-sky blue vrouwen- enmannenmodel € 35,00 - Fotoboek ‘4000 duiken in beeld’ € 25,00 - Jeugdduikbrevet brons / zilver / goud€3,00 - Jeugdduiken EHBO € 3,00 - Jeugdduiken EHBO + Kaft € 5,00 - Kaarten ‘Fauna en Flora’ € 5,00- Logboek € 5,00 - Logboek ‘jeugdduiken’ € 6,00 - Mannen hemd korte mouwen donkerblauw, lichtblauwof wit € 25,00 - Mannen T-shirt V-hals wit € 10,00 - Mannen ritsvest met kap zwart/wit (merkSlazenger) € 39,00 - Medische fiche volwassene € 3,00 - Medische fiche jongen € 3,00 - Medische fichemeisje € 3,00 - NELOS-cursus (tweedelig) € 40,00 - NELOS-cursus 1*D ‘Duiksport ook voor jou!’ € 15,00- NELOS-cursus biologie € 15,00 - NELOS-cursus DHV € 15,00 - NELOS-cursus gevorderd nitrox € 25,00- NELOS-cursus OW-Videografie € 25,00 - NELOS-Infomap € 10,00 - NELOS-Infomap Technisch Duiken€ 10,00 - NELOS-muts rood of blauw € 10,00 - NELOS-naslagwerk vlotbaarheidscontrole en de noodzaakvan loodreflex € 4,00 - NELOS-naslagwerk oriëntatie € 4,00 - NELOS-naslagwerk OSB - € 4,00 -NELOS-straps (sleutelhanger) € 2,50 - NELOS-pull met korte zip donkerblauw € 30,00 - NELOS-strandlaken€ 20,00 - NELOS-vest zwart € 80,00 - NELOS-zelfklever € 1,00 - Regenjas met opbergzakje (rood) M L XL€ 20,00 - Vrouwen ritsvest met kap zwart (merk Slazenger) € 25,00 - Vrouwen T-shirt V-hals rood € 15,00TROUWWORDT BELOONDDe winnende nummers zijn:DGG.003 ASL.112VZT.339 HVA.555KTT.231Zie je je nummerplaat staan, neem dancontact op met Guy Bosmans (tel. 015 2256 72 of guy.bosmans1@telenet.be).Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlugeen NELOS-zelfklever aan in de boetiekvoor slechts € 1,00 en kleef die goedzichtbaar op je voertuig. Misschien ben jevolgende keer bij de gelukkigen. 94 Hippocampus mei/juni 2012

NELOS-BoetiekAlgemeen verantwoordelijkeGuy BOSMANSAbeelstraat 9 - 2221 BooischotTel. 015 22 56 72boetiek@nelos.beRekening boetiek: KB 401-6513621-89Regionale verantwoordelijkenANTWERPEN: NELOS DuikershuisBrusselsesteenweg 313-315 - 2800 MechelenTel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58secretariaat@nelos.be(afhalingen na telefonische afspraak)BRABANT: Tiny HEREMANSJanseniusstraat 41 - 3000 LeuvenTel. 016 22 56 98boetiek.vbr@nelos.be(afhalingen na telefonische afspraak)OOST-VLAANDEREN: Mark BULTEHendrik Consciencelaan 69950 WaarschootTel. 09 377 37 97boetiek.ovl@nelos.be(afhalingen na telefonische afspraak)WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCKOdiel Spruyttestraat 22 - 8870 IzegemGsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u)boetiek.wvl@nelos.beLIMBURGVoor de regio Limburg is er opdit moment geen verantwoordelijke.Voor bestellingen en afhalingen:Duikershuis NELOS.secretariaat@nelos.beBEFOSBelgische Federatie voorOnderwateronderzoek en -Sport vzwVoorzitter: Jean RONDIAGroeselenbergstraat 37 - 1180 BrusselTel. 02 374 85 40 - rondia.jean@skynet.beMede-voorzitter: Willy VAN DER PLASBoekenberglei 185 - 2100 Deurne (A’pen)Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.beBestuursleden:Fabienne DESCAMPSRoute d’Obourg 73 - 7000 MonsTel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.beJean-Robert DELOBBEAvenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l’AlleudTel. 02 384 86 56 - 9211@lifras.beVincent LEROYKievitlaan 214 - 1800 VilvoordeTel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.beJohn REMUEPaul Lebrunstraat 26 Bus 202 - 3000 LeuvenGsm 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.beTrui en NELOS-vest€ 30,00€ 80,00Ronny DE MEERSMANKoning boudewijnlaan 39 - 9160 LokerenGsm 0475 70 19 76 - rdm@dubraco.comGuy BOSMANSAbeelstraat 9 - 2221 BooischotTel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.beSecretariaat:Luce DE SMETJules Broerenstraat 38 - 1070 AnderlechtTel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58secretariaat@nelos.beLIFRASLigue Francophonede Recherches et d’Activités Sous-Marines asblPrésident: Jean RONDIAGroeselenbergstraat 37 - 1180 BrusselTel. 02 374 85 40 - rondia.jean@skynet.beVice-président: Jean MOINYRue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le BoulletGsm 085 21 36 28 - moiny.jean@skynet.beCursus OW-VideografieBetalingen Boetiek:€ 25,00Vanaf heden moet er contant of via Bankcontact betaald worden voor jejouw bestelling ontvangt. Ook voor verzendingen moet de betaling opvoorhand gebeuren. Meer informatie NELOS-info nr. 127 pagina 2.Trésorier: Jean-Robert DELOBBEAvenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l’AlleudTel. 02 384 86 56 - 9211@lifras.beAdministrateurs:Albert BASTINRue André Renard 25 - 4020 MontegnéeTel. 071 43 54 91 - a.bastin.lifras@gmail.comFabienne DESCAMPSRoute d’Obourg 73 - 7000 MonsTel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.beRobert HENRYAv. Doct. Terwagne 46 - 1310 La HulpeTel. 02 653 95 71 - henry.robert@skynet.beMarc HIERNAUXRue des Alliés - 1190 ForestGsm 0477 22 78 96 - marc.hiernaux@skynet.beVincent LEROYKievitlaan 214 - 1800 VilvoordeTel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.beMarc LYCOPSRue Puccini 104 - 1070 AnderlechtTel. 02 523 60 57 - 12958@lifras.beMaria del Pilar RUIZ LOPEZRue G.Stocq 18 - 1050 IxellesTel.02 649 57 95 - bo16@skynet.beSecretariaat:Katia VAN DE VEEGAETEMuriel VAN BLOMMENJules Broerenstraat 38 - 1070 BrusselTel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72katia@lifras.be - muriel@lifras.beHippocampus mei/juni 2012 95

NELOS REISSERVICEUw reiskantoor met exclusieve voordelenAls NELOS-lid geniet je fantastische voordelenvoor de boeking van je reizen, vliegtuigtickets, …Het volstaat om het nummer dat je op deze bonaantreft te melden en je geniet volgende kortingen:aaaaaaa5% op alle reisaanbiedingen vanBelgische Touroperators (open distributie)5% op Cruise reizen5% op autoverhuring5 % op huur vakantiewoningen5 tot 60% op hotelreservaties50% korting op de gebruikelijke tarieven voorhet uitschrijven van vliegtuig-, trein- offerryticketsUitgebreid aanbod duikvakanties aan de bestevoorwaarden!N°002011001NELOS REISSERVICEAFFINION INTERNATIONAL TRAVEL Lic. 7061Alfons Gossetlaan 54 1702 Groot BijgaardenTel. 02/481.16.72 nelosrs@affiniontravel.comwww.nelos.be | www.nelosrs.behttp://nelosrs.affiniontravel.be/Hippocampus mei/juni 201297

Lopende agendaZie ook: http://bit.ly/NELOS-agendaJuli 201201 North Sea ChallengeVinzwemmen 12 km of 6 km9.30 u verzamelen in CadzandInfo: famnortier@zeelandnet.nlof hinsen100@hetnet.nlAugustus 201208 Thema fotoduikdag (ACAVOS) + bbqOnderwerp: breedhoek met model in openwaterIedereen is welkom. Volledig gratis.Model/buddy zelf meebrengen.11.00 u duikplaats Anna JacobapolderInfo: yteughels@skynet.be – 0475 43 68 6625 Bootduik AVOS12.00 u Wemeldinge havenInfo: adv@avos.beMeer info: www.avos.beSeptember 201201 6e Wet Wheels DuikdagLocatie: Zilvermeer MolInschrijven bij: Eric.Reekmans@pandora.beInfo: www.wet-wheels.be/WW-duikdag02 Opkuis Put van Ekeren12.00 u Put van EkerenMeer info: www.avos.be02 Doortocht Steengroeve te MaffleVinzwemmenInfo: rene.depraetere@gmail.comwww.otaries.be05 Infosessie kandidaat 3*I lichting 201319.45 u Huis van de SportMeer info: www.avos.be08 Herexamen Duiker-HulpverlenerLocatie: Duikershuis8.30 u theorie09.00 u praktijk08-16Week van de SportclubWij willen jou erbijMeer info: www.weekvandesportclub.be09 Oefenduik kandidaten 2*I12.00 u Wemeldinge Kleine StelleInfo: adv@avos.beMeer info: www.avos.be09 Vinzwemmen: Doortocht HasseltInfo: karel.jordens@telenet.bewww.vinzwemmen.be10 Limiet inschrijving 1*I/Initiator (Module 2)12 Vergadering Duikschoolleiders AVOS19.45 u Huis van de SportMeer info: www.avos.be16 AV College 3*ILocatie: Duikershuis16 Pre-ZeestageLocatie: Duikershuis16 Doortocht LummenVinzwemmenInfo: leemans.jos@scarlet.be16 50 jarig bestaan Manta vzwVerschillende activiteiten (rond onderwatersporten)met randanimatie09.00 - 22.00 u zwembad ’t Strop, Stropstraat31, GentInfo: Dorine Neirynck - 0476 99 27 33Meer info: www.demanta.be16 Zeelandflitsen (prijsuitreiking)18.00 u zwembad ’t Strop, Stropstraat 31, Gent23 Pre-pre-Zeestage AVOS/OVOS08.00 u Bruinisse HavenInfo: adv@avos.beMeer info: www.avos.be23 Nationale Jeugdduikdag 2012Locatie: Oesterdam/TholenCoördinator: Jan De Baere - 0475 95 12 29tuinman@telenet.beMeer info: www.orka-lokeren.be25 1e les 1*I/Initiator Module 1Inschrijvingen + les30 Themaduik Commissie Biologie10.00 - 13.00 u Put van EkerenI.s.m. de Vlaamse Milieu Maatschappij teAalst. Vijf informatietentjes met volgendespecialiteiten: monsterneming en kwaliteitvan het zwemwater, waterbodems, BBI(Belgische Biotische Index) ongewervelden,planten en tot slot vissen.Info: tiny@poseidon.beOktober 201204 Aanvang cursus OWF Niveau 1 (DF1)Organisatie: WEVOS – Cel foto, film en videoInfo & inschrijving Peter Ryngaertcursus.owf@nelos.beInfo: www.wevos.be06-07NELOS-FestivalInfo: www.nelos.be/festival06-07OVOS-proevenweekendLocatie: Grevelingen07 Vinzwemmen: Beker van het ZilvermeerInfo: karel.jordens@telenet.bewww.vinzwemmen.be16 Zeestage te BoulourisVan di. 16/10 tot za. 20/1020 Thema fotoduikdag (ACAVOS)Onderwerp: macrofotografie in het zwembadIedereen is welkom. Volledig gratis.11.00 u Sportoase Elshout, BrasschaatInfo & inschrijven: yteughels@skynet.be0475 43 68 66November 201204 Aanvang cursus OWF Niveau 1 (DF1)Organisatie: WEVOS – Cel foto, film en videoInfo & inschrijving Peter Ryngaertcursus.owf@nelos.be08 Aanvang cursus OWF Niveau 2Organisatie: ACAVOS19:00 u Fotoclub CREA, Fort II, WommelgemUitsluitend voor NELOS-leden.Info & inschrijving: yteughels@skynet.be0475 43 68 6614 Proefexamen 1*I19.45 u Huis van de SportMeer info: www.avos.be19 Limiet inschrijving examen 3*I25 Examen 1*I/Initiator (Module 2)25 Post Zeestage28 Bijscholing Duiker-Redder18.45 u Zwembad WezenbergMeer info: www.avos.beDecember 201204 ACAVOS WorkshopOnderwerp: muziek en lagen in ProShow19:00 u Fotoclub CREA, Fort II, WommelgemIedereen is van harte welkom zowel beginnerals gevorderde.Info & inschrijving: yteughels@skynet.be0475 43 68 6606 Herexamen 1*I/Initiator (Module 2)08 Post-zeestage drink AVOS19.30 u Clubhuis AquanautenMeer info: www.avos.be09 Fysieke fitheidsproeven 1*I/InitiatorZwembad ‘t Strop, Stropstraat 31, 9000 GentVan 13.00 - 17.00 u12 Infosessie kandidaat 2*I lichting 201319.45 u Huis van de SportMeer info: www.avos.be13 Vergadering afspraken 1*I/Initiator (M3-M4)16 Vinzwemmen: Kerstzwemtocht10.30 u verzamelen aan het haventje vanCadzandInfo: famnortier@zeelandnet.nl ofhinsen100@hetnet.nl18 Planning vergadering module 3 voor 1*I19.45 u Huis van de SportMeer info: www.avos.beJanuari 201319-27boot DüsseldorfInfo: www.boot.deFebruari 201302-04Belgian Boat ShowLocatie: Flanders Expo - GentHet wordt vast een feestelijk 25 jarigjubileum!www.belgianboatshow.be08-10Belgian Boat ShowOpleiding nitrox, extended range & trimixInfo via het menu ‘Sectie DuikTechnieken(SDT)’ op www.wiki.nelos.beControleer even of het evenement weldoorgaat. De zetduivel speelt ons meerdan eens parten!Weet je van interessante evenementen oforganiseer je zelf een activiteit die in onzeLopende Agenda kan opgenomen worden,plaats de gegevens dan in de LopendeAgenda op de NELOS-wiki of bezorg zeaan: Ivo Madder – redactie@nelos.be98 Hippocampus mei/juni 2012

Foto: Gery Beeckmans - 1ste plaats breedhoek HugyCup 2011Heptastar TitaniumAbsoluut corrosiebestendig, supersterk en vederlicht.Wanneer enkel het beste goed genoeg is …Type: Cree LEDVoltage: 6-18VVerbruik/Opbrengst: 21 Watt/1.960 lumenAfmetingen: ø = 54mm - L = 90mmKleurtemperatuur: Cool white (6.300K) ofOutdoor white (4.200K)Stralingshoek: 10° of 40°www.green-force.comGarantie: titanium lampkop (6 jaar), aluminium lampkop en accessoires (3 jaar), batterijen (6 maanden).

The pioneer with trimix: D9txThe professional with 3D compass: D6iThe adventurer with wireless air: D4iWhere they get together online: Movescount.com_____________________________________________________________YOUR DIVE COMPANIONJUST GOT SOME NEW SKILLSOur wristop dive computers just got an upgrade. The D9tx now boasts trimixcompatibility and a tilt-compensated 3D compass. The D6i packs the same 3Dcompass, as well as a new freedive mode and wireless air integration. The D4i isalso now available with optional wireless air integration. All three are the greatlooking,function-rich dive computers you know and count on—just better.And when you join Movescount.com, Suunto’s online sports community, you caneasily synch your dive computer to share and compare your dives with other diversaround the world.Discover more Moves at www.movescount.comFor more information, visit www.suunto.com