raadslede van die genootskap - savleismerino.net

InhoudContentsOfficial Magazine of the South African Mutton Merino Breeders’ Society - March 2007.Editor: J.E.J. VoslooBladsy • PageVoorwoord deur President 2Redaksioneel 4Ontstaan van die SA Vleismerino 6Presidente van die Genootskap 14Raadslede van die Genootskap 20Amptenare van die Genootskap 22Stoepfilosofie 30Nasionale Kampioenskappe 2006 34Fotogalery 38Wat’s in ’n naam? en Reproduksie prestasies 40Hoe lyk die oudste stoet vandag 42Vanaf Indekse na Teelwaardes 50Hoekom meerlinge? 52Strategieë om vleis- en wolproduksie te verhoog per hektaar 54Kursusse aangebied 63Fisiologies belangrike tye by skape 64Ledelys – List of members 68Veilingsdatums in 2007 – Sales 2007 72Uitgegee deur : Die Suid-Afrikaanse Vleismerino Telersgenootskap,Posbus 6342, Bloemfontein, 9300Fleurmed 4, Barry Richterlaan 128, Fleurdal, Bloemfontein, 9301Tel.: 051-522 6827 / 8Faks : 051-522 5662E-Mail : sammsheep@yebo.co.zaWeb pages : http://www.studbreeders.com/samm.htm& : http://studbook.co.za/society/mutton/index.htmlOntwerp & Uitleg : Handisa Drukkers • (051) 403 8500Drukwerk : HANDISA MEDIABlignautstraat 39, Hilton, Bloemfontein, 9301Tel.: 051-403 8500, Faks : 051-447 05961

VOORWOORD WhellanSimkin - PresidentMet die invoer van die eerste Duitse Merino skape uitDuitsland 75 jaar gelede, het niemand ooitkon dink watter invloed hierdie skaaprasop die Kleinveebedryf in Suid-Afrikasou hê nie.Die Suid Afrikaanse Vleismerinosoos ons hom vandag ken is eenvan die staatmaker skaaprasse inons Kleinveebedryf. Nie net het dieras ’n groot invloed op diewinsgewendheid van die skaap- enwolbedryf as suiwer ras om mee teboer nie, maar ook word die ras gebruik inverskeie kruisteeltprogramme.Verder het verskeie rasse soos die Dormer, DohneMerino, Afrino en andere hulle ontstaan te danke aandie Suid Afrikaanse Vleismerino. Almal was van diebegin af gaande oor die vrugbaarheid, goeiemoedereienskappe en groei van die SA Vleismerinoen wou die eienskappe oordra na bogenoemdesintetiese rasse wat ontwikkel is.Die afgelope paar jaar is embrio’s ook uitgevoer naAustralië waar alreeds met groot getalle suksesvolgeboer word. Hulle sal sekerlik soos ons na 75 jaarvandat die eerste SA Vleismerino’s daar geland hetook kan terugkyk na die geweldige omwen -teling wat die ras in hulle Kleinvee bedryfteweeg gebring het.Ek wil hulde bring aan die eerste telerswat die unieke eienskappe van dieras raakgesien het en deur toe -wyding en waarneming, noukeurigeseleksie en goeie rekordhouding ’nuitstekende ras geteel het waarmeeons vandag ekonomies kan boer entrots op kan wees.Ook wil ek graag die volgende mense eninstansies hartlik bedank, naamlik alle vorige be -stuurders, rasdirekteure, inspekteurs, stoet vee -dienste, stamboek asook die huidige uiters bekwamekantoorpersoneel vir die toewyding en lojaliteitteenoor die Suid Afrikaanse Vleismerino Telersge -nootskap en sy lede.Dit is my oorwoë mening dat die SAVM van krag totkrag sal gaan en in die toekoms met nog beterrekordhouding en teeltegnieke steeds ’n groot bydraesal lewer ten opsigte van die winsgewendheid van dieKleinveebedryf in Suid-Afrika.Raadslede : 2006 / 07Agter: Manie Lombard, Gerrie Muller, Johan Strauss en Gerhard Hartman.Voor: Jan van Biljon, Fouché Jordaan (vise-president), Whellan Simkin (president),Gert Albertyn en Danie de Wet.2

REDAKSIONEELJan Vosloo - RasdirekteurDie SA Vleismerino ras kan met reg trots wees op diebelangrike rol wat hierdie uitstaande ras gespeel het in dieskaapbedryf van ons land. Dit was verseker nie ‘nmak like pad in die beginjare en selfs vandag nie.Gevestigde belange en senti mente in die wol -bedryf het die ras van die begin af as ‘n be -dreiging beskou en uitgekryt as “skeer-basters”. Sonder danige hulp van univer si -teite, kolleges, wetenskaplikes en bedryfs -organisasies moes die genootskap en syboere-leiers grootliks op eie stoom met dieonder steuning van slegs ‘n paar kundigeswat die potensiaal raakgesien het, die rasvestig en bekendstel in Suid-Afrika.Danksy genade en toewyding van die stigtersledeen die leiers wat hulle opgevolg het, het die SAVleismerino ‘n onmiskenbare bydrae gelewer in diewinsgewendheid van skaapboerdery in Suid-Afrika. Indienmens objektief na die produksie en winsgewendheid vanskape kyk is dit duidelik dat woldraende rasse wat niereeds SA Vleismerino gene geinfuseer het om gewenstevleisproduksie-eienskappe te bekom nie, na my meningbeslis sal agter raak. Net jammer dat baie wat dit reedssuksesvol gedoen het nie bereid is om openlik die krediette gee vir die SA Vleismerino wat hom toekom nie.Die vernaamste rede vir die fenomenale groei van die ras inSuid-Afrika kan toegeskryf word aan die besondereeienskappe waaroor die ras beskik. Mens is van naturegekant teen veranderinge, maar wanneer jy die nuwe produkprobeer en beindruk raak deur sy positiewe eienskappe danword dit beslis aanvaar, mits jy nie te sentimenteel entradisioneel is nie. Sekere omgewings, stelsels en be -perken de hulpbronne kan egter ‘n demper plaas op dieprestasie van ‘n ras en verhoed dat so ras se vollepotensiaal ontgin word. Met ‘n Vleismerino is ons leuse dus“hoe meer jy insit, hoe meer sal jy uitkry”.Dit is met dankbaarheid dat ons terugkyk na die afgelope75 jaar. Uit ou geskrifte van die genootskap is dit duidelikdat daar eintlik niks nuuts is nie. Meestal is daar netklemverskuiwings oor die jare en soms kom mens na ‘nwyle agter dat jou oënskynlik nuwe idée al jare gelede deursommige telers toegepas is en net ‘n bietjie vervaag hetoor tyd. Op voorstel van raadslid Manie Lombard het onsdaarom besluit om hierdie uitgawe te wei aan diegeskiedenis van die ras en erkenning te gee aan almal watbetrokke was by die SA Vleismerino se ontwikkeling inSuid-Afrika. Sonder twyfel het baie telers wat bereid wasom rekords aan te teken en ‘n groot liefde vir diere het, diegrootste bydrae gelewer tot die suksesverhaal van die ras.Skaap en wol deskundiges van BKB het oor baie jare ookmeegehelp om te selekteer vir beter wol en stoetveeveilingste help vestig en te ondersteun. Later het CMWbegin om velddienste te lewer en is ons tans gelukkig omsoveel hulp van die wolmakelaars te kan ontvang. Hierdieorganisasies lewer beide ‘n uitstekende diens om behulp -saam te wees met inspeksies en keuring van stoet -skape op plase. Mnr Gerald van Heerden vandie NWKV verdien ook beslis erkenning vir dievestiging van ‘n Nasionale Vagkompetisie virSA Vleismerino wol wat hy organiseer hetvanaf 1985 tot met sy aftrede in 2005. Indie 20 jaar is die telers bewusgemaak vanwol met ‘n gepaardgaande verbetering inwolkwaliteit van die ras.Nogmaals dankie aan alle oud presidente enamptenare van die genootskap vir die bydraeswat julle vir die publikasie gestuur het.Besonder dankie aan Manie Lombard vir syinisiatief en bydraes om te poog om erkenning te geeaan alle vorige leiers en ook aan elke teler wat sy beskeiebydrae gelewer het. Dankie aan elkeen wat bereid wasom met die ras geassosieer te wees en steeds bereid is omsy deel te doen tot uitbouing in die toekoms. Al die telerswat adverteer in die Joernaal is staatmakers en finansierdie druk van die Joernaal.In die jare wat voorlê wil ons graagfokus op die reproduksie envleiseienskappe van die SAVMmet die hulp van dr Buks Oliviervan die LNR. Ons weet dat dieproduktiwiteit van die ras asgeheel nog baie verbeter kan worden wil dit ons doelwit maak.Dankie aan Dries Reyneke van“Eloff Lamb Feedlot” wat die fotovan die Kampioen slaglam byPretoria skou in 2006 ingestuur heten baie geluk met die prestasie.Voorspoed aan u almal vir die jaarwat eindig met die volmaakte 7.Mag ons dit eendag onthou, soosverlede jaar, as ‘n baie geseëndejaar !!Jesaja 53:6“Ons het almal gedwaal soos skape, ons hetelkeen sy eie pad geloop, maar die Here hetons almal se sonde op Hom laat afkom.”maak reg4

DIE ONTSTAAN VAN DIE SA VLEISMERINOManie LombardGeskiedkundige agtergrond van die rasIn die 16de eeu het Duitsland Merino-tipe skape ingevoervanaf Spanje, waaruit o.a die Saksiese Merino geteel is. Ditwas ’n klein skapie met swak konstitusie enlae wolpro duksie, hoewel die wolkwaliteitbaie goed was. Toe was wol die hoofsaak. Indieselfde tyd is ook ’n begin gemaak met dieteel van die Duitse kamwoltipe skaap. Ditwas ook afkomstig van invoere uit Spanje,maar ’n tipe met ’n beter bouvorm.In 1860 het die wolprys baie gedaal,skaapgetalle het afgeneem, en Duitsland het ’n geweldigepopulasiegroei ondervind. Die behoefte het ontstaan vir ’ndubbeldoel ras. In 1866 het Duitsland dubbeldoeltipesingevoer vanaf Frankryk en gepaar met Merino ooie metlang sterk kamwol. Na die eerste Wêreldoorlog het diestrewe na meer vleis sterk toegeneem. Verdere kruisingsvan die kamwoltipe met Leicester-, Mele-, en FranseDishley skape het uiteindelik die “Fleischwollschaf”gelewer. Volgens literatuur is die laaste kruisings in 1917gedoen, en is die destydse Duitse Merino sedertdiensuiwer geteel.Ontwikkeling van die ras in Suid-AfrikaNa ’n vergadering op 1 April 1930 word besluit dat die SAWolraad by die Minister van Landbou sal aanbeveel datMnr. GJ Schuurman, Hoof Skaap-en wolbeampte van dieUnie, oorsee gestuur word. Hy sou talle fabrieke enverbruikers van SA wol besoek om te bepaal wat hullebehoeftes is. Terselfdertyd het hy ook verskeie skaaprassebesigtig en inligting ingewin. Na sy terugkeer maak mnr.Schuurman in sy verslag melding van ’n aantal kruisteelt -proewe wat in Duitsland gedoen is met die oog op vleis -produksie. Die proewe het getoon dat die Duitse MerinoVleisskaap gekruis met die Merino, die beste resultategelewer het. Op aanbeveling van mnr. Schuurman is dieeerste Duitse Merino Vleisskape in Oktober 1932 uitDuitsland ingevoer na Elsenburg. Dit het bestaan uit dievolgende: 5 ooie en 1 ram (Canitz 667/27) uit die Canitzstoet; 5 ooie uit Godelitz stoet.RaampieFoto: Canitz 667/27.In 1932 is aansoek gedoen om die Duitse Merino te affilieerby SA Stamboek, maar dit is geweier. In Maart 1936 is dietweede besending van 6 ooie elk uit die stoeterye Canitz,Godelitz en Basilitz ingevoer. In Mei 1937 is die ramGodelitz 761/35 ingevoer. Die ram het robuuste lammersgeteel met baie kemp. Die ram is gebruik tot 1939 en toeverkoop aan mnr OH Kiessig van Philippolis. Mnre Kiessigen Shady was van die eerste privaat telers wat ook DuitseMerino’s ingevoer het. Later het verdere invoere gevolg virMnre Eksteen van Piketberg, en van Zyl van Springfonteinin die Suid-Vry staat.Vanaf 1939 tot 1945 na die Tweede Wêreldoorlog het dieDuitse Merino getalle in Suid-Afrika nie veel gegroei nie,ook omdat die ras op daardie stadium baie vir kruisteeltproewe gebruik is. Ramme is deur Elsenburg aan dieboere uitgegee vir die teel van slaglammers by Merinoooie, met die voorwaarde dat die nageslag geslag moesword. Omdat op daardie tydstip na iets anders as diegeplooide Merino gesoek is, het die Duitse Merino x Merinolammers menige beindruk, met die gevolg dat die ooi -lammers nie geslag is nie en was dit die vertrekpunt vandie Duitse Merino in Suid-Afrika. Met Elsenburg as dieoorspronlike bron, is die behoeftes van al die boereaangevul wat voor die oorlog reeds met Duitse Merino’sbegin boer het.Teen 1946 was daar al ’n aantal privaat telers ook, en isdaar onder leiding van mnr. PJJ van Rensburg van Elsen -burg ’n Duitse Merino Vleisskaaptelersvereniging gestig op30 Oktober 1946. Op daardie stadium was die ledetal7(sewe). Mnr PJJ van Rensburg kan met reg die vader vandie SA Vleismerino genoem word. Hy was later dosent aandie Universiteit van Stellenbosch. Hy was mede ver ant -woordelik vir die opstel van die Telersgenootskap segrondwet, die bepaling van die rasstandaarde en ontwerpvan ’n keurkaart vir registrasiedoeleindes by die SAStamboekvereniging. Die ander rolspelers was Prof Swartvan Stellenbosch, mnr OH Kiessig (eerste President vandie Telersgenootskap), en mnr. Boet van Zyl van Spring -fontein. Die Duitse Merino het in 1951 die eerste skaaprasgeword wat by Stamboek geaffilieer het en met ’nregistrasiestelsel vir sy diere begin het. Daar was toe 19lede met 500 geregistreerde diere.In 1949 is ’n verdere 20 ooie uit verskillende stoeteryeingevoer na Elsenburg, asook die bekende ram Hedeper214. Dit het lank gevat om hierdie besending in Suid-Afrikate kry omdat alles nog deurmekaar was na die oorlog en alleinvoere moes toe nog via Holland hierheen kom. Pryse vir dieooie was £25 stuk, en £75 vir die ram. Hierdie skape isuitgesoek deur Dr. W. Heinichen, destyds inspekteur van dieDuitse Merino Vleisskaap in Duitsland. Hy het in 1950 met diehulp van ’n Stellenbosse professor na Suid-Afrika gekom. Hywas aanvanklik werksaam by die Landbou kollege Groot -fontein, Middelburg. Aanvanklik het dr Heini chen dievervolg bl. 246

Hardus en Joey BothaSel: 082 413 8426Vir uitstaande kwaliteitGJS 4035 (George). Aangekoop in 2006 van Mnr.George Smith vir R31000. Uitstaande wol en bouvorm.H 5128. Geteel uit Chops (JVB 2135). Hier 14mnde135kg. Baie goeie bouvorm en goeie wol.Al hierdie ramme word nou in ons stoet gebruik. Chops (JVB 2135) het besonderse bouvormsgeteel. Hier is ’n paar van sy seunsH 5127. Chops (JVB 2135) seun. Hier 14 maande oud127 kg. Hierdie is ’n ram met ’n besonderse houding.7H 5158. Chops (JVB 2135) seun. Hier 12 mnde oud131kg. Uitstaande groeier met ’n baie goeie wol en bou.

inspeksies van die Duitse Merino’s en advies aan die telersbehartig. In 1954 het hy besluit om uit die staatsdiens tetree en voltyds by die Duitse Merino Telersgenootskap tewerk. Hy het die pos van Tegniese adviseur beklee tot metsy dood op 1 Maart 1970.Die laaste Duitse Merino skape wat na Elsenburg ingevoeris, was in 1954, en wel twee ramme, nl. Roklum 239 enHunersdorf 109. Daarna het nog baie invoere gevolg deurprivaat telers, hoewel die direkte invloed van ingevoerdediere drasties verminder het. In 1960 het 20% vanstoeterye nog ingevoerde ramme gebruik, terwyl dit in dievroeë sewentiger jare maar 2% was.Na dr Heinichen se toetrede tot die genootskap het dieDuitse Merino met rasse skrede vooruit gegaan. Mnr ManieConradie het sedert 1960 landswyd inspeksies be hartig. Sylang reise het hom na elke teler in die land en ook Suidwes-Afrika geneem. Hy het ’n huishoudelike naam geword in diebedryf, bemind deur almal, en die keuring was uit die aardvan die saak baie konsekwent. Hulle is goed bygestaan metdie vestiging van die ras deur ver skeie skaap- enwoldeskundiges en ook telers soos die volgende: Mnre Boetvan Zyl van Springfontein; Julius Starke van Muldersvlei; JPEksteen van Piketberg; HJ Human van Verkeerdevlei; LPvan Zyl van Winburg; CR de Wet van Dewetsdorp; J Fickvan Caledon; G Slabbert van Bethlehem; SI Goodman vanMalmesbury; dr JG (Kaalkop) van der Merwe van Heilbronen Charlie Simkin van Dewetsdorp.Verspreiding van die ras in Suidelike AfrikaDie snelheid waarmee die Duitse Merino deur die landversprei het, kan goed illustreer word danksy insae wat onskon kry in die “dagboek” van wyle oom Charlie Simkin vanDewetsdorp, een van die bekendste en grootste telers vandaardie tyd.Hierin word aangetoon dat daar lank vooruit bestellingsgeplaas is vir ramme en ooie. Baie van die diere is een -voudig ongesiens per trein aan die kopers gestuur. Tallevan die kopers was inderdaad persone wat later aangesluithet by die Genootskap as telers. Soms is ’n deposito van£ 1 betaal en die res by ontvangs van die ram.In sy dagboek van 1950 was daar onder meer bestellingsvir die volgende:1 ram vir AM Slabbert, Riebeeck Wes @ £ 15 – 0 – 03 ramme PJ Oelofse, Sterkstroom @ £ 45 – 1 – 6Later gedurende 1955 selfs bestellings vir ene CJ Strong,Rhodesië; en ook vir JB Willers, Mariënthal, Suidwes-Afrika. Nog later is ook 24 Aanhangsel A ooie per treingestuur na ene M. Lattery, Karoi, Rhodesië.Die Riga Stoet het in 1957 die ram Rodenberg 317 vanafDuitsland ingevoer. Die ram was die Duitse Wolkampioenin 1956 en ook die Suid-Afrikaanse Wolkampioen in 1959.Foto: ’n Jeugdige Mnr. WhellanSimkin by Rodenberg 317Belangrike voorouers in die Vleismerino bedryfVir die entoesiastiese Vleismerinoteler sal die geskiedenisen stambome van die ras altyd interessant bly. Gelukkig is’n studie reeds in 1978 deur Dr F de K Kotzè onderneemom te bepaal watter diere tot op daardie tydstip die grootstebydrae tot die ras gelewer het.Omdat Elsenburg die eerste invoerder van Duitse diere was,het hulle dus as ’n vermenigvuldiger opgetree en baie voor -nemende telers het hul teelmateriaal vanaf Elsenburg gekry.Volgens ’n ontleding wat in 1972 gedoen is, was ramme metgroter verwantskappe met die ras: Hedeper 214, E 50103(seun van Hed 214), Hedeper 010, Rodenberg 317, Roklum464, CS 6394, Rodenberg 236, DV 304 (seun van 236).Die situasie is op daardie stadium egter totaal oorheersdeur twee ramme nl. Rodenberg 317 en Rodenberg 236.Die twee ramme was ook halfbroers. Omdat die ramme senageslag so goed presteer het op Nasionale Kampioen -skappe in daardie tyd, was hul nageslag hoog in aanvraag.Die hoë verwantskap van Rodenberg 317 met die ras is nienet toegeskryf aan sy genetiese meriete nie. Die ram isingevoer deur die Riga stoet en kon baie nageslag in ’nbetreklik kort periode die bedryf instuur vanweë hierdie stoetse getalsterkte. Rodenberg 236 daarenteen is deur Paarlklipingevoer, en is later met sukses gebruik in die Biesiesfontein(Boet Venter) en Sharp (Marthinus Roets) stoeterye.Bo: Mnre Marthinus Roets en Charlie Simkin in hul fleur byRodenberg 317.8

Loutjie Campher, Posbus 241, Ventersdorp, 2710Telefoon: (018) 264 2604 • Faks: (018) 264 2035 • Selfoon: 082 255 30379

Pieter Badenhorst & SeunPosbus 69, Colesberg 9795Tel 051 - 753 1386 (H)Tel 051 - 753 0801 (W)Ons ramme presteer by veldramklubsVerskeie GDT wenners by SenclomarklubopgelewerSA Kampioen Ramlam 2006Die Duitse Merino VersuidafrikaansVanaf 1951 het die aanvraag na goeie teelmateriaal sogeweldig toegeneem dat die Hulpstamboekstelsel in dielewe geroep is. Daarvolgens kon ooie uit suiwer DuitseMerino ramme op Merino fondament ooie, geregistreerword in ’n aanhangsel seksie van die SA Stamboek.Opgradering kon geskied deur geregistreerde DuitseMerino ramme te gebruik op die aanhangsel ooie, en dienageslag ooie word dan na inspeksie opgeneem in dievolgende aanhangsel seksie vanaf A tot D. Aanhangsel Dooinageslag was dan na inspeksie registreerbaar enopgeneem in die Stamboek register. Hierdie stelsel is weerin 1954 gestaak nadat daar genoeg ooie daaringeregistreer was.Die Duitse Merino is intussen so verbeter in Suid Afrika datdie behoefte ontstaan het om die ras se naam te veranderom erkenning te gee aan die teeltvordering en ’n eieidentiteit. Daarom is die naamsverandering goedgekeur opdie Algemene Jaarvergadering in Augustus 1970 en het dieras amptelik op 1 Februarie 1971 die SA Vleismerinogeword met die SA Vleismerino Telersgenootskap.Vanaf 1957 is gereelde jaarlikse veilings gehou soos onsdit vandag ken. Die eerste afslaers was John Roderick &Kie van Bloemfontein. Dit was ook die eerste keer datramme individueel in ’n ring aangebied is soos dit vandagnog gedoen word. So die ras se leiers was instrumenteelin die ontwikkeling van die moderne veilingstelsel in Suid-Afrika.Nasionale Kampioenskapskoue is voorheen net elke vierjaar gehou op verskillende plekke bv. in 1963,1967,1971,ens. Elke tweede jaar is in daardie tyd ook ProvinsialeKampioenskappe gehou waar slegs die skape uit diebetrokke provinsie toegelaat is. Die jaarintervalle het laterverander, want in 1978 is die Nasionale Kampioenskappein Pretoria gehou. Tydens hierdie skou het mnr HennieJacobs van Nigel die meeste punte behaal en ’n 1 tonIsuzu bakkie gewen. In 1984 het mnr Jan van Biljon ’nToyota Hilux bakkie gewen nadat hy die meeste puntebehaal het in Bloemfontein. So was daar in daardie jarebaie groter pryse op die spel by skoue as vandag.As die ruilvoet bekyk word was dit in 1978 nodig om5000kg skaapvleis te verkoop om die Isuzu bakkie te koop.Teen 2006 se pryse sal dit 6400kg skaapvleis verg om ’ngemiddelde 1 ton bakkie te koop.In retrospeksie na 75 jaar in Suid-Afrika kan die SAVleismerino Telersgenootskap en al die telers wat deur diejare ’n bydra gelewer het met reg trots voel op ’n besondereen baie mooi skaapras wat geteel is sedert invoere in 1932tot embrio uitvoere na Australië vanaf 1996. Die na -vorsingsresultate vanuit Australië bevestig die feit dathierdie ras wêreldwyd gebruik kan word tot groot ekono -miese voordeel.vervolg bl. 1210

Marnesdacht StoetJong Stoetvaar GU 5172Stoetvaar GU 4209 Stoetvaar GU 4209Hierdie tweeling enbostaande 3 ramme isalmal nageslag vanHVN 1104 (plaaslyn)Jan & Magda UysBus 137, Steynsrus, 9515 • Tel: (056) 471 0865 • Sel: 082 375 9217e-pos: jgu@compuking.co.za11

Die verhaal van “Ou Lady” en die embleemHierdie foto was altyd as embleem op voorblaaie van Joernaleen Katalogusse gebruik as Duitse Merino’s.Foto van Ou Lady soos links indie ronde SA Vleismerinoembleem gebruik sedert 1971.Al ooit gewonder waar kom dieooi vandaan wat so trots prykop die embleem van die SAVleismerino ras? Eer stens is diefeit dat ’n ooi (vroulike dier) op dieembleem ver skyn, an ders as bymeeste ander rasse, tekenend vandie besondere repro duktiewe eienskappevan ons ras, naamlik hoë vrug baarheid, volop meerlinge enuitstaande moeder eien skappe.“Ou Lady”, met die oornommer MANS 704 van 1957, is ge -teel deur mnr Gert Mans van die Bogema stoet, Boplaas,Fraserburg. In daardie tyd is nog met diere ouer as 36maan de ook geskou, en “Ou Lady” was die NasionaleKam pioen Ooi in 1963.Tydens die verkoop van mnr Mans se stoet kort na 1963,het onder andere die volgende drie telers van die skapegekoop, nl. mnr Gys de Wet van Hoopstad, mnr Abie Malan(bekende rugbyspeler in daardie tyd) en dr JG (Kaalkop)van der Merwe van Heilbron. Mnr de Wet het MANS 704gekoop, mnr Malan haar tweelingsuster en dr van derMerwe ’n tweeling ooilammers van 704 (sowat virvrugbaarheid!). Mnr de Wet het ’n ramlam van 704 ook selfgebruik in sy stoet. ’n Spesiale paring is toe gereël tussen704 en ’n ram van dr van der Merwe. Ongelukkig het dingeskeefgeloop en met die geboorte is die ramlam dood enkort daarna ook 704 self.Diegene wat bevoorreg was om “Ou Lady” self in aksie tesien, getuig dat sy ’n besonderse statige ooi was, wat selfssonder ’n vashouer in die skouring gestaan het soos onshaar vandag nog op die embleem sien, Kultuur vorm om die rasSentraal in die geskiedenis staan die SA Vleismerinoskaap, ’n unieke skaapras, wat al ons betrokkenes op dieeen of ander manier gefassineer het. Daarmee saam isagter elke dier ’n teler, ’n mens, met dieselfde ryke ver -12skeidenheid as enige populasie. Dit is juis hierdie be -sondere gesindheid tussen telers te midde van gesondesterk mededinging wat verantwoordelik is vir soveel goeieherinneringe en assosiasies met die ras.Daar was natuurlik die paar besondere karakters wat sobaie ekstra kleur gegee het aan die ras en sy aktiwiteite.Daar was soveel hoogtepunte deur die jare, maar dit salwaarskynlik gedek word deur die baie waardevolle bydraeswat ontvang is vir hierdie publikasie.In ’n gesprek met mnr Daan Slabbert van Bethlehem, Ere-President van die Genootskap, het die volgende interes -sante stories vasgesteek in die geheue:In die vroeë sestiger jare het dr JG (Kaalkop) van derMerwe gereël dat die Genootskap ’n aantal jong ooie skenkaan die destydse Eerste Minister, Dr Verwoerd, met wie hygoed bevriend was. Met die oorhandiging was al dieskenker telers teenwoordig op die plaas “Stokkiesdraai”van Dr Verwoerd, naby Vanderbijlpark. Daar is toe lekkergekuier met die destydse Eerste Minister by die oor -handiging van die ooie.Mnr Slabbert vertel ook van die keer toe hy opgetree het asbeoordelaar by die Nasionale Kampioenskappe opBloemfontein. Een van die hanteerders in ’n ramklas hetopmerklik ’n besonder groot paar “gumboots” aangehad.Deur die hele klas kon die beoordelaars nie verby dieskoene sien nie, want dit het eenvoudig die voorkwart vandie ram versteek. Toe die gidse uiteindelik daarin slaag om’n plan te maak met die skoene het dit duidelik geword: Dievashouer met die grootste skoene het in opdrag van dievertoner so onversetlik stelling ingeneem om die wegbreekvoorbeenvan die andersins gawe ram te verbloem!Deur die jare het telers ongetwyfeld baie waardevolleboererate vergader waarvan beslis ’n handige lys gemaakkan word. Een so ’n kuur is die gebruik van Harlemensis virnierstene by ramme. Mnr Jan van Biljon gebruik dit jare metsukses. By geleentheid was Jan-hulle saam met vriende oppad Durban toe. Op pad het Jan self effe ongesteld gevoelen besluit om homself te doseer met Harlemensis, diewonderkuur. Onse Jan het egter nie rekening gehou met diealkoholinhoud van Harlemensis nie! In Durban aangekomkon Trix & kie nie met hom huishou nie en sy sin vir diewindrigtings was heeltemal onderstebo!Die gesindheid wat daar nog altyd onder ons telers was wordmiskien die beste weerspieël deur die gediggie wat geskryf isdeur oom Wouter Myburgh van Kleinsandfontein, Moorrees -burg in 1982:As ek terugkyk oor 12 mooi jareRoer iets aan my hart se snareEn ek wil maar net my hoof ontblootOm dankie te sê vir sukses so grootAl die vriendskap wat ons tesame kon smaakHet van ons telers een groot familie gemaakWant wie skaars kennisse was, het vriende geraakOns het geleer dat elkeen van ons het die taakOm van sy stoet ’n nog beter stoet te probeer maakEn al kan ons hom nie regtig vervolmaakOm van ons ras die HEEL BESTE RAS te maak.Saamgestel uit ou Joernale, Landbouweekblad bylaes asook persoonlike mededelings.

DNOLTEEADr. Danie NolteTel: (013) 665 3455Sel: 082 772 1361Daan NolteTel: (013) 665 3444Sel: 082 446 2076TDELMASDELMASNSTOETERYELOOLTNProduksieveiling27 September 2007ONS TEEL PRESTASIE GETOETSTE, VOL GEREGISTREERDE EN GEKEURDE RAMME.ONS STREEF NA KORREKTE BOUVORM, GOEIE BESPIERING, GOEIE WOL, VINNIGE GROEI-VERMOË EN HOË VRUGBAARHEID.13

PRESIDENTE VAN DIE TELERSGENOOTSKAP1946 – 1953OH KiessigPhilippolis1953 – 1957JJ StarkeMuldersvlei1957 – 1963CHW SimkinDewetsdorp1963 – 1970WGP VersterKroonstad1970 – 1971JP BosmanJan Kempdorp1971 – 1975HG JacobsNigel1975 – 1981D SlabbertBethlehem1981 – 1987L GoodmanMalmesbury1987 – 1993HJ van NiekerkKroonstad1993 – 2007CHW SimkinDewetsdorpAANGENAME TYE MET DIE RAS EN SY MENSEIn die Psalms van Dawid lees ons dat dit net genade is as ’nmens leef tot 70 jaar. Vir ’n menslike wese is dit ’n hoëouderdom, maar vir ’n ras soos die S A Vleismerino is 75 jaarwel ’n mylpaal, maar daar is nog soveel uitdagings oor. Daaris bykans onbeperkte potensiaal in die jare wat voorlê metjong en entoesiastiese telers wat voortbou op die besteteelmateriaal en ’n groeiende mark vir skaapvleis en slag lam -mers wat die stoetteler se fokus as eindproduk moet wees.Ek was bevoorreg om van die eerste stoetveilings te konmeemaak in die jare 1957 – 1958. Die veilings is gehoudeur John Roderick & Kie. Die afslaers het ook die keuringgedoen en dit het meer gegaan oor die ram se gesondheiden kondisie. Die rampryse het gewissel van £60 (R120) tot£200 (R400) vir die top ramme.Die meeste “Duitse Merino” ramme is destyds met die treinna die ramveilings toe gestuur. In daardie dae was daarnog nie Japanese bakkies nie en die Ford en GMC bakkieshet nog nie lugversorging gehad nie.Raad- en Jaarvergaderings was al die jare tydens die Augus -tus veilings gehou. Tydens hierdie vergaderings is rasstan -daar de en basiese beginsels gevestig. Ek kan my goed herin -ner dat daardie vergaderings nie so rustig was as later jare nie.Die sukses, groei en vooruitgang van die SA Vleismerino isvandag nog gebaseer op daardie goeie besluite wat diefondamente van die ras is. Hiermee wil ek graag hulde bringaan ons stigters en voorgangers vir hulle goeie werk en dat dieGoeie Vader altyd die regte leiers op die regte tyd voorsien het.Net so wonderlik as wat die tegnologie vandag is, dink ekdat die teler vroeër jare meer kontak met sy diere gehadhet toe geboortekennisgewings met die hand uitgeskryfwas en elke stoetdier ’n amptelike registrasiesertifikaatgehad het. Ek kry die gevoel dat ’n stoetskaap deesdae netsoos mense ook maar net ’n nommer geword het.My aangenaamste dae in die landbou was sonder twyfeldie Vleismerino dae. Wat ’n voorreg om telers en skaap -boere tydens Vleismerino geleenthede te kon ontmoet ente leer ken. Mense met dieselfde belangstelling en liefde virdiere. Deur hierdie vriendskappe kon ek op die mooisteplase in al die streke van ons land kom. Wat ’n voorreg !Die S A Kampioenskappe was elke jaar ’n hoogtepunt in diestoetbedryf. Ek was bevoorreg om te kon help met die reëlingsvan sommige van die skoue en ook om te beoordeel en saamte kompeteer. Dit was hier waar die voorste telers mekaar diestryd aangesê het. As sportmangees ’n maatstaf was by so ’ngeleentheid sou ek ’n getuigskrif vir elke vertoner wou gee watin sy eie reg ’n kampioen was.Vanaf 1970 tot 1980 was daar ’n besonderse groei ingeregistreerde lede, wat meegebring het dat daar ’n grootbehoefte was vir meer kennis oor die SAVM. Kursusse virbeginners en beoordelaars was normaalweg op Potchef -stroom gehou. Gedurende die weeklange kursusse is goeievriendskapsbande tussen telers ontwikkel wat tot vandag noggehandhaaf word.14

Kobus en Jaco de JagerAMERSFOORTTel. 017-753 1635 • Sel: 083 320 8924Onstrots van40 jaar!Produksieveiling18 September 2007Ek het dit goed gedink om niemand uit te sonder of namete noem nie, daar was oor die 75 jaar te veel mense wat ’ngroot bydrae vir die SAVM gelewer het. As ek net dink aandie afslaer firmas met hul personeel, wonderlike mense enkarakters. Al die bestuurders en keurders verbonde aan dieSAVM asook al die telers en raadslede.As ek iemand moet uitsonder sal dit ons Hemelse Vaderwees wat oor al die jare die ras en sy mense beskerm engeseën het. Ons eer Hom daarvoor.As ek terugkyk salueer ek die SAVM wat so sterk gegroeihet oor die jare wat verby is.Baie geluk met 75 jaar van genade. Mag julle netvoorspoed en mooi jare vorentoe ervaar.Daan SlabbertMET VERLANGE UIT AUSTRALIËDie tyd gaan so gou verby. Dit is asof dit gister was toe myvader Sam Goodman, so opgewonde was oor die stigtingvan die Duitse Merino Telersgenootskap op Elsenburg. Ekwas net 12 jaar oud en kan nie al die stigters onthou nie,maar dit was opwindende tye.Die vooruitsiening van hierdie stigters was nie te vergeefsnie, inteendeel, dit was die begin van een van ons meesdoeltreffende en pragtige skaaprasse.Hierdie wonderlike diere was my lewe en hulle het ookamper my lewe gekos! Kort voor pa se dood in 1986 hetons skape begin agteruitgaan en dit het jare geneem om uitte vind dat “Roggras vergifting” die oorsaak was. Toe onsskape en die pasgebore lammers begin vrek het, het ekook begin sterf, maar die Here was goed vir my, alhoewelmy droom met my Vleismerino’s in duie gestort het.My jare op die Raad en later as President was vir my diegrootste eer en het baie plesier verskaf. Later was ekbetrokke by Stamboek, NWKV, skaapteling- en wol -komitee’s in Pretoria, ens. As gevolg van my werk op dievermindering van onnodige vet by lammers en strewe nabeter verspreiding daarvan, was ek so gelukkig om Wes-Kaapse boer van die jaar in 1988 te wees.Op die NWKV in die Kaap is my voorstel aanvaar omgoedkoop skaapvleis vanaf Australië in te voer. Daar wasbuitendien firmas wat besig was daarmee met grootwinste. Ek wou sien dat almal daardie voordeel kon hê met’n ope invoer van skaapvleis.Op die groot jaarvergadering in Durban het ’n kapteinMarais my so op die vloer uitgevreet dat ek onder ’n stoelwou inkruip, maar my storie was so goed voorberei datalmal, behalwe die kaptein dit goedgekeur het.Ek het ook amper pak van die ander skaaprasse gekry toeons die duisend rand per jaar vir vyf jaar as borg vir onskampioenskappe ontvang het van “Toppers”, die sojaboonfirma. Hulle het een produk ’n skaapvleis smaak gegee enwou dit saam met ons skoue adverteer. Ek het die Raadoortuig dat die land se bevolking wat nie “duur” skaapvleis”16

Kyk Net SAVM StoetOns doen prestasie toetsing vir wol en groei vanaf die begin van die stoet.Ons selekteer ook vir vrugbaarheid en melkproduksie.Top genetika en hoë kwaliteit skapeWeltevredeHarrismithNavrae:Stefan Cloete082 7738 492058-71410507 maande oue ramlammers SMC 5020MICMAR stoetM i c h i e l & M a r i a a n d e K o c kTaaiboschbult,PotchefstroomTel: (018) 2911 514Sel: 082 8578 619mjdekock@iafrica.com17Ramme beskikbaar op die plaasKontak of besoek ons gerus!

in daardie tyd kon bekostig nie, darem ’n smakie van“skaapvleis” sou kon geniet.Oom Wilhelm Louw van die Dormers en ’n goeie vriend vanmy was woedend omdat ons so iets wou aanmoedig – ofwas dit die R5000 ! U sal seker die mooi dame onthou wat“Toppers” se verteenwoordiger was in die Vrystaat.Ons het ook begin met die Streekskampioenskappe en onseerste skou, as ek reg kan onthou, was op Middelburg K.P.Die skape was te pragtig en ons het meer en beterpublisiteit verdien, maar dit was ’n lekker tyd en ons het ditgeniet om die ras te reklameer. Die Merino telers wasverbaas om die gehalte van ons skape te sien en dat onsdit kon durf waag om in hulle wêreld te kom skou. Hierdieskoue in verskillende streke was tot groot voordeel om dieras bekend te stel.Daar was die Rasbeoordelaars vergaderings waar ons solekker kwaai kon stry oor die beste eienskappe vir dietoekoms van ons ras. Ons het tot laat in die nag KWV,stories en grappe geniet. Pa en later ek, het ons KWV metlede van die noorde, vir die lekkerste biltong in die wêreldgeruil. Aangename tye !Die stygende kostes van Stamboek het gelei tot onsonttrekking van hulle Vereniging. Die druk op ons lede hetal hoe groter geword. Daardie Augustus was onsjaarvergadering in ’n groot donker saal van ’n nagklub. Dieluukse boot, die Achilles Laura het die vorige naweek opdie rotse gevaar en gesink, sonder verlies van lewens. Ekmoes die lede vertel van die Raad se besluit en ek sê toedat net soos die boot gesink het, so het my posisie ensitting op Stamboek ook gesink! Die gelag (seker vanblydskap) was so spontaan dat dit aangehou het tot na dievolgende dag se veiling.Ek het altyd uitgesien na Maans Conradie se besoeke aandie plaas vir die keuring en sy spyt toe ons skape so siekwas. Hy was altyd aangenaam met goeie advies en mooistories van ons ras. Hy het ook altyd melk gedrink na dieetes vir sy sooi-brand !!Doepie – P J du Plessis, was vir baie jare ons bestuurderin daardie tye. Hy was baie bekwaam, het almal in die regteplekke geken en was gretig om behulpsaam te wees. Metsy hulp en advies het hy my lewe as President so maklik enaangenaam gemaak. Ons ledetal het verdubbel na 750 inmy tyd.Ja, dit was sonder twyfel die lekkerste dae van my lewe.Alhoewel ons baie gelukkig is hier in Sydney met ons vierkinders, drie kleinseuns en nou tweeling kleindogtersasook baie goeie vriende, verlang ek nogsteeds na myVleismerino vriende en my skape.Ons bid dat u en u families en u vriende goeie gesondheid,geluk en veiligheid sal geniet.Groot sukses vorentoe vir die ras, die president en raad,die bestuurder, dames en al die lede.Leon Goodman21/1 Wride street • Maroubra • NSW 2035AUSTRALIAALLES IS GENADEWat ’n voorreg om vir die afgelope 45 jaar deel te kon weesvan ’n wonderlike ras en ’n groep aangename mense(telers). My ondervinding was oor die jare dat as jy jou deeldoen, jy altyd aanvaarbaar sal wees.Die teling en skape het baie verander, maar die goeie geesonder die telers het dieselfde gebly. Vergelyk gerus ’nkampioen ram se bou en voorkoms van die sestiger jaremet die hedendaagse en u sal ’n groot verskil sien. Dit hetnie vanself gekom nie, maar inisiatief, die leiding van diebestuur, die liefde vir die ras en die toewyding asookdeursettingsvermoë van die pioneer telers soos CharlieSimkin, Boet Venter, George Verster, Otto Kiessig, LeonGoodman, die van Wyk broers en vele ander, wie se namenie hier genoem is nie, het ’n groot rol gespeel in dieveredeling van die ras.Hierdie telers en baie ander telers wat met die jarebygekom het, was gedetermineerd om ’n sukses te maakvan die teling en bekendstelling van die ras. Deur middelvan skoue en uitstallings is die ras oor die land heen metgroot moeite en ywer geadverteer. Kritiek en negatiwiteitwas daar natuurlik ook maar van buite, maar die positiewetelers het deurgedruk en die ras het homself bewys in al dieprovinsies. Telers het insette gemaak op verskillendeterreine en nuwe telers het voortdurend bygekom en huldeel bygedra tot uitbouing van die ras.Instansies wat positief was en bygedra het tot die uitbouingvan die SA Vleismerino was onder andere: Stoetvee -dienste met oom Dup aan die stuur, Stamboek, PretoriaUniversiteit, Stellenbosch Universiteit, Elsenburg Landbou -kollege met ’n geslote kudde, Manie Conradie – Inspekteurvir jare, Nampo, Skoue, elke bestuurder en personeellidoor die jare asook die huidige Bestuurder en Personeel virhoflikheid en puik diens.Self het ek ook die voorreg gehad om van 1962 af lid tewees en het op die Raad gedien vanaf 1987 – 1993 asPresident van die SAVM Genootskap. ’n Hoogtepunt vir mywas die onversadigbare aanvraag na ramme en ooie dieafgelope jaar asook die uitstekende veilingspryse in 2006.Manie van Niekerk (Snr)18

RAADSLEDE VAN DIE GENOOTSKAPAgter:Voor:Raadslede 1975Leon Goodman, Martiens Roets, Charlie Simkin, Manievan Niekerk, ds. P. Griesel.Hennie Jacobs (president), Piet du Plessis (bestuurder),Daan Slabbert (vise-president).Agter:Voor:Inlas:Raadslede 1983Manie Conradie (rasinspekteur), Ralph Burls, DaanSlabbert, Clynton Collett, Martiens Roets.Piet du Plessis (bestuurder), Leon Goodman (president),Manie van Niekerk (vise-president).Charlie Simkin en Lood Mienie.Raadslede 1989Agter: Leon Goodman, Faan Greyling, Daan Slabbert, QuintinCampbell (Dept. Landbou verteen woordiger), ClyntonCollett, Frik Swart, Poelie van Huyssteen.Voor: Charlie Simkin (ere-president), George Latsky (bestuur-der), Manie van Niekerk (president), Whellan Simkin(vise-president), Ralph Burls.Agter:Voor:Inlas:Raadslede 1995Johan Strauss, Frik Swart, George Latsky (bestuurder),Clynton Collett, Jan van Biljon, Gert Albertyn,.Daan Slabbert (ere-president, Ralph Burls, WhellanSimkin (president), Faan Greyling (vise-president),Manie van Niekerk) (ere-president).Leon Goodman (ere-president).Agter:Voor:Raadslede 2000Johan Strauss, Danie de Wet, Clynton Collett, Gerrie Agter:Muller, Fouché JordaanJan van Biljon, Manie van Niekerk (ere-president), Voor:Whellan Simkin (president), Gert Albertyn (visepresident),Faan Greyling.20Raadslede 2006Johan Strauss, Manie Lombard, Jan Vosloo (bestuur der),Gerhard Hartman, Gerrie Muller.Danie de Wet, Fouché Jordaan (vise-president), WhellanSimkin (president), Gert Albertyn, Jan van Biljon.

Danie & Ria de Wet, Petrus SteynTel (058) 871 3248 Sel: 082 804 6420RDW 2376 – Top Stoetram doen goed by verskeie telers (Het R42 000behaal op Bloemfontein Veiling 2004)RDW 2528 – (Vrystaat) Is verkoop virR32 000 by ons Produksieveiling 2005 enin 2006 was 60% van ons veilingsrammesy nageslag.Good Muscling & Excellent Wool6 Sept. 2007ProduksieveilingSA Kampioen ooilam 2006SA Senior en Reserwe Kampioen Bouvorm ramme in 2005RDW 3520 is vir R40 000 verkoop by Nampo 2005 en RDW 3474 isverkoop vir R45 000 tydens Bloemfontein Veiling 2005.Ons strewe na ’n balans tussen wol & vleis21

We strive to breed a truly dual purposesheep with high fertility, goodmothering ability and adaptability.Ons streef om 'n ware dubbel-doelskaapte teel, met hoë vrugbaarheid,goeie moeder eienskappe enaanpasbaarheid.Charles and Friedel Ekron"Glengarry", P.O.Box 283, Barkly East, Eastern Cape.Phone 045-974 9238 Cell 072 425 5434AMPTENARE VAN DIE GENOOTSKAPDIE EERSTE AMPTENAAR VAN DIEGENOOTSKAPDr. Wolfgang Heinichen (1954 - 1970)Hy het na 20 jaar se ondervinding met die DuitseMerino vleisskaapras in Duitsland hom in Suid-Afrikagevestig. Hier was hy van 1954 tot 1970 betrokke bydie genootskap as tegniese adviseur. Hy het ’ngeweldige bydrae gelewer in die opbou en dieverspreiding van die ras in Suid-Afrika. ’n Handleidingis ook deur hom opgestel wat baie waardevol vir diebedryf was.BEPEINSING Piet du Plessis (1958 - 1987)Dit is nou byna 70 jaar gelede wanneer ek met dieDuitse Merino – tans S A Vleismerino, kennis gemaakhet, en nog steeds op die hart dra. Daar is seker minoorlewendes wat die pre stasie met my kan deel. Dieoproep om ’n by drae te lewer tot die spe sialejoernaal is vir my ’n groot voorreg en bied aan my diegeleentheid en bevredig die on weer staan bare be geer -te om weer op die ou paaie te ry. Nou wonder ek of ditvir ander mense ook be langrik is om terug te draai na ditwat eenmaal was. Selfs al is dit net om te ont dek wie en wat jy intus -sen geword het. Sommige dinge gaan verby om nooit terug te komnie. Daarom is dit goed dat ons sal let op die omstandighede tans endie dinge wat ons nou het. Ek is huiwerig om dit te doen, want ek isgeneig om oor my skouer te loer na dit wat eenmaal was. Die jarewat verby is kom egter nooit terug nie. Hulle is verdor en deur diegisterwinde verwaai. Dit sal dus gepas wees om in hierdie joernaal22terug te kyk en in eerbied hulde te bring aan die ontslape stigterleiersvan die Genootskap, naamlik :Otto Kiessig – Philippolis - 1946 - 1953Julius Starke – Muldersvlei - 1953 - 1957Charlie Simkin – Dewetsdorp - 1957 - 1963George Verster – Kroonstad - 1963 - 1970Ander ontslape pioneers wat ek in herinnering kan roep is : Hannesen Boet Venter - Dewetsdorp, Kraan de Wet - Dewetsdorp, HennieJacobs - Nigel, Boet Human - Verkeerdevlei, Lourens van Zyl -Winburg, Piet Bosman - Jan Kempdorp en andere. Leon Goodman,tans woonagtig in Australië, was die baanbreker om die naam vanafDuitse Merino te laat verander na S A Vleismerino. Hierdie aan be -veling is deur die lede by die Algemene Jaarvergadering in 1970goedgekeur en die naam is verander vanaf Januarie 1971.Om terug te keer na my lang verbintenis met die Ras soos in diebegin van die skrywe genoem, net die volgende. Mnr G J Schuur -man, die skaap en wolbeampte van die destydse department vanLandbou, het ’n aanbeveling gemaak dat Duitse Merino’s vanafDuitsland na Suid-Afrika ingevoer moet word. So is ’n ram en 10ooie in 1932 deur die Departement Landbou, vir proefdoeleindesingevoer en te Elsenburg gestasioneer. Dit is bekend dat mnr Pietvan Rensburg, vakkundige beampte op Elsenburg, in beheer vandie onderneming was, en ’n uitstekende kudde Duitse Merino’sdaar opgebou het. Ek het êrens gelees dat mnr van Rensburggeskryf het dat hy heftige teenstand van die Merino telers enwolbedryf ondervind het, selfs persoonlike aanvalle het nie weg -gebly nie. Hy was beskuldig dat hy die Merino wou uitroei, waarophy geantwoord het, ek haal aan “Dit was nie my doel om dieMerino’s seer te maak nie. My strewe was om ’n Vleiswol skaapvir die Westelike Provinsie te ontwikkel”. Privaat invoere vanvervolg bl. 23

Duitse Merino’s het gevolg. Na die beste van my wete was mnrOtto Kiessig van Philippolis die eerste privaat teler wat in 1934Duitse Merino’s ingevoer het.My Vader het in die distrik Colesberg geboer, aangrensend aanPhilippolis. Ons en die Kiessigs was huisvriende. My moeder enHenriette Kiessig, Otto se vrou, was intiem bevriend en hetdikwels telefonies met mekaar gepraat. Dit was nog die ou groot“Box Telefone” wat teen ’n binnemuur in die huis gemonteer wasen met ’n slinger toegerus was. Om die sentrale te kry moes jy dieslinger lank aaneen draai. Ek kan nou nog na 70 jaar onthou hoemy moeder die slinger wat so ’n sing-geluid gemaak het, gedraaihet om die sentrale te kry. As sy opkom hoor ek haar nog as sysê “Exchange kry vir my die Kiessigs van Philippolis op die lyn”.So het ons te hore gekom van die Duitse Merino skape wat OttoKiessig ingevoer het. Natuurlik het ons gaan kyk met my pa se1928 Chevrolet.Ons was baie beïndruk met die skape. Oom Otto, soos ek homgenoem het, het aan my gesê “Pietman ek sal eendag vir jou ’nramlam persent gee”, wat hy ook gestand gedoen het. Hoe min hetek daardie dag in 1934 geweet dat ek 24 jaar later die Sekretarisvan die S A Vleismerino ras sou wees en later ook die Bestuurder.Op 1 Augustus 1958 word ek aangestel as Assistent Sekretaris vandie S A Stamboekvereniging wat toe die Genootskap se sakebehartig het. Die pligte van die Sekretaris van die Genootskappeonder Stamboek se bestuur word aan my delegeer en op 1Augustus 1958 sit ek in op my eerste Raadsvergadering en op dieaand van 3 Augustus 1958 op die Algemene Jaarvergaderingonder voorsitterskap van wyle Charlie Simkin.In die daaropvolgende twee jaar groei die Genootskap so vinnigdat mnr Manie Conradie in 1960 aangestel word as tweedeinspekteur om dr Wolfgang Heinichen, die tegniese adviseur by testaan. Hulle eerlike en nougesette diens en hul gewildheid by dietelers en die departement het grootliks bygedra tot die populariteiten fenominale groei van die Genootskap.Ek was deur die jare as Hoof van Stoetveedienste baie bevoorregom altyd ’n sterk en toegewyde personeel te kon handhaaf sondernoemenswaardige traumas. Tog wil ek een insident noem wat uinteressant sal vind. Op ’n dag in 1968 klop daar ’n dame by myaan op soek na klerikale werk. Sy was baie mooi en netjiesaangetrek met ’n kort, baie kort wit mini rompie. Met die eersteoogopslag het ek gedink dit is ’n trompoppie wat kom kollekteer.Die nooientjie was Zenobia Lloyd, vandag nog ’n dame in diensvan die S A Vleismerino Genootskap. Na ’n paar jaar in my dienshet sy begin siek word. Ek dink dit was in 1973. Siek, baie ernstigsiek aan “Lupis”. Sy was naderhand so swak dat haar man haardie trappies na haar kantoor moes opdra. Maar werk toe kom sy.Dit is toe op daardie stadium dat ek ingryp en vir haar sê tot sovermaar nie verder nie. Jy gaan nou doen wat ek sê. Ek het haar stadigbegin molasses voer. Ja – u het reg gelees. Die gewone rou swartmolasses wat vir dierevoeding gebruik word. Geleidelik het haarkleur teruggekom en binne drie maande was sy genees. Ek hoop sygebruik nog haar teelepel vol met warm water vroeg oggende.Dit was lekker om so op die ou paaie terug te ry en ’n paar herin -neringe met u te deel. Solank ons herinneringe het, bly gister by onsen solank ons hoop het wag môre op ons. Solank ons kan liefhê enliefgehê word en solank ons vriende het bly vandag nog wonderlik.Ek moet my nou losmaak van die onthou van vergane glorie enterugkeer na oudag se alleenbly en sy seerkry.GroetnisPiet du Plessis (PJ)vervolg bl. 24Besoekers altyd welkom :vir navrae kontak :Loutjie HanekomPosbus 142, CERES, 6835Tel: 023 - 313 3331 • Sel: 082 5782 166E-mail: chrislou01@telkomsa.netPRESTASIES:Wes-Kaap Kampioen Wolooi 2006Afgelope 3 jaar onder die voorste drie verkopers by Wes-Kaap veiling23

Gebore op 22-07-1921 • Aftgetree op 31-12-1987 • SAVM openeie kantoor op 2-1-1988. Woon in Serenitas aftree-oord 108,Genl. Hertzogstraat 51, Bloemfontein • Tel: 051 – 436 1911 • Sel:082 495 0217DRIE DEKADES SAAM MET DIE GENOOTSKAPH.J (Manie) Conradie (1960 - 1990)Onder die bekwame leiding van wyle Dr WolfgangHeinichen, eertydse hoof van kleinvee in Duitsland, hetek my werk saam hede by die SA Vleis merino Genoot -skap (eers bekend as Duitse Merino Vleisskaap)begin. Spoedig het ek die waarde van die voorheenonbekende skaapras besef. Die ras het hom spoedigbewys as goed aanpasbaar, vrugbaar en met goeiemoe dereien skappe. Ons het te lers, wat aan die beginnog yl versprei oor die land was, besoek, waar van diemees te in die Westelike Pro vinsie was.Die mees bekende telers aan die begin was Elsen burg Landbou kol -lege onder leiding van die alombekende Piet van Rensburg. Dieselfdetyd het mnr Otto Kiessig van Phillippolis ook skape inge voer endaarmee begin boer. Op hulle hakke het gevolg:• Mnr Hannes Eksteen – Piketberg.• Sir De Villiers Graaff van die bekende plaas – De Grendel –naby Kaapstad. Hy was ook ’n groot Friesbees teler.• Mnr Jan Fick van Caledon wat ’n groot stoet gehad het.• Mnr Sam Goodman die vader van die bekende LeonGoodman van Malmesbury.• Mnr Japie Wiehahn van die Paarl en later van Caledon.In die Vrystaat was daar behalwe mnr Kiessig ook die volgendetelers:• Mnr H J Venter en sy swaer mnr Kraan de Wet van De wets -dorp.• H J (Boet) Human van Verkeerdevlei.• Mnr Lourens van Zyl van Winburg.• ’n Baie presiese boer met ’n goeie rekordhouding en respekvir ander se sienswyse en raad was mnr Johan Theunissenvan Hoopstad (wat ook ’n bekende Afrikanerbees teler was).• Dr J G (Kaalkop) van der Merwe van Heilbron was ’n baie be -kende en prominente besigheidsman en stoetboer (ook Jer sey -beeste geteel) wat in die begin stadium asook daarna gesorg hetvir groot vooruitgang van die ras. Hy het heelwat skape in ge voer,gereeld op skoue die ras vertoon en hul goeie eien skappebekendgestel terwyl daar ook gereeld artikels en foto’s van homen sy uitstaande skape in landboutydskrifte verskyn het.Al bogenoemde telers sowel as ander wat met die jare bygekomhet, het van hulle teelmateriaal aan beginners verkoop, wat somsnie na wense was nie.Aangesien vroulike diere skaars was is daar hoofsaaklik met kruis -ooie (aanhangsel A,B en C) begin en by stoetramme gebruik. Na diederde generasie kon die vroulike diere wat aan die standaardevoldoen het, geregistreer word. Die metode het die getalle vinnig laattoeneem wat uitbreiding en ontwikkeling verhaas het.Aan die begin van my betrekking by die SA Vleismerino Genoot -skap was die ras slegs 30 jaar in die land met klein getalle telersen skape. Ek het dit toe my ten doel gestel om die ras kwantitatiefen kwalitatief uit te brei tot een van die grootste geregistreerderasse wat affiliasie met SA Stamboek gehad het. Daarin het ekredelik geslaag, aangesien daar op een stadium slegs tweegoedgevestigde beesrasse was wat meer registrasies per jaar asdie Vleismerino’s verkry het. Waar dr Heinichen en ek in die beginstadium ongeveer 100 telers per jaar besoek het en ongeveer2000 skape goedgekeur het (aanhangsel A, B, en C ooie senage slag ingesluit), het ek die jaar van my uittrede, met die hulpvan BKB veldbeamptes wat ek opgelei het, 30 000 skape virregistrasie goedgekeur. Die ledetal was meer as 700.Om die mikpunt te bereik was my hoofdoel om elke teler in dieland wat inspeksie of advies verlang het, te besoek en hulle jaaroue skape vir registrasie goed te keur en probleme of ongeluk -kighede, indien enige, op te los. Ek het met inspeksies en onder -vin ding van ’n vorige geregistreerde ras al besef dat persoonlikekon tak alle ander advertensies oortref. Voorts moes ek ras stan -daarde opstel en vestig en advies in verband met teling, voeding,gesondheidsorg, bestuur, ens. gee.Die hou van rekords is baie beklemtoon, waarsonder seleksie niedoeltreffend kan plaasvind nie. Hoewel die ras uitstaande eien -skappe gehad het, maar ook swak oorerflike foute, moes daar ge -poog word om die foutiewe oorerflike faktore soos veral kriptor -chidisme, wat baie voorgekom het, asook kleur in dele waar wolvoor kom, swak wol, kemp, kortbekke en swak bene te elimineer.Die sterk ekonomiese eienskappe moet behou en verbeter worden met die regte uitgesoekte aanteeldiere vasgeteel word.In die begin was daar groot dele van ons land waar die ras heel -temal onbekend was. Verskeie van ons stoettelers het in daardietyd van hulle skape na skoue toe geneem in dele soos die ouWes-Transvaal, Oos-Transvaal en Natal. Belangstelling in die raswas van die begin af positief wat tot gevolg gehad het dat alleveilings in daardie dele, van die begin af suksesvol was.Kort kursusse en boeredae is oor die hele land, gewoonlik saammet Landbou-beamptes en Landboukolleges aangebied met diegevolg dat die ras in ’n kort tyd wyd versprei het. Met die toenamein getalle kon seleksie strenger toegepas word wat teelvorderingversnel het. Na die dood van wyle dr Heinichen in 1970 moes ekal die inspeksies, advertensies en inligting alleen behartig.Dit het behels1. ’n Jaarlikse besoek aan die telers wat inspeksie van jaaroudskape verlang het.2. Kort kursusse en boeredae vir telers en voornemende telersin samewerking met Landboukolleges en Boereverenigings.3. Beoordeling by skoue.4. Skryf van artikels vir publikasie in landboutydskrifte veral dieLandbouweekblad waarin verskeie bylaes oor die SAVleismerino skaap verskyn het..5. Inligting per brief of pamflet aan persone wat inligting oor dieras verlang het.6. Bywoning van veilings oor die hele land vir advies by dieaankoop van teelmateriaal asook die afkeur van skape watnie geskik vir teeldoeleindes was nie.Die Navorsings Instituut vir Wol en Tekstiel in Port Elizabeth het indie tydperk ook navorsing op SA Vleismerino wol, van wolmonstersoor die hele Republiek, gedoen. Die hoof van die Instituut het my nadie resultate verkry is, meegedeel dat die SA Vleismerino wol dieeenvormigste is van al die woldraende rasse in die land. Hulle hetgevind dat die uitstaande eienskappe van die SA Vleismerino wol isdie staankrag en elastisiteit wat verkry word deur die oorgekarteldeeienskap wat tot gevolg het dat die wol uitstekend is vir vermengingmet die sogenaamde papwol bv. merinowol en uitstekend is virbreiwol. As gevolg van bogenoemde eienskappe is die materiaalwat daaruit vervaardig word ook kreukeltraag en nie pap nie. Bytentoonstellings was die eenvormige bouvorms van skape oor diehele land net so opvallend.Wat het ek oor die jare geleer deur ondervinding en kontakmet telers van SA Vleismerino’s:1. By die aankoop van teelmateriaal - koop die beste met diebeskikbare geld.2. Moenie dat sentiment ’n rol in seleksie speel nie.3. Teling en voeding moet hand aan hand gaan – die een moetnie die ander oorheers nie. Dit neem 4 tot 5 keer soveelenergie om een kg vet in plaas van vleis te produseer. Metdaardie oorvet skaap kan 3 tot 4 ekstra skape met dieselfdevoer aangehou word.4. Raak vroegtydig van prulle of on-ekonomiese teelmateriaalontslae.vervolg bl. 2624

Jan HaasbroekErfdeel • Bus 46, Hoopstad • Tel: 053 - 444 1749 • Sel: 082 466 8319Ons konsentreer op robuuste, goed bespierdediere wat vinnig groeiBesoekersWelkomHoogste prys Hoopstad 2006Hoogste prys Wolmaransstad200625

5. Laat jou medeteler of skaap en wol beampte ten minste eenkeer per jaar jou kudde deurgaan. Daar mag bewuste en onbe -wuste tekortkomings in jou stoet wees. Van die bewuste terkort -komings kan maklik ontslae geraak word, maar nie van dieonbewuste tekortkomings nie, want jy sien dit nie raak nie. Dit isdan wanneer die hulp van die Telersgenootskap se tegnieseraadgewer of skaap en wol beampte, wat geen sentiment in joustoet het nie, die grootste bydrae tot jou sukses kan lewer.6. Van die vele goeie eienskappe van die ras is daar 3 eienskappewaarop die hele wins of verlies van die teler berus.(a). Vrugbaarheid: Onvrugbare diere is die einde van enigeteelpoging. Prul hulle oombliklik asook ooie wat niegereeld lam nie. Tweelinge is ’n bonus indien die voedingvoldoende is. ’n Ooi met ’n tweeling werk immers tweekeer so hard soos ’n ooi met een lam. Onvrugbare rammeof ramme met ’n swak libido en ramme wat nie dekbe -hendig is nie, moet geëlimineer word.(b). Moedereienskappe: Vrugbare ooie wat nie hul lam oflammers aanvaar of nie genoeg melk het nie, moetuitgeklas word.(c). Aanpasbaarheid: Vrugbare ooie met nageslag wat byvoerkrip of baalvoer moet staan om aan hulle doel tebeantwoord is geen bate indien hulle nie in gewoneveld of weiding kan produseer of in die algemeneomgewing kan aanpas nie. Prestasietoetsing word almeer toegepas, maar is van geen waarde indienbogenoemde 3 eienskappe nie inaggeneem word nie .Ooreflikheid: Gelukkig is bogenoemde eienskappe rede -lik oorerflik veral vrugbaarheid is goed vasgeteel in die ras.Volgens navorsing is die volgende ekonomiese eien -skappe die meeste oorerflik in ’n skaapras.(1). Groote.(2). Lengte van lyf.(3). Wol.Die neiging is soms om ’n korter, slagskaap te teel omdat ditgouer slaggereed is. Dit het jare vir die “slim mense” geneem omte besef hoe langer die slagdier is hoe meer duursame snitte, watdie rug en lende insluit, word bevat. Alhoewel die korter karkas op’n sekere ouderdom beter aan die haak gaan gradeer as ’n langeen sal die korter karkas nooit die lang karkas met ’n laergradering, maar swaarder in gewig, met inkomste oortref nie.Dan het ek ’n klip in die bos te gooi.Daar is vir baie jare gespog met die SA Vleismerino se sappigeen geurige vleis wat nie ’n gelokaliseerde vetaanpakking het nie,maar gemarmeriseerde vleis – dit is vleis wat deurweef is met vet.Al manier om van die oortollige vet ontslae te raak is om die vleiste braai of bak. Die gesondste vleis is van diere met gelokali -seerde vetaanpakking waar die oortollige vet maklik voor gebruikverwyder kan word bv. ’n vark. Bemark dus Vleismerino’s as lam -mers – definitief nie as vetgevoerde skape nie. Die ras is immershoofsaaklik vir slaglamproduksie geteel.besoek, ons kantoor geskakel het en vir die bestuurder gevrahet om ’n boodskap aan my oor te dra dat ek die middag vanmy besoek aan sy plaas De Grendel, saam met hom op dieplaas moet eet. Dit was een van my aangenaamste besoekeom vir ’n paar uur saam met so ’n intellektuele belese man metwye ondervinding te verkeer. Ons het heerlik saam aan dieeettafel gesels waar ek natuurlik van sy spog wyne ook moesproe. Na die besoek was ek altyd laat vir die volgende besoek.2. ’n Ander besoek wat my ook sal bybly was die besoek aanStokkiesdraai, die bekende plaas van wyle dr HF Verwoerd. Ditwas met die geleentheid toe sommige van die telers geskenktestoet SA Vleismerino’s aan hom oorhandig het. Hy en sy gadehet ons soos ou vriende ontvang en het daarna tussen ons opdie grasperk beweeg en gesels en sonder irritasie na elke eense boerdery wyshede geluister. Na ’n heerlike ete en ons bestewense aan hom met die stoetteling, het hy die telers wat skapegeskenk het hartlik bedank en die Genootskap alle sukses metdie voortbou van die ras toegewens. Daarna het hy en sy gadeelkeen van ons persoonlik gegroet waarna ons vertrek het.3. ’n Derde aangename herhinnering was toe Leon Goodmanvan Malmesbury tydens my besoek aan hom, vir my en syouers op uitnodiging van wyle mnr Charlie Simkin (in die tydParlementslid vir Smithfield), na die Parlementsgebou inKaapstad geneem het. Eers het ons in die Parlementsgebouwaar die Parlement in sitting was, na toesprake van dr vanZyl Slabbert en wyle mnr P W Botha geluister. Daarna is onsdeur mnr & mev Simkin in die parlementsgebou op ’n heer -like middagmaal getrakteer.4. Dit was ook ’n voorreg om elke jaar naby Riebeeck-Wes bydie geboorteplekke van wyle dr D F Malan en Generaal JanSmuts, wat albei ’n groot rol in ons land se geskiedenisvervul het, verby te ry.Ten slotte wil ek net aan al die telers beklemtoon dat in vandag selewe kry ’n mens nie iets vir niks nie. Daarvoor moet gewerk word.Doelgerigte beplanning en bestuur is die basiese beginsel terbereiking van enige ideaal.Gebruik L S D in die regte vorm, naamlik:(1). Liefde – vir die ras en tipe boerdery.(2). Stabiliteit – wees standvastig en doelgerig.(3). Deursettingsvermoë – moenie dat terugslae jou onderkry nie.Die sukses van enige teler of boer hang af van die objektiwiteit eneffektiwiteit in die boer se beplanning en bestuur vir produksie,wat eerstens in harmonie met sy omgewing moet plaasvind,tweedens nie ten koste van die hulpbronne moet geskied nie enderdens ekonomies gesond moet wees.Indien bogenoemde nie toegepas word nie help die natuur so ’npersoon vinnig aan om ten gronde te gaan.Alle sukses met julle ondernemings en egte Vleismerino groete.Inspeksie daeMet my inspeksie reise oor die hele land het ek hoofsaaklik bytelers oornag waar ons die aande tot laat oor SA Vleismerino’sgesels en advies, inligting en aanbevelings bespreek het.Nieteenstaande die lang ure en min slaap het ek dit geniet ommet die gasvrye en vriendelike telers in ’n landelike omgewing tewerk. Ek was bevoorreg om die hele Republiek deur te reis metal sy diversiteit en interessanthede en diverse tipe boerderye tesien en informasie daarvan in te win.Van die jaarlikse besoeke is daar sommige wat ek nie sal ver -geet nie:1. Die besoek aan die groot gentleman wyle Sir de Villiers Graaffwat elke jaar na die ontvangs van my kennisgewing vanFoto van die rustige tweeling ooi ingestuur deur Manie Conradievervolg bl. 2826

GLH3152Gerhard & Joey HartmanTel: 056- 213 1480 (H) • Tel: 056- 212 4275 (W) • Sel: 082 550 7196 • E-mail: ghartman@drl.co.zaBus 26, KROONSTAD, 950027

A PERIOD OF TRANSITIONJohn Ronald (1987 - 1988)It was indeed an honour for me to be appointed asManager of the S A Mutton Merino Breed Society inJanuary 1987.So, filled with enthusiasm and total faith in the breedI was about to manage, pro moteand expose to it’s rightful positionas the most ver satile breed inSouth Africa, I arrived in Bloem -fontein and took up office at Pedstock services,who admi nistered the Breed Society.It was not long before I de tec ted a certainamount of animosity amongst many bree derswho felt that the So ciety should become autonomous a n dhandle their own affairs similarly to other leading sheep breeds. Thisfeeling was gaining mo men tum with many un official meetings beingheld in various regions.One of my projects in my first year was to pu blish a “Prestige”S A Mut ton Merino Jour nal. The response was over whelming fromboth the stud breeders and the commercial sector. This journalwas published in November 1987.In the meantime this discontent among the breeders continued tospread and after favourable response from the S A Stud BookAssociation and other organizations, the council of the S A MuttonMerino Breed Society announced that they were terminating theirassociation with Pedstock Services at the end of November 1987.We immediately started preparations for our new offices. TheCentral Agricultural Society offered us their Boardroom and otheroffices, which we gratefully accepted and in January 1988 weofficially opened our new S A M M Breed Society offices.The next project was the preparation for the S A NationalChampionships to be held in March 1988. The response from oursponsors was overwhelming and it is here that I wish to paytribute to my dear friend, the late Jimmy Maritz, for his umendingsupport and sincere friendship. Many valuable prizes werereceived including a Ford bakkie from the Ford Motor Company.The show was a resounding success which was made possibleby the support of the breeders.In May 1988 my previous employer offered me a position I couldnot refuse and it was with much trepidation that I terminated myservices, leaving many happy memories and proud of the fact thatthe Breed Society was now fully autonomous and fullyresponsible for it’s destiny.S A VLEISMERINO 75 JAARGeorge LatskyBestuuder vanaf 1 November 1988 – 30 Junie 1998Soveel kundiges en uitstekende stoetboere het deurdie 75 jaar van die bestaan van die ras gekom engegaan en bydraes tot die S A Vleismerino gelewer.Die een enkele faktor wat al duid eliker word is datlank nadat ons nie tige mense nie meer daar sal weesnie, die ras steeds sal bestaan en groter en nuwehoog tes sal bereik.Vele doemprofete het voor spel dat indien die ras nie tred houmet ander rasse en BLUP op groot skaal begin toe pas nie, die rasagter gaan bly. Vandag blyk dit dat die S A Vleismerino se sukses asdub bel doel ras, ongekende hoog tes be reik het en teelmateriaal baiehoog in aanvraag is, met meegaande hoë pryse. Wie sou ’n klompiejare gelede kon droom dat vir kommersiële ooie R1600-00 betaal souword.Ek wil hulde bring aan groot geeste wat elk op hul eie manier grootbydraes tot die bedryf gemaak het en wat nie meer daar is nie, soos:Wouter Myburgh, Japie Wiehahn, Charlie Simkin, Faantjie Greyling,Gawie Swart, Nico Louw, Martiens Roets en vele ander. Wie sal28daardie manne wat soveel jaar met sukses op die raad gedien het,as president of as toegewyde raadslid van die genootskap en watjammerlik nie meer in die stoetbedryf is nie, ooit vergeet soos ClyntonCollet, Leon Goodman, Daan Slabbert, Frik Swart en Ralph Burls.Behalwe genoemde telers wat hul merk gemaak het, was daar indie bedryf heelwat amptenare wat eweneens ’n groot rol gespeelhet in die ras se sukses. Wie sal ooit Jimmy Maritz se reusebydrae oor baie jare met reklame, skoue, veilings en borgskappevergeet. Hy was maar net altyd betrokke en het sy kundigheidnougeset vir die ras aangewend. Namakwa Dreyer het die telersen presteerders van die ras op die punte van sy vingers geken enwas myns insiens die beste stoetvee afslaer wat ooit op dieVleismerino rostrum was. Oom Boet Klopper sou sy alles vir dieras gegee het en het vele kursusse aangebied. Baie van dieskaap en wol deskundiges het groot bydraes gemaak terwylander meer die wolrasse aangehang het.Gedurende my tyd as rasdirekteur het ek diep beindruk geraakdeur die goeie vriendskapsbande wat tussen S A Vleismerinotelers bestaan. Die pragtige manier van saam deelneem aanaktiwiteite, lekker saam kuier sonder dat iemand hom ooitwangedra het en die betrokkenheid van hul eggenotes met al dieaksies asook die dames se wonderlike onderlinge vriendskap metmekaar. Mens ervaar dit regtig soos een groot familie.Wie kan oom Manie van Niekerk se ywer as president en totalebetrokkenheid met alle moontlike aktiwiteite van die genootskapmiskyk. Vir hom was en is niks te veel nie en het hy baie jong manneop hul neuse laat kyk, ook wat skoue aanbetref. Die baie jare aspresident van Whellan Simkin is bewys van die tevredenheid van dietelers met hom as voorsitter. Oom Danie de Wet glo waar ietsaangebied word waar die ras betrokke is, daar moet hy ook wees.Baie dinge het verander in die bykans 10 jaar waarin ek betrokkewas by die ras. So is die genootskap onder groot kritiek weg by S AStamboek en het suksesvol sy eie registrasies en prestasietoetsingbegin hanteer. Ons het ons eie kantore gekoop wat seker die bestebelegging ooit kon wees en is die ras se identiteit daarom uitgebou.Rekenarisering en ’n stoetvee program het alles meer vaartbelyngemaak. Selfone het kommunikasie baie verbeter, skaapkursusse isby meeste landboukolleges gehou en by elke moontlike uitstallinghet ons betrokke geraak. Die eerste onderhandelinge om embrio’sna Australië uit te voer en die eerste “Field Days” en S A Vleismerinokursus is vir die Australiërs gehou.Geleenthede wat vir my wonderlik was, was die volgende :Die 60 jarige bestaansvieringe van die ras in die Wes Kaap. Wat ’nfantastiese fees was dit nie waar die raadslede en die genoot skap seborge saam Kaap toe gevlieg het. Baie wyn kelders besoek het,fantasiese Wes Kaapse gasvryheid en huleksotiese geregte geniet het. Tafelberg uit isin die nag en wie sal oom Manie van Niekerken tannie Louisa vergeet waar hul tussen diepetrolpompe deur gedans het. Die ete dieaand in die grot, die teeparty op die oewersvan die rivier en al die Wes Kaap klub semoeite tydens die fees.Die “Super tien skoue” in daardie tyd was’n groot sukses. Dit was so goed deur dietelers ondersteun en almal het dit genietom diere meer as uitstalling en advertensieEmbleem ontwerp deurGeorge Latskyeerder as om mee te skou saam te neem. Sodoende kon hulleontspanne alles geniet wat aangebied was. Vriendskapsbande ishegter gesmee en nuwe telers wat dit bygewoon het, is as vriendeingeneem.Humansdorp se Super tien was fantasties, waar ons op dieoewers van die kanaaldorpie te Jeffreysbaai gebly het en die etedie aand op die boot geniet het, al varende in die kanaal. Petrowat die visse gevoer het. Die grapvertellery met Isak van der Colffheel vooraan. Jan van Biljon se mombakkies episode in dierestaurant. Wie sal die mees fantastiese seegereg ete in die bos -skerm vergeet wat Faantjie Greyling so geniet het.vervolg bl. 30

Eddie HelmPosbus 207, Hoopstad, 9479Tel: 053 - 444 1595 • Sel: 082 3377 801Vrugbaarheid, moedereienskappe en groei word nagestreef29

Die Super 10 te Rustenburg se hoogtepunt was die besoek aanLost City, die eerste vir die meeste van ons. Pietermaritzburg seSuper 10 het ’n nuwe sanger in die vorm van Fouché Jordaanopgelewer. Daar het ou At Kruger se brandewyn opgeraak en dievrouens het dit vindingryk vervang met afgekoelde flou tee, wanthy drink net “brandy”!George Smith het altyd die Super 10 skoue bygewoon en het met’n paar diere saam Oos Londen toe gegaan toe daar uitgestal is.Hy kon dit nooit verdra as die publiek by sy skaap kom en hulvingers so in die wol druk nie. Nou raak hy ook lus vir skou op syoudag. Ons sal hom seker altyd onthou met sy jas soos hy altydop die veilings geklee is.Tydens ’n Nasionale Kampioenskappe te Bloemfontein in 1990,met die wêreld skaap ekspo, was daar in ’n reuse Markiestentgeskou. Dit het ’n ongelooflike atmosfeer geskep en dan was daarook nog ’n bakkie as prys.Oom Piet Heymans se ooilammers word uit die ring gestuurtydens ’n nasionale kampioenskap omdat hul nie getatoeëer isnie. Toe hy die vashouer vra waarom hulle uitgestuur is antwoordhy dat hy die hele jaar die skaap oppas, hulle kos gee, hulle trimen al wat oom Piet moes doen, was om hulle te tatoeëer en dit hethy nie eers gedoen nie.STOEPFILOSOFIEdeur wyle Wouter MyburghToe boere nog perde aangehou het, hetdie oog van die boer die perde vetgemaak. Teenswoordig maak die oog diewinste vet. Om raak te sien het be -langriker geword as om raak te vat, omoral te kyk belangriker as om oral te wees.’n Oog wat oral kyk en raaksien, kan baieskade en skoolgeld verhoed en daarom isdie boer se oog seker sy belangrikste sintuig. Hande kanhy huur en waar hy nie kan loop nie, kan hy ry. Ore iseintlik oorbodig want die boer glo tog nie wat hy hoor nie,maar wel wat hy sien. Alle boere het oë, maar almal siennie omdat hul nie reg kyk nie, nie oral kyk nie.KYK OPOm op te kyk is simbolies daarvan om al ’n mens se hoopen verwagtinge te stel in die hande van ’n Goeie Gewer watweet hoe om ons voor- en teenspoed uit te meet. Die boerwat moeg word om op te kyk na die wolke of wanneer dieoostewind gaan bedaar, wat ophou om ootmoedig engelowig op te kyk na uitkoms, se oog kyk nie meer oral nieen dit moet sy winste affekteer, want as hy die geloofverloor het hy alles verloor. “Slaan jou oë op na die berge,waar sal jou hulp vandaan kom.”KYK AF’n Boer moet opkyk, maar hy mag nie net opkyk nie, wantseëninge kom nie na hulle toe wat die meeste bid en dieminste doen nie. Hy moet ook afkyk as ’n bevestiging vansy geloof in die vermoë van die goeie aarde om vrug voortte bring. Wat is wonderliker as die misterie van lewe, groeien wasdom wat jaar na jaar uit die grond uitspruit en waarword. Kan iets moeitevolle arbeid beter en ryker beloon asjuis die vrug van die aarde.Die grond kan nie die boer se oog ontbeer nie. Hy moet eerssien waar die erdwurms nie stoot nie en vasstel hoekom nie.Die “Field Days” wat ons gereël het toe die Australiërs hier kom toerhet was ’n ander hoogtepunt. Telers het hul diere na verskil lendeversamelpunte gebring waar dit uitgestal is en kon die Australiërs nieglo wat hul sien nie. Daar was ’n uitstalling by oom Manie van Niekerken by Randwater waar Anton Steyn betrokke was.Kursusse aanbied was van die lekkerste deel van my werk by diegenootskap. So was daar vele snaakse insidente wat veral met diemondelingse evaluering van studente uitgekom het. Wyle oom BoetKlopper van Glen Landboukollege het baie kursusse saam met myaangebied. Hy het graag aan die studente op Glen verduidelik ashulle ’n goeie ooitjie prul. “Julle is te streng manne. Die arme skaaphier op Glen het swaar. Hulle het die noorde wind van voor, die lamvan onder, die ram van agter en boonop die verdomde student vanbo”. Tydens ’n kursus skryf hy op die swart bord en toe hy rek omheel bo te skryf, val sy broek af tot op sy skoene. Die studente hetgeskreeu soos hul lag, maar nie so baie soos die volgende dag, toehy die klas inloop met kruisbande aan nie.Vandag is daar soveel jong belowende telers wat hul merk maaken is ek seker dat die ras steeds beter en beter gaan vaar.Graag wens ek die S A Vleismerino Telersgenootskap baie gelukmet die 75 jarige bestaan van die ras, weet hulle sal net van kragtot krag gaan en bid hulle alles wat mooi is toe.Hy moet sien waar die winteropslag verdwyn en die grondonbedek en onbeskermd laat en hy moet in sy werktuigskuurof in sy miskraal gaan soek na die oorsake. Hy moet in diereën uitstap en gaan kyk hoe lyk die afloopwater uit sy vlekvoreteen die hellings, of daar nie dalk van sy beste grond saam -gaan nie. Die dinge sien ’n mens net as jy afkyk grond toe.Hoe kleiner ’n mens in sy eie oë, hoe nader kom jy aan diegrond, om dit na waarde te sien, te waardeer en lief te hê. Enhoe liewer ’n boer sy grond het, hoe nader kom hy aan dieSkepper daarvan, en hoe groter sy seëninge.KYK VORENTOEDit is nie aan ons gegee om alles in die toekoms te sien en tebepaal nie. Ons kyk maar “deur ’n spieël in ’n raaisel”, elkeenna die lig hom gegee. Die een is ’n helder toekomsblik gegeeen hy pas sy boerdery daarby aan en word ryk. Die andersien die toekoms verkeerd en word op verkeerde voet ge -vang, maar die een wat glad nie vorentoe kyk nie, saam methom. Ons toekomsblik vereis aanpasbaarheid, want omvoren toe te kyk en nie voorsorg vir veranderende omstan -dighede te tref nie, beteken niks. Die toekoms behoort aandie wat daarvoor beplan.Om vorentoe te kyk beteken ook om ideale te formuleer. ’nMens wat nie meer ideale nastreef, mikpunte nastreef,nuwe vergesigte kry en toekoms drome droom nie, hetklaar geleef en is nog net reg vir die graf. Daarom moet dieboer vorentoe kyk, aanpassings maak, beplan en prakseer,reg of sleg. As sy oor nie ook op die toekoms gevestig isnie, sien hy nog nie oral nie en gaan hy skade ly.KYK OM’n Boer wat nie omkyk nie, sal nooit werklik leer nie, want’n mens leer mos maar uit die foute en suksesse van dieverlede. As jy nooit ’n terugblik werp op jou foute enmislukkings nie, maak jy maklik dieselfde fout nog ’n keeren die tweede dwaling is altyd erger as die eerste.vervolg bl. 3230

Visits and enquiries always welcome !Fouché & Sobeth JordaanCell: 082 5575 660BloemfonteinE-mail: fjordaan@law.co.zaAFJ 5017AFJ 5017Founda stud breeds and rears rams on natural veld; they are adapted to the conditions in whichthe commercial farmer uses them and need not be “adjusted” to extensive conditions but are“ready to roll.” We strive to breed rams with good conformation, well balanced and with high qualitywhite wool. Rams from the stud have been used with success in various well known studs in SouthAfrica as well as embrio – programs for export to Australia, where the Jeancourt stud reportedlysold offspring at excellent prices, especially offspring from the SA conformation championsAFJ 0001 and AFJ 1041Tau at WorkWe also breed Kangal AnatolianShepherd dogs from importedbloodlines.31

Die probleem met ons foute van die verlede is dat ’n mens segeheue, net soos sy lewenspan, so kort is. As daar een soortrekord is wat dit ’n boer sal betaal om te hou, dan is dit diekroniek van al sy foute wat hy begaan het. Die suksesse isnie nodig om op te skryf nie, die onthou ’n mens vanself. Maardie foute, mislukkings, die skades en skandes die vergeetmens gou omdat jy dit wil vergeet en vergeet terselfdertyd datdit juis die onskatbare rykdom van ondervinding uitmaak. Asons dan nie ver genoeg agtertoe kan sien nie, kan ons daremver genoeg in ons foutregister terugblaai en miskien vironsself en ons kinders ’n klompie skoolgeld spaar.Die boer wie se oog nie ver genoeg omkyk nie, betaalmaklik dieselfde skoolgeld oor en oor.KYK VAN VER AFDit word vertel van ’n jagter wat gaan olifante soek het. Toehy al moeg was van soek, het hy teen ’n boomstomp gaan sitom te rus en sy geweerdraer gestuur om te gaan water haal.Toe hy terugkom, sien hy van ver af dat die jagter teen ’nslapende olifant se been leun. ’n Mens is soms te naby omgoed te sien waarna jy soek, te in jouself gekeer om jou eieposisie te verseker. Om ’n baken te soek moet die landmetervan veraf peil.Daarom is dit vir die boer nodig om van tyd tot tyd sy skuilingte verlaat, om soms ’n uitwaartse beleid te volg enverkramptheid te vermy. Om ander mens e se boerderye tebekyk sodat hy sy eie in perspektief kan sien van ver af.Die begrippe reg en verkeerd, goed en sleg, is in die boerderyrelatiewe begrippe wat by wyse van vergelyking bepaal moetword. Om te kan vergelyk moet ’n mens norme hê,standaarde waaraan jy die reg of verkeerd van jou eie pogingsof die goed of sleg van jou eie resultate kan meet. Boeregebruik gewoonlik hul eie resultate van die verlede asmaatstaf, maar hierdie standaarde is te laag, tensy so ’n boerdie beste in die omgewing is.’n Boerdery kan net vorentoe beweeg of agteruit, stilstand isook agter uitgang. Tussen agteruitboer en uitboer is net ’ntydsverskil. Die boer wie se oog oral is, wat ook van ver afobjektief kyk, sien betyds die simptome van agteruitgang.KYK RONDDaar is nouliks ’n plaas waar ’n mens nie iets nuttigs enleersaam te sien kry as jy rondkyk nie. Die rykste boere maakruim gebruik van die reg om soveel moontlik met die oog testeel. En hulle steel nie net by die wat ryklik met kennis envaardighede bedeel is nie, maar veral ook by die eenvoudigesen sukkelaars, want by diesulkes sien mens die treffendstedemonstrasies van hoe dinge nie gedoen moet word nie. Dienegatiewe manier van leer is dikwels doeltreffender as diepositiewe vir die man wat sy oë oophou en rondkyk.Die boer se oog bepaal sy voorspoed. Hy moet opkyk engeloof behou, afkyk om naby die grond te leef, vorentoe kykom vir die toekoms te beplan, omkyk om uit sy eie foute teleer, van ver af kyk om perspektief te kry en rondkyk waar hymet die oog kan steel.Ons praat so maklik van onvoorsiene omstandighede enomstandighede buite ons beheer. Die onvoorsiene is diemeeste van die tyd betyds sigbaar vir die oog wat rondkyken oral kyk. Omstandighede buite ons beheer is dikwelsomstandighede wat deur kortsigtigheid of onwilligheid omfeite voor die oë te sien, toegelaat is om buite beheer teontwikkel.32

Vir Sukses en WinsOns konsentreerop die behoeftesvan kommersiëleboere:• Vrugbaarheid• Gehalteslaglammers• Kwaliteit wolmet lengteGerrie & RiëtteMullerFrankfortTel: (058) 813 2515Sel: 082 876 2277Sel: 082 772 908033SA Junior Kampioen Wolooi 2005 SA Junior Kampioen Ooi 2005

INTERVET S.A.’s 2006Rasbeoordelaars : Riaan Myburgh, Albé van der Merwe en JanHaasbroek.BKB - Kampioen groep van 3 afstammelinge van 1 vader (JVB5069, 5070 en 5126) gewen deur Jan van Biljon vanViljoenskroon.BKB - Kampioen stel meerlinge (JVB 5169 en 5170)vertoon deur Jan en Trix van Biljon vanViljoenskroon.BKB - Kampioen wolooi (LT 5111)van Manie Lombard van Oranjeville.BKB - Junior Kampioen wolram (JVB 5035) vanJan en Trix van Biljon van Viljoenskroon .BKB - Senior Kampioen wolram (HWB 4004)van Hennie en Ena Blomerus van Kroonstad.Ooilammers onder 12 maande plekke 1 tot 4 vertoon deur Jan enTrix van Biljoen van Viljoenskroon.34Standard Bank - Kampioen ooilam(RDW 5663) van Danie de Wet vanPetrus Steyn.

S.A. KAMPIOENE 2006Virbac - Kampioen ramlam (PB 5083) vanPieter Badenhorst van Colesberg.Bayer - Junior kampioen ooi(JVB 5126) van Jan van Biljonvan Viljoenskroon.ENB - Junior kampioen ram(IAN 5027) vertoon deur HughSmith van Dordrecht.CNW-Senior en reserwe kampioen ramme (JVB4033 en 4100) vertoon deur Jan en Trix vanBiljon.INTERVET - Victor Ludorum skildgewen deur Jan van Biljon en oorhandigdeur Corné du Plessis.Trofees wat oorhandig is.NASIONALE VAGKOMPETISIE 2006NASIONALE VAGKOMPETISIE 2006BKB/Heiniger - meeste punte behaal en kampioen asook reserwekampioen ooivagte vertoon deur Whellan Simkin vanDewetsdorp.35BKB/Heiniger - kampioengroep van drie vagte en tweede meestepunte behaal deur Hugo Wiehahn & Seuns van Caledon

FOTOGALERY uit Manie Lombard se plakboek38

FOTOGALERYverskaf deur Manie Lombard39

WAT’S IN ’N NAAM?Na analogie van Shakespeare, maar daar steek tog baie in’n naam. Want sien; “…a rose; by any other name..” geldnie hier nie. Dit is tewens ’n kosbare stukkie kultuur in dieSA Vleismerino bedryf, juis omdat die naam dikwels sobeskrywend van die dier is. Hierdie stukkie kultuur noop myom die pen op te neem.’n Paar herfse gelede was ek en ou Petrus (eintlik myskaapman maar weliswaar ’n goeie “allrounder”met ’n klompboererate wat ek al baie maal teësinnig, maar in retrospekgelukkig, gebruik het), besig om lammers te nommer. ’n Ooimet ’n drieling ramlammers was aan die beurt. Toe hy dieeerste een aangee sê hy “ Hierdie een se naam is Shatrak”.My gedagtes het onwillekeurig gegaan na ’n ou familielidwat byna ’n stokperdjie gemaak het van name gee; sooswat baie van die ouer geslag moontlik was. So het hy op ’nerg winderige dag die huis binnegekom en vir sy vrou gesê:“ Van nou af is hierdie plaas se naam “Windgat”. ’n Tante indie omgewing wat baie lief was vir delegeer se ou man koneendag nie meer hou nie en na hy die soveelste opdragontvang het, sê hy: “Nee, hierdie plaas se naam is nou niemeer Bultfontein nie, maar Slawernynes.”’n Familielid was in die sewentiger jare verbonde aan diedestydse SAP en later ook afdelingskommissaris. Op ’ndag moes hy ’n verklaring afneem by ’n man van Oos -terse/Mediterreense afkoms. Sy van was ’n nagmerrie.Weens die uniekheid daarvan het ek dit gememoriseer englo my dit was: “Antriosikatlifomonapeirekedokelaitjatu”.In ons Vleismerino bedryf is daar mos talle voorbeelde vanname vir meestal ramme. Ek glo dis ’n manier van verering vir’n besondere dier in elke stoet. Daar was al so baievoorbeelde waar die name huishoudelik geword het in diebedryf. Ek dink net aan ’n paar: “Kaalkop, Langkop, Langfaan,Pronk, Saalperd, Oortjies, ou Fanie, Steroids, Vrystaat, Genlde Wet. En dan natuurlik ook die ooi met die naam van “OuLady” wat verewig is op ons SA Vleismerino embleem.’n Paar jaar gelede het ’n jong ram van my saam met ’ngroepie ooie geloop en was een nag amper ’n diefstalslagoffer. Die volgende oggend was drie ooie wel geslag,met ’n gebreekte skoenveter aan die ram se bene dieenigste stille getuienes dat hy waarskynlik soos ’n Simsonhomself net betyds bevry het. Daar was ’n verdeeldheidtussen ons of sy naam nou “Skoenveter” of “Simson” moetwees, met die gevolg dat hy beide name behou het.Ewenwel, Petrus het vir Shatrak aangegee en hy het synommer gekry. Die tweede lam wat hy toe aangee sê hy:“Hierdie een se naam is Mishak.” En so terwyl ek in myonderbewussyn ’n bekende beryming verwag, gee hy diederde een aan: “…en hierdie een is Abêdnôg!”. My eerstestille reaksie was: Ag dankie Liewe Vader vir hierdie blywendeassosiasie wat Petrus het met Daniël se drie vriende! En toehet ek die oomblik terdeë geniet. Van nou af sal elke manlikedrieling wees: Shatrak, Mishak en Abêdnôg!Manie LombardREPRODUKSIE PRESTASIESHoewel meerlinge in die SA Vleismerino ras alge -meen is, het die volgende ooi met haar leeftyd -produksie gewys wat kan gedoen word:Hierdie ongeregistreerde SA Vleismerino ooi vanmnr. S.L. Snyman, “Die Aalwyne” Pk Kleinpoort, isin 1982 slagpale toe gestuur – maar nadat sy sogereproduseer het:Sy is in 1970 gebore en in 1971 en 1972 is geenrekord van haar lammers gehou nie.Desember 1973 - DrielingJulie 1974 - EenlingFebruarie 1975 - DrielingAugustus 1975 - VierlingJulie 1976 - DrielingFebruarie 1977 - TweelingOktober 1977 - DrielingAugustus 1978 - TweelingJunie 1979 - TweelingDesember 1979 - TweelingNovember 1980 - TweelingSeptember 1981 - TweelingTOTAAL29 LammersResultate met paring van ooie in weimielies:’n Trop van 138 ooie met lammers wat in weimielies enhawer geloop het, is as volg gepaar: 1 Ram is vir 2 weke bydie ooie gejaag; daarna vir twee weke uitgehaal; en daarnaopgevolg met ’n ander ram vir twee weke.Die resultate by skandering was as volg:118 dragtighede; waarvan 11 drielinge, 64 tweelinge, en43 eenlinge.Dus potensieel 204 lammers.Stelena ooie met drielinge.40

Hierdie Stoet is trots om vir die afgelope30 jaar te kon deel wees van so ’nbesondere skaapras en Telersge noot skap.LT 5139 – Jong teelram met besondere kwaliteiteOns prestasies deur die jare in die skouringen veldtoetse getuig van ons strewe na dierasegte SAVM met die hoogste moontlikeekono miese waardeLT 5111 – SA Kampioen Wolooi 2006Lombard Familie TrustPosbus 123Oranjeville 1995083 232 4324 / 016-3511 921maans@webmail.co.zaLT 3070 – Dié kop sê alles41

HOE LYK DIE OUDSTE SAVM STOET VANDAG ?Reeds voor die Tweede Wêreld Oorlog was daar alreedsmet Merino skape op die De Grendel Landgoed geboer.“Mowwe”, soos die skape bekend was, het eers net voordie uitbreek van die oorlog met die eertydse DuitseMerino’s kennis gemaak. Gedurende 1932 het die Depar -tement van Landbou, Duitse Merino’s vanaf Duits land inge -voer. Namate die skape meer geword het op Elsenburg, isvan die nageslag selektief aan belangstellende boereingevolge die Veeverbeteringswet beskikbaar gestel. DieMerino skape wat destyds op die De Grendel Landgoedwas, was vol plooie en het nie veel vordering gemaak nie– die lam persentasie was swak en van die totale 800skape op die plaas, was ’n groot persentasie nog hammelsgewees. Die gebruik van Duitse Merino ramme op dieoorplooide ooie het dadelik ’n oplewing bewerkstellig in dieskaapvertakking. Met die vrugbare, gladdelyf skape watgoed gegroei het en dus ’n groot toename in vleisproduksiebewerk het, het die skaapboerdery begin floreer.Gedurende die laaste twee jaar van die oorlog (1944-45),was Sir de Villiers Graaff, die huidige eienaar Sir DavidGraaff se vader, in ’n krygsgevangene kamp aangehou inDuitsland. Hy het elke oggend gesien hoe ’n boer sy tropDuitse Merino’s by die kamp verby laat loop het, oppad omte gaan wei. Die skape het vir Sir de Villiers so beindrukdat hy hom voorgeneem het dat, indien hy na die oorlogveilig terug in Suid Afrika sou wees, hy van die skape virhom sou invoer.Die voorneme moes egter eers wag tot in 1957 toe hyvanaf Rocklum en Hoffschwiegeld Stoeterye in Duitslandtwee ramme ingevoer het. Daar was toe al heelwat DuitseMerino’s op die De Grendel Landgoed gewees met dieaankoop van 30 Hulpstamboek A ooie van Elsenburgasook ooie van Kiessig van Philippolis. Die “mowwe” hetgou begin verdwyn soos wat die kruisings en suiwer DuitseMerino’s meer geword het. Wolpryse het toe syhoogtepunt in 1952 bereik en tesame met die beduidendemeer vleis a.g.v. meer lammers en vinnig groeiendelammers, het die skape ’n vername vertakking vir dieboerdery op die De Grendel Landgoed geword.Die stoet is in 1950 geregistreer en met die affiliasie vandie Duitse Merino Vleisskaap Telersgenootskap bystamboek in 1951 is 100 ooie van De Grendel opgeneemin die stamboek en aanhangsel afdeling. Elsenburg dierehet die grootste invloed gehad by die ontstaan van die DeGrendel stoet. Ander ramme wat gedurende die jare baiebygedra het tot die verbetering van die stoet was 82-045RB, 93-423GJS, 96-077CRC, 93-021AVM, 96-002HVNen 98-248GZ.Tans bestaan die De Grendel Landgoed uit ± 800 hektaar.Die stoet het intussen ook baie kleiner geword en tansword ongeveer 150 ooie jaarliks gepaar. Die paringgeskied op kikoejoe weidings, hooi stoppellande engrasklawer weidings. Die grond is erg sanderig en diesterk suidooste winde vanaf die maande November totMaart, raak die skoonopbrengs van die wol nadelig.Lenteparing begin op 1 Oktober en duur 34 dae. Dieafgelope 5 jaar was ’n lampersentasie van gemiddeld170% behaal en ’n speenpersentasie van 168%. Dielekker van die hoë vrugbaarheid is dat 92% van die ooiewat gepaar word deesdae in die eerste 17 dae beset raaken dus vinnig klaar lam (iets wat bestuur baie vergemaklik).Die stoet het die afgelope paar jaar verskeie hoogtepuntebereik. Vir die afgelope 5 jaar is die stoet onder die 3topverkopers op die Wes-Kaapse promosieveiling gewees.In 2005 behaal die stoet die hoogste prys en in 2006 dietweede hoogste prys op die veiling. De Grendel spog ookmet die tweede hoogste gemiddelde prys op die NasionaleVeldramveiling te Potchefstroom in 2006. Die stoet het in2006 die senior kampioen wolram vertoon op die Wes-Kaapse provinsiale skou te Porterville. Prestasietoetsingvir speenmassa word streng toegepas en gebruik ashulpmiddel by seleksie van teeldiere. Goeie wol met ’ngemiddelde veseldikte van 22 mikron word nagestreef endit tesame met goeie bouvorm en hoë vrugbaarheid, maakdie stoet steeds een waarmee rekening gehou moet word.Dit is verder die voorreg van De Grendel Landgoed, wat dieoudste stoet in die land is, om op 20 April 2007, insamewerking met die Wes-Kaap klub die SA Vleismerinoras se 75 ste bestaansvieringe in Suid-Afrika te huisves. ’nNasionale vagkompetisie, ’n jong ram skou en spogdineeword op die dag beplan by die nuwe wynkelder op dieplaas.SAVM Stoetbestuurder : Willie PienaarDe Grendel Landgoed, Kaapstad082 491 7540021-557 1552Stoet bestuurder Willie Pienaar (links) by die eienaar van De Grendel, Sir David Graaff.42

Owner: Sir David GraaffP.O. Box 15282 • Panorama 7506 • Cape Town, South AfricaThe farm is 20 minutes from Cape Town Waterfront and AirportEnquiries:Stud Manager: Willie PienaarTel: +27 (0)21 558 6280/2905 • Fax: +27 (0)21 558 7083 • Cell: +27 (0)82 491 7540Email: info@degrendel.co.za • Website: www.degrendel.co.zaBesoekerswelkom!The oldest existing SAMM Stud in South Africa, Est. 1950 stet.Our emphasis remains on performance testing, breeding of highly productive and profitable sheep under natural conditions!In 2006 was die lampersentasie 170% en speenpersentasie was 168%. Gemiddelde veseldikte is 22 mikron.Rams available from September yearly43

JatroJATROVleismerino’sJARMeriete Ram. Hoogste prys Tweeling 2006Drakensbergers+Die Jatro stoet het ’n baie groot genepoel. Uiters strengseleksie vir al die ekonomiese eienskappe met veral klem opreproduksie word toegepas. Dit het tot gevolg dat hierdie stoetreeds binne 6 jaar duidelik sy merk gemaak het in die OosVrystaat.Besoekers altyd welkomHerefordsNAVRAE:Johan en Petro RautenbachPosbus 300LINDLEY 9630Tel: 079 515 6718Sel: 082 780 1189UNIVERSITEIT STELLENBOSCHDept. Skaap & Wol • Mariendahl Proefplaas • Posbus 61 • Elsenburg 7607Skakel gerus: John Morris, 021 - 8844 460 of 082 771 2285VOLLEDIG PRESTASIEGETOETSTE DIEREWOL & GROEIProduksie veiling1 Julie 200744

VANAF INDEKSE NA TEELWAARDES JJ OLIVIER (082 801 2025)LNR - Lewendehawebesigheidseenheid, Stellenboscholivierb@arc.agric.zaDit is ’n bekende feit dat die om -gewing (of voerkraal) waarin die diergroot ge maak is, tot ’n groot mate diedier se genetiese waarde vir sekereienskap pe verbloem. Vir hierdierede is veld ram projekte en pre -stasie meting begin met die doel omdiere wat eenderse behan delingontvang het, met mekaar te vergelyk. Die gemete waardesvan groepe wat dieselfde behandeling ontvang het, isuitgedruk as ’n INDEKS waar die gemid delde 100 was.Deur die korrekte toepassing van BLUP-tegnologie kandiere wat in verskillende omgewings grootgemaak is, direkvir sekere gemete eienskappe vergelyk word. Hierdieontwikkeling het die volgende voordele, naamlik:• Die beste ram vir ’n spesifieke eienskap kan nouNasionaal bekend wees.• Ramme wat verlede jaar gebruik is, kan met die beskik -bare jong ramme vergelyk word.• Genetiese verandering in gemete eienskappe kan oor’n tydperk bepaal word.BLUP teelwaardes het ten doel om versamelderekords/data te verwerk en prakties bruikbare inligting tegenereer. Dit is opvallend dat persone wat nie BLUPtegnologiegebruik nie, baie maal hulle opinie daaroor ligen in die meeste gevalle is dit negatief.BLUP-tegnologie word meestal vir die verkeerde redesaangeval. BLUP-tegnologie is nie ’n SELEKSIEDOELWITnie, maar verskaf beslis inligting waarmee seleksie doel -witte gemeet en nagestreef kan word. Baie maal hoor jyiemand praat van ’n BLUP ram of BLUP telers, ens.Hierdie persone verstaan nie die beginsel van BLUPtegnologienie, of dit pas hulle om hierdie gevorderdeINLIGTINGS “instrument” verdag te maak.Sekerlik is daar telers wat BLUP teelwaardes as verkoopsfoefiesgebruik. Dit is waarom die kuddeboer in sommigegevalle oordonder word met teelwaardes vir baieeienskappe. Iewers sal daar een wees wat die ram goedsal laat lyk en sal help om hom verkoop te kry.BLUP-tegnologie maak van verskillende bronne vaninligting gebruik om die verwagte teelwaarde VIR ’nSPESIFIEKE EIENSKAP van ’n dier akkurater te beraam.Neem ’n eienskap soos groeisnelheid as voorbeeld.Ons weet dat die groeisnelheid van ’n ram ’n aanduidingkan gee of sy nageslag ook goed sal groei of nie. Om ditakkuraat te voorspel kan ons:vervolg bl. 46gestig in 1962SA Kampioen Groep van 3 Afstammelinge vaneen vader 2005Vrystaat Kampioen Wolram 2005Manie van Niekerk & SeunBus 1155, Kroonstad, 9500 Tel: (056) 212 4002 • Sel: 082 579 276545

• Gewig skat by benadering (Baie onakkuraat)• Kan skaal gebruik en weeg (Weet dan wat sy gewig is)• Die gewig vergelyk met ander – en dit uitdruk as ’n In -deks (Nie akkuraat as “ander” nie dieselfde ouderdomis en eenderse behandeling ontvang het nie).• Met ander te vergelyk en ook die ouers en halfbroersen halfsusters se gewigte in ag te neem (BLUP-tegno-logie).Omrede BLUP-tegnologie van verskillende bronne van in -ligting vir ’n spesifieke eienskap gebruik maak, is dit onom -wonde bewys dat dit die akkuraatste VOORSPELLER van’n dier se teelwaarde vir ’n spesifieke eienskap is.TEELWAARDE = Waarde as ouer + Prestasie van dienageslagAs groei dus vir jou belangrik is en jy wil seker maak dat dieram wat jy koop wel swaarder nageslag sal lewer, gebruikjy dus die BLUP teelwaarde vir GROEI as aanduiding. Ditis dus logies dat indien teelwaardes vir ’n spesifieke eien -skap beskikbaar is, jy die indekswaarde vir daardie eien -skap kan ignoreer. (BLUP teelwaardes is ’n meer akkuratevoorspeller van teelwaarde as INDEKSE).BLUP TEELWAARDES EN SELEKSIEDOELWITTE:Die probleem is egter dat in die meeste gevalle daar andereienskappe as groei is wat ook belangrik is. So byvoor -beeld is aanteeltempo, karkasgehalte en ander funksioneleeienskappe ook baie belangrik omdat dit netto inkomstepositief beïnvloed.In Tabel 1 word die Bruto Marges van drie verskillendekuddes aangetoon.Tabel 1: Bydrae van verskillende komponente tot BrutoMarge per KVEKudde 1 Kudde 2 Kudde 3Aanteeltempo 110 % 119 % 100 %Gewig met speen 30 kg 30 kg 35 kgBemarkingsouderdom 7 maande 8 maande 4 maandeVolwasse gewig 65 kg 65 kg 68 kgBruto Marge / KVE R 246.90 R 246.71 R 247.01Kudde 2 het ’n beter aanteeltempo, maar lammers wordlater bemark as die in Kudde 1. Kudde 3 het ’n laer aanteel -tempo maar lammers word heelwat vroeër bemark. Uitbostaande tabel is dit belangrik om te sien dat dieselfdeinkomste kan op verskillende maniere behaal word.Netso bestaan daar ook nie ’n ram wat aan alle vereisteskan voldoen nie. Dit is onverantwoordelik om net na sekereproduksie-eienskappe te kyk. Hierdie fout word nie alleendeur meting gemaak nie, maar met subjektiewe eien -skappe gebeur dit ook baie dikwels. Die kampioen dier isdie beste omrede dit die minste waarneembare foute het,maar ander produksie-eienskappe is nie in ag geneem nie.Netso kan die beste groeier ook bouvorm foute hê.Die teler se belangrikste kliënt, naamlik die kuddeboer,maak geld uit die produkte wat hy verkoop. Dus moet diediere die beskikbare hulpbron (veld of voer) doeltreffend inverkoopbare produkte (vleis en wol) omskakel. Die hoofkomponente van inkomste is die aantal en gehalte van dielammers geproduseer.Die volgende BLUP teelwaardes (EBV = “EstimatedBreeding Values”) is beskikbaar vir speengewig, naspeengewig en kilogram lam gespeen per lamgeleentheid (TWW= “Total Weight Weaned”), mits speengewig en naspeensegewig gemeet is.Speen Direk:Speen Maternaal:Naspeen Direk:TWW:Sal ’n aanduiding gee vandie nageslag se groei totop speen.Is ’n aanduiding van diemoe der-eienskappe vandie ram se OOI-nageslag.Sal aanduidend wees vandie nageslag se naspeen -se groei en ook volwassegewig.Aanteeltempo van ooinageslag (kilogram lamge speen per lamming).Eienskap Uitkoms GevolgSpeen Direk (kg) Groeigene van - Groei tot speen en ooknageslagnaspeen- Moontlik swaarder/ligterlammers met geboorte- Gouer/later bemarkbaar- Moontlik swakker kondisieSpeen Maternaal Moeder-eienskappe - Ooi-nageslag speen(kg) van OOI-nageslag swaarder/ligter lammersNaspeen Direk (kg) Naspeense groei en - Bemarking (+2kg = 1volwasse gewig maand vroeër)- Hoër/laer volwasse gewig- Kosinname en dusminder/meer ooieTWW (kg) Kilogram lam ge- - Produktiwiteit van ooiespeen per lamming - 1kg = 4% lammersvan OOI-nageslag gespeen- Moeder-eienskappe- LamoorlewingWAT HET DIT MET PLAASINKOMSTE TE DOEN?’n Kuddeboer wat byvoorbeeld op 2000 hektaar boer seproduksienorme is as volg:Gemete Norm EBV Ram 1 EBV Ram 2eienskapLammers gespeen Aantal per ooi 110 % 1.49% 0.26%per ooiBemarkings- Speengewig 30 kg 1.82kg -0.89kgouderdom en Naspeen gewig 45 kg 2.68kg -0.76kggewig( 9 maande)Bruto Marge per KVE per jaar (R/c) R246.90 R 256.17 R 246.25Relatiewe Ekonomiese Waarde (R/c) +R 9.27 -R 0.6446vervolg bl. 48

Daar word voorspel dat die nageslag van Ram 1 meerekonomies sal wees as die van Ram 2 (R 9.27 minus –R 0.64 = R 9.91 ÷ 2 = R 4.95). Die verskillende teelwaardesword dus so saamgevoeg as ’n aanduiding van hoe kuddeinkomstemoontlik verander gaan word. Soos met die voor -beeld in Tabel 1, kan verskillende kombinasies van diegemete eienskappe min of meer dieselfde waardes gee. Virdie teler en kuddeboer is dit belangrik om funksionele rammete gebruik wat plaasinkomste positief sal beïnvloed.Om identifisering van “beter” ramme makliker te maak,word ’n Relatiewe Ekonomiese Waarde (REW) vir elke dierbereken soos hierbo aangedui. Hierdie waarde dui aanmet hoeveel R/c per KVE per jaar die nageslag beter salwees as die diere in die basisjaar. Die relatiewe eko -nomiese belangrikheid van elke eienskap word bereken enmet die teelwaarde vermenigvuldig. Die relatiewe be -langrikheid word bereken volgens ’n bio-ekonomiesemodel wat faktore soos groter diere wat meer vreet, meerlammers by minder ooie, ens. in ag neem. Hierdie waardemoet nie as die begin en einde gesien word nie, maar blootas ’n manier waarvolgens diere gerangskik word.WAT IS GOED / WAT IS SWAK?Anders as met indekse, waar die gemiddeld 100 is, word teel -waardes uitgedruk in die skaal waarmee dit gemeet is en danook as afwyking vanaf die basisjaar (vertrekpunt). Meestaldink ons in terme van uitstekend, bogemiddeld, gemiddeld,ondergemiddeld en swak. Om dus ’n teelwaarde vir speenvan 1.45 kg te gee, beteken nie veel nie. As jy egter weet dat1.45 kg in die boonste 10% van die ras is, beteken dit datdaar min diere is wat beter sal wees.Die teelwaardes word daarom ook simbole gegee (as ag -ter voegsel) wat die interpretasie vergemaklik.Die simbole is as volg:* Beste 10% - Uitstekend (soortgelyk asindeks van 120 en meer)+ Beste 40 % - Baie goed (soortgelyk asindeks van 105 tot 120)= Gemiddeld (soortgelyk as indeks van 95tot 105)- Swakste 40% - Swak / Onder gemiddeld(soortgelyk as indeks van 80tot 95)x Swakste 10% - Baie swak (soortgelyk asindeks van minder as 80)Neem die volgende ramme as voorbeeldEienskap Ram 1 Ram 2 Ram 3Speen Direk (kg) 1.82 * 1.52 * -0.89 -Speen Maternaal (kg) 0.28 * -0.11 - 0.10 +Naspeen (kg) 2.68 * 2.27 * -0.76 -TWW (kg) 1.49 * 0.07 = 0.26 +Relatiewe Ekonomiese Waarde (R/c) 9.27 * 2.31 + -0.64 -Ram 1 is uitsonderlik goed omdat al sy eienskappe in dieboonste 10% van die ras val. Kortom beteken dit dat jy niemaklik ’n beter ram sal kry nie (daar is net 10% van hulle).Daar bestaan ’n baie goeie kans dat die ram jou eie kuddesal verbeter ten opsigte van die spesifieke eienskappe.Ram 2 daarteenoor is vir Speen Direk in die boonste 10%,maar vir Speen Maternaal in die onderste 40% en vir TWWnet gemiddeld. Die ram se eie lammers behoort goed tegroei, maar sy ooilammers sal ligter lammers speen. VirSpeen Maternaal is daar dus baie ramme wat beterwaardes as hy het.Hierdie simbole kan gebruik word as aanduiding van dierelatiewe posisie van ’n spesifieke dier se teelwaarde invergelyking met die ras as geheel.Neem kennis dat elke dier se BLUP teelwaardes voort durendsal verander soos wat meer nageslag geweeg word enhierdie inligting toegevoeg word tot die bestaande data. Ditis dus ’n dinamiese proses en elke keer sal die nuwe teel -waardes meer akkuraat wees as die voriges. Oor tyd sal dieras al hoe meer baat vind by teelwaardes soos wat datavermeerder. Die akkuraatheid van elke teelwaarde wordaangedui en word beter hoe meer inligting beskikbaar word.WAT IS DIE VEREISTES VIR AKKURATE TEELWAAR -DES?• Betroubare data wat op die voorgeskrewe wyseingesamel is. Vir meting van groei is dit speengewig(3-5 maande oud) en naspeense gewig (8-10 maandeoud). Vir aanteeltempo is dit speengewig.• Diere wat dieselfde behandeling (kos) ontvang hetmoet saam groepeer word.• Vir speengewig moet die ouderdomsverskil tussendie jongste en die oudste lam, wat op dieselfde daggeweeg word, minder as 60 dae wees. Vir naspeensegewig moet dit minder as 90 dae wees.• Speengewig moet geneem word tussen 70 en 150dae ouderdom. Belangrik dat alle lammers binne diegrense geweeg word, anders word die moeder bena -deel (haar lam sal nie ’n speengewig hê nie). Na -speense gewig moet voor 365 dae ouderdomgeneem word (verkieslik rondom 270 dae).• Koppeling tussen seisoene, jare en stoeterye isnoodsaaklik. ’n Koppel ram is ’n ram wat voldoendegemete nageslag (verkieslik meer as 20 in ELKEEN) inmeer as een seisoen of jaar of stoetery het. Hierdie isdie belangrikste voorvereiste vir die vergelyking vanteelwaardes tussen verskillende omgewings.SAMEVATTINGDaar is ander nie-meetbare eienskappe wat ook belangrik isten opsigte van inkomste. By kleinvee word spesifiek gedinkaan vleis-eienskappe en ander funksionele eienskappe. Diemeeste diere wat aangebied word as teeldiere, gaan deur ’nkeuringsproses. Daar kan dus aanvaar word dat diere wat tekoop aangebied word aan die minimum rasvereistes vol -doen. Soos met baie dinge is BALANS hier ook die wag -woord. Daar moet ’n balans wees tussen die gemete eien -skappe en funksionele eienskappe.Hierdie tegnologie is beskikbaar vir elkeen om te gebruik.As die positiewe effekte van BLUP-tegnologie beide vir ras -bevordering en verbetering van eie diere gebruik word, kandit die doeltreffendheid van produksie dramaties ver hoog.Die belangrikste is dat die tegnologie korrek interpreteer engebruik word. Wees versigtig om slegs op enkele eien -skap pe te konsentreer.48

George SmithP.O. Box 121, Dordrecht 5435 / Tel: (045) 952 9061Hugh SmithP.O. Box 276, Dordrecht 5435 / Tel: (045) 952 1399E-mail: lerocher@telkomsa.net31 Januarie 20071 ste ProduksieveilingGJS 3010 – Rekord prys van R63 000 by Bloemfontein Veiling in 2005Visitors alwayswelcome !Foto: Heleen Scholtz49IAN 4019 – Rekord prys R21 000 vy Harrismith Veiling 2006

VYFTIGSTE NASIONALE VEILINGDie veiling is in 1957 die eerste keer in Bloemfonteinaangebied. Sedertdien vind dit jaarliks plaas op die eersteWoensdag van Augustus. In die tabel wat volg word diehoogste pryse wat ramme tydens die veiling behaal hetaangedui vanaf 1971 toe die ras se naam verander is nadie Suid-Afrikaanse Vleismerino.Verlede jaar se veiling (2006) te Bloemfontein was diekoudste weer tydens ’n veiling in menseheugenis. Tenspyte van die koue was dit egter ’n uitstekende veiling waargoeie pryse behaal is. Hieronder volg ’n paar foto’s watHeleen Scholtz geneem het tydens die bibberkoue. Vanjaarse veiling by Bloemfontein op 1 Augustus 2007 sal die50ste Nasionale Veiling wees.HOOGSTE RAMPRYSE BY NASIONALE VEILING 1971 – 20061971 MJ Roets R1100.001972 D Slabbert R1000.001973 HJ Venter R1000.001974 CF Swart R2000.001975 CF Swart R3000.001976 CF Swart R2650.001977 MJ Roets R3550.001978 MC Dippenaar R2500.001979 MJ Roets R4900.001980 LJ Mienie R8750.001981 LJ Mienie R16500.001982 WT Myburgh R16000.001983 GS Swart R25000.001984 LJ Mienie R22250.001985 CR Collett R22000.001986 FG Swart R16000.001987 EAN v Zyl & GS Swart R11000.001988 J Potgieter R16000.001989 GJ Smith R18000.001990 AN van der Merwe R10500.001991 SE van Heerden R15500.001992 GJ Smith R12000.001993 GH Muller R12500.001994 CR Collett R21000.001995 GJ Smith & AN vd Merwe R12000.001996 CR Collett R17000.001997 CR Collett R15000.001998 CR Collett R16500.001999 SS Greyling R24500.002000 AN van der Merwe R12000.002001 AN van der Merwe R18000.002002 FJ Strauss R40000.002003 SS & JvA Greyling R25000.002004 DJ de Wet R42000.002005 GJ Smith R63000.002006 AN van der Merwe R82000.0050

Contact: Johan & Jack StraussCALVINIATel: 0273 - 412 162Cell: 083 2311 872 / 082 694 3304E-mail:platberg@hantam.co.zaNY 4170 – 2de plasing in o/20 maandeSA Kampioen Ramklas 2005AY 4071Nature help us to select51

HOEKOM MEERLINGE?Dr. L.G. SWARTVREDEBEST PLASE (EDMS.) BPKDie antwoord op die vraag waarom meerlingge boor -tes vir vleisproduksie nodig is, is eenvoudig – omdatdit meer betalend is.Hoekom is dit meer betalend? Die onderstaanderedes gee antwoorde op dié vraag.Doeltreffender benutting van weiding en voer. Asdieselfde getal slaglammers met minder teelooiebemark kan word, word minder kos vir liggaams -onderhoud van ’n kleiner getal ooie gebruik. Hierdiebesparing is aansienlik.In die geval waar twee ooie in plaas van een ooi nodigis om twee lammers te speen, word in eersgenoemdegeval omtrent 546 kg meer droë materiaal voer perjaar benodig. Dit is ’n onnodige vermorsing. Die redeis dat die twee eenling-produserende ooie soveelmeer voer vereis vir liggaamsonderhoud (twee lig -game) as een ooi met twee lammers (een liggaam).Hierdie berekening is gedoen met behulp van dieAmerikaanse “National Research Council” (1985) sevoedingsbehoeftes vir skape en die aanname vaneen lamming per jaar. Hul aanbevelings op droëbasis, vir ’n 70 kg ooi word in die tabel aangedui.’n Ander aspek met betrekking tot weiding is ver trap -ping deur meer ooie by eenlinggeboortes. ’n Hoërveelading op weiding beteken ook hoër parasiet kon -sentrasies.Groter produksie-omset. ’n Eenlinglam mag welvinniger as ’n tweelinglam groei, maar op bemarkbareouderdom weeg die twee lammers gesamentlikheelwat meer as ’n eenling. Ondervinding toon datdie speengewig van ’n eenling beswaarlik 60 % vandie gesamenlike gewig van ’n tweeling kan oortref.Du Pisani (2002) het bevind dat 74 % van tweelingedieselfde of swaarder weeg as enkelinge.Beter seleksiemoonlikhede. Met ’n groter aantalteel diere, kan beter geselekteer word vir wenslikeeien skappe soos groei, wolproduksie, ensovoorts.Ongediertes. Word ’n eenlinglam verloor deur dietoedoen van ongediertes, is die ma van so ’n lam virbyna ’n halfjaar ’n onproduktiewe loseerder op dieplaas. ’n Tweede lam kan hierdie probleem oorbrug.Ten Slotte. Die boonste limiet van ’n ooi se fekun di -teit (vermoë om meerlinge te produseer) wordgeneties beheer en die mate waarin sy dit bereik, isafhanklik van omge wings faktore soos byvoorbeeldvoedings vlak (Downing & Scaramuzzi, 1991).Droë materiaalbenodigdhedeFisiologiese stadium Ooi met eenling Ooi met tweeling(kg/dag) (kg/dag)Onderhoud 1.2 1.2Prikkelvoeding: 2 weke voor paring en eerste 3 weke van paring 1.8 1.8Eerste 15 weke van dragtigheid 1.4 1.4Laaste 4 weke van dragtigheid 1.8 1.9Eerste 6 – 8 weke van laktasie 2.5 2.8Laaste 6 weke van laktasie 1.8 2.5Hoeveel produsente besef watter geweldige finan -siële voordeel tweeling-produserende ooie inhou? So’n ooi spaar ongeveer ’n halfton droë voer per jaarteenoor ’n eenling-produseerder om dieselfde getallammers te gee.Terloops, dieselfde tabel van die NRC toon dat ’n 50kg ooi 1.0 kg droë materiaal voer daagliks benodig vironderhoud teenoor die 1.2 kg van die 70 kg ooi soosin die voorbeeld. Op ’n jaarbasis vreet die groter ooidus 73 kg meer droë materiaal voer vir onderhoud.Dit beteken dat die groter ooi ’n hoër produksie moethandhaaf om ekonomies mededingend met dieklei ner ooi te bly.Teelvordering vir meerlinggeboortes is ’n stadige pro -ses. Land (1979) beweer dat die jaarlikse vorderingminder as 2 % is. Eie ondervinding dui op ongeveer1.5 %. Dit is nogtans ’n baie belangrike faset vanslaglamproduksie en moet ’n prioriteit by seleksiewees - al neem dit die beste deel van ’n leeftyd.Mnr PJ van Rensburg, destyds van Elsenburg, het 50jaar gelede al gesê die lampersentasie van die SAVleis merino- ras oorskry 160 %. Met moderne kennisen tegnologie is nuwe hoogtes sekerlik bereikbaarwaarby die ras geweldig baie sal baat.52

VREDEBESTS.A. VLEISMERINO STOETS.A. MUTTON MERINO STUDVIR REPRODUKSIE EN GROEIFOR REPRODUCTION ANDTop groeier van Potchefstroomse Nasionale SAVM Veldramprojek 2006:Top grower of Potchefstroom National SAMM Veldram Project 2006:GDT Indeks 171.1Liggaamsmassa Indeks107.8ADG Index 171.1Body Weight Index107.8Selection Index 129.6VB 05 › 0081VREDEBEST PLASE (EDMS) BPK/(PTY) LTDPOSBUS / P.O. BOX 11, KLAPMUTS 7625TEL: 021›875 5453 FAKS / FAX: 021›875 5435 SEL: 082 331 168153

STRATEGIEË OM VLEIS- EN WOL PRODUK SIE PER HEKTAARTE VERHOOG Dr. Jasper Coetzee, Voermol Voere • (Tel: 021 - 887 9559; 0833 86 83Om maksimum wins uit skaap boerdery te genereer, moetdie produktiwiteit en die doeltref fend heid vanskaapboerdery dras ties verhoog word. Aansien like ver -betering in beide produk tiwiteit en doeltreffendheid ismoontlik in dien die reproduk -sietempo (d.i. speen persentasie)verhoog word (Fogar ty, 1984). Winsword hoof saaklik op grond vanproduksie doel tref fend heid en niesoseer net op produk prys nie,behaal.Massa vleis en wol geproduseer perhektaar per jaar word as diebelangrikste winsdrywer inwolskaapboerdery be skou. In hierdieverband speel ooiproduktiwiteit ’nsleutel rol. Die vermoë van ooie om tweelinge te produseer, iswaarskynlik die mees belangrike enkele kenmerk om dieproduktiwiteit van ooie te verhoog (Vakil et al., 1968). Ooiewat tweelinge speen, produseer meer kilogram lam per jaar engedurende hulle leeftyd en genereer ’n hoër inkomste onderfeitlik alle toestande as ooie wat enkelinge speen (Vakil et al.,1968). ’n Hoë speenpersentasie is dus die sleutel totekonomiese welvaart in skaapboerdery. Vir S.A. Vleismerino’sis die “bench mark” vir speenpersentasie (lam mers gespeenper ooie gepaar per lamseisoen) meer as 150 % en totalemassa lam gespeen op 100 dae ouderdom per ooi gepaar perlamseisoen is meer as 50 kg. Bemarkingspersentasie (getaldiere bemark as persentasie van ooie gepaar per lamsei soen)gee ook ’n aanduiding van die reproduksiedoeltreffend van ’nkudde. Top kuddes se gemiddeld bemarkings per sen tasie perlamseisoen is bykans 140 % en al die lammers word bemarkvoor die volgende lamseisoen.Verskeie strategieë en stelsels is beskikbaar om die repro -duk sietempo van ooie te verhoog, maar die mate waarin ditgebruik of toegepas kan word, hang van die infrastruktuur,voervloei, bestuursvermoë van die produsent, ensovoortsaf. Watter strategieë of stelsels ookal gebruik word, dievolle potensiaal van die ooi sal volgens Jelbart en Dawe(1984) slegs realiseer indien skaapprodusente toesien dat:• daar aan die voedingsbehoeftes van laatdragtige enlakterende ooie asook groeiende lammers voldoen word;• besetting geoptimiseer word deur doeltreffende ram- enooibestuur;• lamoorlewing geoptimiseer word deur toepassing vandoeltreffende bestuur tydens laatdragtigheid en lamtyd en• meer lammers gebore word deur die toepassing vanmeervoudige lamseisoene in gebiede waar voldoendehoë gehalte weiding (bv. aangeplante weiding) vir 12maande van die jaar beskikbaar is.Om vleis- en wolproduksie per hektaar te maksimeer, moetalle strategieë, solank dit koste-doeltreffend is, gebruik wordom soveel as moontlik en so swaar as moontlik lam mers tespeen. In die verband is dit belangrik om daarop te let datvoeding (Rowe & Atkins, 2005) die grootste inv loed (beraamop > 70 %) het. Daarbenewens speel genetiese faktore ook’n belangrike rol hoewel die vordering stadiger is, is dit ’npermanente verbetering. In die Vredebest S.A. Vleis merino -stoet van dr. Lourens Swart naby Klapmuts is die afgelope30 jaar slegs meerlinggebore teelramme ge bruik. Die meer -lingramme is op grond van ’n vrugbaar heids indeks geselek -teer wat die betrokke ram se moeder prestasie in terme vangetal lammers geproduseer in ag neem. Hierdie indeksmaak dit moontlik om meerlinge met vrugbaarder moederste identifiseer. Hierdie strategie was grootliks daarvoor ver -antwoordelik dat die lampersentasie vanaf die aanvanklike136 % tot die huidige 181 % verhoog is. Dit verteenwoordig’n verbetering in lampersentasie van gemiddeld meer as1.5 % per jaar en is in baie goeie ooreenstemming met diemaksimum van 2 % wat deur Land (1979) gerapporteer is.Hierdie verhoging in lam persentasie kan hoofsaaklik aanteling toegeskryf word omdat die voeding en bestuur vanhierdie stoet oor die jare nie noemenswaardig verander hetnie. Dit moet be klemtoon word dat hierdie respons onderbaie gemiddelde bestuurs- en voedingstoestande behaal is.Vervolgens gaan kortliks van die belangrikste aspekte, wat ’nbetekenisvolle bydrae kan lewer om vleis- en wolpro duksieper hektaar te verhoog, bespreek word. Hierdie artikel moetaanvullend tot dié wat reeds in die S.A. Vleismerino Joernaleen die Wolboer gepubliseer is, be skou word.Aspekte van belang voor en gedurende paring(1) TeelrammeDie bydrae van die ramme tot ’n hoë reproduksietempo inskaapkuddes kan nie verontagsaam word nie. Aspekte soosdie voorbereiding van ramme vir paring, fisiese geskiktheid,vrugbaarheid, dekbehendigheid, gesondheid, fiksheid, regtevoeding, wollengte, ensovoorts is kritiek om ’n hoë repro duk -sie tempo te verseker. Met seleksie van teelramme moet voor -keur gegee word aan ramme met die hoogste ekonomieseBLUP-teelwaarde met aanvaarbare bouvorm- en woleien -skappe en hoë groeivermoë. Indien hierdie inligting niebeskik baar is nie, gee voorkeur aan die volgende ramme:• ramme gebore uit moeders wat meer lammers gespeenhet as kere wat hulle lamkanse gehad het en verkieslikal hulle lammers suksesvol grootgemaak het;• tweelinggebore ramme met ferm en elastiese testes met’n omtrek van meer as 35 cm op 15 maande en• ramme met ’n baie hoë libido (geslagsdrang).’n Spesiale aanvulling [200 kg Voermol SS 200 (V8592) +150 kg Voermol Procon (V12701) + 80 kg Voermol Melas -semeel (V1995) + 575 kg gemaalde mielies of heel gars -pitte) moet vir teelramme vanaf twee maande voor paringvervolg bl. 5654

Van Aardt GreylingTel 045-9421005Sel 082 7827674E-mail ricksu@telkomsa.netProduksieveiling15 Februarie 200755

teen 500 tot 750 g/ram/dag saam met voldoende ruvoergevoer word. Dit sal help om hulle in ’n uitstekende kon disie tekry en testesgroei te bevorder waardeur sperm pro duksieverhoog word wat bevorderlik is vir ’n hoë lampersentasie.Daar is aanduidings dat ramme met pers lieste ’n hoërgeslagsdrang het, wat meehelp om twee lingpersentasie teverhoog. Die persverkleuring is veral opvallend as die rammevoldoende deurvloeiproteïen (bv. Voermol Procon 33) ontvanghet. Fikse ramme met hoë libido dek ooie meermale tydensdie periode wat hulle op hitte (bronstig) is waardeurtweelinggeboortes dramaties verhoog word. Die beste toetsof maatstaf van ’n ram se vrugbaarheid en libido bly egter dielampersentasie van die ooie waarmee hy gepaar is (Lindsay,1999). Ramme moet volgens ouderdom by ooitroppe gevoegword, want ’n dominante ram, gewoonlik die ouer ramme, kanjong ram me so intimideer dat hulle nie in die teenwoordigheidvan die dominante ram sal dek nie. Waar drie ramme per 100ooie gebruik is, was die speenpersentasie 8 % hoër as waartwee ramme met 100 ooie gepaar is (NWKV).(2) TeelooieDie boonste limiet van ’n ooi se fekunditeit (meerling ge -boortes) word geneties beheer en die mate waarin sy ditbereik, is afhanklik van omgewingsfaktore (bv. voeding)(Downing & Scaramuzzi, 1991). Om ’n hoë lampersentasiete verseker, moet ooie met aanvang van die paarseisoen in’n uitstekende kondisie (3.5 Kondisiepunt), so swaar asmoontlik en in ’n stygende massatoenamefase wees(Rowe, 2003). Vir elke kilogram wat ’n ooi swaarder is metparing, styg die lampersentasie met 1.5 tot 2.5 %. Ooie watin massa toeneem met paring, is meer geneig omtweelinge te produseer as dié wat massa handhaaf ofverloor. Volgens Australiese navorsers is die vetheid van ’nooi (m.a.w. haar kondisiepunt) ’n aanduiding van haarenergie status. ’n Lae energiestatus benadeel die repro -duksie tempo van die ooi omdat energie (oftewel vetheid)reproduksie “dryf” (Adams et al., 2005), met ander woordehoe beter die kondisie hoe hoër die lampersentasie. Dievoorsiening van prikkelvoeding aan ooie wat reeds in ’ngoeie kondisie (3 Kondisiepunt) was, het die lampersen -tasie in ’n Merinokudde met gemiddeld 11 % verhoog(Coetzee, 2006). Daarteenoor toon oorsese navorsing datooie wat skraal (2 Kondisiepunt) is se lampersentasie metmeer as 33 persentasie-eenhede verhoog kan word indienhulle in ’n uitstekende kondisie (3.5 Kondisiepunt) metparing is (MLC, 2001). In Australië is met behulp vanskandering bepaal dat die verwagte lampersentasie vanooie wat vet was, 150 % was teenoor 110 % van die ooiewat maer was (Robertson, 2005).Prikkelvoeding kan in die vorm van gespaarde weidingen/of prikkelvoer wees. As prikkelvoer kan sjokoladegraan[200 kg mielies of gars + 25 kg Voermol Korn Kandy(V1551) + 4 kg CLC gebluste boukalk] teen 300 g/ooi/dagvanaf drie weke voor paring vir minstens ses weke gevoerword. Nuutste navorsing in Australië toon dat ’n beterrespons met prikkelvoeding verkry word indien dit daagliksen nie elke tweede of derde dag nie aan ooie gevoer wordweens ’n hoër massatoename (Rowe, 2003). Waar sjoko -ladegraan gevoer word, moet daar voldoende vreetspasiewees sodat al die ooie gelyktydig kan vreet. Ooie moet ookvier weke voor paring en weer vier weke voor lam metMultimin asook Vitamien A en E gespuit word omdat proewein die Suid-Kaap getoon het dat dit die speen persentasiemet 7 tot 17.5 persentasie-eenhede verhoog het.Teelooie moet geen kontak (bv. aanraking, sien, hoor enruik) met enige manlike diere (bv. ramme, ramlammers,koggel- en bokramme, ensovoorts) vanaf vyf, maarverkieslik agt weke, voor paring hê nie, want dit kanbesetting verlaag. Die koggel van ooie met 3 % hoogs ak -tiewe koggelramme met ’n hoë libido (bv. Afrikaner- ofAfri no koggelramme) vir ongeveer 9 dae kan meerlingge -boor tes met tot 21 % verhoog (King et al., 1989).Aspekte van belang gedurende dragtigheidOm resorpsie van die embrio’s en fetale afsterwing (kan sohoog as 23 % wees) te voorkom, moet ooie gedurendeparing en die eerste maand nadat die ramme uitgehaal wordnie aan enige spanning (bv. dosering, ent, dip, skeer, skan -deer, langafstandvervoer, aanjaag met honde, dra stiese ver -andering van weiding, ensovoorts) onderwerp word nie.Massaverlies moet ook verhoed word deur ’n geskikte lek tevoorsien en die voorsiening van skaduwee (bv. bome ofskadu net) is noodsaaklik indien temperature van meer as35 o C voorkom om fetale verliese te beperk.Die nuutste Australiese navorsing toon dat waar ooie die volleduur van dragtigheid in ’n goeie kondisie (3 Kon disie punt)gehou word, die produktiwiteit van die kudde verhoog kanword (Rose, 2006). Volgens Rose (2006) kan 10 tot 40 ekstralammers per 100 ooie gepaar, meer gespeen word indienooie met lamtyd in ’n goeie kondisie (minstens 3 Kon -disiepunt) is. Lamvrektes het gevarieer van 15 tot 28 % waarMerino-ooie in ’n redelike kondisie (2.5 Kondisiepunt) metlamtyd was teenoor minder as 10 % lamvrektes waar ooie in’n uitstekende kondisie (3.5 Kondisiepunt) was (Rowe, 2003).Inname van voldoende deurvloeiproteïen [voorsien deur Maxi -wollekmengsel; Voermol Maxiwol Produksiekorrels (V15415),Maxiwol Readymix (V7815) of Maxiblok (V17424)] gedurendelaatdragtigheid stimuleer uier-ont wikkeling, verhoog bies- enmelkproduksie en verbeter die vloei baar heid van biesmelk. Ditalles help mee om moeder eienskappe van ooie enlewenskragtigheid van lammers te verbeter asook diegeboorteproses te vergemaklik en uit eindelik wordlamoorlewing en lamgroei verhoog. Die doelwit moet weesom die ooie se voedingspeil sodanig te reguleer dat hulleminstens 15 tot 18 % in massa geduren de laatdragtigheidtoeneem. Plaaslike waarnemings toon dat laatdragtige ooieop beide groen en droë weiding, selfs aangeplante weidingonder besproeiing, deurvloeiproteïen in die vorm vanMaxiwollekke moet kry om voldoende uier ontwikkeling en hoëlamoorlewing te verseker. Die voor siening van Maxiwol lekkeaan jongooie wat die eerste keer gaan lam en ooie wat mettweelinge dragtig is van so vroeg as agt weke voor lam, geeuitstekende resultate. Dit beperk lamvrektes en verseker datooie voldoende melk onmid dellik na geboorte het watvervolg bl. 5856

CORNIE & ALTAVAN DEN HEEVERPRODUKSIE VEILING27 Junie 2007, 11:00Op die plaas CoraltaSchweizer-RenekePosbus 355Schweizer-Reneke2780Tel: 053 - 965 0772Sel: 083 444 7991E-pos: coralta@worldonline.co.zaBesoekers altyd welkom!MOEDEREIENSKAPPEIAN 9152 Die ram waaroor almal praatKLEIN TJOPS seun van JVB 0018WOLCOR 4206 top stoetram, seun van IAN 9152COR 4207 seun van IAN 9152 verkoop op 2006produksieveiling aan Hannes Olivier vir R17 000Ram gem. R5905.36 Ooi gem. R3490.00BVRUGBAARHEIDOUVORMCOR 3002 nog ’n top ram, seun van IAN 915257

noodsaaklik is vir hoë lam oorlewing onder veldtoe stande om -dat dit die vorming van ’n sterk ooi-lamband en die ver krygingvan passiewe im muniteit bevorder. In ’n paar trop pe Merinojongooiewaar hierdie praktyk gedurende 2006 toegepas is,was die lamvrektes so laag as 1 tot 8 %.Waar lamvrektes meer as 10 % is, moet sterk oorweeg wordom die lamhokstelsel te gebruik, veral vir ooie met twee -lingfetusse en moontlik jongooie wat vir die eerste keer lamom dat lamvrektes met hierdie stelsel tot minder as 5 % be perkkan word. Dit volgende volledige rantsoen gee uit stekenderesultate in die lamhokke: 375 kg gemaalde lusern (25 mmlengtes)+ 350 kg gemaalde mielies + 150 kg Voer mol Maxi -wolkonsentraat + 50 kg Voermol Procon + 80 kg VoermolMelassemeel. Ooie moet vanaf minstens vier weke (soms 6tot 8 weke) voor lam geleidelik op hierdie rantsoen aangepasword sodat wanneer hulle in die lamhokke kom, hulle dit ad lib.(beperk tot 2.5 kg/ooi/dag om ureum ver giftiging te voorkom)kan ontvang. Hoë lamvrektes is dikwels as gevolg vanensoötiese aborsie en daarom moet alle ooie voorkomend (4tot 6 weke voor paring) daarteen geïmuniseer word.Aspekte van belang gedurende laktasieProdusente soek dikwels na ’n verklaring hoekom hulle ooie’n lae lampersentasie het, al is die voeding en bestuur vanhulle ooie op ’n relatief hoë vlak voor paring en ge durendedrag tigheid. Verskeie navorsers toon dat ’n voedings be -perking gedurende vroeë laktasie (eerste twee maande nalam) ’n nadelige invloed op die lampersentasie van ooie in diedaaropvolgende lamseisoen kan hê (Hun ter, 1962; Smith,1962, 1966; Fletcher, 1974). Onvol doende voeding geduren -de die eerste twee maande na lam wat meer as 10 % lig -gaamsmassaverlies van lakterende ooie tot gevolg het, iswaarskynlik die heel vernaamste rede vir ’n lae lamper -sentasie in Suid-Afrikaanse skaapkuddes. Hierdie verskyn -sel kom voor ten spyte daarvan dat die ondervoede ooie diemassaverskil een maand voor paring uitgewis en hulle die -selfde weeg as die ooie wat voldoende voeding ontvang het.Daar is aanduidings dat dit die getal droë ooie verhoog terwyldie aantal tweelinggeboortes ook afneem (Fletcher, 1974).Navorsing toon dat, met goeie voeding gedurende die eer -ste twee maande van laktasie, die daaropvolgende lamper -sentasie met tot 25 – 51 persentasie-eenhede verhoog kanword. Om hierdie rede word aanbeveel om ooie 300 tot 500g Maxiwollek [250 kg Voermol Maxiwolkonsentraat (V4985)+ 200 gemaalde mielies of heel garspitte + 50 kg sout] ofenige van die ander Maxiwollekke vir minstens die eerstetwee maande van laktasie te voer. Indien lakterende ooiesappige groenweiding bewei, moet goeie, smaaklike, droëruvoer (bv. lusernhooi) addisioneel gevoer word om at ditdie inname van voldoende effektiewe vesel verseker, watop sy beurt weer die bottervetproduksie van ooie verhoog.Hierdie praktyk het op grasklawerweiding die groei vansogende Dohnemerino-lammers binne een week van 143na 269 g/dag verhoog.Om oormatige massaverlies by lakterende ooie te voor -kom, moet kruipvoer aan lammers voorsien word in gevallewaar die weiding onvoldoende is of in die geval van ooiewat tweelinge soog en jongooie wat die eerste keer gelamhet. Die voorsiening van kruipvoer (150 kg Voermol SS 200+ 150 kg Voermol Procon + 80 kg Voermol Melas se meel +625 kg gemaalde mielies of heel gars) maak dit moontlikdat lammers vroeër gespeen kan word, wat die ooie vol -doende kans bied om weer hulle massa te herwin. Lam per -sentasies is hoër in kuddes waar lammers twee tot driemaande voor paring gespeen word. Met speen moet dieooie in minstens twee groepe volgens kondisie (skraal vs.goeie) verdeel word. Die skraal ooie moet dan op beterweiding geplaas word sodat hulle met die aanvang van dieprikkelperiode in ’n goeie kondisie kan wees.Met behulp van die soog- en droogmetode moet ooie watmisluk om ’n lam te speen (m.a.w. ooie wat oorslaan asookooie wat lam, maar nie ’n lam speen nie) asook ooie wat swaken ligte lammers speen, geïdentifiseer word. Hierdie dieremoet liefs bemark word. Die inkomste wat daardeur genereerword, moet gebruik word om dragtige ooie, veral dié wat mettweelinge dragtig is, of ooie wat tweelinge soog, te koop.Vroegspeen van lammersVolgens André Fourie van Anker Agri van Bredasdorp,speen al meer produsente in die Suid-Kaap hulle lammersvroeër, op ongeveer 80 dae ouderdom, wanneer hulleminstens 22 tot 25 kg weeg. Met vroegspeen word vol -doen de ge leent heid aan die ooi gebied om haar lig gaams -massa voor paring te herwin, wat noodsaaklik is vir ’nvolgehoue hoë repro duksietempo. Met die vroegspeen -stelsel ontvang sogende lammers vanaf ongeveer 14 daeouderdom kruipvoer. Kruipvoeding het tot gevolg dat dielammers ongeveer 21 dae gouer hierdie speenmassabereik as dié wat geen kruipvoeding ontvang het nie. Naspeen word die lammers op die beste beskikbare weidinggeplaas en word steeds kruipvoer gevoer totdat hulle ’nmassa van 30 kg bereik. Indien volop goeie gehalte aange -plante weiding beskikbaar is, word hulle na 30 kg met ’naanvulling [Voermol Super lamkorrels (V17425)] op diéweiding vir die slagmark afge rond. Indien die weidingskaars is of die gehalte nie na wense is nie, word hulle ófmet speen óf sodra hulle 30 kg bereik in ’n voerkraalafgerond.Hierdie geïntegreerde stelsel maak dit moontlik om lam -mers ongeveer twee maande vroeër as die tradisionelestel sel te bemark. Op hierdie plase word die drakrag die -self de gehou, maar omdat die lammers weens kruip -voeding vroeër gespeen en gouer bemark word weensvinniger afronding met ’n aanvulling op die weiding en/of in’n voerkraal, kan tot 10 – 20 % meer ooie aangehou word,waardeur vleis- en wolproduksie per hektaar aansienlikverhoog word. Die beste aanvulling (± 500 g/lam/dag) omlammers op groenweiding af te rond, is Voermol Super -lamkorrels. Met goeie gehalte weiding, voorsiening vanSuperlamkorrels en die gebruik van ’n oorinplantaat kandieselfde groei as in ’n voerkraal verkry word. Die bestevoer kraalrantsoen is: 150 kg gemaalde lusern (25 mmlengtes)+ 200 kg Voermol SS 200 + 50 kg Voermol Procon+ 80 kg Voermol Melassemeel + 525 kg gemaalde mieliesof heel garspitte.vervolg bl. 6058

Rekordpryse by 4 Veilings in 2006Rekordpryse by 4 Veilings in 2006Agterland, Bus 42, Porterville • Tel: (022) 931 2918 • Sel: 082 854 2438AVM 5244 – Wes Kaap Veiling 2006 virR17 000 verkoop aan Hannes KotzéWes Kaap Kampioenskappe 2006Snr. & Jnr. Kampioen Ramme en Ooievertoon asook meeste punte verwerf.Foto: Heleen ScholtzAVM 4316 – Bloemfontein Veiling 2006 virR82 000 verkoop aan Francois Scheepers,Danie de Wet, Gerrie Muller en Manie LombardAVM 4179Piketberg Veiling 2006 vir R21 000 verkoop aanPierre Hydenrich (Uitkoms Bdy. Vredenburg)AVM 4373 – Weskus Veiling 2006 vir R25 000verkoop aan Niekie Pienaar en J.N. Laubsher(Vredenburg)59

Optimale uitgroei van jongooieOoilammers wat die eerste paar maande van hulle leweonder voedingstremming verkeer, sal ’n laer ovulasietempohê en minder lammers in hulle leeftyd produseer as dié watgoeie voeding ontvang het (Williams, 1984). Ooilammersmoet ’n baie hoë groeitempo tot speen handhaaf. Inomstandighede waar dit nie moontlik is nie, moet kruipvoerverskaf word. Na speen moet ooilammers teen ’n matigetempo groei en in geen stadium voor eerste paring massaverloor nie. Hulle groeitempo moet sodanig wees dat hulle’n massa van minstens 60 %, maar verkieslik 65 % vanvolwasse massa bereik indien voor 12 maande gepaarword. Die teikenmassa is minstens 80 % (verkieslik 85 –90 %) indien op 15 tot 18 maande ouderdom gepaar word.Speenooilammers wat swak voeding tussen 6 en 12maande ouderdom ontvang het en wat op 18 maande diemassaverskil ingehaal het, het ’n laer lampersentasie optweejaarouderdom gehad as dié wat goeie voeding ont -vang het (Esplin et al., 1977).Seleksie vir hoë reproduksietempoIn kuddes waar teelwaardes nie beskikbaar is om te selek teervir massa lam gespeen per ooi gepaar nie, moet so veel asmoontlik tweelinggebore jongooie as ver vangings ooiegebruik word en voorkeur moet gegee word aan ramme watas ’n tweeling gebore is. Ooie en ramme wat as meerlingegebore is, neig om beter te reproduseer as enkelinge. Dor -mer jongooie wat as tweelinge gebore is, het in hulle eersteen tweede lamseisoen onderskeidelik 27 en 24 % meerlewende massa lam geproduseer as dié wat as enkelingegebore is (Van der Merwe, 1976). Lamper sen tasie van ooiewat as ’n enkeling en tweeling gebore is, was onderskeidelik138 en 152 % terwyl die lampersen tasie van enkeling- entweelinggebore ramme se ooie waar mee hulle gepaar wasonderskeidelik 139 en 151 % was (Vakil et al., 1968). Vol -gens Cloete (1986) was die lampersentasie van enkeling- entweelinggebore Merino-ooie onderskeidelik 103 en 112 %.Die grootste koste van ’n skaapboerdery is die voer en/ofweiding wat vir onderhoud (d.i. 1 kg per 50 kg ooi of 1.2 kgper 70 kg ooi vir 365 dae van die jaar) benodig word. Met ’nhoër repro duksietempo verbeter die doeltreffend vanskaappro duksie. Vir vleisproduksie is die doeltreffend vanooie met tweelinge 35 tot 50 % beter as dié met enkelinge(Butler et al., 1986).2004); soveel as moontlik jongooie wat een van ’n tweelingis in die kudde inbring en tweelinggebore teelramme, en weldié wie se moeders meer lammers gespeen het as wat hullelamkanse gehad het, gebruik. Optimum voeding gedurendedie verskillende fisiologiese stadiums van die teelooi isnoodsaaklik vir ’n hoë reproduksietempo, hoë lamoorlewingen hoë lamgroei om te verseker dat die genetiese potensiaalvan skaapkuddes bereik word (Fogarty, 1984). Hoe hoër diereproduksietempo hoe meer vervangingsdiere is opseleksie-ouderdom beskikbaar en hoe strenger kan daargeselekteer word waardeur seleksievordering versnel word.Volgens Rowe en Atkins (2005) sal die grootste vordering inproduktiwiteit gemaak word deur binne-kuddeseleksie asookdie bestuur en voeding van die diere volgens hullepotensiaal. Dit maak nie saak hoe goed die prestasie van ’nkudde is nie, dit kan steeds verbeter word deur seleksie(Caple et al., ongedateer).Meervoudige lamseisoene (bv. lam elke 7.2; 8 of 9 maan -de) kan slegs oorweeg word om vleis- en wolproduksie perhektaar te verhoog, indien die produsent se bestuursvlaken sy kudde se reproduksietempo reeds op ’n baie hoëvlak is en indien ’n uitstekende voervloei (bv. aangeplanteweiding onder besproeiing) vir 12 maande van die jaarbeskikbaar is. Dit is belangrik om daarop te let dat ver -snelde lamstelsels nie kan vergoed vir swak bestuur, swakvoeding of lae vrugbaarheid nie.Afgesien van voorgenoemde riglyne moet ’n doeltreffendesiektevoorkomende gesondheidsprogram (d.i. ent- endoseerprogram) gevolg word.SamevattingOm massa vleis en wol geproduseer per hektaar te ver -hoog, moet soveel as moontlik van voorgenoemde stelselsen strategieë gekombineer word. Heelwat ruimte bestaannog om die winsgewendheid van skaapboerdery teverhoog omdat verskeie opnames toon dat maksimumwins nie gegenereer word nie, omdat produsente nie teg -nies doeltreffend genoeg is nie. Die eerste stap om diewinsgewendheid van ’n skaapboerdery te verhoog, is omdie ooiproduktiwiteit in terme van hoeveelheid vleis en wolgeproduseer per hektaar te verhoog deur die reproduk -sietempo van die ooikudde as geheel, en terselfdertyd diegroeitempo van die lammers, drasties te verhoog. Omreproduksietempo te verhoog, moet produsente op dieverbetering van voedingsbestuur gedurende kritieke tye(voor paring; laatdragtigheid en laktasie) fokus (Rowe,60

JW 5221MeerlingeJW 0224JW 4227Kampioen SlaglammersJW 7190JW 5188Kampioen WolHugo Wiehahn & SeunsTussenbeide, Posbus 194, Caledon 7230Tel: 028-212 3202 / Sel: 083-456 4582E-pos: tussenbeide@telkomsa.netJW 712461

G E S T I G I N 1 9 6 9Peet van der WaltAlgehele uitverkoping27 Februarie 2007StandertonPosbus 36755, Menlo Park 0102Tel: (012) 361 35523127 RDW is hoof stoetram met besonderse wolpeetpetra@mweb.co.zaFVHRamme en Ooieis Kwaliteit vanweëjarelange seleksie vir:• Vrugbaarheid• Moedereienskappe• Fekunditeit• Melkproduksie• Voortreflike wol• Aanpassingsvermoë u waarborgtot hoë Reproduksie prestasie!Mooi seuns en kleinseuns van dieramme is beskikbaar.FVH SA Vleismerino’sFanie & Faantjie vanHeerdenBus 90, Wesselsbron, 9680Tel: 057 - 899 2442 •Sel: 083 627 4129fanette@lantic.net62

KURSUSSE AANGEBIEDDie genootskap bied jaarliks kursusse aan by Landbou-kollegesen -skole wat belangstel om ’n kursus aan te bied. Ons begin met’n Beginnerskursus of leerlingkursus en diegene wat al meerondervinding het kwalifiseer om ’n Junior Beoordelaars-/Keurderskursus te doen. Sertifikate word uitgereik aan personewat die kursusse slaag. Kolleges en landbouskole wat belangstelis welkom om ons te kontak in verband met kursusse.Die kursusse duur een en ’n half tot twee dae. Geen formelekursusse word meer op ’n geskeduleerde basis vir boere aangebiednie. Deesdae bied ons dit eerder op aanvraag aan in ’n omgewingwaar genoeg belangstelling bestaan. Dit word dan op een van onstelers se plase aangebied in daardie omgewing. Boere of anderbelangstellendes moet asseblief hulle name aan ons deurgee ensodra daar 10 of meer persone op die lys is reël ons ’n spesialekursus. Skakel gerus 051 - 522 6827 / 8.Jan Vosloo - RasdirekteurStudente van Grootfontein Landbou KollegeSkoliere van Marlow LandbouskoolStudente van Potchefstroom Landbou KollegeJunior Beoordelaarskursus by KlapmutsBeginnerskursus by KlapmutsJunior Beoordelaarskursus te Petrus Steyn63Senior Beoordelaarskursus te Petrus Steyn

FISIOLOGIES BELANGRIKE TYE VAN ’N SKAAPDave Midgley (PFIZER) Sel: 082 493 3423Na baie jare in die praktyk, bly hierdieeenvoudige “resep” steeds ’n wenneromdat hy die SKAAP se kant kies.Fisiologies belangrike tye in die ontwik -kelings siklus word uitgelig.’n Program wat uitgewerk word met dieSKAAP en wat in sy liggaam gebeur, asfokus, het ’n voordeel bo kon vensioneleprogramme wat rondom die boer, parasieteen seisoene wentel. Lg. goed varieer gedurig terwylfisiologiese tye gegewe is. Ons moet steeds alles in agneem, maar probleme moet nie ons hoof fokus area weesnie.Ons konsentreer op PRODUKSIE, WINS, GESONDHEID,VOEDING – lekker positiewe goed, eerder as op siektes enparasiete.1. Follikel ontwikkeling in die ooi :• Heelwat nuwe inligting het onlangs die lig gesien enbaie navorsing word steeds hieroor gedoen.• ’n Follikel neem ongeveer 6 maande om te groei en teontwikkel.• Voedingstoestande 6 maande voor paar beinvloed diekonsepsiesyfer tydens paar. Daarom dan ook die ouwysheid dat jy die jaar na ’n droogte eers werklik dieeffek van die droogte “voel”, of dit reën kos, maar niedadelik geld nie !!!• Ses maande voor paar val baie maal saam met dieperiode net na speen in jong ooie (speenskok)• ’n Belangrike ontwikkelingstaduim van die follikel isook in die 2 maande periode voor paar. (Sien byRAMVERSORGING)• Voeding in Maart / April (droog in die Suid- en Wes kaap)speel dus ’n belangrike rol by die lente dektyd (Okt /Nov). En andersom in die somerreën valge biede.2. Ramversorging :(Spermontwikkeling en Rypwording in die ram as -ook die pre-antrale en antrale ontwikkelings tyd -perk van die follikel in die ooi).Weereens speel voeding ’n geweldige belangrike rol.Energie help die rumenmikrobes om rumendegra deer -bare proteïen en NPN beter te benut. Oormaat van lg.hoop op as ammoniak en ureum wat weer proteolities enlipolities optree. (Breek proteïene en vette af !!)Die geslagshormone (testosteroon en oestrogene) islipoproteïene.Verbyvloei-proteïene word “beter” benut en een vandie gevolge is beter spermkwaliteit, groter testes en“pers lieste” a.g.v. hoër testosteroon-vlakke.Spermontwikkeling en rypwording neem ongeveer 2maande.M.a.w. sperme wat nou in ’n ram geproduseer word,word eers oor 2 maande gebruik.Skeer die ram dus twee maande of vroeër indiennodig. Knip sy hoewe en gee hom beter kos.Spuit Vit. A en gee Spoorelemente. (bv. Embamin TEof Multimin)Ent ramme en jong ooie met Ultrachoice (G2456 wet36) of One Shot Ultra (G2804 wet 36).Doseer met ’n middel wat NEUSWURM ook dek.(Valbantel, Ranox, Dectomax)Toets vir geslagsgeskiktheid.Let veral na testesomtrek, kondisiepunt, lieskleur,saadkwaliteit en dekvermoë.Dit help nie ’n ram het goeie saad maar kan nie deknie !!!Indien daar ’n probleem is, is daar genoeg tyd omregstellings te maak.Begin met fiksmaak van ramme. Geforseerde stap ofaanjaag - ± 1 km, een of twee maal per week.Gaan koggels na en maak nuwes indien nodig.Navorsing deur dr. Jasper Coetzee het bewys datkonsepsie by jong ooie beter is as hulle vir 2 maandegeprikkel word in plaas van 3 weke soos in ouer ooie.3. Prikkelvoeding :3 weke voor paartyd.Doseer ooie ( Valbazen, Valbantel, Ranox of Decto -max ), vul spoorelemente aan en gee Vit. A.Ent teen Klostridiale siektes (Ultra Choice 7 reg. nr. G2818 wet 36 of One Shot Ultra reg.nr. G 2804 wet 36).Jong ooie kry nou hul tweede/”booster” enting.Begin met prikkelvoeding by groot ooie en gee veralaandag aan energie en proteïenvlakke.Sorg dat ooie op ’n stygende voedingsvlak is. (WEEG !!!)Die nuutste inligting dui daarop dat slegs ooie wat in’n swakker kondisie is wel hierop reageer.Ooie kan in groepe geklas word en slegs die wat ditnodig het kan byvoeding kry. Wees egter baie ver -sigtig by jou beoordeling, aangesien ’n klein besparingin voerkoste soms groot skade aan jou konsepsiedoen !!Vra jouself die vraag voor die tyd of jy ALLES in jouvermoë doen om te sorg dat almal of die meeste vanjou ooie beset kan raak.Tree dus voorkomend op !!!Maak seker jou ramme is reg. Hertoets twyfelagtigesen ramme wat intussen siek was.Ent Ensoötiese aborsie.4. Koggels :Sit koggelramme vir 9 dae by.Die vrugbaarste ooie kom reeds vanaf dag 10 op hitte.Gebruik 2 % koggels wat werk !!!Inheemse rasse soos die Ronderib Afrikaner geebeter resultate.vervolg bl. 6664

Johnny van Riet (JVR)Excelsior • Tel: (051) 973 7092 • Sel: 082 4175 888Vleismerino’s werk hard op Barolong • “Gehardheid is ons leuse”Photo: Farm Weekly WARekordprys vir ’n ram tot dusver in Australië is in 2006 verkoop vir AUD $ 10 000en kom uit embrio’s wat van Baralong Stoet uitgevoer isBrandt van Rensburg, Paradys, Petrus Steyn, Tel: 058-8713 790Ons streef om geharde ramme vir die kommersiële boer te teel watpresteer onder ekstensiewe veldtoestande!Kyk na die WA - ramme seprestasies by Tweeling- &PotchefstroomVeldramklubsdie afgelope jare !!!RDW 5411 vir R18 000 gekoop in 200665

Sit koggels die oggend by, maar haal hulle dielaatmiddag / vroegaand van dag 9 uit. Sit dan dieramme of gemerkte koggels vir KI by.5. Ramme in en Ramme uit :Alle ander tye word hiervolgens uitgewerk.’n Ooi kom ± elke 17 dae op hitte. Ons beveel dusgewoonlik ’n 34 dae teeltydperk aan om elke ooi 2kanse te gee.Indien jy nie koggelramme gebruik nie, beveel ons ’neffens langer paartyd aan (42 dae / 6 weke).6. Middragtigheid : (middel trimester)50 – 100 dae dragtigheid. Ons is nou in ’n kritieseontwikkelingstaduim van die plasenta, wat weer ’ndirekte invloed het op geboortemassa van die lam(lamoorlewing), aborsie%, asook melkproduksie het.Voeding moet reg wees – ooie moet matig toeneem ingewig en nie gewig handhaaf of verloor soos in dieverlede geglo is nie.Veral belangrik by tweeling ooie.Gebruik jou skaal.Siektes, soos Corynebakterium en “stres” soos veraanjaag op ’n warm dag en / of onnodige hanteringmet “ scan” kan aborsies veroorsaak.7. Sonar ondersoeke :Dit bly seker die mees kostedoeltreffende bestuurs -hulpmiddel.Met die nuwe sterker masjiene kan dragtigheid selfsso vroeg as 13 dae opgetel word – Met redelikesekerheid vanaf dag 20.Omdat inplantasie van die embrio egter eers na 35dae volledig is, beveel ek nie onnodige hantering voorhierdie tyd aan nie.Werk mooi en hanteer dragtige ooie baie versigtig –stres veroorsaak aborsies !!!Verskeie operateurs “scan” staande m.b.v. ’n krat. Ekhet verkies om met elektriese krag in ’n skuur te werk,maar kon met ’n “scanwa” selfs in ’n kraal sonderkrag, van my motor se battery af werk.“Scan” vir meerlinge (merk duidelik).Skei jou troppe en bestuur jou meerlingooie vir lam -oorlewing en herkonsepsie.8. Voorlam (laaste trimester):6 weke voor lam.72% van die lam se groei en ontwikkeling vind nouplaas, sowel as primêre wolfollikelontwikkeling.Verder vind uierontwikkeling in die ooi nou plaas, watweer ’n invloed op die kwaliteit van die bies enhoeveelheid melk het.Dit is ook die tyd van voor lam weerstandsverslapping(PPRR).Ooie moet nou gedoseer word. Ek verkies ’n middelmet ’n langer nawerking wat ook Neuswurm insluit.(Valbantel, Dectomax of Ranox)Ent dragtige ooie met Glanvac 3 (G2347 / wt 36) ofGlanvac 6 (G2456 / wt 36)Vit.A en spoorelemente word ook nou toegedien.Spoorelement toediening bly ook ’n kontroversiëlepunt.Stel vas watter tekorte jy het en hoe erg hulle is.Ek kan nie glo dat een middel soos Embamin ofMultimin dwarsdeur die land aan alle skape teendieselfde dosis gegee kan word nie.Selfs die interpretasie van die toetse is ’n knelpuntaangesien die bloedtoets net sê wat die laaste weekin die dier gebeur en die lewertoets die laaste maand.Gebruik egter die uitslag van die toetse as ’nbeginpunt in jou aanvulling strategie !Slegs sekere plase het byvoorbeeld op sekere tye ’nkopertekort.Moet ons dan altyd voor paar of voor lam koper gee ?In sekere dele van die land kan koperaanvullingvrektes a.g.v. oordosering veroorsaak.9. Lamtyd :Begin 146 dae vanaf ramme in. Ons werk met dienatuur en die ooie kan ’n dag of twee vroeër of laterbegin lam.10. Een maand na lam :Lammers kan reeds hier hulle eerste dosering, Vit. Aen spoorelementaanvulling kry. Doseer vir Rondesowelas Lintwurm. (Valbazen / Valbantel)Moenie nou inent nie.Doen die “soog en droog” tegniek. (“wet – dry”verwyder ooie wat nie lammers soog nie uit dielammerooi trop).11. Twee maande en Drie maande na lam :Gee Vit. A, spoorelemente, ontwurm (Valbantel,Dectomax, Valbazen) en gee die eerste inentings.(Glanvac 6 G2456 wet 36 of Ultrachoice 7 G2818 / wt36 plus Glanvac 3 G2347 wt 36 of One Shot UltraG2804 wt 36 plus Glanvac 3)12. Speen :By meeste programme is dit ± 100 dae na geboortevan jongste lam. Die oudste lammers is dus ± 4 1 /2maande en die jongstes 3 1 /2 maande (Gewig gee egter’n beter aanduiding – moenie speen voor ooilammersoor 20 kg en die ramlammers oor 25 kg. weeg nie.) Inmeer paarstelsels is ons ’n voorstaander van vroeg -speen – speen lammers voor ooie weer gepaar word.Spuit vervangingsooie nou Ensoötiese aborsie ofnadat hulle uitgeklas is.Ent ramlammers teen Ramsiekte (B. ovis-Rev 1)Bespreek asseblief die program met jou plaaslike veeartsen / of Pfizer verteenwoordiger, veral waar meer as eenproduk genoem word.“ A commitment to EXCELENCE is a commitment tothe process of becoming the best “66

KIN 4082BelowendeTeelrammein StoetRDW 3127

SUID-AFIKAANSE LEDELYS /LIST OF SOUTH AFRICAN MEMBERSGAUTENGDe Jager A P (FER)Posbus 72513, LYNNWOODRIF,0040Tel.: 012-9913792 / 0825522611De Jager M J H (MM)Posbus 242, KLIPRIVIER, 1817Tel.: 011-9038733 / 0834420399Delport Stoetery (GMD)Posbus 473, RAYTON, 1001Tel.: 013-9320255 / 0825676702Heelbo Boerdery (Edms) Bpk (HB)Volstruisstraat 528, Monumentpark,0181Tel.: 012-3477090 / 0825739377Koekemoer P J (P)Posbus 90773, BERTSHAM, 2013Tel.: 011-9002844 / 0829920177Kruger I S (ISK)Posbus 576, BALFOUR, 2410Tel.: 0737664144 / 0834527733Liebenberg F Dr. (LMN)Posbus 431, GROENKLOOF, 0027Tel.: 012-8110383 / 0825701807Only The Best Trading 23 (Pty)(BES)Posbus 14024, WADEVILLE, 1422Tel.: 011-8248700 / 0828046588Van der Walt P (PVW)Posbus 36755, MENLOPARK,0102Tel.: 012-3613552 / 0827743026Wilkinson J J (KIN)Posbus 3, EIKENHOF, 1872Tel.: 011-9489020 / 0721460467KWAZULUNATALVan Deventer W C (WVD)Posbus 34, UTRECHT, 2980Tel.: 034-3314677 / 0828537940MAPUMA-LANGABevan T E (BLJ)Posbus 179, HENDRINA, 1095Tel.: 013-2937015Botha H A M (HAM)Posbus 374, STANDERTON, 2430Tel.: 017-7124356 / 0834879155Britz C P (NGB)Posbus 626 BETHAL, 2310Tel.: 017-6470195 / 0828555778De Jager J (XX)Posbus 123. AMERSFOORT, 2490Tel.: 017-7531635 / 0833208924Du Plessis A S (WKB)Posbus 31, PLATRAND, 2435Tel.: 017-7851018 / 0823880062Du Plooy R A & Sns (DP)Posbus 3813, STANDERTON,2430Tel.: 017-7124455 / 0721195320Janvos Landgoed (JVG)Posbus 46, DAVEL, 2320Tel.: 017-6293263 / 0825597861Leeuwpoort Boerdery (SKP)Posbus 741, CAROLINA, 1185Tel.: 0828598392Louwrens & Adlem (LWD)Posbus 305, KINROSS, 2270Tel.: 017-6891702 / 0823357220Neethling D L (DN)Posbus 488, CAROLINA, 1185Tel.: 017-8431232 / 082821307368Nolte D G H Dr. (DNT)Posbus 987, DELMAS, 2210Tel.: 013-6653455 / 0827721361Nolte D G H (DT)Posbus 975, DELMAS, 2210Tel.: 013-6653444 / 0824462076Redgrass Boerdery (Pty) (RVM)Posbus 1463, FAERIE GLEN, 0041Tel.: 012-8450000 / 0832899220Scheepers L (FXF)Posbus 22 / 1606, ERMELO, 2350Tel.:017-7531826 / 0828246487Steyn R S (RSS)Posbus 1120, BETHAL, 2310Tel.: 017-6293222 / 0731672587Strydom D J (DS)Posbus 152, ERMELO, 2350Tel.: 017-8191072 / 0836294936Theron E H (TL)Posbus 240, BETHAL, 2310Tel.: 017-6472569 / 0825866840Von Wielligh N (NV)Posbus 13. STANDERTON, 2430Tel.: 017-7122130 / 0827675870Willemse J S (HA)Posbus 325, VOLKSRUST, 2470017-7353521 / 0724440066NOORD-KAAPNORTHERN CAPEBadenhorst P G (PB)Posbus 69, COLESBERG, 9795Tel.: 051-7531386 / 0829594349Coetzee T (TC)Posbus 454, POSTMASBURG,8420Tel.: 053-3133407 / 0824927036Strauss F J (NY)Posbus 164, CALVINIA, 8190Tel.: 027-3412162 / 0826943304Strauss J G L (AY)Posbus 164, CALVINIA, 8190Tel.: 027-3412162 / 0836018377

LEDE / MEMBERSKudde Kenmerk Letters is in (hakies).Herd Designation Marks in (brackets).Strydom H A (KGV)Posbus 898, VRYBURG, 8600Tel.: 053-9273445 / 0824579873NOORD-WESNORTH WESTAckerman D J (DJ)Posbus 1129, POTCHEFSTROOM,2520Tel.: 018-2909448 / 0824591595Botha J C (H)Posbus 6739, Baillie Park,POTCHEF STROOM, 2526Tel.: 018-2921616 / 0824138426Brand C P Snr. (RHJ)Posbus 197, DELAREYVILLE,2770Tel.: 053-9227222 / 0827714361Campher L E (LEC)Posbus 241, VENTERSDORP,2710Tel.: 018-2642604 / 0822553037Carstens W (CAR)Posbus 138, WOLMARANSSTAD,2630Tel.: 018-5961974 / 0832642474De Kock M J (YX)Posbus 2121, POTCHEFSTROOM,2520Tel.: 018-2911514 / 0828578619Du Plessis P J (PJD)Posbus 458, COLIGNY, 2725Tel.: 018-6730140 / 0828997237Fivaz J F (FIV)Posbus 626, LEEUDORINGSTAD,2640Tel.: 018-5812888 / 0836291188Hattingh J D H (UG)Posbus 221, DELAREYVILLE,2770Tel.: 053-9481503 / 0832744493Jonker P J (OX)Posbus 32, WOLMARANSSTAD,2630Tel.:0825128637Joubert J C & Claassen C J C (JC)Posbus 1062, LICHTENBURG,2740Tel.: 0828539534 / 0832363528Liebenberg W S (S)Posbus 463, KOSTER, 0348Tel.: 014-5439073 / 0725581314Rivers A C F (ACF)Posbus 3047, LICHTENBURG,2740Tel.: 014-5439162 / 0827996022Van den Heever C C (COR)Posbus 355, SCHWEIZER-REINEKE2780Tel.: 053-9650772 / 0834447991Van der Merwe C D (VAN)Posbus 523, LICHTENBURG, 2740Tel.: 014-4521504 / 0836378797OOS-KAAPEASTERN CAPEBilly Schoeman Livestock (JAK)Posbus 278, CRADOCK, 5880Tel.: 048-8814614 / 0828615684De Wet J S (JS)Posbus 478, GRAAFF-REINET,6280Tel.: 049-8470020 / 0824004935De Wet L J (LW)Posbus 478, GRAAFF-REINET,6280Tel.: 049-8470018 / 0827757937Du Plessis P J (AA)Posbus 17, LADY GREY, 9755Tel.: 051-6037015 / 051-6030350Ekron C L (CLE)Posbus 283, BARKLY OOS, 9786Tel.: 045-9749238 / 0724255434Greyling S S Jnr. (GZ)Posbus 87, LADY GREY, 9755Tel.: 045-9421005 / 0827827674Greyling J v A (VAG)Posbus 87, LADY GREY, 9755Tel.: 045-9421005 / 082782767469Kingwill K D (KD)Posbus 106, MIDDELBURG, 5900Tel.: 049-8422122R N Boerdery (RN)Posbus 111, DORDRECHT, 5435Tel.: 045-9441026Rossouw C G (CGR)Posbus 295, DORDRECHT, 5435Tel.: 045-9433024 / 0847613434Smith G J (GJS)Posbus 121, DORDRECHT, 5435Tel.: 045-9529061Smith H G (IAN)Posbus 121, DORDRECHT, 5435Tel.: 045-9529061Snyman S L (SS)Posbus 23, KLEINPOORT, 6236Tel.: 049-8380066Vorster H F (HV)Posbus 79, LADY GREY, 9755Tel.: 051-6037053Vorster I F (ISA)Posbus 129, MIDDELBURG, 5900Tel.: 049-8421966 / 0829634440Vorster W J (WJV)Posbus 129, MIDDELBURG, 5900Tel.: 049-8421966 / 0829634440W M Green Estates (KM)Posbus 104, BARKLY OOS, 9786Tel.: 045-9719078 / 0835887776VRYSTAATFREE STATEAdkins C (JR)Posbus 573, BETHLEHEM,9700Tel.: 058-3039379 / 0834414819Becker L P (LPB)Posbus 256, WARDEN, 9890Tel.: 058-6424030 / 0825500687Becker L P & Sns (BEC)Posbus 256, WARDEN, 9890Tel.: 058-6424030 / 0825500687Blomerus H W (HWB)Posbus 7069, KROONPARK, 9502Tel.: 056-2127067 / 0825764594

LEDE / MEMBERSKudde Kenmerk Letters is in (hakies).Herd Designation Marks in (brackets).Botha Boerdery (CZB)Posbus 1306, BETHLEHEM, 9700Tel.: 058-3032406 / 0823783319Botha E (EBO)Posbus 1099, HARRISMITH, 9880Tel.: 058-6230283 / 0834470407Botha G (GCB)Posbus 19, EXCELSIOR, 9760Tel.: 051-9737170 / 0825782685Botha S (WHT)Posbus 2075, BLOEMFONTEIN,9300Tel.: 051-4417628 / 0833364019Bronkhorst C C (CCB)Posbus 410,FRANKFORT, 9830Tel.:058-8131542 / 08242553737Joubert C M (CMJ)Posbus 110, BULTFONTEIN, 9670Tel.: 051-8532645 / 0823357178Cloete S M & H M (SMC)Posbus 1323, HARRISMITH, 9880Tel.: 058-7141050 / 0827738492Coetzer J J (JJC)Posbus 8, DEWETSDORP, 9940Tel.: 051-5410514 / 0839533803De Beer B J H (ME)Posbus 48, TWEELING, 9820Tel.: 058-8810707 / 0836530850De Jager J E (JDJ)Posbus 79, REITZ, 9810Tel.: 058-9132188 / 0824949180De Wet D J (RDW)Posbus 134, PETRUS STEYN,9640Tel.: 058-8713248 / 0828046420Du Bruyn A J (DDB)Posbus 635, BULTFONTEIN, 9670Tel.: 051-8532727 / 0823382376Du Plessis A S (ADP)Posbus 275, THEUNISSEN, 9410Tel.: 0828028312 / 3Du Toit M v B (BC)Posbus 138, CLOCOLAN, 9735Tel.: 051-9437218 / 0832749022Esterhuize Familie Trust (PCE)Posbus 1505, KROONSTAD, 9500Tel.: 056-2125232 / 0722291680Fanette & Sns Bdy (FVH)Posbus 90, WESSELSBRON, 9680Tel.: 057-8992442 / 0836274129Fourie H L W (HF)Posbus 109, PETRUS STEYN,9640Tel.: 058-8713553 / 0824115722Gert Malherbe Boerdery Trust (GM)Posbus 208, HETZOGVILLE, 2690Tel.:053-4219493 / 0828079216Haasbroek Jan (JJH)Posbus 46, HOOPSTAD, 9479Tel.: 053-4441749 / 0824668319Hartman G L (GLH)Posbus 26, KROONSTAD,9500Tel.: 056-2131480 / 0825507196Hartman J A P & v.d. Watt H J(WH)Barnardstraat 59, KROONSTAD,9500Tel.:056-2123801 / 0832352150Helm E J (HAH)Posbus 207,HOOPSTAD,9479Tel.: 053-4441595 / 0823377801Janse van Vuuren J (JVV)Piet Krugerstraat 16, Fichardtpark,BLOEMFONTEIN, 9301Tel.: 051-4210118 / 0834545705Jordaan A F Adv. (AFJ)Iustitia-Gebou, Aliwalstraat,BLOEMFONTEIN, 9301Tel.: 051-8612170 / 0825575660Lombard Familie Trust (LT)Posbus 123, ORANJEVILLE, 1995Tel.:016-3511614 / 0832324324Malan Seuns (EX)Posbus 1424, BETHLEHEM, 9700Tel.: 058-3041351 / 0833109275Malherbe Francois (JFM)Posbus 185, HERTZOGVILLE,9482Tel.:053-4219517 / 0834155445Marais N B (NB)Posbus 11404, Universitas,BLOEMFONTEIN, 9301Tel.: 051-5233605 / 082852394370Muller C J (RK)Posbus 129, TWEELING, 9820Tel.: 058-8810712 / 0824949042Muller G H (GHM)Posbus 136, FRANKFORT, 9830Tel.: 058-8132515 / 0828762277Olivier J P J (HOT)Posbus 15, HOBHOUSE, 9740Tel.: 051-9821503 / 0834831323Oosthuizen M V (TH)Posbus 426, VREDE, 9835Tel.: 058-9133905 / 0827771839Du Plooy P W (WD)Posbus 406, BULTFONTEIN, 9670Tel.: 051-8532063Pieter & Carien van HeerdenFamilie Trust (CVH)Posbus 271, WESSELSBRON,9680Tel.: 057-8992418 / 0836274130Von Gericke R E (RVG)Korhaanstraat 15, Flamingo Park,WELKOM, 9459Tel.: 057-3923140 / 0843158533Radnor & Kington Boerdery (KC)Posbus 3, CORNELIA, 9850Tel.:058-8410811 / 0832543726Raubenheimer F H (FHR)Posbus 87, ROUXVILLE, 9958Tel.:05572-2622 / 0829267012Rautenbach J A (JAR)Posbus 300, LINDLEY, 9630Tel.: 058-8521475 / 0827801189Sanniesguns Boerdery Trust (HPJ)Posbus 110, BULTFONTEIN, 9670Tel.: 079-5156718 / 0823771111Schutte C J & Sns. (VWB)Posbus 556, SENEKAL, 9600Tel.: 058-4813585 / 0764555360Scott J D B (JDS)Posbus 142, WINBURG, 9420Tel.: 05242-3513 / 0833129473Scott P B (OF)Posbus 142, WINBURG, 9420Tel.: 05242-3513 / 0827410298

LEDE / MEMBERSKudde Kenmerk Letters is in (hakies).Herd Designation Marks in (brackets).Simkin C H W Jnr. (XL)Posbus 213, DEWETSDORP, 9940Tel.: 052112-1004Simkin C H W Snr. (CS)Posbus 213, DEWETSDORP, 9940Tel.: 052112-1004 / 0825787490Steyn Boerdery (HT)Posbus 405, VILJOENSKROON,9520Tel.: 056-3431264 / 0822177445Strauss D J (DNW)Posbus 138, CLOCLAN, 9735Tel.: 051-9437218/9 / 0832749022Strydom J H (JHS)Posbus 512, SENEKAL, 9600Tel.: 058-4812557 / 0824964135Swart R E (GS)Posbus 297, HARRISMITH, 9880Tel.: 058-6223229 / 0835594710Uys J G (GU)Posbus 137, STEYNSRUS, 9515Tel.: 056-4710865 / 0823759217Van Biljon J K (JVB)Posbus 29, VILJOENSKROON,9520Tel.: 056-3431073 / 0827815210Van der Merwe G G (GGM)Posbus 590, BOTHAVILLE, 9660Tel.: 018-5819872 / 0832978122Van der Westhuizen W J (GL)Posbus 37, BOTHAVILLE, 9660Tel.: 056-5153696 / 0825584105Van Heerden C H (CH)Posbus 615, HENDRINA, 1095Tel.: 013-2937508 / 0833098728Van Niekerk H J & Sn (HVN)Posbus 1155KROONSTAD9500Tel.: 056-2124002 / 0825792765Van Rensburg Janse W A (WA)Posbus 78, PETRUS STEYN, 9640Tel.: 058-8713790Van Riet J J (JVR)Posbus 75, EXCELSIOR, 9760Tel.: 051-9737092 / 0824175888Van Rooyen J C (CVR)Posbus 57106, PANSIG, 9465Tel.:057-2127794 / 0824451197Van Vuuren W L J & Sns (NR)Posbus 356, ZASTRON, 9950Tel.: 05442-3603Viljoen D J (DV)Posbus 320, HEILBRON, 9650Tel.: 058-8521287 / 0829587753WES-KAAPWESTERN CAPEAdderley Boerdery (Edms) Bpk(ADB)Posbus 2432, DURBANVILLE,7551Tel.: 021-9721612 / 0832704139Burger P F B (BUR)Posbus 481, PIKETBERG, 7320Tel.: 022-9132004 / 0825749550De Waal H W (WDW)Posbus 38, MOORREESBURG,7310Tel.: 022-4332555/6 / 0825525456Du Bois F G (FDB)Posbus 74, PORTERVILLE, 6810Tel.: 022-9312946Du Toit J P C (VLK)Posbus 4, RIEBEECK-WES, 7306Tel.: 022-4612893 / 0844911211Elsenburg Landboukollege (EL)Posbus 54, ELSENBURG, 7607Tel.: 021-8087699Erasmus C F (CFE)Posbus 82, RIVERSDAL, 6670Tel.: 028-7131243 / 0824910898Geldenhuys A R (GE)Posbus 157, RIVERSDAL, 6670Tel.: 028-7132984 / 0726122783Geldenhuys P J & Sns (KO)Posbus 158, RIVERSDAL, 6670Tel.: 028-7132773 / 08292525471Groenkol Boerdery (Edms) Bpk (GK)Posbus 138, CLANWILLIAM, 8135Tel.: 027-4822641 / 0826104488Hanekom Gebrs (GH)Posbus 1, EENDEKUIL, 7335Tel.: 022-9421743 / 0835651918Hanekom I S v d M (ISH)Posbus 142, CERES, 6835Tel.: 023-3133331 / 0825782166Korhaanvlei Boerdery (KOR)Posbus 28, VREDENBURG, 7380Tel.: 022-7361004 / 0836509562Kotze J C (XK)Posbus 69, MOORREESBURG,7310Tel.: 022-4332503 / 0829261179Myburgh Riaan & WouterPosbus 123, MOORREESBURG,7310Tel.: 022-4333663 / 0828534618Nooitgedacht Trust (BRS)Posbus 234, BREDASDORP, 7280Tel.: 028-4242069 / 0825736442Nuwerus Boerdery (NWB)Posbus 72, PIKETBERG, 7320Tel.: 022-9131958 / 0827831972Peer A K (AK)Posbus 3500, KAAPSTAD, 8000Tel.: 021-7627786 / 0825767786Pienaar N E (NX)Posbus 38, VREDENBURG, 7380Tel.: 022-7131423 / 0826584901Sir David Graaff (DG)Posbus 15282, PANORAMA, 7506Tel.: 021-5571552 / 0824917540Universiteit Stellenbosch (US)Posbus 61, ELSENBURG, 7607Tel.:021-8844420 / 0827712285Van der Merwe Albé (AVM)Posbus 42, PORTERVILLE, 6810Tel.: 022-9312918 / 0828542438Vredebest Plase (Edms) Bpk (VB)Posbus 11, KLAPMUTS, 7625Tel.: 021-8755453 / 0823311681Wiehahn Hugo & Sns. (JW)Posbus 194, CALEDON, 7230Tel.: 028-2122232 / 0834564582

VEILINGSSALES 2007NAAM Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov DesRouxville Ramveiling 23Barkley-Oos Ramveiling 26GJ & HG Smith - Dordrecht 31Cooper Ramveiling - Mosselbaai 31JE de Jager - Reitz 7VAG Greyling - Dordrecht 15Peet van der Walt - Uitv.Standerton 27LJ & JS de Wet - Graaff-Reinet 28Herfs Veldramveiling - Warden 28Janvos Landgoed - Davel 6Caledon Kleinvee 13JK van Biljon - Viljoenskroon 20Oos-VS klub - Tweeling 22CC van den Heever - Schweizer-Reneke 27Univ. Stellenbosch 11Greylingstad 17Riemland - Petrus Steyn 18Wes-Kaapse Promosieveiling 18Vrede - Lente Veldramveiling 19Ermelo 24Bredasdorp (Suid-Kaap Elite) 26Bloemfontein 1Swartland Veldram - Malmesbury 3Harrismith 8Piketberg boere 8Moorreesburg boere 15Wolmaransstad 15Swartland Lenteveiling 21Sandveld - Hoopstad 22Senclomar - Winburg 24VS klub Kroonstad 29Wolmaransstad klubveiling 4Adderley Bdy.- Durbanville 4Clocolan (DJ Strauss & M du Toit) 5Weskus - Vredenburg 5DJ de Wet - Petrus Steyn 6Elliot Ramveiling 7Potchefstroom Veldramveiling 11JE de Jager - Reitz 12LP Becker - Warden 13Kobus de Jager - Amersfoort 18Sanniesguns Bdy.- Bultfontein 19Calvinia - Wes Karoo 19Vryheid - Noord Natal 25Rouxville Ramveiling 26DG & DGH Nolte - Delmas 27Humansdorp Ramveiling 4JDH Hattingh - Delareyville 10Malherbe & Roberts - Hertzogville 10Alle veilings vind onder die beskerming van die Genootskap plaas en die in bold gedruk isamptelike veilings wat deur die Genootskap gereël word en toeganklik is vir alle lede.72