De Vlaamse open economie - Vlaanderen.be

SVR-studie • De Vlaamse open economie1. De uitdagingen voor Vlaanderen1.1. De omgeving verandert met verstrekkende gevolgen voor de VlaamseeconomieVlaanderen is een welvarende regio. Het bbp per inwoner is in 2011 in het VlaamseGewest 16% hoger dan gemiddeld in de EU27, zelfs 26% hoger als men pendelbewegingenincalculeert. De Vlaamse economie op zich is groter dan deze van 13 EU lidstaten.De centrale ligging binnen de oude EU15, een hoge arbeidsproductiviteit enscholingsgraad zijn de belangrijkste Vlaamse troeven. Mede dankzij deze kwaliteitenis de Vlaamse economie zeer open en uitvoergericht. Maar deze sterke positie is geenverworvenheid. Zo wordt de kloof tussen de oude EU15 en de nieuwe EU12 lidstatenalmaar kleiner. In 1995 was het bbp per inwoner in de EU15 2,6 maal groter dan ditin de EU12; in 2011 is die verhouding al teruggelopen tot 1,8. Het Vlaamse Gewestbevindt zich boven het gemiddelde welvaartsniveau van de EU15, hoewel dit de laatstejaren ook wat terugloopt (9% hoger in 1995; 5% hoger in 2011). Op zich is het goednieuws dat de nieuwe lidstaten een inhaalbeweging maken, maar het betekent tevensdat Vlaanderen zijn traditionele sterkten continu zal moeten evalueren en bijsturen.De Vlaamse economie kent immers ook een aantal zwakten. Zo telt Vlaanderen relatiefveel kleine en middelgrote ondernemingen (KMO’s). Op het vlak van flexibiliteitbetekent dit een troef want KMO’s kunnen flexibel inspelen op een veranderendevraag. Maar voor expansie of het opzoeken van (verre) vreemde markten is dit vaakeen (schaal)nadeel. KMO’s hebben doorgaans minder expertise in huis voor marktprospectiedan de grotere bedrijven. Verder is de opvolgingsproblematiek van familialeKMO’s vaak een netelige kwestie die bijzondere aandacht vereist. Bovendien ishet niet vanzelfsprekend dat jonge, beloftevolle hoogtechnologische starters daadwerkelijkkunnen doorgroeien tot een internationale speler. De Vlaamse industrie isvoorts nogal gespecialiseerd in intermediaire goederen (ook halffabricaten genoemd).Het fabriceren van producten met een grotere technologische component leidtmeestal tot een hogere toegevoegde waarde bij de verkoop ervan en deze productenzijn doorgaans ook moeilijker nabootsbaar, wat (althans tijdelijk) een concurrentieelvoordeel biedt. Deze troeven heeft de Vlaamse economie nog te weinig.Hieruit volgt dat de internationale handelspositie van Vlaanderen kwetsbaar is, en ditom vier redenen. Slechts een klein aandeel van onze bedrijven is internationaal actief.Dat komt grotendeels doordat de (vele) micro-bedrijven en dienstenondernemingenminder internationaal georiënteerd zijn, maar ook onze KMO’s exporteren minderdan ze zouden kunnen (Van Miert, 2008, 28). Verder is het aandeel hoogtechnologischeproducten in onze export relatief laag 1 . In 2011 bedroeg het aandeel van hoogtechnologischegoederen 5,4% van de Vlaamse uitvoer. In andere landen is dat hoger(bron: Eurostat, NBB, verwerking SVR). Een ander aandachtspunt is dat onze internationalehandel grotendeels met de buurlanden verloopt, terwijl de expansieve mark-1 Het technologische gehalte wordt bepaald op basis van het eindproduct, niet op basis van de processengebruikt bij de totstandkoming ervan.8