ECHTSCHEIDING EN SOCIAAL KAPITAAL IN ... - Vlaanderen.be

BELiNDA WiJCKMANS • MAAiKE JAPPENS • JAN VAN BAVEL3.1. Sociale netwerkenEmpirisch onderzoek heeft uitgewezen dat ongeveer de helft van de relaties uit de periode vóórde echtscheiding verloren gaat binnen de twee jaar na de scheiding (De Koker, 2007a; Rands,1988; Terhell e.a., 2004). Ook onderzoek in Vlaanderen geeft aan dat het sociaal netwerk naeen echtscheiding over het algemeen met méér dan een kwart krimpt (Bracke, 1998; Speltincx& Jacobs, 2000). Sommigen slagen erin dit verlies van netwerkleden op lange termijn te compenseren,anderen slechts gedeeltelijk of helemaal niet (Terhell e.a., 2004). Vergeleken metgehuwden en ook met verweduwden, lijken (uit de echt) gescheiden personen kleinere socialenetwerken te hebben met korter durende relaties (De Koker, 2007a; Sprecher e.a., 2006). Alsgevolg hiervan beschikken personen die een echtscheiding achter de rug hebben dus gemiddeldover een lager aantal (potentiële) emotionele en instrumentele steunverleners.Toch moet deze algemene bevinding wat genuanceerd worden. Het verlies van netwerkledenlijkt namelijk in sterke mate samen te hangen met het type van relatie die bestaat tussen deex-partners en de specifieke leden in hun netwerk. Bovendien moet er ook een onderscheidgemaakt worden tussen de kwantiteit en de kwaliteit van de relaties. Zo blijkt uit onderzoekdat er een daling is van het aantal familieleden in het sociale netwerk van gescheidenen, waardoorzij relatief minder familieleden in hun netwerk hebben in vergelijking met gehuwden. Ditverlies zou echter voor een groot deel te wijten zijn aan het verlies van de ex-schoonfamilie.Het verlies van (potentiële) steun vanwege de ex-schoonfamilie zou dan vaak gecompenseerdworden door de contacten met de eigen familie te verstevigen na een echtscheiding (Millere.a., 1998; Terhell e.a., 2004; Terhell e.a., 2007). Verschillende onderzoeken naar de mate vansteun en het contact tussen gescheiden volwassenen en hun ouders komen echter tot zeer uiteenlopendeconclusies. Zo blijkt bijvoorbeeld uit een onderzoek in Nederland dat gescheidenvolwassen kinderen evenveel, en soms zelfs meer, ondersteuning krijgen van hun ouders dangehuwde kinderen (Dykstra, 1997). Umberson (1992) stelde daarentegen halverwege de jaren’80 in de Verenigde Staten vast dat gescheiden volwassenen minder steun van hun ouders enmeer conflict in de relatie rapporteerden dan de gehuwden. Geslacht en de aan- of afwezigheidvan jonge kinderen in het huishouden spelen hierin een belangrijke, zij het ook weer eeninconsistente rol. Sommige studies, voornamelijk in de Verenigde Staten, vinden een verminderingin contact met de eigen familieleden bij gescheiden vrouwen en gescheiden moedersterwijl dit niet het geval is bij mannen (Kaufman & Uhlenberg, 1998; Hilton & Kopera-Frye,2007). Andere studies vinden dan weer net het tegenovergestelde (Ahrons & Bowman, 1982;Spitze & Logan, 1991; Spitze e.a., 1994).Ook over de relaties met vrienden na een echtscheiding lopen de onderzoeksresultaten uiteen.Enerzijds stelt men een krimp vast in het netwerk van gemeenschappelijke vrienden met de302