12-07-06 CF lesbrief Slagwerk en ritme VO - Het Gelders Orkest
12-07-06 CF lesbrief Slagwerk en ritme VO - Het Gelders Orkest
12-07-06 CF lesbrief Slagwerk en ritme VO - Het Gelders Orkest
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Slagwerk</strong> <strong>en</strong> <strong>ritme</strong>Lerar<strong>en</strong>handleidingVoortgezet Onderwijs
Geachte leerkracht,Binn<strong>en</strong>kort geeft onze slagwerker Joep Everts e<strong>en</strong> workshop ‘<strong>Slagwerk</strong> <strong>en</strong> <strong>ritme</strong>’ aan uwleerling<strong>en</strong>. Of eig<strong>en</strong>lijk: doet Joep Everts e<strong>en</strong> workshop met uw leerling<strong>en</strong>. Joep laat deleerling<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> actieve manier ervar<strong>en</strong> hoe het is om met verschill<strong>en</strong>de material<strong>en</strong>om te gaan, zelf te spel<strong>en</strong>, te reager<strong>en</strong> op aanwijzing<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoe het is om in e<strong>en</strong> groepsam<strong>en</strong> te spel<strong>en</strong>.Als voorbereiding op deze workshop kunt u ervoor kiez<strong>en</strong> zelf e<strong>en</strong> paar less<strong>en</strong> te gev<strong>en</strong>.In deze less<strong>en</strong> werkt u met de leerling<strong>en</strong> aan: luister<strong>en</strong>, klank<strong>en</strong> ontdekk<strong>en</strong>,sam<strong>en</strong>spel<strong>en</strong> <strong>en</strong> de groep leid<strong>en</strong>, diriger<strong>en</strong>. Daarnaast zull<strong>en</strong> de leerling<strong>en</strong> al <strong>en</strong>keleslaginstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>als de dagelijkse gang van zak<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> symfonieorkest.Voor het gev<strong>en</strong> van deze less<strong>en</strong> is ge<strong>en</strong> dirigeervaardigheid nodig. <strong>Het</strong> gaat om hetexperim<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met de leerling<strong>en</strong>. Belangrijke elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn luister<strong>en</strong> naarelkaar <strong>en</strong> reager<strong>en</strong> op elkaar. Nadat de workshop heeft plaatsgevond<strong>en</strong> kunt u e<strong>en</strong>evaluatieles gev<strong>en</strong>.Wij w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> u veel succes bij de voorbereiding <strong>en</strong> hop<strong>en</strong> dat u <strong>en</strong> uw leerling<strong>en</strong> veelplezier belev<strong>en</strong> aan de workshop.2
Les 1Doel: Leerling<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> wat ze in de workshop slagwerk gaan do<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> <strong>ritme</strong>sklapp<strong>en</strong>, bodysounds mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> diriger<strong>en</strong>.B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong>: Klaslokaal waarin leerling<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> kring kunn<strong>en</strong> staan.Tijdsduur: 50 minut<strong>en</strong> (de tijdsduur van de less<strong>en</strong> zijn richtlijn<strong>en</strong>).Klass<strong>en</strong>gesprek:E<strong>en</strong> workshop slagwerk, wat verwacht<strong>en</strong> de leerling<strong>en</strong> daarvan? Wat is slagwerk? Welkslagwerk is er in de klas? Wat kunn<strong>en</strong> de leerling<strong>en</strong> zelf aan geluid mak<strong>en</strong>? (Ze kunn<strong>en</strong>veel geluid<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> met hun lijf alle<strong>en</strong>, zoals hand<strong>en</strong> klapp<strong>en</strong>, met hun vingers knipp<strong>en</strong>,op hun b<strong>en</strong><strong>en</strong> slaan, op hun borst slaan).Geluid<strong>en</strong> met je lijf noem je bodysounds. Ritmische geluid<strong>en</strong> met de stem mak<strong>en</strong> noemje beatbox<strong>en</strong>. Zijn er leerling<strong>en</strong> die dat kunn<strong>en</strong>?Spelsuggestie 1: <strong>ritme</strong>s klapp<strong>en</strong>Beginpositie: De leerling<strong>en</strong> staan in de kring.De leerkracht klapt <strong>en</strong>kele <strong>ritme</strong>s voor, de leerling<strong>en</strong> klapp<strong>en</strong> het na.Voorbeeld<strong>ritme</strong>s:Klapp<strong>en</strong>:_ . . _ of . . . . __ of . _ . _ of ____ . .__ = lang . = kortLaat nu de leerling<strong>en</strong> om de beurt e<strong>en</strong> <strong>ritme</strong> bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, dat de rest van de klas moetherhal<strong>en</strong>.Spelsuggestie 2: bodysoundsBeginpositie: De leerling<strong>en</strong> staan in de kring.Laat nu de leerling<strong>en</strong> om de beurt e<strong>en</strong> bodysounds bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>. Bv knipp<strong>en</strong> met jevingers, klakk<strong>en</strong> met je tong, klapp<strong>en</strong> op je borst. De leerling doet het geluid voor, deleerling rechts van hem neemt het geluid over, <strong>en</strong> die rechts van deze leerling ook weeretc. Zo wordt het geluid met e<strong>en</strong> soort domino-effect de hele kring rondgestuurd.Spelsuggestie 3: We will rock you (diriger<strong>en</strong>)Ritme heeft e<strong>en</strong> bepaalde puls. Laat de leerling<strong>en</strong> hun pols voel<strong>en</strong>. Ze voel<strong>en</strong> dan het<strong>ritme</strong> van hun eig<strong>en</strong> hartslag. De popgroep Que<strong>en</strong> heeft dit hartslag<strong>ritme</strong> gebruikt alsintro voor hun nummer ‘We will rock you’. Zet dit <strong>ritme</strong> op met de klas: stap, stam,klap; stamp, stamp, klap (.._ .._).E<strong>en</strong> dirig<strong>en</strong>t zou dit in tweeën diriger<strong>en</strong>: één: stamp, stap; twee: klap. Doe dit voor,geef de maat aan voor de klas. Laat ze versnell<strong>en</strong> <strong>en</strong> vertrag<strong>en</strong>; zo voel<strong>en</strong> ze wat deinvloed van e<strong>en</strong> dirig<strong>en</strong>t kan zijn. E<strong>en</strong> dirig<strong>en</strong>t geeft ook hard <strong>en</strong> zacht aan. Spreektek<strong>en</strong>s af <strong>en</strong> laat de leerling<strong>en</strong> hiermee experim<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>. <strong>Het</strong> is leuk om de leerling<strong>en</strong>ook e<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong> diriger<strong>en</strong>.Spelsuggestie 3: lop<strong>en</strong>de bandBeginpositie: De leerling<strong>en</strong> staan in de kring.De leerkracht leert de klas de volg<strong>en</strong>de twee <strong>ritme</strong>s aan:1 _ . . _ _ herhal<strong>en</strong>!2 . . _ . . ? herhal<strong>en</strong>!3_ = lang . = kort ? = rust
Verdeel de kring in twee helft<strong>en</strong>. De <strong>en</strong>e helft gaat <strong>ritme</strong> 1 klapp<strong>en</strong>; zij gaan de heletijd door zoals e<strong>en</strong> lop<strong>en</strong>de band steeds doorgaat. De leerkracht geeft de maat aan.Later kan e<strong>en</strong> leerling dit do<strong>en</strong>. De andere helft klapt <strong>ritme</strong> 2 <strong>en</strong> wordt ‘aangezet’ doorleerkracht (later de leerling). Na e<strong>en</strong> paar herhaling<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ze weer ‘uitgezet’. (Zozijn zij de voorwerp<strong>en</strong> die op de lop<strong>en</strong>de band gezet word<strong>en</strong> <strong>en</strong> eraf gehaald word<strong>en</strong>.)Na e<strong>en</strong> paar keer aan/ uitzett<strong>en</strong> wissel<strong>en</strong> de kringhelft<strong>en</strong> van <strong>ritme</strong> of word<strong>en</strong> er nieuwe<strong>ritme</strong>s bedacht.Spelsuggestie 5: conc<strong>en</strong>trer<strong>en</strong> <strong>en</strong> reager<strong>en</strong>Beginpositie: De leerling<strong>en</strong> staan in tweetall<strong>en</strong> naast elkaar.Spreek met de klas 3 geluid<strong>en</strong> af, in e<strong>en</strong> vaste volgorde. Bijvoorbeeld stamp (1), klap(2) <strong>en</strong> knip met de vingers (3).Nu gaan de tweetall<strong>en</strong> deze geluid<strong>en</strong> om de beurt in de goede volgorde steeds herhal<strong>en</strong>.Dat gaat zo: pers.1- stamp, pers. 2- klap, pers. 1- knip, pers. 2- stamp, pers.1-klap <strong>en</strong>z. <strong>Het</strong> verschuift, dus de leerling<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> alert blijv<strong>en</strong>! <strong>Het</strong> tempo kanopgevoerd word<strong>en</strong>. Als het goed gaat, kan e<strong>en</strong> geluid vervang<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door e<strong>en</strong>beweging of e<strong>en</strong> uitroep bijvoorbeeld: stamp, ‘yo!’, knip. Laat het ze aan elkaarpres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> of doe het4
Les 2Doel: De leerling<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> meer over de plek van het slagwerk binn<strong>en</strong> het symfonieorkest<strong>en</strong> de slagwerkinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zelf.B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong>: Klaslokaal, computer met internet (of digitaal schoolbord)Tijdsduur: 50 minut<strong>en</strong> (de tijdsduur van de less<strong>en</strong> zijn richtlijn<strong>en</strong>).Warming up: sam<strong>en</strong>spel<strong>en</strong>Beginpositie: De leerling<strong>en</strong> staan achter hun tafels.Bed<strong>en</strong>k 3 verschill<strong>en</strong>de <strong>ritme</strong>s. Bv _ . . _ (1); . . . . _ (2); _ _ . . (3). Klap <strong>en</strong> stap de<strong>ritme</strong>s. Spraak e<strong>en</strong> ‘aan’ <strong>en</strong> ‘uit’ tek<strong>en</strong> af.Verdeel de klas in drie groep<strong>en</strong>. Elke groep krijgt e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> <strong>ritme</strong>, dat zij kunn<strong>en</strong> klapp<strong>en</strong>,of stamp<strong>en</strong>. De dirig<strong>en</strong>t geeft aan wat hij/zij wil hor<strong>en</strong>. Eén vinger in de luchtbetek<strong>en</strong>t bijvoorbeeld het klap<strong>ritme</strong> <strong>en</strong> 2 vingers betek<strong>en</strong>t het stamp<strong>ritme</strong>. De dirig<strong>en</strong>tzet nu het klap<strong>ritme</strong> van groep 1 aan én het stamp<strong>ritme</strong> van groep 2. Dan zet hij groep2 uit <strong>en</strong> groep 1 laat hij wissel<strong>en</strong> naar het stamp<strong>ritme</strong>. Dan laat hij groep 3 klapp<strong>en</strong>. Gazo maar door. Iedere deelnemer moet zo erg oplett<strong>en</strong> wat hij moet do<strong>en</strong>.Voorbereiding op de workshopJoep Everts, de workshopleider die strakjes met de klas aan de slag gaat, komt uit<strong>Het</strong> <strong>Gelders</strong> <strong>Orkest</strong>. Wie weet wat het woord symfonieorkest betek<strong>en</strong>d?Antwoord: <strong>Het</strong> woord symfonie is afkomstig uit het Grieks <strong>en</strong> betek<strong>en</strong>t sam<strong>en</strong>klank("sym" betek<strong>en</strong>t sam<strong>en</strong> <strong>en</strong> "phonè" betek<strong>en</strong>t klank).Bekijk via het digitale schoolbord het filmpje van SchoolTV over het symfonieorkesthttp://www.hetgeldersorkest.nl/educatie/ontdek-klassiek (zie link 1 op pagina 6).Laat de kinder<strong>en</strong> nu zelf de antwoord<strong>en</strong> op onderstaande vrag<strong>en</strong> opzoek<strong>en</strong> viahttp://www.hetgeldersorkest.nl/educatie/ontdek-klassiek (zie link 2 op pagina 6).1. In welke instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>groep<strong>en</strong> is het orkest verdeeld?Antwoord: Strijkers, Blazers (houtblazers <strong>en</strong> koperblazers), <strong>Slagwerk</strong> + Harp of Piano(laatste is e<strong>en</strong> toetsinstrum<strong>en</strong>t).2. Welke slaginstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> in het orkest?Antwoord: op de afbeelding ‘Wie zit waar in het orkest’ staan van links naar rechts:gong, bekk<strong>en</strong>s, pauk<strong>en</strong> <strong>en</strong> triangel. Maar er is nog veel meer slagwerk dat, afhankelijkvan het muziekstuk dat gespeeld gaat word<strong>en</strong>, kan word<strong>en</strong> gebruikt, zoals grote trom,xylofoon, marimba, klokk<strong>en</strong> <strong>en</strong> bell<strong>en</strong>.Dit kun je illustrer<strong>en</strong> met het volg<strong>en</strong>de filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=TjC0uIm_koQ (zie link 3 op pagina 6).3. Welk slaginstrum<strong>en</strong>t speelt bijna altijd mee? Antwoord: Pauk<strong>en</strong>Extra (moeilijke) vrag<strong>en</strong>:4. Slaginstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingedeeld in 2 groep<strong>en</strong>, de idiofon<strong>en</strong> <strong>en</strong> de membranofon<strong>en</strong>.Wat betek<strong>en</strong>t idiofoon <strong>en</strong> membranofoon?Zie http://www.natuurkunde.nl/artikel<strong>en</strong>/view.do?supportId=651378 (zie link 4, pg 6)5. Ook wordt bij het slagwerk onderscheid gemaakt tuss<strong>en</strong> gestemd (met e<strong>en</strong> bepaaldetoonhoogte) <strong>en</strong> ongestemd slagwerk. Welke van volg<strong>en</strong>de instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn gestemd<strong>en</strong> welke niet? Snare drum, xylofoon, bekk<strong>en</strong>, pauk<strong>en</strong>, triangel, marimba, grote trom,gong, buisklokk<strong>en</strong>.E<strong>en</strong> heerlijke uitsmijter:Bekijk via het digibord het YouTubefilmpje Music for one apartm<strong>en</strong>t and six drummershttp://www.youtube.com/watch?v=_SylGOskjWw5 (zie link 5 op pagina 6).
Informatie <strong>en</strong> slagwerkfilmpjes voor digibordLink 1 naar: Link 2 naar Link 3 naarsymfonieorkest, schooltv HGO ontdek klassiek <strong>Slagwerk</strong>concert (YouTube)Link 4 naar:Link 5 naarNatuurkunde.nl (idio– of membranofon<strong>en</strong>) Music for one apartm<strong>en</strong>t and six drummers6
VerwerkingslesDoel: Leerling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> over hun ervaring<strong>en</strong> in de workshop. Zij kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong><strong>ritme</strong> uit de workshop herhal<strong>en</strong>.B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong>: Klaslokaal.Tijdsduur: 30 minut<strong>en</strong> (de tijdsduur van de less<strong>en</strong> zijn richtlijn<strong>en</strong>).Klass<strong>en</strong>gesprek over de workshop. Vrag<strong>en</strong> aan de leerling<strong>en</strong>1 hoe vond<strong>en</strong> de leerling<strong>en</strong> de workshop?2 kond<strong>en</strong> de leerling<strong>en</strong> goed meedo<strong>en</strong> in de groep?3 was de sfeer goed?4 war<strong>en</strong> de begin- <strong>en</strong> stoptek<strong>en</strong>s van de workshopleider anders dan van h<strong>en</strong>zelf?5 vond<strong>en</strong> ze dat ze goed sam<strong>en</strong>speeld<strong>en</strong>?6 hebb<strong>en</strong> ze gevoeld wat het is om in e<strong>en</strong> ‘orkest’ te spel<strong>en</strong>?7 wat was het mooiste mom<strong>en</strong>t?Probeer sam<strong>en</strong> met de leerling<strong>en</strong> e<strong>en</strong> mooi <strong>ritme</strong> uit de workshop te herhal<strong>en</strong> <strong>en</strong> laatleerling<strong>en</strong> diriger<strong>en</strong>. Kijk of ze zlef op meer, nieuwe <strong>ritme</strong>s kunn<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>.Herinner ze aan de tips die ze van de workshopleider hebb<strong>en</strong> gekreg<strong>en</strong>.Contactgegev<strong>en</strong>sHeeft u nog vrag<strong>en</strong>, opmerking<strong>en</strong>, suggesties? Neem dan contact op met de afdelingeducatie van <strong>Het</strong> <strong>Gelders</strong> <strong>Orkest</strong>:<strong>Het</strong> <strong>Gelders</strong> <strong>Orkest</strong>Afd. EducatiePostbus 118<strong>06</strong>801 BD Arnhem026—789 01 30educatie@hetgeldersorkest.nlwww.hetgeldersorkest.nl/educatieMeer informatie over workshopleider Joep Everts:www.Klanklichaam.nl© 20<strong>12</strong> <strong>Het</strong> <strong>Gelders</strong> <strong>Orkest</strong>7
Change language