Wonden en verbanden - Skillslab

Deel IHerhalingspracticum verbanden• Spiraalverband• Scharnierverband• Kruisverband of korenaarverband• Mitella• Compressieverband: korte/lange rekV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 2

Vertreksituatie•Beginpunt van verbandwordt omgevouwen,geeft betere fixatieV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 3

1. SpiraalverbandWat?•Secundair bedekkenvan een open wonde•Alternatief voor(agressieve) pleisterWerkwijze•Twee cirkelslagen distaalvan de wonde metomgevouwen beginpunt•Verder werken naarproximaal toe met eenzelfdeoverlapping•Fixatie: kleefpleisterV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 4

2. Scharnierverband(elleboog, knie, enkel)Wat?•Ondersteunt het gewricht maar laat enigescharnierbeweging toe•Als secundair verband bij open wondeWerkwijze elleboog•Houd het lidmaat in lichteflexie•Twee cirkelslagen rond deelleboog•Eén omwinding naarproximaal, vervolgens éénnaar distaal, divergerend opde elleboog en convergerendop de elleboogplooi•Elke omwinding bedekt deelsde vorige•Fixeren: kleefpleisterV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 5

Scharnierverband (knie)Werkwijze knie•Houd het lidmaat in lichte flexie•2 cirkelslagen van knie naarknieplooi•Vervolgens een cirkelslag naarproximaal, vervolgens naardistaal, divergerend op destrekzijde en convergerend opde plooizijde•Elke omwinding bedekt metdeels de vorige•Fixeren: kleefpleisterV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 6

Scharnierverband (enkel)Werkwijze enkel•Twee omwindingen t.h.v, de hiel envoetrug•Eén omwinding naar proximaal envervolgens naar distaal, divergerendop de hiel en kruisend bovenaan devoet•Elke omwinding bedekt de vorigemet ca 2/3•Fixeren met kleefpleisterV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 7

3. KruisverbandWat?•Geeft meer steun•Oefent meer druk uit op een bloedende wondeWerkwijze•Starten distaal van het te zwachtelenlichaamsdeel met omgevouwen beginpunt•Twee circulaire slagen•Vooraan diagonaal naar boven tot achter hetlichaamsdeel en terug naar voor en diagonaalnaar beneden•Deze cirkelslagen herhalen met eenzelfdeoverlapping•Eindigen met twee cirkelslagen•Fixeren: kleefpleisterV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 8

4. Mitella of driehoeksverbandWat?•Gewicht komt op beide claviculae•Immobilisatie en ondersteunen vangewonde arm, hand of pols•Gewicht van arm dragen bijontwrichte schouderWerkwijze•Breng de mitella onder de gewonde arm•Houd de lange zijde aan de niet-gewondelichaamshelft•Vouw de onderste tip over de gewonde arm•Knoop beide uiteinden aan elkaar vast op deschouder van de niet gewonde lichaamshelft(contralateraal)•Fixeer de tip thv de elleboog met eenveiligheidsspeldV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 9

Mitella of driehoeksverbandBij urgenties:ook t.h.v, hand, voet, …V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 10

5. Compressieverband lange rek (1)≠ korte rek!Doel• De veneuze retour vanuit het been naar het hart bevorderen bij veneuze insufficiëntie of diepveneuze trombose oedemen verminderen of voorkomenIndicatie compressie lange rek• Immobiele of weinig mobiele patiënten met wonden t.h.v. de OL veroorzaakt door veneuzeinsufficiëntie.• P. die korte rekverbanden niet kunnen verdragen• P. op de IZ afdelingenTegenindicatie• Arteriële insufficiëntie‣ Meer risico op onvoldoende doorbloeding: Enkel Arm Index (EAI) als richtinggevende parameter‧o als EAI > 0,8: meestal geen probleem‧o als EAI > 0,5 en < 0,8: beperkte compressie en verhoogde waakzaamheid‧o als EAI < 0,5: best geen compressietherapie‣ Chronische hartdecompensatieo indien P. kortademig na start: Re hartfalen en beginnend longoedeem en STOP!V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 11

5. Compressieverband lange rek (1)≠ korte rek!• Lange rek bij immobiele patiëntKorte rek bij mobiele patiënt• Effectief bij veneuze insufficiëntie; ondersteunt de veneuze retour enstimuleert de bloedsomloop• Effectief bij ongecompliceerde ulcera• NIET bij arterieel lijden, cave diabetici!(perifeer arterieel vaatlijden vrijwel zeker bij ≤ EAI 0.8-0.9)• Verband aanleggen vóór het opstaan• Verband verwijderen bij het slapengaan (bij platliggen geenhydrostatische druk meer, met gevaar voor onvoldoende arteriëlebloodflow en risico op O 2 tekort)V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 12

5. Compressieverband lange rek (2)• Windels hebben minimale lengterek van 70%-90% en meestal geenbreedterek• Geeft matige rustdruk en matige arbeidsdruk• Standaard 10-12cm breed• Indeling volgens drukgradiënt: verschillende drukklassen‣ LICHT: Klasse I:15-20 mm HG‣ MATIG: Klasse II: 20-30 mm HG‣ STERK: Klasse III: 30-40 mm HG• Voorbeelden: Tensopress K®, Dauer®V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 13

Hoe aanleggen? Zie ook video leerpad•Stand van de voet in (90°) dorsiflexie (tot verband voorbij de enkel aangelegd is)•Starten op de voetrug vlak na de teenlijn•Leg de windel schuin, zo druk je niet op de kleine teen•1 of 2 cirkelslagen vlak na de teenlijn om de basis te fixeren•Hier bepaal je de spanning van de windel, niet meer trekken of lossen, windel vlak tegen de huid ontrollen•Afhankelijk van de voet en de breedte van de windel, kan je nog een cirkelslag rond de voorvoet doen•Vervolgens dient hiel volledig bedekt te zijn:•Cirkelslag ± 2/3 onderbeen en ± 1/3 hiel•Vervolgens cirkelslag ± 1/3 onderbeen en ± 2/3 voet•Vraag feedback aan de patiënt!•Maak een cirkelslag vlak boven de enkel•Steeds dezelfde tractie blijven uitoefenen•Wet Laplace: bij gelijkmatig windelen neemt de druk af van de voet naar de knie door straalvergroting•Verder circulaire slagen naar proximaal toe tot aan het caputfibulae•Steeds op dezelfde wijze overlappen (1/2 tot 2/3):•De kuitspier dient volledig mee in het verband zitten•Fixeren met kleefpleister (geen haakjes)•Nooit van proximaal naar distaal bij te lange windel (oplossing: meer overlapping); nooit knippen in windel•Zelfde werkwijze voor het ander beenV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 14

Deel IIPracticum initiatie acute wondzorg•Aseptisch werken•Reinigen van een wonde•Ontsmetten van een wonde (antiseptica)•Topische antibioticaV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 15

Aseptisch werken•Handhygiëne arts voor en na wondzorg:‣ ontsmetten met handalcohol‣ wassen bij zichtbaar vuil‣ gebruik van handschoenen bij verwijderen vuil verband•Gebruik van steriele instrumenten•Gebruik van een steriele set voor wondzorg met steriel veld•Gebruik van steriele spatel bij applicatie van zalven en crèmes•Steriel materiaal aseptisch hanterenV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 16

Reinigen van een wonde•Fysiologische oplossing (0,9% NaCl in H 2 O) met depper ofspuit en katheter•Leidingwater evt met zeep bij vuile wonden•Douche: cfr uitgebreide brandwondenV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 17

Ontsmetten van een wonde (antiseptica)•Bij eerste zorg van bv straatwonde of hondenbeet•Niet alcoholisch•Dagelijkse ontsmetting remt wondheling!•Voorbeelden:‣ chloorhexidine (Hibitane®)‣ jodiumverbindingen (Isobetadine®dermicum)‣ beperkt gebruik van waterstofperoxide H 2 O 2- voor anaërobe kiemen- voor verwijderen korstjes- altijd naspoelen met (fysiologisch) water!V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 18

Topische antibiotica•Oordeelkundig gebruiken•Risico contactallergie, sensibilisatie, resistentie•Bij infectie in functie van wondkweekV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 19

WondzorgmateriaalAnatomisch pincetKocherChirurgisch pincetSchaarV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 20

WondzorgmateriaalSterielehandschoenen•Gebruiken inoperatiemilieuOnsterielehandschoenen•Gebruiken bijverwijderen van verbandV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 22

Verbandmaterialen•Depper of gaasverband (katoen)•Niet-inklevend verband – absorberend verband•Vetverband•Hydrocolloïdverband•Polyurethaanfilm•Secundair verband•Pleister - fixatieV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 23

Depper of gaasverband (katoen)Gebruik: reinigen en/of ontsmetten vaneen wondeAfdekkend: niet als primair verbandkleeft in de wonde!V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 24

Niet-inklevend verbandGlanzende laag op de wondeGebruik als primair verband bijwonde met granulatieweefsel incombinatie met gel/zalf/crèmeen/of vetverband• Secundair verband of pleisternoodzakelijkV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 25

VetverbandKeuze: neutraal (= nietgeïmpregneerd met ontsmettendeof antibacteriële zalf)Gebruik als primair verband• kleeft niet in de wonde• secundair verband noodzakelijkAseptisch hanterenV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 26

Zalven en crèmesKeuze: oordeelkundig gebruik!Applicatie:• met steriele spatel op of rond dewonde• vooraf op verband aanbrengen,vervolgens verband op wonde• cave: NOOIT rechtstreeks contactvan tube in de wondeV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 27

HydrocolloïdverbandGebruik als primair verband bij minder spontanegranulatie, NIET gebruiken bij infectie door occlusieBehoudt een vochtig wondmilieuVooraf zorgvuldig drogen van de wondomgevingOpwarmen vóór gebruik (door lichaamswarmte)Overlapping van wonde met ≥2 cmKan tot 4 dagen ter plaatse blijven, bij lekkage verwijderen(verband verkleurt donkerder)Secundair verband aangewezenV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 28

PolyurethaanfilmSemi-permeabel transparant verbandBehoudt een vochtig wondmilieuGebruik als primair verband, in combinatie metcrème of gel of als secundair verbandOppervlakkige wonde met geen of weinigexsudaat vb operatienaadBarrière tegen bacteriënFrequent gebruik als secundair verbandWaterbestendigV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 29

Secundaire verbandenPleistersGewatteerde laag (protectie of absorptie)Kleeflaag (liefst hypo-allergisch)PolyurethaanfilmZwachtelCave allergie huidV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 30

HechtstripsZorgvuldig aanbrengen op de huid, wondranden tegen elkaarook dakpansgewijs/gekruist (cf practicum wondhechting)Evt. secundair verbandV-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 31