Presentatie INBO: everzwijnen in Vlaanderen - Natuurpunt

Everzwijnenin VlaanderenNatuurpunt17/02/ 2011

Algemeen• Everzwijnen (wilde zwijnen, evers, varkens,zwartwild)– Sus scrofa (L. 1758)• Verwilderde varkens (feral pigs)• Hybridisatie– niet in Vlaanderen, wel in Wallonië

Wie is wie ?• Beer : mannelijke adulte dieren(> 100 kg)• Zeugen : vrouwelijke adulte dieren (tot 90 kg)• Biggen : < 12 maanden• Overlopers : 12 – 24 maanden

Sociale organisatie• Matriarchale structuur– Zeugen (zussen/dochters)• Subadulten (vorig jaar / overlopers)• Jongen van het jaar– Mannelijke jongen trekken weg in 2 de levensjaar(solitair)

Gebruik van landschap / home ranges• Home ranges– Zeer grote variatie ifv landschap• 3 – 28 km 2 (vrouwelijke dieren)• 4 - 60 km 2 (mannelijke dieren)– Dagrustplaatsen• Dekking & water(zeer weinig concurrentie)– Nachtelijke wandelingen voor voedsel (10 – 20 km)– Toenemend in geval van verstoring / aanpassing vanlevensritme

(Tolon & Baubet 2008)

Populatiedynamica: vergelijking everzwijnen reewildEverzwijnReeFertiliteit Hoog > LagerJongenSubadultenOverleving Lager < HogerPopulatieopbouw(jong/subadult/adult)Variatie inpopulatieparameters61% 18% 20% 34% 18% 48%Hoger > Lager0.85-1.63 (2.3**) 0.95-1.35** Onbejaagde populatiesSturende factor* Aanwezigheid vanvoedsel (mast -pulsed)* Winter mortaliteit* Verhouding densiteit/draagkracht

EVERZWIJN-AFSCHOT19881989199019911992199319941995199619971998199920002001200220032004200520062007REE-AFSCHOTVoorbeeld : Duitsland (Bron : DJV.)600000120000050000010000004000008000003000006000002000001000000EverzwijnRee4000002000000JAREN

Luxemburg(Cellina 2008)

Wallonië

Oorzaken• Voedselvoorraad– Maïs, mastjaren, ‘afleidingsbijvoeding’• Zachte winters (voorjaar)• Verandering in bejaging, visie t.o.v. everzwijn(vb. Frankrijk)

# GESCHOTEN EVERZWIJNEN1924Vlaanderen: Historische data(afschot 1924 - 1982)1926192819301932193419361938194019421944194619481950195219541956195819601962196419661968197019721974197619781980198250454035302520TurnhoutTervurenLeuvenHechtelHasseltGroenendaalBxl IIBxl IBrugge en GentBreeBeringenAntwerpen151050JAARBron: Historische data Waters en Bossen tot regionalisering

Recente verspreiding – VlaanderenBron: Afschotmeldingen, valwild & enquête ANB-wachters Limburg

Recente verspreiding – LimburgBron: Waarnemingen.be, afschotmeldingen, valwild & enquête ANB-wachters Limburg

AFSCHOT & VALWILD (#)Recente data (Afschot & valwild)14012010080VoerenLimburg (z Voeren)Vlaams-BrabantOost-VlaanderenWest-VlaanderenAntwerpen60402002006 2007 2008 2009JAARBron: Afschotmeldingen en valwild (ANB, Jagers => centrale databank INBO)

Dataset, geslacht en leeftijd100%90%80%70%60%50%40%ZeugOverloper (V)Frisling (V)KeilerOverloper (M)Frisling (M)30%20%10%0%MeldingsformulierINBO / onderkakenEverzwijnen waarvoor onderkaak aanwezig en geslacht gekend, vgl meldingsformulier en leeftijdsbep. INBO. (n = 162)

Uitgangspunt voor beheer : werkhypothese• Vlaanderen: veel voedsel (mais) / mild klimaat :rijke situatie, hoge aangroei– Hoge gewichten– Snelle gewichtstoename bij biggen• Groot percentage van de biggen (potentieel) drachtig• Uitgesmeerde geboorteperiode– Grote worpen– Beperkte variatie tussen jaren in aanwas van depopulatie

Leeggewicht (kg)Gewichtsontwikkeling – leeftijd (leeftijd opbasis van onderkaak, n= 268)Frislingen Overlopers Adulten90603000 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60Leeftijd (maanden)

PercentageVerdeling van geboortes over maanden(2007 – 2009, terugrekenen voor dieren tot 24m, afschotdatum – leeftijd, n = 205)151050Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov DecGeboortemaand

% Drachtige vrouwelijke dieren% drachtige vrouwelijke dieren perleeftijdsklasse (op basis van embryo’s)10090Frislingen Overlopers Adult80706050403020100Meldingsformulier(n = 86)Onderkaken / INBO(n=71)Bieber & Ruf (arm)Alle klassen samen : 19% (11 - 31% missing values !)

Aantallen, trends en verspreiding ?• Geen gevalideerde methoden voor absoluteaantallen, noch voor indexen• Fotovallen

Aantallen, trends en verspreiding ?• Fotovallen• Informatie van terreinmensen, vrijwilligersen toevallige waarnemingen– Aanwezigheid & verspreiding• Waarnemingen van dieren• Pootafdrukken, uitwerpselen, wroetsporen,schadebeelden

=> Waarnemingen.beof=> INBOInstituut voor Natuur- en BosonderzoekOnderzoeksgroep FaunabeheerGaverstraat 49500 Geraardsbergenjim.casaer@inbo.be054/ 43 71 44 (45)www.inbo.beFotomateriaal :VildaphotoWildlife picturesINBOBIM