mvo Verslag 2008 - RWE.com

Pagina 30 —18 —Tien jaar duurzaamheid —Focus op windenergie24 —Tien jaar duurzaamheid —Brandstofcellenin HRe-ketels30 —Visie — De groene draad in hetverhaal van EssentVisie — De groene draadin het verhaal van EssentHet verhaal van Essentbestrijkt een periode vantien jaar. Een even langeperiode van duurzaamheidloopt er als een groenedraad doorheen. Van eenvoorzichtig begin naar hetveelomvattende mvo-beleidvan dit moment.33 —De dialoog:als marktspeler26 —2008, de terugblik —Carbon Management PlanPagina 15 —Tien jaar duurzaamheid —Focus op biomassaVerreweg de meesteGroene Stroom wektEssent op met biomassa.Sinds 2002 vervangen wijeen aanzienlijk deel van dekolen als brandstof doorschone biomassa.15 —Tien jaar duurzaamheid —Focus op biomassa35De dialoog: als — marktspeler —Kolenconsumptie en herkomst54 —csr Report 200848 —Essent als werkgever — Streven naarmeer vrouwen binnen Essent4 —mvo — Een tweede natuurPagina 4 —mvo — Eentweede natuurMeer dan tien jaar zijn wijnu al intensief bezig metde verduurzaming vande energievoorziening.Zo lang doen wij dus ookal aan maatschappelijkverantwoord ondernemen.Pagina 45 —Essent als werkgeverDe missie van onshse-beleid luidt:‘Iedere medewerker komt’s avonds gezond en veiligthuis’. In het realiserenvan die opdracht stekenwij veel energie enleggen we onszelf vanjaar tot jaar zwaarderedoelstellingen op.40 —Duurzaam duurt het langst38 —De dialoog:als bedrijfsburgerPagina 33 —De dialoog: alsmarktspelerAls je als energiebedrijfkiest voor mvo, kies je ookbewust voor een positie alsopvallende marktspeler.22 —Tien jaar duurzaamheid —Focus op innovatieInhoudsopgaveVoorwoord — Pagina 4mvo — Een tweede natuurEssent in 2008 — Pagina 6ProfielHoofdstuk 3 — Pagina 32Dialoog met de stakeholdersHoofdstuk 4 — Pagina 33De dialoog: als marktspelerHoofdstuk 5 — Pagina 38De dialoog: als bedrijfsburger45 —Essent als werkgever — Nog eentandje erbij op hse-gebiedHoofdstuk 1 — Pagina 10Tien jaar duurzaamheid— Focus op biomassa— Focus op windenergie— Focus op innovatieHoofdstuk 6 — Pagina 42Essent als bedrijfsvoerder en werkgeverHoofdstuk 7 — Pagina 50Voortgang en verantwoording2 — InhoudsopgaveEssent — mvo Verslag 2008Hoofdstuk 2 — Pagina 252008, de terugblikVisie — Pagina 30De groene draad in hetverhaal van EssentAssurance Report — Pagina 52CSR Report 2008 — Pagina 54English summaryColofon — Pagina 59

mvo —Een tweedenatuurMeer dan tien jaar zijn wijnu al intensief bezig metde verduurzaming van deenergievoorziening. Zo lang doenwij dus ook al aan maatschappelijkverantwoord ondernemen.Al zijn wij het pas vier jaar geledenmvo gaan noemen. Niet omdatwe daar het beleid mee dachtenop te poetsen, maar omdat wijtot de ontdekking kwamen dat jeverduurzaming niet aan goede wil,toeval of incidentele aandacht magoverlaten. Dan bereik je simpelwegte weinig. Maatschappelijkverantwoord ondernemen moeteen integraal onderdeel vormenvan je beleid. Sterker nog, het moetverankerd zijn in je missie, je visieen je kernwaarden. En je moetelkaar er op aanspreken. Alleenop die manier wordt mvo voor deorganisatie een gewoonte, eenvanzelfsprekend onderdeel van alleprocessen. Een tweede natuur.Ik constateer dat wij dat binnen Essent nugestalte zien krijgen. Van belang is om dat beleidnaar buiten toe ook te formaliseren. Je vastevoornemens bezegelen met een handtekening,waar de samenleving je op mag aanspreken. Datdeden wij door het United Nations Global Compactte onderschrijven.Essent ondersteunt daarmee de tien beginselenop het gebied van mensenrechten, arbeidsomstandigheden,milieu en de bestrijdingvan corruptie van de un Global Compact, eeninternationaal verbond van de Verenigde Naties,het bedrijfsleven, arbeidsorganisaties en maatschappelijkeinstellingen.Essent is actief binnen het Dutch Chaptervan Global Compact, dat zich richt op het bereikenvan de acht millennium ontwikkelingsdoelen.Twee van deze doelen hebben onzebijzondere aandacht: het uitbannen van hongeren armoede en het ontwikkelen van een duurzaamleefmilieu. Wij geven er invulling aan doorde inkoop van reguliere goederen en diensten enzeer in het bijzonder de inkoop van biomassabrandstoffente onderwerpen aan strikte voorwaardenop sociaal gebied en op het terrein vannatuur en milieu.Zoals ik al opmerkte, mag je het verduurzamenvan de samenleving niet overlaten aangoede wil, toeval of incidentele aandacht. Ookde overheid, voor ons eigenlijk de logische partnerin duurzaamheid, zou zich dat moeten aantrekken.Voor de overheid moet het eveneenseen tweede natuur worden. Waardoor er ooklangjarig gerekend mag worden op een voortrekkersrolvan de overheid en daarmee op hetstimuleren van ontwikkelingen met middelendie niet elk jaar met Prinsjesdag weer van aarden omvang wijzigen.Met onze duurzame investeringen dragenwij bij aan het overheidsbeleid. Maar wij wetenook dat alle eerste stappen voorwaarts meestal deduurste zijn. Om tot echte doorbraken te komenkunnen wij vaak niet zonder de ondersteuningvan de overheid. Dat geldt in het bijzonder voorde ontwikkelingsfase van nieuwe technologieënen complexe innovatieve concepten. Dat zijndure en tijdrovende processen. Daar moet jejaren voor durven uittrekken. En het werkt zeerstimulerend als je al die tijd op de steun van jelogische partner mag rekenen.Wellicht biedt juist de economische recessienu wel de goede basis om extra te investerenin duurzaamheid. Want dat levert bedrijvigheidop die zich ook in de toekomst uitbetaalt.Dat wij met ons beleid op het goede spoorzitten mag blijken uit het transparantieonderzoekdat het ministerie van Economische Zakenjaarlijks houdt onder de circa 150 grootste bedrijvenvan Nederland. Ik ben er trots op dat wijmet onze manier van rapporteren over duurzaamheidopvallen. Met het mvo Verslag 2007kwam Essent op de vierde plaats (in 2006 negende)en was de beste van de energiebedrijven.Dat geeft de (bedrijfs)burger moed.Moed die ons ook over tegenslag heen helpt.Want ons veiligheidsbeleid verliep niet helemaalzoals wij hadden gehoopt. De dart-doelstellinghebben wij deze keer net niet gehaald. Teveelonnodige incidenten. Weliswaar vooral bij onzeaannemers, maar ook dat is een verantwoordelijkheiddie wij ons aantrekken. Aan hen stellenwij immers even hoge eisen als aan onszelf.Wel weer bemoedigenddaarentegen was de uitslag“van het jaarlijkse medewerkersonderzoek.Ondanks deturbulentie in 2008 steeg debetrokkenheid van de medewerkers;75% nam aan het onderzoekdeel. Ook hun visie ophet imago van Essent was hartverwarmendpositief. Alleen ophet gebied van loopbaanontwikkelingbleven de medewerkersenigszins aarzelen over hetbeleid. Uiteraard gaan wij daarin 2009 bijzondere aandachtaan schenken.Natuurlijk gaan wij ook involle vaart door met het stimulerenvan elektrisch rijden. In2008 lanceerden wij het projectJe mag hetverduurzamen vande samenlevingniet overlaten aangoede wil, toevalof incident.”en in 2009 zullen er tientallen elektrische – endus uitstootvrije – bedrijfsauto’s van Essent rondrijden.Goed voorbeeld doet hopelijk goed volgen.Want juist hier is veel klimaatwinst te boeken.Het duurzaamheidsbeleid is stevig verankerdbinnen Essent. Het kan een stootje hebben.Het zal ons niet meer eenvoudig uit handen glippen.Ook niet als wij straks onderdeel uitmakenvan het energieconcern rwe.Toen wij op 12 januari 2009 de voorgenomenaansluiting bij rwe bekend maakten, deden wijdat in de prettige wetenschap dat juist de kennis,de ervaring en de reputatie van Essent op het gebiedvan verduurzaming voor rwe een belangrijkovernameargument was. Ik ben er dan ook vanovertuigd dat onze beoogde nieuwe eigenaarkoste wat kost die waarden in de markt op peilzal proberen te houden. Als je een parel opduikt,wil je hem immers niet inwisselen voor een steen.Ik ben mij er natuurlijk van bewust dat dereputatie van rwe op het gebied van verduurzamingop dit moment nog niet zo stevig staatals die van Essent. Maar ik weet ook dat eenreputatie altijd achterloopt bij de werkelijkheid.De investeringen die rwe in duurzaamheiddoet en gaat doen, overstijgen het investeringsniveauvan de Nederlandse energiebedrijvensamen. Daarmee stap ik niet lichtvaardig heenover de bruinkoolkwestie. Maar bruinkool isvoor de Duitse energiebedrijven een historischgegeven. En rwe investeert niet meer in deverouderde techniek. Het steekt juist veel geld intechnologie die duurzaamheid en CO 2 -reductiebevordert. In 2008 startte rwe een omvangrijkduurzaamheidsprogramma met een jaarlijkseinvestering van minimaal 1 miljard euro. WaarEssent in het Duitse deel van de Noordzee optermijn één windpark denkt te gaan bouwen vanruim 200 megawatt, daar overweegt rwe in hetNederlandse deel van de Noordzee twee groteprojecten en heeft inmiddels aanvragen gedaanvoor zo’n 300 megawatt. Waarvan acte!Natuurlijk betreur ik dat het Wereld NatuurFonds de samenwerking metEssent wil stoppen als de overnamedoor rwe een feit is. Maarik respecteer dat besluit ook.Het laat zien dat de lat hoogligt. Het laat eveneens zien datje niet alleen zuinig moet zijnop je werkelijkheid, maar ookop je reputatie.Niettemin ben ik ervanovertuigd dat wij straks volopzullen kunnen bewijzen dat deaansluiting bij rwe niet minder,maar veel meer duurzaamheidbrengt. Samen kunnen wijstraks bergen verzetten.Arnhem, 4 maart 2009 —M.A.M. Boersma,voorzitter Raad van Bestuur4 — mvo — Een tweede natuurEssent — mvo Verslag 20085 — mvo — Een tweede natuurEssent — mvo Verslag 2008

Essent in2008 —ProfielEssent is het grootsteenergiebedrijf in Nederland.2,6 miljoen huishoudelijkeen zakelijke klanten nemengas, elektriciteit, warmteen energiediensten af.Essent (en haar rechtsvoorgangers)beschikt overmeer dan 90 jaar ervaringin productie, handel, transporten levering van elektriciteit.Als gasleverancierzijn we zelfs al 150 jaaractief. Als producent vanduurzame energie is Essentkoploper in Nederland.2,6miljoen klanten27%van alle duurzameenergieproductiein Nederlandmedewerkers (fte’s)23%van de totaleenergieproductiein NederlandMarktleider incomposteringen productie vanbiobrandstoffenProductiein Nederland,België enDuitslandKoploper metgroene energiein de BeneluxResultaat toe terekenen aan de aandeelhoudersvanEssent n.v. 2008 —€887 mlnOmzet 2008 —Nederland is onze thuismarkt.Daarnaast groeienwe in Duitsland en België ennemen onze handelsactiviteitenin en vanuit Zwitserland,Scandinavië, Spanje,Italië, Oost-Europa, Zuid-Amerika en Azië toe.Essent zoekt naar deoptimale manier om debeschikbare energie tebenutten. Betaalbaar,betrouwbaar en duurzaam.En Essent blijft zoekennaar betere oplossingenvoor mens, milieu enmaatschappij.Op weg naar een duurzameenergietoekomst.Totale capaciteitvan centralesen windparkenEssent —6.000 mwOrganogram Essent n.v.Energiewaardeketen:— Business Development— Projects— Productie— Trading— Service & Verkoop— Toegevoegde Waarde Diensten— New EnergyStafdiensten / Essent Support GroepHoofdkantoor€9,0 mrd————swb agEssent MilieuEssent NetwerkDeutsche Essent6 — Essent in 2008Essent — mvo Verslag 2008

Netto omzetper segment —doorlopende activiteitenNetto-omzet aanderden per land —doorlopende activiteitenIn miljoenen euro’sIn miljoenen euro’sTotaal: 9.037,5Energiewaardeketen: 6.532,2Energiedistributie: 1.342,0Milieu: 366,5swb AG: 1.136,5Eliminatie: - 339,7Totaal: 7.377,5Energiewaardeketen: 5.671,8Energiedistributie: 1.216,8Milieu: 378,0swb AG: 1.001,6Eliminatie: - 890,7Totaal: 6.441,6Energiewaardeketen: 4.588,4Energiedistributie: 1.241,6Milieu: 380,2swb AG: 1.055,6Eliminatie: - 824,2Totaal: 9.037,5Nederland: 6.282,2Duitsland: 1.619,8Zwitserland: 752,6Overig: 382,9Totaal: 7.372,7Nederland: 5.826,5Duitsland: 1.190,5Zwitserland: 100,1Overig: 255,6Totaal: 6.431,4Nederland: 4.954,8Duitsland: 1.316,5Zwitserland: —Overig: 160,12008 2007 20062008 2007 2006People, Planet,Profit, Power2008 2007 2006PeopleAantal medewerkers 1 10.324 10.223 9.832% vrouwen 2 25 27 27% vrouwen in leidinggevende functies 17 14 14% ziekteverzuim 3,9 4,3 4,2DART-score 0,82 0,97 1,09PlanetAantal ondertekende leverancierscodes NVT 3 88 15Donaties (in euro’s, circa) 380.000 300.000 300.000Profit (bedragen in miljoenen euro’s)Netto-omzet 9.038 7.378 6.442Resultaat toe te rekenen aan aandeelhouders 887 2.594 762Totaal eigen vermogen 5.253 5.175 3.414Totaal rentedragende verplichtingen 1.186 724 1.620Geïnvesteerd vermogen 7.830 8.204 6.559PowerTotale duurzame productiecapaciteit (megawatt) 1.098 1.042 1.065% duurzame energie in totale productie 12,0 10,0 15,2Aantal Groene Stroom + Groen Zakelijk klanten in Nederland 916.000 927.000 936.000Aantal Groen voor Gas klanten in Nederland 35.000 25.000 15.300CO 2 -uitstoot (Kton) 4 14.322 14.625 14.496% vaste biomassa met Green Gold Standard Label 68 48 338 — Essent in 2008Essent — mvo Verslag 20081 — Aantallen eigen medewerkers in FTe2 — Eigen personeel, exclusief swb ag3 — In 2008 is de Supplier Code ofConduct onderdeel geworden van dereguliere inkoopvoorwaarden van Essenten wordt ondertekeningniet meer apart bijgehouden.4 — Emissies voortkomende uit deproductie van elektriciteit en warmtenaar rato Essent-aandeel, exclusiefemissies afkomstig van Essent Milieuen Essent Netwerk.9 — Essent in 2008Essent — mvo Verslag 2008

1 — Tien jaarduurzaamheidMet een zekere vrijmoedigheid zouje het duurzaamheidsbeleid vanEssent een kerstpakket kunnennoemen. Het is namelijk samengesteldrond de kerstdagen van 1998.In het diepste geheim zaten deraden van bestuur van de toenmaligeenergiebedrijven edon en pnem/mega op een afgelegen plaats bijeenom een fusie te smeden. Omdatbeide ondernemingen duurzameenergie hoog in het vaandelhadden, was het vanaf het beginvan de besprekingen duidelijk dat defusiemaatschappij er serieus werkvan ging maken. Het zat de partnersimmers in de genen. pnem/megawas de uitvinder van Groene Stroomen edon de Nederlandse kampioenwindenergie. Beide bedrijven warenbovendien buitengewoon actiefmet energiebesparing, warmtekrachtkoppelingen het vindingrijkbenutten van alle restjes aan gas,en warmte. Adeldom verplicht!“Bij de start van Essent stond heteinddoel al vast: verduurzamingvan de energiehuishouding.Voor Essent is duurzameenergie nooit eenbijproduct geweest.”Klantenoverzicht —Groene Stroom, Groen Zakelijk& Groen voor Gas1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008Aldus kwam het beste van beide partnersin het kerstpakket, aangevuld met verrassendenieuwe initiatieven. En daarmee werd duurzameenergie één van de pijlers waarop Essentis gebouwd. Geen wonder dat Essent – toen hetin maart 1999 aan de openbaarheid werd gepresenteerd– meteen maar meldde dat het koploperin duurzame energie wilde zijn en blijven.Verduurzaming moetmainstream wordenKoploper als producent en leverancier vanduurzame energie, maar ook in innovatie. VoorEssent is duurzame energie nooit een bijproductgeweest. Geen zoethoudertje om mooie sier meein GWhDuurzame energieproductie Essent GroepGroene StroomGroen ZakelijkGroen voor Gas90.00072.00054.00036.00018.000te maken. Integendeel. Bij de start van Essentstond het einddoel al vast: verduurzaming vande energiehuishouding. Want alles wat kwetsbaaris vraagt erom: het klimaat, de natuur, deschaarse grondstoffen en de mens.Maar destijds wisten wij ook al zeker dater dan nog vele technologische en commerciëlehobbels moesten worden genomen. Constantevernieuwing was aan de orde. Zonder structureleinnovatie zou het niet gaan lukken. En watzeker zo belangrijk was: de geesten in ons landmoesten er rijp voor gemaakt worden. Klanten,overheden, toeleveranciers, sectorgenoten. Datbetekende ook innovatief omgaan met de belevingswaardevan de duurzame producten.Weg uit de geitenwollensokkensfeer. Op naarhet midden van de markt.2008 2007 2006Windenergie 843 753 696Waterkracht 30 34 33Zonne-energie — 0,01 0,05Stortgas en biogas 42 48 50Standalone schone biomassa 164 158 1620900.000720.000540.000360.000180.0000Fossiel vervanging door schone biomassa 1.512 1.135 2.476Waarvan:Vaste biomassa 1.149 1.069 946Vloeibare biomassa 363 66 1.530Overige biomassa (o.a. afvalverbranding) 465 386 341Totaal 3.055 2.514 3.757nb — Deelnemingen naarrato Essent-aandeel10 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 200811 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 2008

Duurzame energie opwekking —wind, zon & waterSchone biomassa,CO 2 -opname tijdens groeiVerbranding schone biomassa, CO 2 -uitstootis gelijk aan CO 2 -opname tijdens groeiTransportnet /Landelijk koppelnetOnafhankelijke controleBalans opwekking / afnameGroene StroomklantGrijze stroomklantSucces metGroene StroomConventionele energie opwekking —kolen, olie, gas, nucleairDat dit beleid niet zondersucces was, moge welblijken uit het feit dat GroeneStroom van Essent nu doorruim 900.000 klanten wordtafgenomen, waarmee wijruimschoots de grootste vanNederland zijn. Wij realiserendit met een aandeel groen inonze brandstofmix van 34%van de door Essent n.v. in2008 geleverde elektriciteit.Een andere succesindicatoris de nuchtere constateringdat Groene Stroom, somsonder een andere naam, wordtaangeboden door anderen.Hoe je het ook noemt, hetblijft Groene Stroom, eenvinding van Essent. Eigenlijkis dat wel opmerkelijk. Wantmet Groene Stroom mogenwe dan elektriciteit bedoelendie wordt opgewekt metnatuurlijke bronnen als wind,water en schone biomassa,voor de klant blijft het tocheen ingewikkeld product. Hetscharrelei naast je ontbijtbordis simpelweg gelegd door eenscharrelkip. Punt! Maar destroom uit het stopcontactkomt van het landelijkekoppelnet dat gevoed wordtdoor allerlei soorten centrales,maar bijvoorbeeld ook doorwindparken en door import.Grijze stroom en GroeneStroom door elkaar heen.Wij kennen immers geen apartGroene Stroom net. Dat zouook veel te duur worden.Op de keper beschouwdis Groene Stroom dus eenbelofte. De belofte dat Essenttenminste evenveel GroeneStroom opwekt en inkoopt enin het elektriciteitsnet stopt alser door haar Groene Stroomklanten wordt afgenomen.Daarmee is Groene Stroom inde eerste plaats een kwestievan vertrouwen. Maar hetgezegde luidt niet voor niets:‘vertrouwen is goed, controleis beter’. Daarom heeft Essental die jaren objectief latenvaststellen of het zich aan debelofte houdt. Aanvankelijkzag het Wereld Natuur Fonds(wnf) er op toe. Inmiddelsheeft de overheid de controleovergenomen. Zo wetenwij dat de circa 80% GroeneStroom plus Groen Zakelijkdie Essent zelf opwekt en inNederland inkoopt en de 20%die wij uit het buitenland halen(bijvoorbeeld waterkracht) ookecht duurzaam is.12 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 200813 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 2008

En Groen voor GasEen zelfde verhaal kunnen wij vertellenover Groen voor Gas, dat wij samen met hetwnf, onze langjarige partner in verduurzaming,hebben ontwikkeld. Weer een belofte. Aan deGroen voor Gas klant belooft Essent de CO 2 -uitstoot van diens gasverbruik volledig te compenseren.Bijvoorbeeld door deel te nemen inprojecten voor duurzame energieopwekking.Vanaf 2009 kiezen wij daarvoor uitsluitendcompensatieprojecten die vallen onder dezogenaamde Gold Standard Certificaten, eenonafhankelijk keurmerk dat op initiatief vanonder andere het wnf tot stand kwam.Een relatief nieuw groen product vanEssent is Groen Gas. Gas dat afkomstig is vanvuilstortplaatsen, waterzuiveringsinstallatiesen industriële en agrarische vergisters. Met eenpaar aansprekende afnemers zoals Rabobank,de provincie Utrecht en de importeur van Volkswagenheeft Groen Gas een flinke duw in derug gekregen.Dankzij de pioniersDat duurzame energie groot kon worden,danken wij aan de pioniers in de beginjaren.Daar betrekken wij ook nadrukkelijk onze klantenbij. Als er niet in de jaren tachtig en negentigeen aanzienlijke groep klanten was geweest diegeld over had voor milieuzorg, dan waren wijniet gekomen waar we nu zijn. Geruggesteunddoor hun geld en hun enthousiasme konden wijinitiatieven nemen en verder investeren.Dat windenergie belangrijk werd gevondenin de samenleving, bleek duidelijk toen wij eindjaren tachtig in Noord-Nederland begonnen methet project Molens voor Milieu. Geïnteresseerdeparticulieren konden via een obligatieleninggeld steken in windmolens. Een enorm succes.Er meldden zich meer geldschieters dan we opdat moment aankonden.Zo ging het ook in het zuiden van ons landtoen daar begin jaren negentig Groene Stroomwerd ontwikkeld. Duurzame energie was duurderdan grijze stroom. Maar de milieubewusteklanten bleken bereid er extra voor te betalen.Aanvankelijk kenden wij een meerprijs per kilowattuurvan – omgerekend naar heden – eenpaar eurocenten. Die inkomsten werden in eenapart fonds gestopt om bijvoorbeeld nieuwewindmolens mee te bouwen. Toen GroeneStroom een succes bleek en de klanten bleventoestromen, stelde de regering de duurzaamopgewekte energie vrij van energiebelasting.Op die manier werd het prijsverschil kleineren kwamen er nog meer klanten voor GroeneStroom. In 2001 nam Essent het besluit dat deprijs van Groene Stroom gelijk werd aan dievan grijze, conventioneel opgewekte, stroom.Dit zal in ieder geval tot 2010 gelden.14 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 2008Doorontwikkeling ingrootschaligheidEén van de belangrijke voorwaarden vooreen succesvolle doorontwikkeling van duurzameenergie is grootschaligheid. Grootschaligheidvergroot de beschikbaarheid, het verlaagt dekosten en het verbetert de zichtbaarheid. Essentheeft hier steeds op ingezet. Met een specialebiomassacentrale. Met grootschalige bijstookvan biomassa in de bestaande centrales. En metgrootschalige windparken op land. En straksook in zee. Daar moeten wij het van hebben.Onvermoeibaar zijn wij er mee bezig. Op velefronten. Ook om de voorwaarden te verbeteren.Want goede wil en bemoedigende woordenhelpen niet voldoende.Zo riepen wij samen met het wnf, Rabobank,ns, Econcern en Eneco, onder de naamInitiatiefgroep Wind op Zee, het kabinet opte komen tot betere uitgangspunten voorwindenergie op zee in de Nederlandse wateren.Belangrijk zijn duidelijke locatiekeuze,snelle procedures, goede coördinatie en eengeschikte infrastructuur. Dan kunnen we uitde voeten.Succes ondanks deturbulentieHet succes van Groene Stroom en het realiserenvan de andere duurzame doorbrakenin de afgelopen tien jaar was overigens geensinecure. Eigenlijk is het een wonder dat erzoveel bereikt is, want wij hadden genoeg anderezaken aan het hoofd. Het was immersook precies de periode waarin de Nederlandseenergiesector in ongekend woelig water terechtkwam. Na meer dan een eeuw nutsvoorzieningvanuit een duidelijke monopoliepositie,moest de ommezwaai gemaakt worden naarde vrije markt. De energiebedrijven begonnente schudden op hun grondvesten. Een compleetandere klantbenadering. Met vallen enopstaan kregen wij het onder de knie. En rekenmaar niet dat het daarna rustig werd. Meteenkwam de volgende aardbeving. De afsplitsingvan de netwerken. Wat anderhalve eeuw eeneenheid was, werd in een mum van tijd uit elkaargehaald.Ondanks dit alles bleven wij echter ookvasthoudend doorwerken aan onze belangrijksteopgave: zorgen voor de energie van morgen.Niet achterover leunenDat Essent de grootste in groen is gewordenals gevolg van al die inspanningen is prachtig!Dat een kritische organisatie als Greenpeace onshet op één na groenste energiebedrijf noemt, isook erg mooi. Maar op onze lauweren rusten iser niet bij. Wij hoeven onze duurzame prestatieniet af te doen met een verwijzing naar ‘het landder blinden’, maar we mogen ook zeker nietdenken dat wij klaar zijn.Ja maar, wat wil rwe?Temeer nu Essent, met het voornemen zichaan te sluiten bij het grote Duitse energieconcernrwe, ook wantrouwen ontmoet. Essentsreputatie in duurzaamheid is meer gevestigddan die van rwe. Al wijzen de feiten uit dat rwezich grote inspanningen getroost op het gebiedvan duurzame energie, in de beeldvorming iser nog het nodige op te bouwen.De stap van Essent om zich met een sterkepartner te verzekeren van een blijvende rol alsduurzame voortrekker op de internationaleenergiemarkt, wordt niet door iedereen toegejuicht.Voor onze partner Wereld NatuurFonds was het aanleiding de samenwerkingmet Essent op te zeggen als de overgang naarrwe definitief wordt. Wij betreuren dat, maarwij weten ook heel zeker dat wij het wnf enanderen met onze daden ervan zullen wetente overtuigen dat de combinatie rwe/Essentgeen rem zet op duurzaamheidsontwikkeling,maar juist tot een versnelling leidt.Duurzame energievraagt om focusTien jaar duurzaamheid heeft al veel opgeleverd,maar wij zijn er nog lang niet. Zoalsgezegd, is het doel van Essent te komen tot eenvergaande verduurzaming van de energieproductie.Geen doel dat morgen bereikt zal zijn.Een weerbarstig doel. Ook niet een doel dat wijin ons eentje kunnen realiseren. Wij zoekende samenwerking met klanten, marktpartijen,kennisinstituten en milieuorganisaties. Wijrekenen op de steun van de overheid met eenconsistent lange termijn beleid.Ons is duidelijk dat wij – om flinke stappenvoorwaarts te kunnen zetten – focus moetenaanbrengen. Onze klimaatstrategie is gericht openergiebesparing, energie-efficiency en reductievan emissies. Om daar invulling aan te gevenhebben wij drie aandachtsgebieden centraalgezet: biomassa, windenergie en innovatie. VoorEssent zijn dat belangrijke gebieden waarop dekomende jaren veel inspanningen worden gericht.Biomassa ingezet voor energieproductiein Essent-centralesin Nederland in 2008In tonnenTotaal volume: 925.343Vaste biomassa — hout pellets: 565.151Vaste biomassa — hout snippers: 209.491Vaste biomassa — hout overig: 51.012Vaste biomassa — cacaoboondoppen: 6.516835.358 ton waarvan 573.992 ton (68%)voldoet aan het Green Gold Standard LabelVaste biomassa — koffieboonschillen: 3.187* Betreft nog in opslagtanks aanwezige voorraad palmolie.Vanwege het niet beschikbaar zijn van 100% gecertificeerdeduurzame palmolie is geen palmolie ingekocht in 2008.Vloeibare biomassa — bio-olie: 89.986*Focus opbiomassaVerreweg de meeste GroeneStroom wekt Essent op metbiomassa. Bijvoorbeeld in despeciale bio-energiecentrale inCuijk (25 megawatt). In Cuijkproduceert Essent met vastebiomassa (schoon plantaardigmateriaal) voor zo’n 46.000huishoudens Groene Stroom.Maar de grootsteopwekkingseenheid ophet gebied van biomassais de Amercentrale inGeertruidenberg meteen vermogen van 1.245megawatt. Sinds 2002vervangen wij daar eenaanzienlijk deel van de kolenals brandstof door schonebiomassa. Daarmee bedoelenwij natuurlijk materiaalzoals snoeiafval, resthout,schoon hout uit het bosen uit zagerijen. Maar ooknieuwe brandstofvormen,zoals koffieschillen.Verder is er geëxperimenteerdmet palmpitten en cacaoschilfers,maar die blekentechnisch gezien minder goedte verwerken. Aldus heeftEssent in de loop der jaren eengrote expertise opgebouwdover de toepassing vanbiomassa als (bijstook)brandstof in centrales. Wijweten wat kan en wat nietkan. En op basis van die kennisbouwen wij de capaciteitverder uit.Certificering is nodigVan belang daarbij is ook deherkomst van de biomassa.Want schone brandstof moeteen schone herkomst hebben.Wij schieten er immersweinig mee op als er eldersop de wereld kaalslag van bosplaatsvindt om onze centraleste stoken. En uitbuiting vanmensen of het onttrekken vanbiomassa aan de voedselketenmoet uitgesloten zijn.15 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 2008

De genoemde koffieschillenvoldoen ruim aan dezeduurzaamheidsvoorwaarden.Ze zijn erg geschikt alsbrandstof, er hoeven geenbomen voor gekapt te worden,ze zijn niet eetbaar en wijnemen ze tegen een eerlijkeprijs af van Braziliaansekoffieboeren, die er anders alsonbruikbaar afval mee blijvenzitten. Om zeker te wetendat wij het goed aanpakken,worden wij hierin bijgestaandoor ontwikkelingsorganisatieSolidaridad.Jammer genoeg ligt het langniet voor alle biomassastromenzo helder. Er is inde wereld nog geen sluitendcertificeringsysteem. Daaromwerkt Essent daar zelf aan.Met het Green Gold StandardLabel hebben wij een bevredigendevorm van track &trace en kwaliteitscontroleingevoerd. Een bevredigendevorm! Meer niet. Het zou eenuitstekende vorm genoemdmogen worden, als het opafstand van Essent stondonder onafhankelijke controle.Daar werken wij aan.In 2006 legden wij vast toete willen werken naar 75%gecertificeerde biomassavolgens het Green GoldStandard Label. In dat strevenliggen wij goed op koers met33% in 2006, 48% in 2007en 68% in 2008.Voor de palmolie die wijbijstookten in de Clauscentralein Maasbracht spraken wij af,nadat de commissie Blok vorigjaar vaststelde dat certificeringvan palmolie mogelijk is,alleen nog gecertificeerdeimport te gebruiken. Omdat eronvoldoende gecertificeerdepalmolie werd aangeboden,hebben wij in 2008 nietsingekocht. De aanwezigevoorraad is wel verstookt.16 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 2008Niet op de koffie gekomenOm de stroomproductiemet biomassa verder tevergroten en daarbij hetduurzaamheidsgehalte ophet afgesproken hoge niveaute houden, moet er naarstigworden gezocht naar nieuwevormen. Daarom kijkt Essentsteeds nieuwsgierig rond.In de hele wereld. Wantalleen op die manier loop jetegen mogelijkheden aanals koffieschillen. In 2007ontwikkelden wij het plansamen met Solidaridad. En infebruari 2008 loste het eersteschip, onder het toeziendoog van minister Mariavan der Hoeven, een ladingkoffieschillen van 3.200 tonin Geertruidenberg. In zevenjaar tijd kan dit doorgroeiennaar 250.000 ton op jaarbasis.Genoeg om jaarlijks allehuishoudens in een stad tergrootte van Eindhoven vanstroom te voorzien.Een opvallend project, dat metde nodige subsidie gestalte konkrijgen. De scaa, de grootstekoffiehandelsorganisatie terwereld, bekroonde het met eenbijzondere duurzaamheidsprijs.Onderzoekt alle dingen…Het is te verwachten dat ermeer agrarische restproductenzijn die geschikt zijn alsbiomassa en voldoen aan decertificeringseisen. Het is dekunst ze te vinden en er insamenwerking met betrokkenorganisaties een hanteerbaarproces voor te ontwikkelen.Van het grootste belangdaarbij is dat de Nederlandseoverheid deze zoektochtondersteunt en een consistentbeleid voert in het beschikbaarstellen van middelen voorduurzame energie. Hetontwikkelen van nieuwerendabele biomassastromenis een kwestie van langeadem. Als subsidies van hetene op het andere momentwegvallen, krijgen deze – zeergewenste – ontwikkelingen geenkans op levensvatbaarheid.Essent gaat in 2009 in iedergeval enige nieuwe agrarischerestproducten testen opgeschiktheid als biomassa. Wijdenken bijvoorbeeld aan rijstkaf,waarvoor dezelfde voordelengelden als voor koffieschillen.Een andere mogelijkheid isbagasse, een restproduct vansuikerriet. Het blijft over alsvezelachtige stof nadat het sapuit de rietstengels is geperst.…en behoudt het goedeAls de testen in onze centralesvan deze nieuwe mogelijkebiomassasoorten goeduitpakken, zijn wij er nogniet. Om het succesvol tekunnen inzetten als volwaardigalternatief voor fossielebrandstoffen, moet de prijservan concurrerend zijn. Datkan vooralsnog alleen als deoverheid bereid is tot een stabielmeerjarig subsidiebeleid.17 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 2008

Maar je kon toch niet eeuwigeen gewone centrale achterde hand houden?Daarom wisten wij al sneltwee dingen zeker. Het moetgrootschalig en zo dichtmogelijk bij de kust waar demeeste windzekerheid is.Dat betekende clustering vangrotere windturbines in grotewindparken op plekken diedaar na nauwkeurig onderzoekgeschikt voor bleken.Windparken zijn onzecore businessZo ontstonden in de afgelopenjaren bijvoorbeeldhet windpark Eemshaven(40 molens met een totaalvermogen van 10 megawatt),het windpark Westermeerdijk(50 molens met een totaalvermogen van 15 megawatt)en windpark Eemsmond(94 molens met een totaalvermogen van 34 megawatt).Ten tijde van de openingwas windpark Eemsmondhet grootste van Europa.Wij bouwden in 2008 –ter vervanging – opdiezelfde locatie het windparkWestereems.Inmiddels staat het er.Met 52 windturbines vanieder 3 megawatt en eentotaal vermogen van 156megawatt is dat meteenhet grootste van Nederland.En vooral ook imposant. Dewindturbines hebben eenashoogte van zo’n honderdmeter en een rotordiametervan circa tachtig meter. Hetpark gaat straks genoegstroom leveren om de helftvan alle huishoudens in deprovincie Groningen vanGroene Stroom te voorzien.Zo snel gaan de ontwikkelingen.Met onverhooptevergunningsissues zullenwij prudent omgaan.Focus opwindenergie18 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 2008Toen men in de jaren ’80van de vorige eeuw begonmet windenergie, zag het erallemaal tamelijk kleinschaliguit. Maar het enthousiasmewas meteen al groot. Trotswerd de burgemeesteruitgenodigd een solitairewindmolen van 60 kilowattin gebruik te stellen. Vergelijkdat maar eens met de huidigeturbines van 3 megawatt: 50keer zoveel vermogen. Tochheeft die kleinschalige start debasis gelegd onder het huidigekennis- en ambitieniveau.Zo leerden wij het vak. Zoleerden wij ook omgaan mettegenwind. Niet iedereen wasimmers blij met de aanblik vanher en der in het landschapverrijzende windmolens.En de route van trekvogelswas een belangrijk aandachtspunt.Maar vooral ook de vraagnaar de windopbrengst. Wantop de vele windstille dagenmoest er natuurlijk wel stroomworden geleverd.

Een belangrijke stap naarverdere schaalvergrotingwas destijds (2002) ook deovername van de Duitsewindparkontwikkelaar Winkra.Daarmee werd Essent éénvan de grootste exploitantenen ontwikkelaars vanwindenergie in Noordwest-Europa. In de afgelopen jarenkonden wij die positie verderuitbouwen. Dat moge blijkenuit de cijfers. Essent heeft intotaal 484 windturbines meteen gezamenlijk vermogenvan 564 megawatt.Naast onshore ookoffshoreNaast de ontwikkeling vannieuwe windparklocatiesin Nederland en vooralDuitsland, is Essent zich ookgaan richten op offshore.Echte grootschaligheid kanimmers alleen buitengaats.Daar is ruimte en daar isvrijwel altijd veel wind.In voorbereiding is nu hetplan windpark Nordsee-Ost,nabij Helgoland. Wij onderzoekendaar de mogelijkheidom met 80 turbines eenvermogen van ongeveer 288megawatt te gaan realiseren.Deze stap naar offshorelaat zien dat ook op dezegrootschalige manier windparkenzijn te realiseren diequa vermogen niet meeral te schril afsteken tegende grote energiecentralesop de vaste wal. En dat moetook, wil windenergie eenbelangrijke, betrouwbare envolwaardige bijdrage leverenaan het verduurzamen vande energiehuishouding.Wie het kleine niet eertIs daarmee de kleinschaligheiddan volledig geschiedenisgeworden? Welnee.Waar dat gevraagd wordtzet Essent haar expertise in.Zoals toen ‘zeehondenmoeder’Lenie ’t Hart in Pieterburenvroeg of haar kleinemolentje van 80 kilowattbij de zeehondencrèche konworden vervangen door eeniets grotere en modernere.Binnen alle planologischebeperkingen – bijvoorbeeldmaximaal 30 meterhoog – bleek een nieuwemolen van 100 kilowatthaalbaar. Voor zo’n klusjevoelen wij ons zeker niette groot.20 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 200821 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 2008

Focus opinnovatieInnovatie is van levensbelang.Zeker op duurzaamheidsgebied.Allereerst hetmaatschappelijk belang.De vraagstukken zijn groot.De oplossingen liggen nietzomaar voor het oprapen.Er is veel inventiviteit ennaarstig speurwerk voor nodig.Evenals een goed gevoelvoor het scheiden van kafen koren. En een wendbaregeest als dat gevoel je evenin de steek heeft gelaten.Maar ook vanuit eeneconomisch perspectief isinnovatie belangrijk voorEssent. Als je investeert ininnovatie weet je niet zekerof het rendement oplevert.Maar als je niet investeertin innovatie weet je welzeker dat je achterblijft, datje rendement gaat dalen.En dat je reputatie achteruitgaat. Klanten, werknemers,investeerders, zij zullen jeminder aantrekkelijk vinden.Daarom steken wij veel tijden geld in innovatie.Geen Willie WortelInnovatie wordt soms gezienals ‘uitvindertje spelen’.Dat is niet de insteek vanEssent. Uiteraard zullen wijeen goede eigen inval nietklakkeloos terzijde schuiven.En medewerkers worden ookgestimuleerd mee te denkenhoe de bedrijfsprocessencontinu verbeterd kunnenworden. Maar onze doelstellingop het gebied van innovatieis vooral ‘mogelijk maken’.Goed in de gaten houdenwat kenniscentra bezighoudt. Nauwlettend volgenwelke energiegerelateerdevernieuwingen er inontwikkeling zijn. Vragenstellen aan de echte uitvinders.Initiëren en stimulerenvan onderzoek. Durvenkiezen. En het opzetten vanof deelnemen in mogelijkkansrijke proefprojecten.Innoveren is nooit klaarEssent ziet innoveren ook alseen voortgaande bewegingnaar de toekomst. Het gaater niet om met veel aplombéén grote stap voorwaartste maken. Die grote stapkan immers onmiddellijk narealisatie al weer achterhaaldblijken. Het gaat er om in eenafwisseling van grote en kleinestappen onverstoorbaar naarde toekomst te blijven lopen.Innoveren houdt nooit op.Daarom werkt Essent er hardaan het gevoel voor innovatiediep te laten wortelen in debreedte van de onderneming.Het begint met betrokkenheid.Daar heb je wel een aanjagervoor nodig en een coördinator.Daarom hebben wij alleactiviteiten op het gebiedvan duurzame energiesamengebracht in een speciaaldaarvoor opgerichte businessunit: New Energy. En binnenNew Energy in een aparteafdeling Innovatie.Alle wezenlijke onderwerpen inde bedrijfsvoering van Essentworden daarbij onder de loepgenomen, zoals brandstoffen,opwekking en grootschaligeenergieopslag, transporten distributie, energie inde gebouwde omgeving enmobiliteit. En om nu maareens met het laatste tebeginnen: in de afgelopenperiode hebben wij stevignagedacht over mobiliteit.Tanken bij het stopcontactIn 2008 is Essent naar buitengetreden met het rijden opelektriciteit. Aandacht vragenvoor de mogelijkheden. Enstimuleren van de toepassing.Essent gelooft in hetelektrisch autorijden, omdathet vele voordelen biedt.Elektrische auto’s producerenbijvoorbeeld geenuitlaatgassen en fijnstof.En ze zijn vrijwel geruisloos.Dat verbetert het leefmilieuin woonwijken en langsdrukbereden wegen aanzienlijk.Elektrische auto’s leveren eengrote bijdrage aan de CO 2 –reductie. Natuurlijk stoot decentrale die de elektriciteitopwekt – als deze met fossielebrandstoffen wordt gestookt –CO 2 uit. Maar dat is slechtseen fractie van de uitstootdie benzine- of dieselauto’sproduceren. En als je je auto laatrijden op Groene Stroom heb jehelemaal geen uitstoot.Elektrische auto’s lossen ookeen opslagprobleem op. Omdater geen vorm van grootschaligeelektriciteitsopslag bestaat, moetwind- en zonne-energie wordengebruikt op het moment dat hetwordt opgewekt. En dat is helaasniet altijd het moment dat wijhet ook echt nodig hebben.Maar als wij massaal overstappenop elektrische auto’s, hebben weeen enorme opslagcapaciteit inde vorm van hun accu’s.Een derde voordeel is datelektrische auto’s aanzienlijkgoedkoper zijn in het gebruik.Elektrisch rijden is zelfs 3,5 keergoedkoper dan de zuinigstedieselauto. Je kunt ze gewoonopladen aan het stopcontactthuis of langs de weg. En metde nieuwste generatie accu’sheb je met een ‘volle tank’ eenactieradius van zo’n 350 tot 500kilometer. Natuurlijk afhankelijkvan je rijgedrag. Net als met een‘gewone’ auto. Dat dan weer wel.Goede voorbeeld geven metEssent-wagenparkEssent gaat het nodige doenom het elektrisch rijden testimuleren. Allereerst is er devoorbeeldfunctie. Essent gaatenkele tientallen elektrischebedrijfs- en personenauto’s ingebruik nemen. Om te latenzien dat het kan. Dat het werkt.Dat het plezierig rijdt. Dat deomgeving er voordeel van heeft.Maar die auto’s gaan wij ookmeteen gebruiken in eenproeffase met het zogenaamdeMobile Smart Grid, dat wijsamen met partners hebbenontwikkeld. Het gaat hier omeen voorziening waarmee jede auto op een slimme manierkunt laden met Groene Stroom.De automobilist voert inhoeveel energie hij wil hebben,wanneer en tegen welk tarief.Het Mobile Smart Grid zorgtervoor dat het ook zo wordtuitgevoerd en dat er eenduidelijke rekening komt diethuis wordt bezorgd ongeachtde plek waar het opladengebeurde. Een verder voordeelis dat met het Mobile SmartGrid de opgewekte wind- enzonne-energie maximaal kanworden ingezet.Algen op het vuurEen ander onderwerp waarwe de nodige aandacht aanschenken is het zoeken naarnieuwe biobrandstoffen. Nietalleen willen we meer GroeneStroom produceren. Als wijhet aandeel biomassa in deopwekking van Groene Stroomflink willen vergroten, zullenwe immers ook aanvullendebrandstoffen moeten hebben.Eén van de mogelijkheden iswellicht om algen te gebruikenals biobrandstof.Samen met AkzoNobel, dealgenproducent Ingrepro en deuniversiteit van Wageningen isEssent daarom deelnemer ineen consortium dat in Delfzijlproeven gaat doen om uit algenduurzame grondstoffen teontwikkelen. In Delfzijl beheertEssent in een joint venturemet AkzoNobel een warmtekrachtcentrale.Een deel van derookgassen uit deze wkc wordtdoor een vijver met een algenpopulatiegeleid. De algen nemende CO 2 op en zetten dit om inzuurstof. Hierdoor vermeerderende algen zich, waarna ze wordengewonnen en gedroogd. Degemeenschappelijke interessevan Essent en AkzoNobel isgericht op de vraag of uit dezealgen een goede biobrandstofgewonnen kan worden. Essent isdaarnaast ook geïnteresseerd inhet hergebruik van CO 2 uit rookgassenvan centrales. De proefheeft een looptijd van vier jaar.Onderzoek naar CO 2 -armehybride centraleEen zekere relatie met hetbovenstaande heeft hetonderzoek dat wij samenmet Shell zijn gestart naarde grootschalige vergassingvan kolen en biomassa incombinatie met de afvangen opslag van CO 2 . Ditonderzoek naar een CO 2 -armehybride centrale wordt naderomschreven in hoofdstuk 6.22 — Tien jaar duurzaamheidEssent — mvo Verslag 2008

men en uit een onderzoek bleek dat de gebruikershet pakket waarderen met een 7,9.De kinderen leren – binnen hun eigenleef- en belangstellingssfeer – een koppelingte maken tussen energieverbruik en de gevolgenvoor het klimaat.mvo-ambassadeursBegin 2007 benoemde Essent mvo-ambassadeurs.Zo’n zeventig vrijwilligers, voortkomenduit alle geledingen van het bedrijf vormen devoorhoede van mvo binnen Essent. Ze zijn aanspreekpuntbinnen de organisatie en hebben tottaak te signaleren, te inspireren en uit te voeren.Om ze zo slagvaardig mogelijk te laten optredenzijn ze halverwege 2008 verdeeld in vierp-groepen, met elk hun eigen mvo-p: People,Planet, Profit of Power. Elke groep heeft daarmeezijn eigen mvo-speerpunt en kan zo dedeskundigheid ontwikkelen om tot concreteen haalbare projecten te komen. Medio 2009wordt dit proces geëvalueerd.De mvo-ambassadeurs zijn ook praktischactief. Bijvoorbeeld als organisator en gespreksleiderbij mvo-bijeenkomsten. Of ter ondersteuningbij mvo-acties.Voor het uitdragen van het mvo-beleidis het een groot voordeel dat er in vrijwel elkeEssent-vestiging een ambassadeur aanwezig is.BinnengoedHet mvo-project ‘Binnengoed’, gericht opde verdere verduurzaming van onze kantoorhuishouding,ging in 2007 van start. Tenslottekun je duurzaamheid alleen met goed fatsoenaanbevelen, als je er zelf intern ook echt deschouders onder zet.Na drie themamaanden – keurmerken, hergebruiken vitaliteit – in het laatste halfjaar van2007, ging het project in 2008 de tweede fasein met een uitwerking van thema’s in diverseacties die hierna worden beschreven.Carbon Management PlanIn 2007 introduceerde Essent het voornementot een CO 2 -neutrale huisvesting eneen CO 2 -neutraal wagenpark. Het CarbonManagement Plan is de uitwerking van ditvoornemen.Wij streven er in dit plan naar in een periodevan 5 jaar elk jaar de CO 2 -emissie met 5% teverminderen. Dat is ambitieus. Want daarmeezouden wij sneller gaan dan de meeste anderebedrijven. Op naar de kopgroep dus.Om vast te stellen waar de winst valt tehalen, moeten wij eerst weten hoe de CO 2 -emissie van onze huisvesting en ons wagenparker nu uitziet. Daarom zijn we in 2008 begonnenmet een monitoringprogramma: de nulmeting.In dat kader zijn bijvoorbeeld inmiddels alle bedrijfsgebouwen(exclusief kantoorgebouwen opproductielocaties) voorzien van een energielabelen wordt het verbruik nauwkeurig bijgehouden.Overigens is er in de afgelopen jaren alhet nodige gedaan aan het energieverbruik vanonze gebouwen en de it-voorzieningen. Dit zalleiden tot een CO 2 -reductie van 2% per jaar in2010 ten opzicht van het referentiejaar 2007.En ons nieuwe locatie- en e-work-beleid (demogelijkheid voor medewerkers om met itmiddelenen –ondersteuning thuis en op anderelocaties te werken) zal daar nog het nodige aantoevoegen.Ook voor het wagenpark geldt dat er in deafgelopen jaren al heel wat losse initiatieven genomenzijn om tot CO 2 -reductie te komen. Denkbijvoorbeeld aan de actie ‘Band op spanning’en het promoten van tele- en videoconferencingen de ns Business Card. Het wordt nu echtertijd voor een integrale aanpak. Dan kunnen wijbeter sturen op het ontwikkelen van concretedoelen en een tastbaar resultaat.Inmiddels zijn we de voorbereidingenvoorbij. In de resultaatafspraken voor 2009 iseen duidelijke doelstelling opgenomen voorheel Essent. En gaat een projectteam afgeleidedoelstellingen voor de diverse business unitsformuleren. Hierdoor is het een gezamenlijkedoelstelling van bestuur, management en medewerkers.“Op naar CO 2-neutralehuisvesting en wagenpark.Wij strevener in dit plan naar ineen periode van 5 jaarelk jaar de CO 2-emissiesmet 5% te verminderen.Dat is ambitieus.In de resultaatafsprakenvoor2009 is een duidelijkedoelstellingopgenomen voorheel Essent.”Groene itEssent lijkt wel aan elkaar te hangen vancomputersystemen en it. Onze datacenters zijndan ook grootverbruikers op het gebied vanenergie. Niet alleen voor het draaiend houdenvan de computers en andere apparatuur maarook voor koeling. Immers it-apparatuur produceerteen grote hoeveelheid warmte. In eenregulier datacenter is bijna net zoveel energienodig voor koeling en ondersteunende apparatuurals dat nodig is om de it-apparatuur tevoeden. Onze afdeling it-Supply hecht grootbelang aan het milieu en werkt dan ook aande vergroening van onze it-voorziening. Doorbijvoorbeeld nieuwe koeltechnieken en inzetvan energiezuinige apparatuur. Zo kunnen wetot 15% energie besparen in datacenters. En vande energie die gebruikt wordt, compenseren wede CO 2 -emissies.Om zeker te zijn dat geen aandachtsgebiedbinnen it ontsnapt aan het vergroeningsbeleidis een ‘Green benchmark’ uitgevoerd door onderzoeksbureauGartner. En hoewel we op degoede weg zijn, moeten we kijken of we onsgroene it-streven beter kunnen laten aansluitenop wat we als geheel Essent doen. En natuurlijkkijken hoe wij ons energieverbruik nog verderkunnen verlagen door slim met de inkoop enhet gebruik van apparatuur om te gaan.Close the GapIn het kader van het armoedebestrijdingsproject‘Close the Gap’ doneerde Essent in 2008ruim 1.800 gebruikte computers aan scholenen instituten in Afrika. Daarnaast werden wijGolden Partner van Close the Gap en doneerdengeld om de kosten rondom het gebruik van dezecomputers te dekken, inclusief het opleidenvan docenten. Onderdeel van het project is ookdat de computers, wanneer ze helemaal zijnafgeschreven, niet naar de vuilnisbelt gaan,maar op een ecologisch verantwoorde manierworden gerecycled.Dit project sluit aan bij de verderop besproken‘Energievoorziening Ontwikkelingslanden’Schoonmaken van de kantorenVoor het eerst stellen wij nu ook mvo-eisenaan het schoonmaken van de kantoren. Bij hetafsluiten van de lopende schoonmaakcontracten– vijf jaar geleden – had Essent nog geenuitgesproken mvo-beleid. Maar bij de actueleaanbesteding van de nieuwe schoonmaakcontractenis mvo een belangrijk onderdeelgeworden. De eisen die wij stellen hebben betrekkingop milieuzaken zoals het soort schoonmaakmiddelenen het al dan niet gebruiken vanwegwerphanddoekjes.Maar ook op sociaal gebied willen wij goedeafspraken maken. Bijvoorbeeld over het personeelsbeleidvan het schoonmaakbedrijf.Biologisch lunchenSinds het voorjaar van 2008 zijn de lunchesdie geserveerd worden bij vergaderingenstandaard biologisch. Op deze manier wilEssent bijdragen aan de duurzame productievan voedsel.Programma ‘How on Earth’In het mvo Verslag van 2007 kondigdenwij het medewerkersprogramma ‘How onEarth’ aan. ‘How on Earth’ is de praktischevertaling van diverse activiteiten binnen Essentwaarin mvo naar voren komt. Onder de vlagvan ‘How on Earth’ werd een achttal projectengeorganiseerd:1. C O 2 -compensatie vakantiekilometersEssent-medewerkers: Wat betekent reizenmet je auto, de bus, het vliegtuig voorde CO 2 -uitstoot en hoe kun je dat compenseren?2. Fietsverlichting: Om het (veilig) fietsente stimuleren organiseerde Essent eenactieweek waarin medewerkers hun fietsverlichtinggratis konden laten controlerenen zonodig repareren.3. Warme truien actie: Ludieke promotie vande trui als energiebespaarder.4. Pieterpad-acties: Uit de Pieterpadwandelingen– mvo-georiënteerde bezinningswandelingenvan een dag, waaraan medewerkersvrijwillig deelnemen – komen regelmatigacties voort waarin groepenmedewerkers de handen uit de mouwensteken voor het goede doel.5. Vrijwilligerswerk: Medewerkers vanEssentleveren individueel, maar ook ingroepsverband als vrijwilliger een bijdrageaan goede doelen. Zo verfraaidenzo’n honderd medewerkers van AssetManagement samen de speelplaats vaneen opvangcentrum voor kinderen meteen verstandelijke beperking in Brummen.En leden van Impulse!, de verenigingvan Young Professionals van Essent,organiseerden een spelmiddag in VillaPardoes, een vakantieverblijf voor kinderenmet een levensbedreigende ziekte.De organisatie Robin Good helpt Essentte bezien hoe vrijwilligerswerk een vastewaarde kan worden binnen het bedrijf.Bijvoorbeeld bij afdelingsuitstapjes enteambuildingsdagen.6. Bewustwording: Essent heeft een intranetcursusontwikkeld over mvo.Deze e-learningmodule, waaraan alleEssentmedewerkers mee kunnen doen,geeft inzicht in de keuzes die iedereen vankeer tot keer moet maken op mvo-gebied.Voor alle medewerkers die de cursus doorlopendoet Essent een euro in haar personeelsfonds‘Samen voor Anderen’.7. Schrijfouders: Het fonds ‘Samen voorAnderen’, zoekt in samenwerking met PlanNederland onder de Essentmedewerkersschrijfouders voor door het fonds geadopteerdekinderen in ontwikkelingslanden.8. Leren in het weekeinde: Projecten in Tilburg,Groningen en Enschede, waarinjongeren tussen de tien en veertien jaaruit sociaal-economische achterstandsituaties,in het weekeinde onderwijsvolgen. Essent is een belangrijke sponsorvan deze projecten en vele Essentspecialistengeven er als vrijwilliger ook les.In Tilburg en Groningen organiseert imcWeekendschool de lessen. Het project inEnschede heet Toppers op Zondag.26 — 2008, de terugblikEssent — mvo Verslag 200827 — 2008, de terugblikEssent — mvo Verslag 2008

Cradle to CradleEssent onderzoekt of het concept Cradleto Cradle (c2c), dat begin deze eeuw is ontwikkeld,een belangrijke rol kan gaan spelen in hetbedrijfsbeleid. c2c streeft naar een fundamenteleverandering in het denken over gebruik enhergebruik van grondstoffen. Kort gezegd: wegmet de wegwerpmaatschappij.Waar nu aan het eind van de levensduurvan een product vaak een grote berg afval envervuiling ontstaat, daar bepleit c2c productenzo te ontwerpen dat ze na gebruik geheel kunnenworden opgenomen in de biologische of detechnische kringlopen. c2c is een concept datdoor steeds meer opinieleiders en topmensenuit het bedrijfsleven wordt omarmd en waar veelvan wordt verwacht in de toekomst.Voor Essent is het interessant te bezien ofen hoe het c2c-concept ook op energie toegepastkan worden. Daarnaast onderzoekt Essentuiteraard ook de mogelijkheden binnen de eigenonderneming om in toenemende mate c2cgoederenin te kopen.Energievoorziening inontwikkelingslandenIn de afgelopen jaren is Essent op verschillendemanieren betrokken geraakt bij de energievoorzieningin ontwikkelingslanden. Nietzozeer als gevolg van directe investeringen,maar door een bonte schakering aan oorzakenen aanleidingen. Soms omdat wij in hetbetreffende land grondstoffen kopen, zoalskolen en biomassa, waaronder koffieschillen.Soms omdat men ons om advies vroeg. En somsomdat medewerkers van Essent als vrijwilligerbetrokken waren of zijn bij duurzaamheids- ofenergieprojecten in ontwikkelingslanden. In2009 willen wij deze activiteiten meer bundelenen met beleid structureel uitbouwen. Terillustratie een drietal projecten“Voor Essent is het interessant te bezienof en hoe het c2c-concept ook openergie toegepast kan wordenKort gezegd: wegmet de wegwerpmaatschappij.”Stichting DuurzameOntwikkeling Suriname.Niet alleen thuis, maar ook aan de anderezijde van de Atlantische Oceaan is de expertisevan Essent in trek. Wij kregen namelijk hetverzoek mee te denken over de toekomst van deenergievoorziening in Suriname en stelden vastdat daar grote kansen liggen voor kleinschaligedecentrale opwekking. En dat is weer uitermategeschikt voor duurzame toepassingen, zoalsbiomassa van rijstkaf.Nabuur.comLeden van Impulse!, de vereniging vanYoung Professionals van Essent, werken onlinemee aan enkele Afrikaanse projecten vanNabuur.com, een organisatie die zich richt ophet opbouwen van een wereldwijd netwerk vanonline vrijwilligers.Energy4AllDe stichting Energy4All stimuleert deduurzame energievoorziening in ontwikkelingslanden.Dit als motor voor communicatiediensten,toegang tot onderwijs enmedische zorg, schoon water etc. De eersteactiviteiten betreffen het opzetten van nicecenters (Next Door Internet, Communicationand Education), een energie-efficiënt internettrainingscentrumop basis van zonne-energie.Het concept steunt op lokaal ondernemerschapen niet zozeer op filantropie, daardooris continuïteit gewaarborgd en draagt hetmede bij aan economische ontwikkeling terplekke. De stichting speelt een belangrijkerol als schakel tussen bedrijfsmatig opgezetteactiviteiten en sponsors uit het bedrijfsleven,ngo's en de overheid.Inmiddels zijn de twee proef nice centers inGambia gerealiseerd en zijn de kinderziekteseruit. Dit jaar zullen de volgende vier centersopgezet gaan worden. Plannen voor activiteitenin een ander Afrikaans land zijn in voorbereiding.Daarnaast heeft Energy4All plannen vooractiviteiten in andere werelddelen. Zij heeft bijvoorbeeldeen pilot voor een bio-diesel projectop basis van jatropha in Zambia gefinancierden zoekt nu mogelijkheden tot verdere ondersteuningvoor dit project.De stichting zelf zal zich verder gaan professionaliserenen daarmee gaan voldoen aanhet cbf keumerk voor goede doelen. Essentheeft financiële ondersteuning beschikbaargesteld voor doorgroei van de activiteiten inGambia en maakt ook deel uit van het bestuur.Binnen de stichting zijn vrijwilligers actief uitonder andere Essent gelederen.28 — 2008, de terugblikEssent — mvo Verslag 200829 — 2008, de terugblikEssent — mvo Verslag 2008

Visie —De groenedraad inhet verhaalvan EssentHet verhaal van Essentbestrijkt een periode van tienjaar. Een even lange periodevan duurzaamheid loopt er alseen groene draad doorheen.Van een voorzichtig beginnaar het veelomvattendemvo-beleid van dit moment.In een drietal opzichten sluitenwij die periode nu af. Eendrietal opmerkelijke opzichten.Om te beginnen is er natuurlijk deafsplitsing van ons netwerkbedrijf.Wat honderdvijftig jaar eenvanzelfsprekende eenheid was,wordt nu rigoureus gescheiden.Wat jarenlang dierbare collega’swaren bij de koffieautomaat, inde vergaderzalen of tijdens dePieterpadwandelingen, wordennu medewerkers van een extern bedrijf. Zij gaannu zelf verder met mvo.Voor de blijvers is er dit jaar de aansluitingbij rwe. Wij voelen ons ‘Herzlich Willkommen’in het grote Duitse concern en zien onze kansener door toenemen om nog veel meer werkte maken van duurzaamheid. Velen zullen hetmogelijk ook ervaren als ‘zwei Seelen in einerBrust’. Niet omdat de stap niet de juiste is, maaromdat elke grote verandering nu eenmaal ookeen beschouwelijk moment van omzien metzich meebrengt. Wat mij betreft levert dat eengevoel van voldoening op. Tien jaar duurzaamheid,waarvan drie jaar echt mvo-beleid, hebbenons flinke stappen voorwaarts gebracht. Vanafhet begin in 1999 was Essent een nieuwsgierigbedrijf. Wat verwacht de samenleving van ons?Hoe kunnen wij dat invullen? En waarmee kunnenwij ze nog meer verrassen?Die vragen blijven wij ook stellen als de overnamedoor rwe straks een feit is. Die nieuwsgierigheidzit ons in de genen.Het derde aspect is de economische crisis.Die de vraag oproept hoe het nu verder zal gaanmet de verduurzaming. Was maatschappelijkverantwoord ondernemen in de afgelopen vettejaren een luxe product? Een soort Grand Dessertdat iets mocht kosten? En moeten wij straksterug naar fantasieloze en harde soberheid?Ik geloof er niets van. Maatschappelijk verantwoordondernemen heeft intussen bewezenhet rendement van bedrijven te verhogen. Hetlaten versloffen van de duurzaamheid zou deproblemen alleen maar vergroten. Wij moetenjuist denken aan een stapje extra. Investeren“Maatschappelijk verantwoordondernemen heeft intussenbewezen het rendement vanbedrijven te verhogen.Investeren in duurzaamheidgeeft nieuweimpulsen aan deeconomie en leidt toteen blijvend resultaat.Waarom de gelegenheidniet gebruiken omextra te investeren inwindenergie, in biomassa,in energie-efficiency?”in duurzaamheid geeft nieuwe impulsen aande economie en leidt tot een blijvend resultaat.Waarom bijvoorbeeld de gelegenheid niet gebruikenom de omslag te maken naar elektrischrijden? Het kan, het is stukken beter voor hetklimaat en goedkoper in het gebruik.Waarom de gelegenheid niet gebruiken omextra te investeren in windenergie, in biomassa,in energie-efficiency? Waarom niet voortvarendaan de gang om in de overgangsfase naar volledigduurzaam de CO 2 -uitstoot alvast aanzienlijkte beperken met CO 2 -afvang en -opslag.Daar schieten volgende generaties immersook nog iets mee op.Wij proberen die uitdagingin elk geval op te pakken. Essent heeft inNederland inmiddels een duidelijk mvo-profielen onze verslaglegging erover wordt als transparantervaren, getuige de vierde plek die wijscoorden in het onderzoek dat het ministerievan Economische Zaken hield onder de circahonderdvijftig grootste Nederlandse bedrijven.Dat is mooi, maar ook alle reden om ergedegen aan verder te werken. Niet achteroverleunen. De uitdagingen zijn groot. De klanten,de medewerkers, de aandeelhouders, de samenleving,de politiek, ieder verwacht het nodigevan ons. En velen tonen daar ook een directebetrokkenheid bij. Daarom zullen wij de dialoogmet onze stakeholders intensief voortzetten.Luisteren naar hun verhaal. En vertellen watonze gedachten en ideeën zijn. Met als inzetom tot elkaar te komen. Dat geldt voor een flinkaantal onderwerpen. Bijvoorbeeld de argwaanbij sommigen over het behoud van ons duurzaamheidsprofielals wij straks een onderdeelzijn van rwe. Vraagstukkenover het gebruik van kolen. Ofde opslag van CO 2 . Of de eventueleinzet van kernenergie omin de overgangsfase naar eenduurzame samenleving de voorzieningszekerheidte kunnencombineren met aanzienlijkeemissiereductie.Waar wij ons ook van bewustzijn is de waarde van voorbeeldgedrag.Binnen Essentmoeten leidinggevenden hettonen aan medewerkers. EnEssent zelf moet het laten zienaan de samenleving.Daarbij hoef je niet meteencompleet te zijn. Niet allesis direct op te lossen. Maak erechter wel gedegen werk van.Pak het structureel aan in beleidsplannen.Wij zijn daardruk mee bezig in het CarbonManagement Plan, waarmeewij de Essent-huishouding willenverduurzamen. Alle aspectenvan huisvesting en vervoerkomen erbij aan de orde.Van belang is ook om opente staan voor nieuwe ontwikkelingen.Zo onderzoeken wij geïnteresseerden zorgvuldig demogelijkheden van het conceptCradle to Cradle. Alleen grondstoffenen materialen toepassen die na het eindevan de gebruiksperiode herbruikbaar zijn ofterugkunnen in de biologische of technischekringloop. Langzaam maar zeker de vuilnisbeltoverbodig maken. Die kant willen wij immersop.Ook willen wij weten wat de effecten zijnvan onze bedrijfsvoering in landen waar wijgrondstoffen kopen. Vaak ontwikkelingslanden.Hoe staat het er voor met de mensenrechten?Met de sociale omstandigheden? Met het respectvoor de aarde? Wij kunnen er niet met de rugnaar toe gaan staan. Als je er grondstoffen koopt,draag je ketenverantwoordelijkheid.Om die reden hebben wij ons ook aangeslotenbij de un Global Compact, een verbondonder de vlag van de Verenigde Natiesmet strikte duurzaamheidsdoelstellingen. Inhet verlengde daarvan kijken wij als energieexpertnaar ontwikkelingslanden. Hoe kunnenwij onze expertise inzetten om daar een bijdragete leveren aan de energievoorziening?Zo blijven wij naarstig de groene draadweven door het verhaal van Essent. En zo zullenwij daar ook steeds zo transparant mogelijk verslagvan doen. Omdat niet alles op papier kan,maken wij de detailinformatie vanaf medio 2009toegankelijk op de speciale mvo-pagina’s vanonze website www.essent.eu. Ik hoop dat onzestakeholders kind aan huis worden op deze site.Arnhem, 4 maart 2009 —Marga Edens,manager mvo30 — VisieEssent — mvo Verslag 200831 — VisieEssent — mvo Verslag 2008

3 — Dialoog metde stakeholdersMaatschappelijk verantwoordondernemen; de naam geeftal aan waar het eigenlijk omdraait. Aan de maatschappijverantwoording durven afleggenover je ondernemingsbeleid. Endat niet één keer per jaar, maarvan dag tot dag. Open staan voorde samenleving. De wensen enbehoeften van de samenlevingbetrekken bij je bedrijfsbeleid.Laten zien dat het je menens ismet je goede voornemens.mvo betekent een constante dialoog metde samenleving. Of om dat praktisch te houden,met de belangrijkste stakeholders. Voor Essentzijn dat de klanten, de medewerkers, de aandeelhouders,de overheden, de leveranciers ende belangenorganisaties die actief zijn in onzeaandachtsgebieden. Maar ook met het algemenepubliek en, in specifieke gevallen, met lokalegemeenschappen moeten we regelmatig vangedachten wisselen.Geen loze praatjes over de heg over hetmooie weer, maar indringende gesprekken. Nietalleen bedoeld om onze kant van de zaak uit teleggen, maar meer nog om te luisteren. Horenwat de ander van ons verwacht. En bovendienom af te spreken op welke wijze wij ons daar ietsvan aantrekken. En dat van keer tot keer.Als je serieus werk wilt maken van mvo,moet je ook een paar dingen niet doen. Niet inje schulp kruipen als men meer van je vraagt,dan je op dat moment aan kunt. En niet gemakzuchtigachterover leunen als men zich tevredentoont met enkele aspecten van je beleid.Dialoog aangaanIn 2007 zijn wij begonnen met de dialoogover de dilemma’s waar wij tegenaan lopen inons mvo-beleid. Een dialoog met uiteenlopendegroepen. In 2008 hebben wij die gesprekkenvoortgezet en waar nodig geïntensiveerd.Met onze klanten zijn wij in gesprek viaemail, internet en klantenbalies. En wij doenbreed periodiek onderzoek naar de klanttevredenheid.Ook worden er regelmatig klantenforageorganiseerd. Met de medewerkers sprekenwe natuurlijk tijdens de normale overlegsituaties,maar we raadplegen ze ook via wekelijksestellingen op het intranet en het jaarlijks medewerkersonderzoek,we wisselen van gedachtenop workshops en in het bijzonder tijdens dePieterpadwandelingen die helemaal gericht zijnop mvo-beleid. Onze aandeelhouders treffen wijuiteraard in de aandeelhoudersvergaderingen ende bijeenkomsten met de aandeelhouderscommissie,maar ook tijdens speciale conferentiesen bij de projecten die we gezamenlijk opzetten,zoals het Essent BespaarPlan. Met overheden –lokaal, regionaal, landelijk en Europees –onderhouden we een levendige relatie via onzepublic affairs inspanningen en wij ontvangenhen graag als spreker op symposia.Met de belangenorganisaties, meestalngo’s die zich met onderwerpen op onze werkterreinenbezighouden, spreken wij regelmatig.In voortgangsgesprekken of tijdens bijeenkomstenover speciale onderwerpen. Maar eveneensals men actie voert tegen een aspect van hetEssent-beleid. Ook dan willen wij het gesprekop gang houden. En het brede publiek is eveneenseen gesprekspartner. De mensen sprekenons immers steevast aan – rechtstreeks of viade media – op ons beleid en gedrag zodra ereen Essent-gerelateerd onderwerp opduikt inde openbaarheid dat hen bezig houdt. Beter ishet zo’n onderwerp – waar mogelijk – zelf al terdiscussie voor te leggen.Al die ontmoetingen en gesprekken metelkaar leveren ons de onontbeerlijke ingre–diënten voor een evenwichtig mvo-beleid. Het isonmogelijk er in dit verslag een compleet beeldvan te geven. Maar op het speciale mvo-deelvan de corporate website, dat medio 2009 onlinegaat, geven wij uitgebreide informatie overbeleid, achtergronden, voortgang, projecten endialogen. Ook het laatste mvo-nieuws krijgt ereen belangrijke plek.Hieronder volgen ter illustratie een paarbijzondere voorbeelden. En in de volgende tweehoofdstukken schetsen wij vervolgens de dialoogmet de samenleving, bezien vanuit Essents positieals marktspeler en als bedrijfsburger. In hetdaarop volgende hoofdstuk gaan we nog even kortin op de dilemma’s die wij in 2007 belichten vanuitonze positie als bedrijfsvoerder en werkgever.Energie voor morgenOnder de titel ‘Energie voor morgen’ organiseerdeEssent een tweetal mvo-congressen.Eentje in Zwolle en eentje in Maastricht.Bedoeld om stakeholders een beeld te gevenvan de Essent-visie op de energievoorzieningvan morgen en om van diezelfde stakeholderste vernemen wat hun toekomstvisie is, welkestappen zij nu zetten, straks denken te zettenen wat ze daarbij van Essent verwachten.De bijdrage van Essent belichtte in beidegevallen de toekomstvisie van het bedrijf vanuitvier perspectieven: marktspeler, bedrijfsburger,bedrijfsvoerder en werkgever. En de daaraangekoppelde dilemma’s. Op beide congressenwas er ook een bijdrage van de samenwerkingspartnervan Essent, het Wereld Natuur Fonds.En natuurlijk van het provinciebestuur in wierprovincie wij te gast waren. De vierde invalshoekwerd geleverd door het bedrijfsleven. In Zwollegaf Wavin een beeld van haar beleid en behoeftenop mvo-terrein en in Maastricht vervuldede Gulpener Bierbrouwerij deze rol.De winst van beide congressen was datde deelnemers de dilemma’s rondom ‘de energievoor morgen’ met elkaar konden delen. Endan kan het niet anders of er ontstaat ook meerbegrip voor elkaar. Voor de complexiteit vanelkaars vraagstukken over energie en duurzaamheid.Maar zeker ook voor het belang ertoch steeds weer de schouders onder te zetten.Samengevat: Durf je dilemma’s te delen, danhoud je zicht op een duurzame toekomst.PieterpadwandelingenAl snel na het ontstaan van de ondernemingin het jaar 1999, begon Essent met dePieterpadwandelingen voor medewerkers.Het Pieterpad verbindt immers het oorspronkelijkeEssent-gebied van Noord naar Zuid.Bovendien maakt wandelen de geest vrij en detongen los en is daarom uitermate geschikt ommet elkaar tijdens een dagetappe belangrijkethema’s te bespreken. Vanaf 2007 stonden dePieterpadwandelingen in het teken van mvo. In2008 is die verbondenheid voortgezet. Tijdens19 wandelingen kwamen vele mvo-thema’s tersprake. Bij sommige wandelingen werd ook eendeel van dag ingeruimd om vrijwilligerswerk tedoen. Zoals het ruimen van ongewenst opschot(jonge boompjes) op heidevelden in Drenthe.Soms vloeiden er ook complete vrijwilligersprojectenvoort uit de Pieterpadwandelingen. Inhet Noorden bracht een groep in 2007 tijdenseen wandeling een bezoek aan het arboretumin Eenrum en zegde ter plekke spontaan toe ereen zonnepaneel te komen plaatsen. Na eniggereken en de nodige projectvoorbereiding konde belofte in 2008 op twee vrije zaterdagen wordeningelost. Iets soortgelijks gebeurde in hetGelderse Vierakker, dat uit bezuinigingsoverwegingenniet meer door de bibliobus werdaangedaan. De wandelende Essenters beslotenter plekke een boeken-inzamelingsproject op tezetten en zo konden in november 2008 meerdan duizend boeken worden afgegeven voor heteigen bibliotheekje in het dorpshuis.mvo-lunchesIn het voorjaar van 2008 organiseerdeEssent een viertal mvo-lunches voor medewerkers,in Den Bosch, Arnhem, Zwolle enGroningen. De bijeenkomsten waren bedoeldom – ter gelegenheid van het uitkomen vanhet mvo-verslag 2007 – medewerkers in degelegenheid te stellen nader in te gaan op hetmvo-beleid van Essent en er bij aan te gevenhoe het nog beter zou kunnen. De uitkomstenvan deze lunches zijn vervolgens weer betrokkenbij de projecten onder ‘Binnengoed’ en‘How on Earth’.WorkshopsPositionering EssentIn 2008 startte Essent met de ‘De krachtvan Essent’, een positioneringscampagne bedoeldom zowel intern als extern duidelijk temaken dat er reden genoeg is om trots te zijnop Essent als duurzame energieleverancier.Extern werd daarvoor in mei de reclamecampagne‘De grootste in Groen’ gelanceerd, daarna‘Toonaangevend in gas’, vervolgens ‘De verbruiksmanager’en tot slot in het najaar de dialoogcampagneover rijden op elektriciteit.Het wezen van de dialoogcampagneis dat Essent in gesprek wil met Nederlandover de ‘energie van morgen’. Wij zijn immersvoortdurend op zoek naar oplossingenom de betaalbaarheid, de beschikbaarheiden de duurzaamheid van energie ook in detoekomst te garanderen. Dat willen en kunnenwij niet zonder impulsen, zonder inspiratie uitde samenleving. Rijden op elektriciteit, heteerste onderwerp dat wij in de campagne aande orde stelden, is een mooi verhaal. Maar omer werkelijkheid van te maken, is een hoofdstukapart. Dat lukt ons alleen als wij er in slagenNederland achter ons te krijgen. Dan moetenwe om te beginnen weten hoe Nederland ertegenaan kijkt. Wat de voorwaarden zijn diede Nederlanders er aan koppelen. Wat de bedenkingenzijn, de vooroordelen, de nadelendie men ziet. Waar zitten de blinde vlekkenen de dooie hoeken? Wat brengt Nederlandop het puntje van de stoel? En zijn onze antwoordendan nog steeds valide? Om dat bovenwater te halen, zoeken wij de dialoog. Op eensoortgelijke wijze gingen wij in gesprek met demedewerkers. Juist met het oog op de zoektochtdie wij het afgelopen jaar ondernamen naareen grote strategische partner, hebben wij eenprogramma ontwikkeld dat medewerkers weermeer bij Essent betrekt. Hernieuwd laat kennismaken ook met de kracht van Essent. Essentis succesvol. Wat zijn de dragers onder datsucces? En hoe kunnen medewerkers vanuithun eigen kracht een bijdrage leveren aan debestendiging van dat succes? Want een sterkbedrijf heeft ieders respect. Ook dat van eengrote strategische partner.Met ‘De kracht van Essent’ als vertrekpuntgingen wij intern intensief aan de slagmet de aanscherping van onze kernwaarden.Met elkaar kwamen wij uit op: proactief, verantwoordelijkheidnemen en samen waarmaken.In belevingsworkshops hebben wij deze nieuwekernwaarden uitvoerig besproken en getest.Op realiteitsgehalte, op gevoelswaarde en opintrinsieke eigenschappen.“Als je serieus werkwilt maken van mvo,moet je ook een paardingen niet doen.mvo betekent eenconstante dialoog metde samenleving.”4 — De dialoog:als marktspelerAls je als energiebedrijf kiestvoor mvo, kies je ook bewustvoor een positie als opvallendemarktspeler. Je staat continu in deschijnwerpers. Of je wilt of niet.Essent wil het. Want mvo betekent debereidheid hebben verantwoordelijkheid tenemen. En te tonen. Want echte duurzaamheidis een delicate kwestie. Het begrip ‘groen’is door sommigen in de afgelopen jaren wel eenswat erg opportunistisch gebruikt. Als voortrekkervan een duurzame energiehuishouding isEssent zich ervan bewust dat de weg er naar toevele hobbels en kuilen kent. Een traject dat jeniet zonder oponthoud aflegt. Soms is er eenomweg nodig. Soms moet je even op je schredenterugkeren en een nieuwe aanloop nemen.Belangrijk is elke stap in de openbaarheidte zetten. Een bocht afsnijden mag. Je een eindjelaten duwen ook. Maar nooit stiekem. Maak desamenleving getuige van je tocht, de daarbijopdoemende obstakels en je vallen en opstaan.Sta de samenleving toe er commentaar op televeren en laat dat commentaar zwaar wegenbij je besluiten.Vol goede moed op wegVolgens dat principe is Essent onderweg induurzaamheidsland. Naar het nemen en tonenvan ketenverantwoordelijkheid. Niet alleen eenglanzend eindproduct afleveren, maar ook verantwoordelijkheidnemen voor alle grondstoffenen processen die nodig zijn om het maken.Wordt er voor biomassa uniek bos gekapt? Is ersprake van uitbuiting bij de steenkoolwinning?Op dat soort vraagstukken en nog veel meer,moeten wij antwoorden hebben. En geven.De beste manier om dat te doen is gebruikte maken van objectief vastgestelde engecontroleerde gedragsregels. Zo past Essentbij de inkoop van bedrijfsmiddelen – of het omauto’s gaat of kantoormeubilair, om advies ofeen gebouw – de zogenaamde Supplier Code ofConduct toe. Leveranciers van Essent onderschrijvendaarmee dat ze dezelfde maatschappelijkverantwoorde standaarden aanhoudenals Essent.Bij de inkoop van vaste biomassa (hout,koffieschillen e.d.) hanteren we de Green GoldStandard om te waarborgen dat de herkomstaltijd door de beugel kan. Voor vloeibare biomassa,zoals palmolie, hebben wij in 2007 zelfhet initiatief genomen om te komen tot certificering.En vervolgens namen wij ook het besluitalleen nog 100% gecertificeerde palmolie in tekopen. Maar daarmee zijn nog niet alle vraagstukkenopgelost.32 — Dialoog met de stakeholdersEssent — mvo Verslag 200833 — De dialoog: als marktspelerEssent — mvo Verslag 2008

De hobbelsEssent heeft kolencentrales en in 2007kondigden wij de mogelijke bouw aan van eenhybride centrale: een elektriciteitscentrale diegestookt wordt op kolen en biomassa. Onze uitdagingvoor de energie van morgen is immers hetvinden van een balans tussen beschikbaarheid,betaalbaarheid en duurzaamheid. De hybridecentrale leek daarop een mogelijk antwoord.Mede omdat ook andere energiebedrijvenin die tijd plannen voor nieuwe kolencentralesbekend maakten, ontstond er maatschappelijkediscussie. Vooral de milieuorganisaties zettenhun vraagtekens bij het gebruik van kolen.Zo stuurde Greenpeace een brief naarEssent waarin – naast de milieugevolgen vankolengebruik – werd gewezen op de dubieuzepraktijken die in sommige landen plaatsvindenbij de winning.In ons antwoord op deze brief hebben wijgewezen op de zorgvuldigheid die wij in achtnemen bij kolenleveranties en op het feit datwij voornamelijk zaken doen met grote internationalekolenleveranciers die transparantrapporteren over hun activiteiten.Op Kamervragen over hetzelfde onderwerpantwoordden de ministers van vrom en ez datze van de energiebedrijven verwachten transparantte zijn over het koleninkoopbeleid en toete werken naar certificering.Essent staat voor haar inkoopbeleid enmaakt geen geheim van de herkomst van dekolen die in de Amercentrale worden gebruiktals brandstof bij de opwekking van energie. Maarook hiermee zijn niet alle vragen beantwoord.Kolenconsumptieen herkomstTotale kolenconsumptie Amercentrale1,7 miljoen tonkolen voor elektriciteitsproductie Essent klanten in 2008.Zuid Afrika: 44%Colombia: 35%Indonesië: 20%Verenigde Staten: 1%200834 — Hoofdstuk titelEssent — MVO Verslag 200835 — De dialoog: als marktspelerEssent — mvo Verslag 2008

De kuilenWeliswaar nam Essent in het voorjaar van2008 het besluit de bouw van de hybride centraleop te schorten. Een centrale bouw je immersvoor 40 jaar, dus totdat je definitief besluit,blijf je kijken naar de beste mogelijkheid. Deonzekere ontwikkelingen op de brandstofmarkt,het uitblijven van zekerheid ten aanzien vanlangjarige subsidies voor grootschalige biomassa-inzet,de mogelijkheid om met anderetechnieken (waaronder CO 2 -afvang) tot emissiereductiete komen en de achterblijvende economischeprestaties lagen aan die beslissingten grondslag. En dus kijk je of je het goedeniet moet verruilen voor het betere.Maar kolen als brandstof is daarmee geengesloten boek voor Essent. Wij stoken het immersin onze bestaande kolencentrales. Enwij hebben de opdracht zorg te dragen voor deenergie van morgen. De economische realiteitis weerbarstig en duurzame energieopwekkingkan – ook met veel subsidie – nog lang niet altijdconcurreren met de conventionele vormen.Bovendien zijn de beschikbare duurzame alternatievennog schaars.De vraag of en hoe kolen als basisbrandstofeen bijdrage kunnen blijven leveren aan detoekomstige energievoorziening vraagt daaromom een zorgvuldige beantwoording. Dat doenwij op twee manieren.Langs de weg van innovatie en door dedialoog aan te gaan met partijen die zich bijdit onderwerp betrokken voelen.Met technologieoplossingen zoekenDe weg van innovatie volgen wij in gezamenlijkonderzoek met Shell naar nieuwe kolentechnologie:de combinatie van vergassing envroegtijdige onttrekking plus opslag van CO 2 .Gedeelde smartOp de weg van de dialoog zijn wij van startgegaan met een uitnodiging aan onze collega’s,de ‘probleemdelers’. Dat zijn alle in Nederlandactieve energiebedrijven die een kolencentrale(mede)bezitten of van plan zijn er eentje te bouwen.Brandstoffen zoals kolen – maar ook biomassa– hebben een grote commerciële impactop de bedrijfsvoering van Essent. Als inkoperis Essent echter een kleintje. Eenzijdige stappenvan Essent maken niet veel indruk op dewereldmarkt, maar plaatsen ons bedrijf wel opcommerciële achterstand.De ervaringen met biomassa en in hetbijzonder palmolie leerden Essent dat je – alskleine speler op wereldschaal – in je eentje nietveel begint. De aansluiting die wij bijvoorbeeldzochten bij de Round Table on Sustainable PalmOil had veel meer effect dan het zoeken naareigen standaarden. Daarom is het ook bij deketenverantwoordelijkheid voor het gebruik vankolen beter als sector gezamenlijk te opererenen van daaruit tot initiatieven te komen.Ronde TafelEssent heeft daartoe het voortouw genomen.In december 2008 vond in de vorm vaneen Ronde Tafel Conferentie een eerste ontmoetingplaats met de branchegenoten Nuon,Electrabel, Delta en e.on. rwe, dat deze keerwas verhinderd, gaf aan graag bij een vervolgbetrokken te worden.De bijeenkomst werd georganiseerd envoorgezeten door Good Company, een gerenommeerdadviesbureau op het terrein vanmaatschappelijk verantwoord ondernemen.Zo kon Essent ook onafhankelijk deelnemenaan de bijeenkomst.Uit het geanimeerde gesprek bleek dat allebedrijven het belang onderkenden van een vormvan ketenverantwoordelijkheid. Van belang isdaarbij te bezien aan welke normen de mijnbouwindustrieen de echte grote spelers op dewereldsteenkoolmarkt zich conformeren enwelke mogelijkheden er zijn daar invloed op uitte oefenen. Dan rijst de vraag waar je verantwoordelijkheidbegint als afnemer. En hoeveelinvloed je kunt uitoefenen.De krachten bundelenDe gesprekspartners meenden dat het individueelstellen van eisen aan kolenhandelarengeen gewicht in de schaal zou leggen. Allenzagen de wenselijkheid verder te verkennen ofeen sectorstandpunt in Nederland tot de mogelijkhedenbehoort.Essent zal daartoe in 2009 het initiatiefnemen. Een bemoedigend oriëntatiepunt bij devervolggesprekken is het mvo-statement van deBritse Association of uk Coal Importers. Daarinzijn al enige, zij het zeer voorzichtige, stappenvoorwaarts gezet.“Kolen als brandstofis geen gesloten boekvoor Essent.Met innovatie en het aangaanvan de dialoog kijken wijhoe kolen een bijdragekunnen leveren aan deenergievoorziening.”36 — De dialoog: als marktspelerEssent — mvo Verslag 200837 — De dialoog: als marktspelerEssent — mvo Verslag 2008

5 — De dialoog:als bedrijfsburgerNiet veel bedrijfstakken inNederland zijn zo verwevenmet de samenleving als deenergiebedrijven die, zoalsEssent, voortkomen uit de oudenutssector. Meer dan een eeuwkind aan huis bij elke burger metgas en elektriciteit. Meer dan eeneeuw eigendom van diezelfdeburgers via de gemeenten en deprovincies. Meer dan een eeuwdirect of indirect werkgever vanvele burgers in het werkgebied.Die verwevenheid schept een bijzondereverplichting. Een verplichting die verder gaatdan het zorgen voor een betaalbare en duurzameenergielevering aan de burgers. Verder dan hetzorgen voor waardevermeerdering van het eigendomvan de burgers. Ook verder dan een goedwerkgever te zijn van de betreffende burgers.Want dat zijn de gewone verplichtingen.Bijzondere verplichtingHet is een verplichting die vraagt om goedburgerschap! Goed bedrijfsburgerschap!De vraag is natuurlijk wat je daarondermoet verstaan. Eigenlijk is het niet zo moeilijk.Naast je specifieke rol help je naar vermogenmee de wereld iets mooier te maken. Zeker ineen samenleving die steeds individueler wordt,waarin de sociale samenhang afneemt, ligt ereen maatschappelijke verantwoordelijkheidvoor bedrijven die nauw verweven zijn met diesamenleving.Kunnen wij ietsvoor u betekenen?Als goed bedrijfsburger moet Essent zichsteeds afvragen wat het voor de samenlevingkan doen. Niet defensief omdat Essent niet achterkan blijven, maar vanuit een goed verankerdemotivatie. Hoe kunnen wij helpen de kwaliteitvan die samenleving op peil te houden en waarmogelijk te verbeteren? Het antwoord luidt:— helpen naar vermogen;— met betrokkenheid, enthousiasme,expertise en geld;— dat is wat Essent sinds jaaren dag probeert.Niet per se belangeloos. Het mag best eenvoordeel aan beide kanten opleveren. Als eenbijdrage de samenleving verrijkt, mag het ookde reputatie van Essent verrijken. Maar wel indie volgorde.De wereld iets mooierOf het nu gaat om Essent-medewerkersdie als vrijwilliger een natuurgebied opschonenof op hun vrije zondag les staan te geven in deWeekendschool. Of wij nu samen met onze aandeelhoudersdoeltreffende energiebesparingsplannenmaken voor burgers met een kleineportemonnee of een museum wat meer armslaggeven. Of wij nu vakantiehuizen voor ernstigzieke kinderen ondersteunen of waardevollecongressen mogelijk maken. Of het nu gaat omeen nieuw vaandel voor de muziekverenigingof om een aangepast bankje in het park van hetverzorgingshuis. Of wij nu samen optrekkenmet een mondiale natuurorganisatie of boekenverzamelen voor een dorpsbibliotheek. Of hetnu gaat om het internationale schaatsen of omeen plaatselijk cultureel zomerfestival. In allegevallen helpt bedrijfsburger Essent iets mogelijkte maken waar de samenleving waardeaan hecht. De wereld is er een beetje mooiervan geworden.Maar dat betekent niet jaar in, jaar uit hetzelfdedoen. Er zijn immers vele muziekverenigingen,vele dorpshuizen, vele festivals. Metvele wensen. En soms is het goed na een zekereperiode een sponsorrelatie netjes af te sluiten eneen nieuwe keuze te maken. Om weer anderen telaten profiteren van onze inzet naar vermogen.Moet het anders?Ook moet Essent zich zo nu en dan devraag stellen of het wel de goede dingen doet.Sluit het nog aan op de behoeften in de samenleving?Past het nog binnen het huidige beleid?Schept maatschappelijk verantwoord ondernemenniet ook de noodzaak de bijdragen aande samenleving vooral in de maatschappelijkesfeer te laten plaatsvinden? Maar wat bedoelenwe dan met maatschappelijk? Mag het ondergeen beding ook een commercieel doel dienen?Of wel een klein beetje? Of juist een heleboelals het goede doel maar boven iedere twijfelis verheven? Wordt het tijd onze strategie alsbedrijfsburger te herzien of aan te scherpen?Allemaal vragen die opkomen. In zo’n gevalis het goed daarover met de samenleving eensfundamenteel van gedachten te gaan wisselen.Dat betekent de dialoog aangaan.Om tafelIn 2008 heeft Essent daar een start meegemaakt. Om te beginnen kozen wij ervoor meteen divers gezelschap aan interne en externeervaringsdeskundigen om tafel te gaan. Wat kunnenwe van elkaar leren? Georganiseerd dooren onder voorzitterschap van Good Companywerd over die vraag in november 2008 een RondeTafel Conferentie gehouden. Deelnemers warenexperts van Fortis, Deloitte, ing, de StichtingWijkalliantie, het ministerie van vrom, deVrije Universiteit Amsterdam en Nabuur.com.Van Essent-zijde namen leden van de CentraleOnder nemingsraad en medewerkers van hr enmvo deel.De belangrijkste uitkomstenvan het ronde tafel gesprekMen was het er over eens dat de huidige tamelijkvluchtige samenleving, waarin de samenbindenderol van kerken en verenigingslevensteeds meer wegvalt, een nieuwe maatschappelijkeverantwoordelijkheid vraagt van bedrijven.Burgers verwachten dat ook. Sterker nog, menrekent op een authentieke betrokkenheid. Geeninzet tegen wil en dank, maar actief zijn omdathet bedrijf het voelt als noodzakelijk en er enthousiastvoor is. In de geseculariseerde samenlevingwordt steeds meer waarde gehecht aannieuwe vormen van zingeving en spiritualiteit.De huidige generatie werknemers laat zich bij dekeuze voor een werkgever meer en meer leidendoor de waarden die een organisatie nastreeft.En dat geldt in toenemende mate ookvoor klanten. Participatie in maatschappelijkeprojecten brengt de buitenwereld op positievewijze in aanraking met een bedrijf. Waar in denutsperiode de klanten een energiebedrijf debeschikbare middelen het liefst in lage tarievenzagen steken, daar verwacht men nu ook eenbijdrage aan maatschappelijke doelen.Wetenschappelijk onderzoek ondersteuntde conclusies voor de bedrijfscultuur.Ondernemingen die maatschappelijk actiefzijn, versterken de trots van werknemers. Datverbetert de prestaties, vermindert het personeelsverloopen laat het ziekteverzuim afnemen.Van groot belang daarbij is het draagvlak vande activiteiten bij de Raad van Bestuur van eenbedrijf. De leden van de Raad van Bestuur vervulleneen voorbeeldfunctie.Cruciaal bij het kiezen van activiteiten isvaststellen waar de kracht van het bedrijf zit,waar de inspanningen daadwerkelijk nodig zijnen waar echte maatschappelijke meerwaardekan worden geleverd.Wat is de conclusievan Essent?Het gesprek met de deelnemers aan deRonde Tafel Conferentie leverde gezichtspuntenop die ons inspireren bij de vormgeving vanonze inspanningen op het gebied van maatschappelijkeinvesteringen. Naast de bestaandeactiviteiten op het gebied van sponsoring endonaties, zal Essent daarom in 2009 metnieuwe initiatieven komen op het gebied vanmaatschappelijke ondersteuning, in lijn met debovengenoemde uitgangspunten. Het uitgangspuntdaarbij is versterken in plaats van versnipperen.Om daaraan optimaal invulling te gevenzullen we doelgericht gesprekken aangaan metstakeholders in ons werkgebied.“Goed bedrijfsburgerschap.Cruciaal bij het kiezen vanactiviteiten is vaststellenwaar de kracht van hetbedrijf zit.Als goed bedrijfsburgermoet Essentzich steeds afvragenwat het voor desamenleving kan doen.”38 — De dialoog: als bedrijfsburgerEssent — mvo Verslag 200839 — De dialoog: als bedrijfsburgerEssent — mvo Verslag 2008

‘Duu rzaa mduurt het langst’Wij zetten ons in voor duurzaamheidop vele vlakkenAls Bedrijfsvoerder zoekenwij naar mogelijkheden omconventionele energieopwekkingschoner te maken enom ons aandeel duurzameenergieproductie te vergroten.Als Marktspeler zetten wijons in voor duurzame inkoop,streven wij naar een gepasteketenverantwoordelijkheid enzijn wij een leverancier metzo'n 2,6 miljoen klanten.Onze meest duurzame bronzijn onze medewerkers.Als Werkgever willen hier goedmee omgaan door veiligheid,ontwikkelingsmogelijkhedenen diversiteit te vergroten.En als Bedrijfsburger kijken wijhoe we een steentje kunnenbijdragen door te onderzoekenwat wij, naast de levering vanelektriciteit, gas en warmte,nog meer kunnen doen voorde samenleving. Dat alles isvoor ons duurzaamheid.Wij zetten ons blijvend invoor een veilige werkomgevingvoor ons eigenpersoneel en personeel datin onze opdracht werkt.Veilig werken doen we samen.Duurzaamheidkun je niet alleendoen. Daarommoet de overheideen betrouwbareen langjarigepartner zijn.Met windparkWestereems versterkenwij onze GroeneStroom productiein Nederland.Verankering in de samenleving.In de eerste plaats daar waar je wortelsliggen. Maar ook steeds verder weg.Omdat er ook over de horizon kansenen verantwoordelijkheden liggen.40Essent — mvo Verslag 2008Betrokkenheid vanmedewerkers, dat is ietswaarin wij investeren.Van aandacht voor dewerk-privé balans tot meervrouwen in topfuncties, omzo een nog beter bedrijfte worden. Dat werkt.Kolen. Wij zijn in gesprekover transparantie in dekolenketen. En onderzoekenmanieren om vrijkomendeCO 2-emissies veiligop te slaan.Om de Groene Stroom productie metbiomassa verder te vergroten moeter naarstig worden gezocht naar nieuwevormen van biomassa.

6 — Essent alsbedrijfsvoerderen werkgeverIn de mvo Verslagen van 2006 en2007 hebben wij de vier rollenbenoemd waarmee Essent zichmanifesteert op gebied vanmaatschappelijk verantwoordondernemen: marktspeler,bedrijfsburger, werkgever enbedrijfsvoerder. In 2008 kozenwij ervoor de focus te richten opde eerste twee rollen. Dat om deaandacht voor de beoogde dialoogmet stakeholders niet al te zeerte versnipperen. Toch hebben wijin onze rollen als bedrijfsvoerderen werkgever natuurlijk nietstilgezeten. En daarom willenwij hier in kort bestek een beeldgeven van de voortgang op dezetwee gebieden.BedrijfsvoerderAls bedrijfsvoerder kondigden wij vorigjaar de bouw van een hybride centrale aan,waarin met een mix van kolen en biomassaenergie wordt opgewekt. In 2008 hebben wijechter besloten onze bijdrage aan de energievan morgen op een andere wijze gestalte tegeven. Om de CO 2 -uitstoot substantieel tekunnen verlagen, leggen wij meer nadruk ophoogrenderend aardgas als brandstof en op hetvergroten van ons vermogen aan windenergie.Naast verlaging van de CO 2 -uitstoot, isafvang en opslag van CO 2 ook een optie om ineen overgangsperiode naar volledig duurzaamde belasting van het klimaat te verminderen.Samen met Shell doen wij onderzoek naar demogelijkheden. Op de genoemde aspecten gaanwij in dit hoofdstuk verder in.WerkgeverDat Essent als technologisch georiënteerdeonderneming met een traditie van anderhalveeeuw ‘mannenwerk’, nog de nodige stappenmoet zetten om meer vrouwen in dienst tekrijgen is duidelijk. Daarom zijn wij in 2008diversiteitsbeleid gaan ontwikkelen, gerichtop ons eigen personeel in Nederland om binnenEssent tot een betere afspiegeling van desamenleving te komen. Het benoemen van eendiversity officer was in dat kader een belangrijkestap.In meer algemene zin deed Essent hetals werkgever in 2008 zeer naar behoren. Indiverse onderzoeken (van derden) scoorde hetbedrijf een hoge waardering. Zo mag Essentzich Topwerkgever en Top ict Werkgever noemen.En jonge professionals zijn uitgesprokenpositief over Essent, getuige het feit datons Management Traineeship is uitgeroepentot het beste van Nederland in 2008. In eenonderzoek van het weekblad Intermediairnaar de beste werkgevers in Nederland ophet gebied van arbeidsvoorwaarden kwamEssent op de 15e plek.Dat de tevredenheid van de medewerkersechter nog nadere aandacht behoeft bleek uithet jaarlijkse medewerkersonderzoek (emo).Weliswaar stijgt de betrokkenheid, maarEssenters vinden de loopbaanmogelijkhedenbinnen het bedrijf niet optimaal. Uiteraardstaan wij bij al deze aspecten in dit hoofdstuknog uitvoeriger stil.Bedrijfsvoerder i —De grootschalige energieproductievan morgenOm verder inhoud te geven aan een betrouwbare,betaalbare en duurzame energievoorziening,gaat Essent volop investeren innieuwe productiecapaciteit. Om te beginnenin nieuwe centrales. In de nabije toekomst kanNederland niet zonder een uitbreiding van deopwekkingscapaciteit en Essent wil een rolvan belang blijven spelen in de toekomstigeenergieproductie. Daarbij kiezen wij voornieuwe gasgestookte centrales. Want in onzeogen is aardgas vooralsnog de beste brandstofvoor de combinatie van CO 2 -vermindering eneen goed economisch rendement. Duurzaamen betaalbaar.Verdubbeling centrale MoerdijkOm die reden bouwen wij in Moerdijkeen nieuwe gasgestookte centrale van 400megawatt (Moerdijk ii). Het gaat om een ultramoderneCombined Cycle Gas Turbine, ofwelccgt-centrale (zie www.essent.eu voor uitvoerigeinformatie). De eenheid heeft een veel beterrendement dan de traditionele centrales, wantmet de warmte die vrijkomt bij de elektriciteitsproductiewordt nog een keer elektriciteitopgewekt in een stoomturbine.Met deze uitbreiding komt de totale productiecapaciteitin Moerdijk op 800 megawatt.Uitbreiding ClauscentraleDe gasgestookte Clauscentrale in Maasbrachtgaan wij moderniseren en flink uitbreiden.In Maasbracht wordt de oude ClausB-eenheid gesloopt, maar alle bruikbare onderdelen,die een hoger rendement niet in deweg staan, zullen wij – na revisie – hergebruikenin de nieuwe Claus C-eenheid. Dat scheelt eenstuk in de kosten en hergebruik is beter voorhet milieu.De totale capaciteit van de Clauscentralegroeit van 1.280 mw naar 1.840 mw, terwijlhet rendement verbetert van nu zo’n 39% naarongeveer 58% en de CO 2 -emissie met bijna dehelft afneemt.Betrokken bij lng-terminalsUitbreiding van de gasgestookte centralesvraagt om een sterke positie als gasinkoper.Daarbij richten wij ons ook op vloeibaar aardgas(lng) dat met schepen kan worden aangevoerd.Zo investeren wij in de lng-terminal op deMaasvlakte en werken mee aan de ontwikkelingvan de lng-terminal in de Eemshaven.CO 2 -armeelektriciteitscentraleKolen envaste biomassaEnergiecentraleCO 2 -opslag inleeg gasveldHoog rendementvergassingsinstallatieSynthesegasAfsluitendelaagGasbehandeling Turbines Elektriciteit& afvang CO 2StoomleveringKolen nog nietafgeschrevenAls gevolg van de focusop aardgas als brandstofvoor de grote centraleshebben wij, zoals eerdervermeld, de voorgenomenbouw van de hybridecentrale in Geertruidenbergopgeschort. De brandstoffenin deze centrale zoudenkolen en biomassa zijn. Deinkoopmarkten voor beidebrandstoffen zijn de komendetijd echter onzeker en op hetgebied van CO 2 -emissie liggener bij kolen als brandstofnog grote vraagstukken.Toch kan Essent kolen niethelemaal afschrijven. Deaardgasvoorraad is eindig ener zal – in de overgangsfasenaar volledig duurzaam –wel een betrouwbare enbetaalbare voorzieningmoeten zijn. Daarom isEssent samen met Shelleen onderzoek gestart naarde haalbaarheid van eenCO 2 -arme hybride centraleIndustriewaarin kolen en vastebiomassa als brandstofworden gebruikt. Wij kijkendaarbij naar een combinatievan hoogrendementvergassing, stroomopwekkingen afvang en opslag van CO 2 .Als je steenkool en vastebiomassa vergast, ontstaatvia synthesegas waterstofdat vervolgens de turbinesaandrijft waarmee elektriciteitwordt gemaakt. Met vergassingstechnologieis heteenvoudiger en goedkoperom CO 2 af te vangen dan bijgewone kolen- en biomassaverbranding.Wij onderzoekende mogelijkheden van een1.000 mw centrale en hopenmet het resultaat een bijdragete kunnen leveren aan deduurzaamheids- en klimaatdoelstellingen.Klanten43 — Essent als bedrijfsvoerder en werkgeverEssent — mvo Verslag 2008

Emissies bestaande installatiesWat betreft de CO 2 -emissies van onze bestaandeinstallaties laat het overzicht zien datdeze in 2008 vrijwel gelijk zijn gebleven aan deuitstoot in 2007. De in vorige verslagen aangekondigdeDeNOx-installatie bij de Amercentralein Geertruidenberg is in 2008 gereed gekomenen eind november in gebruik genomen. Metdeze hoogwaardige voorziening halen wij zo’n85% van de schadelijke stikstofoxiden (NOx) uitde rookgassen en voldoen daarmee aan de regeldat de best mogelijke techniek moet wordeningezet om het milieu te beschermen. En meteen slimme eigen vinding werd de NOx-uitstootvan de – met een vermogen van 121 megawattrelatief kleine – oude gasgestookte Dongecentralein Geertruidenberg onder de norm gebracht.Alle beetjes helpen immers.CO 2 -emissiesenergieproductieCO 2 -reductie in BelgiëOok in België investeert Essent flink inaardgasgestookt productievermogen met eenhoog rendement en een lage CO 2 -emissie. BijAntwerpen is een warmtekrachtcentrale gebouwdvan 135 megawatt en in Genk is het plan in ontwikkelingom een ccgt-centrale (overeenkomstigMoerdijk ii) te bouwen van 400 megawatt.Bedrijfsvoerder ii —Uitbreiding windenergieOp weg naar een verdere verduurzamingvan de energiehuishouding bouwt Essentnatuurlijk niet alleen nieuwe hoogwaardigecentrales, maar breidt ook haar vermogen aanwindenergie aanzienlijk uit. Want windenergieis in onze streken de meest natuurlijke vorm vanklimaatvriendelijke energieopwekking.Eemshaven, het energieparkvan NederlandZo ontstaat in de Eemshaven het WindparkWestereems. Dit windpark vervangt twee oudewindparken. De 52 nieuwe en bijna 100 meterhoge windturbines vormen met een vermogenvan 156 megawatt het grootste windpark opland in Nederland.Wij hebben er heel bewust voor gekozende Eemshaven als windlocatie te hergebruiken.De Eemshaven ontwikkelt zich immers – nieuwecentrales, aanlanding lng – meer en meer tothet grootschalig energiepark van Nederland.Ook buitengaatsOok werken we zeer intensief aan het groteoffshore windpark Nordsee-Ost, dat in de buurtvan Helgoland moet verrijzen. De bedoelingis dat er zo’n tachtig reuzenturbines wordenDe -scoreDodelijke ongevallen (Fatality)Ongevallen met verzuim (Days Away case)Ongevallen met aangepast werk (Restricted or Transferred case)Ongevallen met medische behandeling (Medical Treatment case)Eerste hulp bij ongevallen (Firts Aid case)Ernstig incident (Serious Incident)IncidentRisicovolle situatie (Unsafe situation)Risicovol gedrag of handeling (Unsafe behavior)0127174209719904.3622.091De dart-score uitgelegddart-score = (aantal dart-gevallen : totaalaantal gewerkte uren) × 200.000.Veiligheidsregistratie binnen Essent komttot uitdrukking in de dart-score. dart iseen afkorting van Days Away, Restricted orTransferred, dus het aantal ongevallen metals gevolg verzuim of aangepast werk per200.000 gewerkte uren. Deze uren hebbenbetrekking op Essents eigen personeel enpersoneel dat werkt in onze opdracht, zoalsaannemers. De definitie is opgesteld door deAmerikaanse Occupational Safety and HealthAdministration (osha). Voor ongevallenregistratieen veiligheidsmanagement is de internationaalmeest geaccepteerde standaardosha 18001 als basis gekozen. Door dezemethode te hanteren worden de veiligheidsprestatiesvan Essent vergeleken metdie van andere bedrijven. Tevens worden opbasis van de dart-score doelen geformuleerdvoor de verantwoordelijke betuurdersen operationeel verantwoordelijke directiesbinnen Essent. Naast de dart-score wordenook gegevens bijgehouden die inzicht gevenin andere incidenten en ongevallen (zoalseerste hulp behandelingen zonder ernstigeconsequenties) en geconstateerde onveiligesituaties en handelingen.In ktonTotaal: 14.322Geertruidenberg: 4.441Maasbracht: 1.727Moerdijk: 666Overig Essent: 2.007Deelnemingen: 5.481Totaal: 14.9992008 2007 2006nb1 — Emissies voortkomende uitde productie van elektriciteit en warmtenaar rato Essent-aandeel,CO 2 -trends belangrijksteEssent-centralesIn kg/MWhGeertruidenberg: 740Maasbracht: 486Moerdijk: 3262008 2007 2006nb — 2007 en 2006 slechts beperktemate van zekerheid. Voor 2008, zie AssuranceReport, pagina 52.Geertruidenberg: 737Maasbracht: 521Moerdijk: 320Geertruidenberg: 760Geertruidenberg: 5.320exclusief emissies afkomstig vanEssent Milieu en Essent Netwerk.nb2 — Ten aanzien van eerderMaasbracht: 340Maasbracht: 1.715Moerdijk: 330Moerdijk: 590Overig Essent: 1.797Deelnemingen: 5.576Totaal: 14.464Geertruidenberg: 5.495gepubliceerde cijfers over 2007 en 2006,hebben er enkele beperkte wijzigingenplaatsgevonden.Maasbracht: 1.435Moerdijk: 525Overig Essent: 1.582Deelnemingen: 5.426geplaatst met een gezamenlijk vermogen vanbijna 300 megawatt. Hoeveel vermogen hetprecies gaat worden hangt af van de voorstellendie producenten en bouwers ons voorleggen. Bijde keuze van de turbines speelt een optimaleverhouding tussen opbrengst en onderhoudsgevoeligheid– gezien de plaatsing in zee – eenbelangrijke rol.Alle kansen benuttenNatuurlijk is het daarmee niet gedaanop het gebied van windenergie. Wij kijkenbijvoorbeeld naar ons bestaand windparkWestermeerdijk aan de rand van het IJsselmeerom te bezien op welke termijn wij de bestaandeturbines kunnen vervangen door grotere. Enook onderzoeken wij de mogelijkheden vanwindparken in de omringende landen. Wantvoor windenergie geldt: waar het waait daarmoet je wezen.Bedrijfsvoerder iii — Tweedekerncentrale niet uitsluitenHet oplossen van het klimaatprobleem iseen immense uitdaging. Het zal nog vele decenniavergen om tot een duurzame samenlevingte komen. Daarom kunnen wij op dit momentniet uitsluiten dat kernenergie een rol moetspelen in deze overgangsfase. Want kernenergieis CO 2 -neutraal.In december 2008 heeft Essent hierovermet de aandeelhouders van gedachten gewisseld.Afgesproken is dat Essent – mede-eigenaarvan de kerncentrale in Borssele – serieusde mogelijkheid van een tweede kerncentralegaat onderzoeken. Dit om in de toekomst eengoede afweging te kunnen maken in de totaleenergiemix. Dat kan alleen als wij ons nu nietbij voorbaat afzijdig houden.Daarbij is afgesproken dat er geen onomkeerbarestappen worden gezet of aanzienlijkeverplichtingen worden aangegaan.Samen met DeltaWij gaan het onderzoek samen uitvoerenmet onze mede-aandeelhouder van Borssele,energiebedrijf Delta in Zeeland. We starten meteen toetsing aan de Natuurbeschermingsweten het vergunningsproces (Kernenergiewet).Parallel kijken we naar de voor- en nadelenvan de verschillende leveranciers. Dat proceszal naar verwachting vier tot zes jaar in beslagnemen. Onomkeerbare beslissingen worden dannog niet genomen. Een finaal investeringsbesluitnemen wij pas als, na het succesvol doorlopenvan het vergunningsproces, de balans vanalle voor- en nadelen uitslaat ten gunste van eennieuwe kerncentrale. Mocht het zover komen,dan kan een nieuwe kerncentrale operationeelzijn in de periode 2018 – 2020.Werkgever i — Nog eentandje erbij op hse-gebiedDe missie van ons hse-beleid (Health,Safety & Environment) luidt: ‘Iedere medewerkerkomt ’s avonds gezond en veilig thuis.’In het realiseren van die opdracht steken wijveel energie en leggen we onszelf van jaar totjaar zwaardere doelstellingen op. Dit om deresultaten nog verder aan te scherpen en deaandacht niet te laten verslappen.dart-doelstelling net niet gehaaldVoor bedrijfsongevallen kennen wij de zogenaamdedart-doelstellingen. Onze dartdoelstellingscherpen wij elk jaar met 20% aan.In 2007 was de doelstelling nog 1,0 en haalden“Kernenergie.Als klimaatmaatregelbiedt dit wellichttijdelijk een oplossing.Onomkeerbarebeslissingen wordennog niet genomen.”wij 0,97. Na de aanscherping in 2008 naar 0,8bleken wij helaas niet in staat te zijn die scoreook te realiseren. Wij bleven steken op 0,82.Dat is weliswaar een flinke verbetering ten opzichtevan 2007, maar het blijft knagen dat dedoelstelling niet is gehaald. Veel ongevallen bijaannemers weliswaar, maar dat doet er nietsaan af, want aan hen stellen wij dezelfde eisenals aan onze eigen medewerkers.Vanaf 2009 verandert de ondernemingsbredesystematiek als gevolg van de wijzigingenin de samenstelling van Essent. Het netwerkbedrijf,dat immers zelfstandig verder gaat,heeft een eigen doelstelling van 0,65. EssentMilieu, waarvoor inmiddels de verkoopprocedureis gestart, richt zich op 0,70. De overblijvendeEssent-organisatie gaat zich richtenop de doelstelling van 0,30. Op het halen vandeze waarde zal de afdeling hse sturend beleidontwikkelen.44 — Essent als bedrijfsvoerder en werkgeverEssent — mvo Verslag 200845 — Essent als bedrijfsvoerder en werkgeverEssent — mvo Verslag 2008

Essent Milieu wint hse Award 2008Jaarlijks reikt Essent de hse Award uit aaneen bedrijfsonderdeel dat het uitzonderlijk goedheeft gedaan op hse-gebied. In 2008 ging dezeonderscheiding naar Essent Milieu, dat metvoorbeeldig werk bij de sloop en de sanering vande oude Maascentrale in Buggenum de grootstebijdrage leverde op het gebied van veiligheid,gezondheid en milieuzorg.De in 2008 voor het eerst uitgereikte ContractorSafety Award, voor aannemers vanEssent, ging naar Stork Industry Services voorhun revisie- en onderhoudsprojecten op onzeproductielocaties Amercentrale en Moerdijk.Opmerkelijke hse-projectenOp initiatief van de stichting De GroeneGarage deed Essent mee aan de actie ‘Bandop spanning’. Veel mensen rijden met een telage bandenspanning. Dat leidt tot extra brandstofgebruik,meer slijtage aan de banden, eenmindere wegligging en een langere remweg.Na een succesvol proefproject in 2007 werdin 2008 op de 24 parkeerterreinen van Essentde bandenspanning gemeten van de auto’s vanmedewerkers. Waar nodig werden de bandenbijgevuld. Een kaartje achter de ruitenwisserbracht de medewerker op de hoogte van debevindingen.De feiten wijzen uit dat een goede bandenspanningnaast het milieuvoordeel en eenverbeterde veiligheid ook leidt tot een besparingdie kan oplopen tot tientallen euro’s.De actie ‘Band op spanning’ van De GroeneGarage won in 2008 de duurzaamheidprijs ‘Hetei van Columbus’.Verder startte de afdeling hse de actie ‘bellenin de auto’. Essent verbiedt het telefonerenonder het rijden niet helemaal, maar ontmoedigthet wel nadrukkelijk en wijst op de gevaren.Daarnaast besteedt Essent veel aandachtaan het terugdringen van het aantal autokilometersdoor het promoten en faciliteren van teleenvideoconferencing, reizen met het openbaarvervoer en thuiswerken.46 — Essent als bedrijfsvoerder en werkgeverEssent — mvo Verslag 200847 — Essent als bedrijfsvoerder en werkgeverEssent — mvo Verslag 2008

Werkgever ii — Streven naarmeer vrouwen binnen EssentIn het mvo Verslag van 2007 hebben wijgeconstateerd dat de diversiteit binnen Essentte wensen over laat. Zowel in de breedte alsin de top van het bedrijf is het aantal vrouwenbepaald nog geen redelijke afspiegeling vande samenleving. Eén op de vier medewerkersvan Essent is vrouw, maar in de top – de tweemanagementlagen onder de raad van bestuur –is dat nog maar één op de zes en in de subtopéén op de zeven.Ook in de uitkomst van de benchmark diewij vorig jaar hielden, bleek het percentage vrouwen,gemeten naar de Dow Jones SustainabilityIndex, nog een nadrukkelijke tekortkoming.Het staat een positie van Essent bij de besteenergiebedrijven van Europa op mvo-gebiedin de weg.Verdeling Mannen enVrouwen per business unit,eigen personeelIn procentenVrouwen — Totaal Essent (exclusief swb AG): 25%Mannen — Totaal Essent (exclusief swb AG): 75%Vrouwen — Trading: 26%Mannen — Trading: 74%Vrouwen — Business Development: 24%Mannen — Business Development: 76%Vrouwen — Hoofdkantoor: 31%Mannen — Hoofdkantoor: 69%Daarom moest er iets gebeuren. Niet zozeerom er statistisch mooier voor te staan,maar vooral omdat Essent er beter van wordt.Onderzoek wijst het immers duidelijk uit: meervrouwen in managementteams bekent een beteresfeer, een betere besluitvorming en betereresultaten. En als geheel wordt een bedrijf ereen aantrekkelijker werkgever van.Diversiteitsbeleid ontwikkeldIn 2008 is er daarom veel aandacht geweestvoor het ontwikkelen van diversiteitsbeleid.Om het belang te onderstrepen, rechtstreeksonder de hoede van de voorzitter van de Raadvan Bestuur. De eerste stap was het ondertekenendoor Essent van het charter ‘Talent naarde Top’ waarin 47 bedrijven zich verbinden aande opdracht meer vrouwen in topfuncties tebenoemen. En de tweede – zeker zo belangrijke –Vrouwen — Essent Support Groep: 50%Mannen — Essent Support Groep: 50%Vrouwen — Projects: 12%Mannen — Projects: 88%Vrouwen — Productie: 4%Mannen — Productie: 96%Vrouwen — Service & Verkoop: 53%Mannen — Service & Verkoop: 47%Vrouwen — Toegevoegde Waarde Diensten: 13%Mannen — Toegevoegde Waarde Diensten: 87%stap was het benoemen van een diversityofficer. En de meest geschikte kandidaat bleekeen vrouw. De diversity officer heeft als hoofdtaakhet diversiteitsbeleid vorm te geven envoortdurend aan te jagen.De eerste aandacht is gericht op ‘meervrouwen in de top’. Want ook hier geldt ‘goedvoorbeeld doet goed volgen’. Maar het beleidin de breedte krijgt eveneens ruim aandacht.Essent heeft zich verplicht bij vacatures 44%vrouwen te benoemen. Dit is onderverdeeld in30% voor de technische functies en 50% voor alleoverige functies. En voor het doorstroombeleidstreven wij naar dezelfde percentages.Verder krijgt het interne vrouwennetwerk‘Women’s Energy’ veel meer ondersteuningvan Essent met mentorschap vanuit de top enmeer aandacht binnen het bedrijf. Ook gaan wijbewustwordingssessies en trainingen organiserenvoor het topmanagement.Vrouwen — Essent Milieu: 17%Mannen — Essent Milieu: 83%Vrouwen — Essent Netwerk: 15%Mannen — Essent Netwerk: 85%Vrouwen — Deutsche Essent: 20%Mannen — Deutsche Essent: 80%Werkgever iii —Hoe betrokken zijn demedewerkers?In het jaarlijkse Essent MedewerkersOnderzoek meten wij de tevredenheid vanonze medewerkers op een breed scala aan beleidsonderwerpen.De uitslag van het in 2008gehouden onderzoek is op onderdelen zekerbemoedigend.Betrokkenheid is primaOp het onderdeel ‘Betrokkenheid’, dat in2008 een Essent-breed kernthema was, zagenwij een stijging van 73% in 2007 naar 75% in2008. En dat terwijl 2008 toch een turbulentjaar was voor de medewerkers. Duidelijk werdimmers dat de afsplitsing van het netwerkbedrijfdoor zou gaan en dat Essent op zoek gingnaar een internationale partner. Nietteminvoelden de meeste medewerkers zich kennelijkop hun gemak bij Essent. Het onderdeel‘Betrokkenheid’ geeft namelijk de totaalscoreweer voor aspecten als bedrijfstrots, verbondenheidmet de onderneming en haar doelstellingen,bereidheid om zich extra in te zetten ende intentie om bij Essent te blijven.De grootste stijger in het onderzoek washet onderdeel ‘Imago’. De medewerkers vindendat het imago van Essent is verbeterd en nulangzaam maar zeker begint aan te sluiten bijhet gewenste beeld. Ook het mvo-beleid bleekaan te slaan bij de medewerkers. Ten opzichtevan vorig jaar steeg de waardering en kwamde score uit boven de Nederlandse Norm ende Global Energy Norm (energiebedrijven wereldwijd).Jammer genoeg haalden wij net nietde Nederlandse Nationale Topbedrijven Norm.Dat is dan de volgende uitdaging.Vraagtekens bij mogelijkhedenloopbaanontwikkelingOp de onderdelen ‘Klant- en resultaatgerichtheid’en ‘Loopbaanontwikkeling’ scorenwij nog onder de Nederlandse Nationale Norm.Vooral ‘Loopbaanontwikkeling’ blijft achter.Ten opzichte van vorig jaar is er weliswaar eenlichte verbetering te zien, maar het blijft onderde norm. Daarom is er aanvullend beleid nodig.De mogelijkheden om binnen Essent door testromen en je talenten en vaardigheden maximaalte ontplooien, moeten worden verbeterden verduidelijkt.De kopgroep boekte meer winstEssent wil zich niet alleen meten met deNederlandse Nationale Norm, maar ook met deTopbedrijven Norm. Deze norm wordt ontleendaan bedrijven die op financieel gebied, op hetterrein van klanttevredenheid en op vlak vanbetrokkenheid hoog scoren.Hoewel Essent zich op vrijwel alle gebiedenverbeterde, bleek de afstand toch groter te zijngeworden. Want de Topbedrijven verbeterdenzich nog meer. Daarom blijft er voor Essentruimschoots werk aan de winkel.Mannen en Vrouwen inleidinggevende functieseigen personeelMannen en Vrouwenin topfunctieseigen personeelIn aantallen en procentenIn aantallen en procentenVrouwen: 121 (17%)Mannen: 607 (83%)Vrouwen: 102 (14%)2008 2007Mannen: 644 (86%)Vrouwen: 40 (13%)Mannen: 259 (87%)Vrouwen: 40 (13%)2008 2007Mannen: 259 (87%)Meer vrouwen in de top;niet om er statistischmooier voor te staan,maar omdat Essent erbeter van wordt.“”48 — Essent als bedrijfsvoerder en werkgeverEssent — mvo Verslag 2008

7 — Voortgang enverantwoordingOntwikkeling in 3 jaarmvo-rapportageMet het mvo Verslag 2008 brengtEssent haar derde mvo Verslag uit.Het eerste, in 2007 uitgegevenVerslag over de mvo-prestatiesin 2006, was de formele entreevan Essent als maatschappelijkondernemer. Essent zette in ditVerslag haar visie en mvo-beleiduiteen en haar keuze voor dedialoog als middel tot interactiemet de samenleving. Daarnaastbeschreef dit Verslag wat Essentnu precies voor een bedrijf is.Wij zijn Bedrijfsvoerder als het gaat over deduurzame en conventionele energieproductie enalles wat daarbij komt kijken; van techniek totemissies. Als Marktspeler kopen wij producten,diensten en brandstoffen in. En verkopen wijelektriciteit, gas en warmte aan onze klanten.Voor ons personeel zijn we een Werkgever.Verantwoordelijk voor goede arbeidsomstandigheden,medewerkerstevredenheid, veiligheiden diversiteit. Als Bedrijfsburger staan wemidden in de samenleving en richten wij onsop niet-commerciële aspecten zoals donatiesen regionale verankering.Vanuit deze vier rollen voeren wij de dialoogmet de samenleving; met onze klanten, metmedewerkers, aandeelhouders en belangenorganisaties.Zo geven wij ons mvo-beleid vorm.Ons ‘mvo-visitekaartje’ uit 2006 gebruiktede uitgangspunten van de Global ReportingInitiative (gri). In het gebruik van deze uitgangspuntenen in de beschrijving van de ondernemeninghebben wij in 2006 volledigheidbetracht. Het resultaat was een gedetailleerdebeschrijving van Essent, ons mvo-beleid enalle hierbij behorende getallen. Een dergelijkebeschrijving verandert niet elk jaar en geeft ookonvoldoende de vraagstukken weer waarmee jegeconfronteerd wordt. Cijfers alleen vertellenniet het volledige verhaal.Voor het mvo Verslag 2007 kozen we erdan ook niet voor om ons te richten op eenweer zo volledig mogelijk beschrijving, maarkozen we er voor om ons te focussen. Op watnu echt belangrijk is voor een energiebedrijf,wat wij deden in 2007, wat voor ons relevantedilemma’s waren en het voeren van een gerichtestakeholderdialoog. Het niet opnemenvan een uitgebreide beschrijving van Essent enalle bijbehorende cijfers was dus een bewustekeuze. Wel noemden we natuurlijk belang-rijke waarden waarop onze stakeholders hetmvo-beleid van een energiebedrijf beoordelen:CO 2 -emissies, hoeveelheden geproduceerdeduurzame energie, ontwikkelingen rondommedewerkers, veiligheid en een samenvattingvan onze financiële prestaties.Onze eerste, mvo-specifieke, stakeholderdialogen richtten zich op een viertal dilemma’s,elk behorend bij één van onze vier maatschappelijkerollen. Hoe gaan wij om met de energievoorzieningvan morgen (Bedrijfsvoerder)?Hoe gaan wij om met ketenverantwoordelijkheidbij de inkoop van palmolie (Marktspeler)?Wat kunnen wij doen om diversiteit binnenEssent verder te ontwikkelen (Werkgever)?En hoe blijven wij zorgen voor een voldoenderegionale verankering terwijl Essent steedsinternationaler wordt (Bedrijfsburger)? Dezevragen bespraken wij met deskundigen, onzeaandeelhouders, medewerkers, ngo’s en opinieleiders.En met de nieuwe inzichten zijn wijaan de slag gegaan in 2008.Voor het mvo Verslag 2008 kiezen wij ervoor de in 2007 ingeslagen weg te blijven volgen.Ons Verslag is een weergave van wat Essentop mvo-gebied in 2008 gedaan heeft. Met eennadruk op twee door ons georganiseerde stakeholderdialogenover dilemma’s rondom verantwoordelijkheidin de kolenwaardeketen en deinvulling van goed bedrijfsburgerschap. Verderis het, nu Essent in 2009 10 jaar bestaat en wijvoornemens zijn samen te gaan met rwe, eengoed moment om terug te blikken op wat met10 jaar duurzaamheid bereikt is. Ten aanzienvan de in 2007 gestarte of aangekondigde activiteiten– de bouw van een hybride centrale en deontwikkeling van een diversiteitsbeleid – gevenwij de actuele stand van zaken weer. Idem voorde in 2006 geformuleerde ambities, zoals onzedart-doelstelling voor veiligheid en het aandeelGreen Gold Standard Label-gecertificeerde vastebiomassa in de opwekking van Groene Stroom.De CO 2 -emissies van onze belangrijkste centrales,onze duurzame energieproductie, financiëleen personeels kerncijfers zijn natuurlijkook opgenomen.Publicatie in 2009Drie mvo-verslagen laten zien wat Essentde afgelopen jaren bereikt heeft. Maar elk verslagis steeds een momentopname en een terugblikop een heel voorgaand jaar. En mvo isiets wat je dagelijks doet. Om gedurende hetjaar belanghebbenden beter te kunnen informerenzal Essent in 2009 naast een gedruktmvo Verslag ook op internet verslag doen vanhaar mvo-inspanningen. In het mvo Verslag2007 kondigden wij aan om een wezenlijkdeel van ons mvo Verslag, mvo-beleid, achtergrondinformatieover Essent, beschrijvingenvan installaties en het merendeel van de doorgri voorgeschreven indicatoren, te gaan publicerenop internet. Medio 2009 zal Essent,als onderdeel van haar website www.essent.eu,deze belofte inlossen. Het gedrukte mvo Verslag2008 is dan ook vooral een kwalitatieve terugblikop de belangrijkste mvo-ontwikkelingenbinnen Essent in 2008 en een beschrijving vanhoe wij met dilemma’s en dialoog omgaan. Depublicatie op internet zal zich richten op actueleinformatie over Essent en mvo en dieper ingaanop meer kwantitatieve elementen. Hierbij moetgedacht worden aan een vollediger overzichtvan onze emissies, gebruik van grondstoffen,indicatoren zoals voorgeschreven door gri ende voortgang van doelstellingen gedurende hetjaar. Internet kun je immers elke dag aanpassenen een gedrukt verslag niet.Verantwoordingen validatieHet mvo Verslag 2008 gebruikt de algemeneuitgangspunten van de gri en de g3-rapportagerichtlijn. Voor het vaststellen van dereikwijdte van dit verslag is het gri BoundaryProtocol onze referentie geweest. Via internetzal Essent een vollediger beschrijving geven vande toepassing van de gri Application Levels ende eigen verklaring van Essent hierover, de voorEssent meest relevante gri-indicatoren en (nafinale publicatie door gri) de indicatoren uitde gri Utility Sector Supplement. Daar waardit mogelijk is, zal Essent ernaar streven ombij de indicatoren een meerjarenoverzicht tepubliceren met een toelichting op trends enactuele ontwikkelingen. Bij indicatoren dieniet gebruikt worden, zal aangegeven waaromdeze afweging is gemaakt of waarom geeninformatie beschikbaar is. De uiteindelijkedoestelling hierbij blijft om de voor een energiebedrijfmeest relevante informatie beschikbaarte stellen.Bij de uiteindelijke keuzes met betrekkingtot opname in het verslag is ten aanzien vanontwikkelingen in 2008, vaststelling van dilemma’s,hierover gevoerde stakeholderdialogenen beschrijving van eerder gestarte ontwikkelingen,gekeken naar relevantie, actualiteiten continuïteit in de verslaglegging. Dit laatstezodat een aansluiting gemaakt kan worden bijde eerder gepubliceerde mvo Verslagen.Essent hecht belang aan het volledig entransparant rapporteren over haar mvo-inspanningen,duurzame energieproductie enbijbehorende emissies. Daarom hebben wijErnst & Young Accountants verzocht om bijhet mvo Verslag 2008 een Assurance Rapportop te stellen. Dit rapport is opgenomen in hetVerslag als hoofdstuk 8. Essent streeft ernaarom (delen van) de cijfers over mvo op interneteveneens van een accountantsrapportte voorzien.Reikwijdte 2008Keuze opnamegegevens perbusiness unitOns Verslag richt zich primair op Essentals energiebedrijf, actief in Nederland. Gegevensover Essent Milieu, met als hoofdactiviteit deverwerking van afval, zijn om deze reden maarbeperkt opgenomen. Ook gegevens over onze51% Duitse deelneming swb ag zijn maar beperktopgenomen. Gegevens over onze minderheidsdeelnemingen(kleiner dan of gelijk aan 50%)zijn in principe niet opgenomen daar Essenthier geen of een maar beperkte zeggenschapheeft in het reilen en zeilen van de deelneming.Maar er zijn uitzonderingen. Als energiebedrijfrapporteer je over je duurzame energieproductieen over je belangrijkste emissie; deuitstoot van CO 2 voortkomende uit elektriciteitsproductie.Hier zijn onze deelnemingen,pro rata het eigendomsbelang van Essent, juistwel opgenomen. Ook de duurzame energieproductievan onze windparken in Duitslanden de emissies van swb ag zijn opgenomen.Emissies voortkomende uit de afvalverbrandingdoor Essent Milieu of bij Essent Netwerk,door bijvoorbeeld netverliezen bij het transportvan elektriciteit en gas, zijn buiten beschouwinggelaten. En omdat onze 50% deelnemingin epz n.v. met de kerncentrale Borssele zo’nbijzondere is, gaan wij ook in op wat onze visieop kernenergie is.Ook bij ons personeels- en hse-beleid zijner uitzonderingen. Veiligheid voorop. Daaromrapporteren wij de ontwikkeling van de dartscoreook voor swb ag, Essent Milieu en EssentNetwerk. Inclusief de door ons gecontracteerdederden. In de (overige) deelnemingen hebbenwij het niet alleen voor het zeggen. Om diereden zijn gegevens over personeels aantallenen veiligheid niet opgenomen. En in het totaleaantal eigen medewerkers (uitgedrukt in FTe)nemen wij ook alle delen van Essent n.v. mee.Ons diversiteitsbeleid richt zich alleen op onzeeigen medewerkers in Nederland. In het Verslagopgenomen analyses ten aanzien van man/vrouw-verhoudingen, de posities die vrouwenhebben binnen de onderneming en hieraangekoppelde doelstellingen hebben dan ook alleenbetrekking op deze groep.Voor de financiële prestaties van Essent n.v.in 2008 is het financieel Jaarverslag de bestebron. Hierin staan ook de exacte consolidatiegrondslagenbeschreven. Uitgangspunt isdat de financiële gegevens betrekking hebbenop geheel Essent n.v., inclusief deelnemingenen alle landen waar wij actief zijn. De in hetmvo Verslag 2008 opgenomen financiële gegevenszijn rechtstreeks onttrokken aan hetJaarverslag.GegevensverzamelingHoe kom je nu aan al die informatie? Inoverleg. Dat als eerste. Immers, door de dialoogaan te gaan, weet je wat anderen vinden vanjouw beleid en kun je meningen delen. OnzeFinanciëlewaardenHealth andsafetygegevens1Productieenemissiegegevens2Klant-,productenmarktgegevensPersoneelsgegevens3Maatschappelijkrelevanteactiviteiten 4Business Development + + + 5 — + +Projects + + + — + +Productie + + + — + +Trading + + + + + +Service & Verkoop + + + + 6 + +Toegevoegde Waarde Diensten + + + + + +New Energy 7 + + + + + +swb AG + + + — + 8 —Essent Milieu + + — — + +Essent Netwerk 9 + + — — + +Deutsche Essent + + + — + 8 +stakeholderdialogen zijn geïnitieerd door onszelf. Maar de thema’s werden ons soms ook eenaangereikt vanuit de samenleving. Bijvoorbeelddoor een belangenorganisatie met een kritischehouding ten aanzien van kolen en ketenverantwoordelijkheid.En dat bespraken we metenergiebedrijven, actief in Nederland, met eenvergelijkbare positie als Essent. Of in een opendialoog met externe deskundigen over de invullingvan goed Bedrijfsburgerschap. Ook onzemedewerkers spreken zich uit over Essent.In het jaarlijkse medewerkersonderzoek, viastellingen op ons intranet of gewoon door eengesprek tijdens één van de Pieterpadwandelingen.Voor het mvo-beleid spraken wij metde Raad van Bestuur, business unit directeurenen vele binnen Essent werkzame specialistenop het gebied van energieproductie, innovatie,duurzaamheid, emissies en personeelsbeleid.Ook onze aandeelhouder zijn over diverse thema’sgeconsulteerd.Maar niet alle gegevens komen uit eengesprek. De bijbehorende cijfers, trends enfeiten komen uit onze reguliere managementinformatiesystemen.Soms zijn hiervoor nieuwesystemen en werkwijzen voor het verzamelenen analyseren van gegevens opgezet; de datavoor ons Carbon Management Plan bijvoorbeelddienden wij eerst goed in kaart te brengen ente monitoren. Voor de diverse mvo-specifiekeacties en initiatieven zijn geen aparte systemengebruikt. Gewoon goed vastleggen en bijhoudenwat je doet. Zo simpel kan het soms ook zijn.50 — Voortgang en verantwoordingEssent — mvo Verslag 20081 — Veiligheidsgegevens hebbenbetrekking op Essent-personeel engecontracteerde derden.2 — Energieproductie Essent Groep,CO 2 -emissies exclusief emissies EssentNetwerk en Essent Milieu. Deelnemingnaar rato Essent-belang.3 — Totaal aantal eigen personeeluitgedrukt in FTe. Analyses en cijfers metbetrekking tot diversiteit hebben alleenbetrekking op eigen personeel,actief in Nederland.4 — Maatschappelijke activiteitenzijn maar beperkt toe te schrijven aanafzonderlijke business units.Activiteiten swb ag zijn niet opgenomen.5 — Betreft de CO 2 -emissies uitenergieproductie van deelnemingen waarde business unit Business Development,namens Essent, de belangen behartigt.6 — Inclusief de activiteiten van Energie:Direct.Betreft de producten GroeneStroom, Groen Zakelijk en Groen voor Gas.7 — Business unit medio 2008 ontstaanen omvat de innovatie-activiteitenvoorheen opgenomen onder de businessunit Business Development en dewindactiviteiten voorheen opgenomenonder Deutsche Essent.8 — Personeelsgegevens alleenopgenomen in totaal aantal eigenmedewerkers uitgedrukt in FTe.9 — Essent Netwerk zal na de splitsingin 2009 operationeel geen deel meeruitmaken van Essent n.v. en verder gaanonder de naam Enexis. De activiteitenvan Enexis vallen na 1/1/2009 buitende reikwijdte van de mvo-rapportageof dit mvo Verslag.51 — Voortgang en verantwoordingEssent — mvo Verslag 2008

Aan:Management van Essent n.v.Assurance ReportOpdrachtWij hebben een assurance-opdracht uitgevoerdnaar het mvo Verslag 2008 van Essentn.v. te Arnhem (hierna: Essent). Het doel vanonze opdracht is:— Het verkrijgen van een redelijke matevan zekerheid dat hoofdstuk 2 ‘2008, Deterugblik’, hoofdstuk 3 ‘Dialoog met destakeholders’, hoofdstuk 4 ‘De dialoog: alsmarktspeler’, hoofdstuk 5 ‘De dialoog: alsbedrijfsburger’, de tabel over CO 2 -trendsvan de belangrijkste Essent-centrales oppagina 44 en de paragrafen ‘Essent alswerkgever i, ii en iii’ in hoofdstuk 6 in allevan materieel belang zijnde opzichten eenjuiste en toereikende weergave zijn van hetbeleid, de bedrijfsvoering de gebeurtenissenen prestaties ten aanzien van de in dezehoofdstukken opgenomen aspecten vanmaatschappelijk verantwoord ondernemengedurende 2008;— Het verkrijgen van een beperkte mate vanzekerheid dat de overige in het Verslagopgenomen informatie en alle van materieelbelang zijnde opzichten een juiste entoereikende weergave is van het beleid,de bedrijfsvoering, de gebeurtenissen enprestaties gedurende 2008.De werkzaamheden die worden verrichtbij het verkrijgen van een beperkte mate vanzekerheid zijn gericht op het vaststellen van deplausibiliteit van informatie en zijn geringer indiepgang dan die bij een assurance-opdrachtgericht op het verkrijgen van een redelijke matevan zekerheid.Beperking in de opdrachtDe volgende onderdelen van het mvoVerslag vormen geen onderdeel van onze assuranceopdracht en derhalve hebben wij voordeze onderdelen geen werkzaamheden verricht:— De milieu- en hr-informatie over swb ag,Deutsche Essent en minderheidsdeelnemingen(kleiner of gelijk aan 50%, waarbijEssent geen zeggen schap heeft over debedrijfsvoering);— De tabel ‘kolenconsumptie en herkomst’op pagina 35.Verantwoordelijkheid van het bestuurHet bestuur van Essent is verantwoordelijkvoor het opstellen van het mvo Verslag 2008dat een juist en toereikend beeld geeft van hetbeleid, de maatregelen en prestaties op hetgebied van mvo van Essent. Deze verantwoordelijkheidomvat onder meer het ontwerpen,invoeren en in stand houden van een internbeheersingssysteem relevant voor het opmakenvan een mvo-verslag dat geen onjuistheden vanmaterieel belang bevat, het kiezen en toepassenvan aanvaardbare grondslagen voor hetmeten en presenteren van mvo-prestaties enhet maken van schattingen die onder de gegevenomstandigheden redelijk zijn. De door hetbestuur gemaakte keuzes, de reikwijdte vanhet Verslag en de verslaggevingsgrondslagen,inclusief de inherente specifieke beperkingendie de betrouwbaarheid van de in het Verslagopgenomen informatie kunnen beïnvloeden,zijn uiteengezet in hoofdstuk 7 ‘Voortgang enverantwoording’.Verantwoordelijkheid van de accountantWij hebben onze werkzaamheden verrichtin overeenstemming met Nederlandsrecht waaronder Standaard 3410 ‘Assurancestandaard inzake maatschappelijke verslagen’.Hierin staan onder meer eisen voor de onafhankelijkheidvan de assurance-teamleden.Als toetsingscriteria hebben we gehanteerdde ‘Sustainability Reporting Guidelines’ (g3)van Global Reporting Initiative, de handreikingmaatschappelijke verslaggeving van de Raadvoor de Jaarverslaggeving en het verslaggevingsbeleidvan Essent. Wij zijn van mening dat dezecriteria toereikend zijn voor het doel van onzeassurance-opdracht.Wij hebben de door ons noodzakelijkgeachte werkzaamheden verricht om eendeugdelijke grondslag voor onze conclusie teverkrijgen.Onze belangrijkste werkzaamheden voorde informatie gericht op het verkrijgen van eenbeperkte mate van zekerheid waren:— Het beoordelen van de aanvaardbaarheidvan de gehanteerde grondslagen voor verslaggevingen de consistente toepassingervan, alsmede van belangrijke schattingenen berekeningen, die bij het opmaken vanhet mvo Verslag 2008 zijn toegepast;— Het verkrijgen van inzicht in de branche,de organisatie en haar meest relevantemaatschappelijke issues;— Het verkrijgen van inzicht in de opzet enhet bestaan van de gebruikte systemen engehanteerde methoden voor het verzamelenen verwerken van de gerapporteerde informatie,inclusief het consolidatieproces;— Het beoordelen van de plausibiliteit vande informatie in het mvo Verslag vanEssent door middel van het uitvoeren vanwerkzaamheden met betrekking tot deonderbouwing van de informatie in hetverslag voornamelijk door een combinatievan cijferanalyses en het inwinnen vaninlichtingen. Daarbij zijn onder meer interviewsgehouden met verantwoordelijkefunctionarissen en zijn relevante bedrijfsdocumentenopgevraagd en externe bronnengeraadpleegd. Deze werkzaamhedenhebben wij via deelwaarnemingen, zowelop groepsniveau als op locaties, in Nederlanduitgevoerd;— Het beoordelen van het algehele beeld vanhet mvo Verslag 2008 aan de hand vanbovengenoemde criteria.Voor het verkrijgen van een redelijke matevan zekerheid over de informatie in hoofdstuk 2‘2008, De terugblik’, hoofdstuk 3 ‘Dialoog metde stakeholders’, hoofdstuk 4 ‘De dialoog: alsmarktspeler’, hoofdstuk 5 ‘De dialoog: als bedrijfsburger’,de tabel over CO 2 -trends van debelangrijkste Essent-centrales op pagina 44 ende paragrafen ‘Essent als werkgever i, ii en ii’in hoofdstuk 6 hebben wij de volgende werkzaamhedeneveneens uitgevoerd:— Het identificeren van inherente risico’sin de betrouwbaarheid van de in dezehoofdstukken opgenomen informatie enhet beoordelen in hoeverre deze risico’sworden afgedekt door interne beheersingsmaatregelen;— Het door middel van systeemgerichte werkzaamhedenbeoordelen van de effectievewerking van de interne beheersmaatregelengericht op de betrouwbaarheid entoereikendheid van deze informatie;— Het door middel van deelwaarnemingen volgenvan de audittrail tussen de informatie inhet mvo Verslag 2008 en de brongegevens;— Het door middel van deelwaarnemingen uitvoerenvan detailcontroles gericht op de betrouwbaarheidvan de primaire informatie.ConclusieOp grond van onze werkzaamheden komenwij tot de conclusie dat:— Hoofdstuk 2 ‘2008, De terugblik’, hoofd stuk3 ‘Dialoog met stakeholders’, hoofdstuk 4‘De dialoog: als marktspeler’, hoofdstuk 5‘De dialoog: als bedrijfsburger’, de tabelover CO 2 -trends van de belangrijksteEssent-centrales op pagina 44 en de paragrafen‘Essent als werkgever i, ii en ii’in hoofdstuk 6 in alle van materieel belangzijnde opzichten, een juiste en toereikendeweergave zijn van het beleid, de bedrijfsvoeringde gebeurtenissen en prestatiesten aanzien van de in deze hoofdstukkenopgenomen aspecten van maatschappelijkverantwoord ondernemen.— Ons niets gebleken is op basis waarvan wijzouden moeten concluderen dat de overigeinformatie in het mvo Verslag 2008 vanEssent niet in alle van materieel belangzijnde opzichten, een juiste en toereikendeweergave is van het beleid, de bedrijfsvoering,de prestaties en gebeurtenissengedurende 2008, in overeenstemmingmet de richtlijnen van Global ReportingInitiative, de handreiking voor maatschappelijkeverslaggeving van de Raad voor deJaarverslaggeving en het beschreven verslaggevingsbeleidvan Essent.Rotterdam, 4 maart 2009 —Ernst & Young Accountants llpw.g. D.A. de Waard ra maGebruikteafkortingenwwatt, eenheid van vermogenWh wattuur, geleverde eenheid van 1 wattgedurende 1 uurkmgkilo = 1.000 (kV = kilovolt,kWh = kilowattuur, kW = kilowatt)mega = 1.000 kilogiga = 1.000 megaFTe fulltime equivalents, aantal medewerkersomgerekend naar een volledige werkweek52 — Assurance ReportEssent — mvo Verslag 200853 — Gebruikte afkortingenEssent — mvo Verslag 2008

Essent — csr Report 2008SummaryEnglishsummary54 — English summaryEssent — mvo Verslag 2008

Ten years of sustainabilityThe energy companies that joined forces in1999 to establish Essent were already activelyinvolved in the issue of sustainability. Buildingon this basis, Essent has spent the past ten yearsmaking intensive, structural efforts towards thedevelopment of policies to improve the sustainabilityof its energy production.The most striking case in point has beenthe success of Green Electricity. Despite beinga mainly trust-based product, Green Electricityhas already reached more than 900,000 customers.This was achieved by a green componentof 34% in the fuel mix of the electricity suppliedby Essent n.v. in 2008.As a follow-up to Green Electricity, the pastfew years have also seen the development ofGreen for Gas (an initiative to offset the carbondioxide emissions from consumer gas usage)and Green Gas (biogas, landfill gas).In order to make significant progress, ourpolicy has shifted from a relatively small-scaleapproach, to the development of sustainableenergy on a major scale. Because of our focuson wind energy and biomass, this means largescalewind farms and extensive use of biomass.And of course, Essent also fully acknowledgesthe importance of innovation.Focus on biomassThe overwhelming majority of Essent’sGreen Electricity is generated by means of biomass.This process is conducted in a dedicated,stand-alone, biomass plant located in Cuijk andwith solid and liquid biomass co-firing (partiallysubstituting hard coal or natural gas) in theAmer power station in Geertruidenberg and Clauspower station in Maasbracht. Essent is aimingto further develop this potential. However, thiswill require a great deal of prudence in termsof ensuring that the used biomass originatesfrom sustainable sources. For example, Essent iscommitted to preventing deforestation and theexploitation of indigenous people in the sourcecountries. To this end, the company is currentlyworking hard to develop independent auditing bymeans of the Green Gold Standard Label.Naturally, Essent is also experimenting withnew biofuels. 2008 saw the start of a trial touse coffee husks as a new source of biomass.We are also conducting studies to assess thepotential for using rice husks and bagasse inthe near future.In order to facilitate the success of suchrelatively costly developments, the governmentwill have to implement stable, long-term subsidisingpolicies.Focus on wind energyDespite relatively small-scale beginningsin the 1980s, Essent is now one of the largestwind energy developers and operators in NorthWest Europe. With 484 turbines, Essent currentlyoperates a total installed wind capacity of564 megawatts.Essent is currently building the Westereemswind farm, with 52 turbines and a combinedcapacity of 156 megawatts. Efforts are also underwayto develop the Nordsee-Ost (offshore)wind farm near Helgoland, with a projected capacityof around 288 megawatts. In addition,plans are being developed for wind farms invarious (onshore) locations in the Netherlandsand Germany.Focus on innovationIn view of the importance of sustainabilityissues and the economic benefits of leading thefield, Essent regards innovation as a key activityto which it devotes a great deal of time andresources.Rather than acting as an ‘inventor’, Essentfocuses on its role as a ‘facilitator’. Responsibilityfor our innovation policy has been allocated tothe newly established New Energy business unit.Example projects resulting from Essent’s innovationpolicy include:— driving on electricity;— algae as a bio fuel;— fuel cells in high-yield boilers to generateelectricity (next to heat) in the home.2008 in review2008 saw Essent further bolster its sustainabilityactivities through various measures, includingthe development of a new climate strategy.A 2007 benchmarking effort, conducted on thebasis of the Dow Jones Sustainability Index, hadshown Essent to be somewhat lagging in thisarea. The new climate strategy focuses on theenergy source. The less we need to make useof scarce resources, the better. This will requirephasing out fossil fuels and replacing them withsustainable energy sources. Through an intensiveprogramme for wind energy and clean biomass,Essent is striving to triple the amount of sustainablygenerated energy by 2020. Efforts are also underwayto improve energy efficiency through theuse of high-yield combined cycle gas turbines.Essent will also be actively assessing thepotential for carbon dioxide capture and storagein combination with the gasification of coaland biomass.The issue of energy saving will also remainan important area of focus. The Essent Bespaar-Plan (Essent SavingsPlan) is one example of aninitiative developed in collaboration with ourshareholders, aimed at achieving significantenergy savings in households and businesses.Eighty-two shareholding municipalities and allsix shareholding provinces have now committedthemselves to the BespaarPlan.In addition to a broad range of practical plans,we have also developed the ‘Save your energy’educational programme for primary schools.In 2008, the csr ambassadors – Essent employeeswho on a voluntary basis form the vanguardof csr within Essent – appointed in 2007,designated several target areas on the basis ofEssent’s four csr ‘p’s: People, Planet, Profit andPower. Formulating these target areas will allowthem to develop expertise in order to initiateconcrete, feasible projects. The csr ambassadorsalso acted as organisers and discussion leadersat csr meetings.As a part of the ‘Binnengoed’ project, aimedat further improving sustainability in Essent’s offices,2008 saw the development of the CarbonManagement Plan.Over a period of five years, Essent strivesto reduce its carbon dioxide emissions by 5%a year. The project focuses mainly on our ownbuildings and company fleet. The ‘Binnengoed’project also focused on the reuse of old computersin African schools (Close the Gap), theintroduction of csr requirements for the cleaningof Essent offices and the introduction oforganic lunches.We are also striving to improve the sustainabilityof our it systems by saving energythrough energy-efficient equipment and moreefficient cooling technology in our data centres.In an effort to take stock of our current performance,we commissioned the Gartner researchagency to conduct a ‘Green benchmark’.The ‘How on Earth’ employee programmefocused on the practical application of variouscsr-related activities within Essent. Activitiesranged from carbon dioxide offsetting of holidaytravel kilometres, the improvement of bicyclelighting, the Pieterpad walks, volunteer workduring office outings, a csr intranet course andteaching at schools for disadvantaged childrenduring the weekend.Essent is currently assessing the Cradle toCradle concept to establish its usefulness as atool in corporate policy. Cradle to Cradle involvesdesigning products in such a way that they canbe fully incorporated into biological or technologicalcycles at the end of their lifespan. Essentwill assess whether the Cradle to Cradle conceptcan also be applied to energy.Essent is pursuing various strategies toapply its expertise in developing countries. Thepossibilities for further harmonisation of theseactivities are currently under assessment.Dialogue withthe stakeholdersEssent regards csr as a continuous dialoguewith society and, more specifically, withits main stakeholders: customers, employees,shareholders, government agencies, suppliersand ngos.In 2007 Essent intensified the dialoguingprocess, with a primary focus on the various dilemmasthe company is faced with. This dialogueis conducted through many channels: both smalland large groups, formal and informal discussions,via the mass media and on an individual basis.For example, Essent organised csr conferencesin Zwolle and Maastricht themed around theconcept of ‘Energy for tomorrow’s world’. Basedon its four csr roles – business operator, marketplayer, employer and corporate citizen – Essentformulated its vision on tomorrow’s energygeneration and supply. The stakeholders wererepresented by the World Wide Fund for Nature,the provincial authorities and renowned regionalcompanies. The conclusion of both events canbe summed up as follows: if we have the courageto share the dilemmas we are faced with,a sustainable future is within reach.2008 saw a continuation of the Pieterpadwalks. During each walk, participants discussedkey csr themes and, in some cases, spent severalhours doing volunteer work.Over the course of the past year, Essentorganised four csr lunches. These events offeredemployees the opportunity to examinethe company’s csr policy in greater detail. Theoutcome of the lunches was incorporated intothe ‘Binnengoed’ and ‘How on Earth’ projects.In 2008 Essent launched its positioningcampaign entitled ‘The power of Essent’, designedto communicate to both employees andthe wider world that we have every reason totake pride in our position as the leading supplierof sustainable energy in the Netherlands.Various external campaigns were also launched,including the ‘Leading in Green’ advertising campaignand the dialoguing campaign on drivingon electricity.An internal campaign saw employees dialogueon Essent’s strengths in relation to oursearch for a strategic partner. Our core valueswere also further honed down to: proactive,taking responsibility and working together todeliver on our promises. These new core valueswere then tested in terms of durability duringspecial experience workshops.Dialoguing as a market playerImproving the sustainability of our society isall about demonstrably taking responsibility forthe supply chain. This is all the more apt when itcomes to the development of sustainable energymanagement. Essent should take responsibilityfor all the raw materials and processes neededto create and market a product. This leads usto consider a great many issues, such as: willthe production of biomass involve the felling ofunique forests? Does the mining of coal involvethe exploitation of workers?Answering these questions effectively willrequire an objective and controlled system ofrules of conduct. For example, Essent appliesits Supplier Code of Conduct to its purchasingactivities, as part of its standard purchasingconditions. The purchasing of solid biomass issubject to the Green Gold Standard.However, no adequate certification systemhas been put in place for certain products andfuels, such as coal. Nevertheless, coal is a formof fuel that Essent will have to deal with for sometime to come. The material is fired in Essent’sexisting coal power plants, and may have to beused as a supplementary fuel during the transitionto a fully sustainable form of energy supply.However, this will require the capture andstorage of carbon dioxide in combination withthe gasification of coal and biomass. Essent iscurrently assessing the potential for these solutionsin collaboration with Shell.Essent also aims to address the issue of coalthrough dialogue. The central question in thisregard should be the practical implementationof responsibility for the supply chain. To this end,Essent invited all energy companies with activitiesin the Netherlands that operate a coal-firedplant or are planning to build one, to take partin a roundtable conference.Over the course of the discussions, it becameclear that all participants acknowledgedthe importance of some form of responsibilityfor the supply chain. However, the parties alsorecognised that the introduction of requirementson an individual scale would have little effect onthe global market for coal. All participants agreedon the need to further examine the potential fordeveloping a joint position for the entire sector.Essent will take the first steps towards such aninitiative in 2009.Dialoguing asa corporate citizenAs an energy company with its roots in theold utilities sector and a century and a half ofhistory in the region, Essent is highly interwovenwith society. As a result, the company has anobligation to act as a good corporate citizen.In addition to running its core business, Essentmust do its part to make this world a little betterto live in and take its social responsibility. Currentefforts to this end include the company’s sponsorshippolicy and the voluntary deployment ofits employees to charitable causes. However, wemust ask ourselves whether Essent is still on theright track. Are our efforts still in step with theperceptions and needs of today’s society?In order to find an answer to this question,Essent decided it was time to enter into a dialoguewith society. As a first step, we organiseda roundtable conference with a wide range ofexperts from other companies, governmentagencies, knowledge institutes and ngos.The participants agreed that today’s transientsociety requires companies taking on anew social responsibility. Citizens expect thisfrom their suppliers, and employees expect itfrom their employers. The expectation is oneof authentic commitment, rather than actionstaken under pressure.In choosing appropriate activities, it is essentialto determine a company’s strengths, andidentify the areas in which efforts are truly requiredand will yield significant added value forsociety. These insights will help Essent further developits activities in this area. The dialogue withsociety will be continued in a targeted manner.Essent as a business operatorand employerDespite the fact that in 2008 csr policiesfocused on Essent’s roles as a market player andcorporate citizen, 2008 also saw the developmentof activities in the company’s other two roles.Essent as a business operatorIn an effort to expand its large-scale generatingcapacity, Essent has opted for new gasfuelledpower plants, which offer a combinationof carbon dioxide reduction and optimum yields.A high-yield combined cycle gas turbine (ccgt)plant will be built in both Moerdijk and theBelgian city of Genk, while the gas-fired Clausplant in Maasbracht will be modernised.In order to strengthen its position as a gasbuyer, Essent will participate in the lng terminalsat the Maasvlakte and Eemshaven.However, this does not mean Essent regardscoal as a fuel of the past. Despite the fact that thescheduled construction of a hybrid coal and biomasspower plant in Geertruidenberg has beenpostponed due to the unstable markets for bothfuels, Essent is aware that it may have to dependon coal during the transition to fully sustainableenergy production. However, this will require aspecial focus on the issue of carbon dioxide emissions.This is why Essent has collaborated withShell in initiating an assessment of high-yieldhybrid power plants with low carbon-dioxideemissions that gasify coal and biomass whilecapturing and storing carbon dioxide.As a part of its efforts to improve energysupply sustainability, Essent is substantially expandingits capacity to generate wind energy. TheWestereems wind farm currently under construc-56 — English summaryEssent — csr Report 200857 — English summaryEssent — csr Report 2008

tion in Eemshaven will feature 52 new turbineswith a height of almost 100 meters and a combinedcapacity of 156 megawatts, making it thelargest onshore wind farm in the Netherlands.Essent is also working hard to prepare atender for the large-scale Nordsee-Ost offshorewind farm, set to be constructed in the vicinity ofHelgoland. The wind farm will feature 80 turbineswith a combined capacity of approximately288 megawatts.Essent does not rule out the possibility thatit may have to use nuclear energy during thetransition to a more sustainable society. Thisis why Essent is working with joint shareholderDelta of the existing nuclear power plantin Borssele to assess whether a second nuclearplant would be necessary and viable. No irreversibleactions will be taken during this assessmentphase, and no investment decisions will be madeuntil the required permits have been obtained. Ifthe nuclear plant is built, it could be operationalbetween 2018 and 2020.Essent as an employer2008 saw a great deal of effort towardsfurther improvements in the field of safety. Inorder to keep track of our progress, we apply thedart rate (an indicator measuring the number ofaccidents against the number of hours worked).The dart rate for 2008 was considerably betterthan in 2007. Despite this significant improvement,the target for 2008 was not met.In view of the unbundling of the networkcompany and planned sale of Essent Milieu, thecompany will be applying differentiated dartrates over 2009.In 2008 the hse Award, Essent’s annualaward, went to Essent’s business unit Milieu inrecognition of its exemplary performance duringthe demolition and cleanup of the old Maaspower plant in Buggenum. The 2008 ContractorSafety Award went to Stork Industry Services.hse activities also included the ‘Tyre pressure’project, designed to stimulate employeesto inflate their cars’ tyres to the correct pressurelevel. This will help save on fuel, reducewear on tyres, shorten braking distances andimprove road handling. Special teams measuredemployees’ cars tyre pressure in parking lots at24 Essent locations. Tyres were inflated to thecorrect pressure level where necessary.2008 saw a promising start to efforts to improvethe diversity of Essent’s employee base. Atall organisation levels – including senior management– women are currently underrepresented.The first step along the way to achieve thisgoal was the signing of the ‘Talent to the Top’charter, whereby 47 companies committed toappointing more women to senior positions.The second – equally important – step was theappointment of a diversity officer, charged withdeveloping and stimulating the enforcement ofa diversity policy. Essent aims to appoint womento 44% of all positions, divided over 30% for technicalpositions and 50% for all other positions.Efforts to support the internal women’s network,‘Women’s Energy’, will be significantly expanded.The annual Essent Employee Survey showedthat Essent had improved its performance innearly every area, but had lost ground to the TopCompanies due to their even higher rate of improvement.Essent’s performance was somewhatlacking in the area of career development, whichremained below the Dutch National Standard.Essent will develop supplementary policies toaddress this issue.In a more encouraging development, thecommitment of our employees was further improveddespite the turbulent year that was 2008.Employee commitment includes aspects such ascompany pride, a sense of loyalty to Essent, willingnessto make an extra effort and the intentionto stay with Essent.The greatest gains were made in the area ofImage. csr policies also proved popular amongstemployees.Essent n.v.Nieuwe Stationsstraat 206811 ks ArnhemPostbus 2686800 ag ArnhemTelefoon — 088 8511000Fax — 026 8511389www.essent.euRedactie en CoördinatieEssent n.v.Eduard Wijnoldij DaniëlsChris ArthersMarga EdensJoke ten HoveRealisatieVerslagtekstenJan Veenstra, LindeVertalingErnst & Young Language andTranslation ServicesConcept, design & realisatieMattmo concept | design,www.mattmo.nlFotografieErik HijweegeMerlijn DoomernikTaco Anemajbf Multi MediaEric LosRene RadixHenk RopBart WillemsenTon van der VorstDrukThieme Amsterdam b.v.BindwerkBinderij Hexspoor b.v.Verschijningsdatum11 – 03 – 2009Dit mvo Verslag wordt alleenuitgegeven in het Nederlands.Publicatie vindt plaats door middelvan een gedrukte versie eneen versie welke beschikbaar zalworden gesteld via de internetsitevan Essent, www.essent.euDe gedrukte uitgave is leidend.PapierFSC — Mixed sources.Productgroep uit goed beheerdebossen, gecontroleerde bronnen engerecycled materiaal. www.fsc.org58 — English summaryEssent — csr Report 200859 — ColofonEssent — mvo Verslag 2008