nadelenmogelijke ruis van andere groepjesbedrading vast op vloer of plafondniet meeneembaar buiten lokaalzenderaccu dagelijks opladenvaste opstelling meubilairBesluitvorming vindt binnen de afdelinggefaseerd plaats. Zo is altijd eerstsprake van een oriënterende fase,waarin het onderwerp door allebetrokkenen zo breed mogelijk kanworden besproken. Belangrijk in dezefase is dat helderheid ontstaat tenaanzien van de kwestie en dat iedereener op een verschillende maniertegenover kan staan. Een definitiefstandpunt dient echter nog niet teworden ingenomen. Als de probleemstellingvoor iedereen duidelijk is,volgt de meningvormende fase. Opdit moment kan informatie van buitenafworden ingewonnen en wordenvoorzichtig richtinggevende keuzesgemaakt. In de besluitvormingsfase ishet erg belangrijk dat iedereen zichvoldoende kan vinden in de beslissingdie wordt voorgesteld en goedzicht heeft op de gevolgen voor hemofhaarzelf en voor de afdeling. Bij deevaluatie, de laatste fase, wordtteruggekeken op het besluitvormingsproces,worden conclusies getrokkenvoor de toekomst en vindteventueel gewenste <strong>bij</strong>stelling plaats.Tijdens de evaluatie ontstaan vaaknieuwe veranderingsvoorstellen, dieuitgangspunt kunnen zijn voor eenvolgende besluitvormingscyclus.Het proces rond vernieuwing van apparatuuren meubilair heeft ongeveerdrie jaar geduurd. Het jaar van dedaadwerkelijke vervanging werdvoorafgegaan door een jaar van pratenen zoeken. Gedurende het laatstejaar vond de feitelijke implementatieplaats en werd regelmatig gediscussieerdover optimalisering van hetgebruik.De verschillende fases worden opgenomenin het jaarplan van de afdelingdat deel uitmaakt van het jaarplanvan de school. Uit het vergaderschemablijkt altijd duidelijk in welk stadiumwe ons als groep bevinden enwelke de volgende stap is. Hierdoorkomt het maar zelden voor dat ingenomenstandpunten achteraf moetenworden herzien. Toch weet iedereendat herbezinning, indien nodig ofwenselijk, binnen onze cultuur altijdmogelijk is.Binnen de afdeling werden de voordelenvan POGO-apparatuur vooronze situatie voldoende onderkend.Toch was er ook een lijstje met mogelijkenadelen en vooral hieraan moestin een vergadering de nodige aandachtworden geschonken. Verschillendemedewerkers vonden het leukom te zien dat aan nogal wat criteria,die <strong>bij</strong> de onderzoeksopdracht warengeformuleerd, werd voldaan.Ze maakten zich echter nog zorgenom <strong>bij</strong>voorbeeld de flexibiliteit van demeubilairopstelling. Met wat zwaarder,bekabeld bureaumeubilair ga jeniet dagelijks schuiven. De inrichtingvan een lokaal is jaarlijks wel enigszinsaan leerlingenaantal en specifiekewensen van de leerkracht aan tepassen. De differentiatiemogelijkhedenmoeten echter met name wordengezocht in de verschillende groottevan de eilanden en het feit dat zeonafhankelijk van elkaar kunnenfunctioneren.Ook vroegen we ons af of, <strong>bij</strong> gelijktijdiggebruik van de eilanden, de afzonderlijkegeluidssignalen elkaarwederzijds niet zouden hinderen.Navraag leerde ons dat dit, <strong>bij</strong> de opde Eromes-situatietekening voorgesteldeonderlinge afstanden, hoogstwaarschijnlijkwel zou meevallen.Het luidsprekergeluid is gericht opde luisteraar direct voor het kastje enis niet zo luid dat het in een andergroepje hoorbaar is boven het geluiddat op die plaats uit de luidsprekertjeskomt.De afdeling besloot dat er voldoendedraagvlak was om het hoofd van deafdeling een inrichtingsplan te latenmaken met afgevaardigden van defirma's POGO en Eromes.7. FinanciënGelukkig kan gezegd worden dat deBertha Muller School een evenwichtigfinancieel beleid voert. Ten behoevevan meubilair en apparatuur wasde voorafgaande jaren voldoendegereserveerd. Gedurende het zoekprocesis niet in eerste instantie rekeninggehouden met de financiële consequentiesvan de verschillende alternatieven.Veel meer werd gezochtnaar inhoudelijke motieven.Overigens is wel gelet op de servicegevoeligheidvan systemen en de teverwachten jaarlijks terugkerendekosten voor onderhoud. Uiteindelijkbleek het benodigde bedrag te passenbinnen de reservering en kon uit devoorziening gebruikersonderhoud tevensnieuwe vloerbedekking en schilderwerkvoor de lokalen wordenbetaald.De materiële bekostiging van onsonderwijs vindt plaats middels hetLondo-stelsel. Dit stelsel is opgebouwduit een verzameling programma'svan eisen die elk een inhoudelijkeomschrijving omvatten van eenvan rijkswege verantwoord geachtevoorziening, alsmede het bedrag dathiervoor noodzakelijk is. De verschillendebedragen zijn afhankelijk vande onderwijssoort maar houden geenrekening met schoolspecifiekeomstandigheden of wensen en moetendus als een gemiddelde wordengezien. Hoe de werkelijke bestedingvan middelen plaatsvindt, kan enmoet de school zelf bepalen. In deschoolbegroting kunnen jaarlijksondermeer reserveringen voor vervangingvan klassenapparatuur enmeubilair worden opgenomen.Vanuit een meerjarenperspectief kan(eventueel gefaseerde) vervangingworden vastgelegd in het financieelbeleidsplan. Of een school op eenbepaald moment daadwerkelijk overvoldoende middelen beschikt, hangtdus veeleer van het beleid van deschool af dan van het overheidsbeleid.8. MaatwerkNa een hele vrijdag passen en meten,praten en schetsen, en heel veel koffiedrinkenis het plan klaar. Medewerkersvan Eromes, POGO enBertha Muller School zijn er mee inhun sas en presenteren het met gepastetrots aan de schooldirectie en demedewerkers van de Afdeling Slechthorenden.Iedereen verklaart zichakkoord met aanschaf, zodat nog juistvoor aanvang van het nieuwe schooljaartot vervanging kan worden overgegaan.Het meubilair bestaat uit een voor elklokaal gelijke basisopstelling vanbureaudelen en leerlingenstoelen. Dewerkhoogte is goed instelbaar. Hetsysteem is standaard voorzien vanruime horizontale en vertikale bekabelingskanalen.Zoals op de situatietekeningte zien is, zijn de verschillendeeilanden opgebouwd uit ge-VHZ • jaargang 39 nummer 2 • juni 1998
NIEUWE KLASSENAPPARATUUR-EEN PROCESbeeld vanwege looporen, tijdelijkgeen hoortoestellen draagt, kan eenlichtgewicht hoofdtelefoon wordeningeplugd. Bij kinderen met grotereverliezen kan, met de toestellen in T-stand, een inductielus of inductieplaatjesworden gebruikt. Ook eenoortelefoon met passend oorstukjebehoort tot de mogelijkheden. Voorhet geven van een attentiesignaal aanzwaar slechthorende kinderen kaneen polsvibrator worden aangesloten.Het vermogen van de units is daartoestandaard al toereikend. Of het bestvoor de standaard luidsprekerfunctieof een andere toepassing kan wordengekozen, blijkt uit een simpele praktijktest;elk individueel geval is weeranders. Op onze afdeling komen <strong>bij</strong>zonderetoepassingen slechts in enkelegevallen voor.De leerkracht kan een loopmicrofoongebruiken. Deze zender heeft eenoplaadbare accu, die <strong>bij</strong> gemiddeldgebruik zeker een schooldag meegaat.Het uitgezonden signaal wordtpermanent door de twee antennesvan de ontvanger afgetast. Steedswordt alleen het sterkste signaalgekozen (diversity-ontvangst). Ditsysteem waarborgt een storingvrijgeluid, zonder hinderlijk geruis.Naast de zender beschikt de leerkrachtover een unit op zijn bureaublad.Deze unit, die gelijk is aan dievan de kinderen, wordt vaak <strong>bij</strong> klassikaleinstructie en gelijktijdig met deoverheadprojector gebruikt. De verschillendeeilanden kunnen wordengeactiveerd door de groepenverdeelunitdie, met de ontvanger en deacculader, is opgeborgen in een kastjedat in de hoek van het lokaal hangt.De groepenverdeelunit zorgt voorlaagspanning op de leerlingunits enkan elke gewenste combinatie vaneilanden schakelen (groepssetting).Dit systeem, dat speciaal door POGOvoor de Bertha Muller School is ontwikkeld,werkt met infrarood afstandsbediening.Groepen kunnennaar wens, onafhankelijk van elkaar,elk met een eigen signaal werken of,aan elkaar gekoppeld, met hetzelfdesignaal. Zo kan de leerkracht <strong>bij</strong>voorbeeldinstructie geven aan een selectievan het aantal eilanden. Elk eilandwordt afzonderlijk bekabeld vanaf degroepenverdeelunit. In ons gevallopen dus vier kabels door goten overhet (latten)plafond naar de vier eilanden.Waar de kabel het eiland binnenkomt,zorgt een trekontlasting voorde nodige veiligheid. Natuurlijk kanook voor bekabeling langs de plint ofzelfs in de vloer worden gekozen.9. ConclusieHet succes van de nieuwe aanschaf isvooral te danken aan de grote betrokkenheidvan de medewerkers van deafdeling. Het enthousiasme van hendie buiten de school meedachten enmeewerkten aan de totstandkomingwas van zeer positieve invloed op hetteam.Tijdens de invoering ondervonden decollegae veel steun van de mensenvan POGO. Toen alles was geïnstalleerd,werd voor alle gebruikers eeninstructie-<strong>bij</strong>eenkomst georganiseerd.Na de zeer duidelijke uitleg over alletechnische mogelijkheden werd nogeens diep ingegaan op resterende vragen.Ook de cursus klassenmanagement,die de leerkrachten hielp <strong>bij</strong> hetinvoeren van geïndividualiseerd,gedifferentieerd, onderwijs en hetzelfstandig werken, moet als een vande succesfactoren worden gezien.Deze cursus, waarvoor binnen hetkader van dit artikel helaas geenruimte is, heeft het team goed geholpen<strong>bij</strong> het formuleren van wensenten aanzien van apparatuur en meubilairopstelling.Tenslotte dient de rol van de schoolleidingtijdens het proces te wordengenoemd. Wanneer dit nodig ofgewenst was, toonde de directie haarbetrokkenheid en gaf ze haar mening.Daarbuiten kon de afdeling volledigin vrijheid handelen en haar eigenweg gaan. Ook hierdoor is een situatieontstaan waarin medewerkersintensief gebruik maken van watdoor henzelf als de meest idealeoplossing wordt gezien.LiteratuurM.Ch. Bruins e.a., Is klassenapparatuurklasse apparatuur?, in: VanHoren Zeggen 2/1997.A. Clemens, Meet- en Klasseapparatuurvoor SH- en E<strong>SM</strong>-Scholen, in:Van Horen Zeggen 4/1995.T.S. Kapteyn e.a., Klasse-apparatuurvoor het onderwijs aan slechthoren-VHZ • jaargang 39 nummer 2 • juni 1998