Het inleiden van de bevalling - IJsselland Ziekenhuis

Het inleiden van de bevallingMaatschap Gynaecologie IJsselland Ziekenhuis

InleidingBij een inleiding wordt de bevalling kunstmatig op ganggebracht. Dit gebeurt met medicijnen die de weeën opwekken.Een inleiding vindt altijd plaats in het ziekenhuis onderverantwoordelijkheid van een gynaecoloog (vrouwenarts).Deze folder geeft algemene informatie. In het ziekenhuis waaru gaat bevallen, kunt u vragen stellen over de gang van zaken.Waarom wordt een bevalling ingeleid?Een inleiding wordt meestal geadviseerd als de gynaecoloogverwacht dat de situatie voor de baby buiten de baarmoedergunstiger zal zijn dan daarbinnen. De bevalling wordt danopgewekt op een tijdstip dat de toestand van het kind noggoed is en men verwacht dat de baby een normale bevallingkan doorstaan. Ook ernstige klachten van u zelf kunnen eenreden zijn voor het inleiden van de bevalling.Enkele veel voorkomende redenen voor een inleiding zijn: overtijd zijn, langdurig gebroken vliezen, groeivertraging bij de babyen een verslechtering van de placenta.- Over tijd zijnAls u twee weken na de uitgerekende datum niet bevallenbent, wordt er gesproken van 'over tijd' zijn. De medische termhiervoor is serotiniteit. De zwangerschapsduur bedraagt dan42 weken. In deze gevallen wordt veelal een echoscopiegemaakt om de hoeveelheid vruchtwater te beoordelen. Ookwordt een CTG (cardiotocogram) gemaakt, een registratie vande harttonen van de baby. Als uit deze onderzoeken blijkt datde conditie van het kind achteruitgaat, kan besloten worden debevalling in te leiden.Meer informatie vindt u in de folder "Serotiniteit".- Langdurig gebroken vliezenHet breken van de vliezen kan het eerste teken zijn van hetbegin van de bevalling. Als de vliezen langer dan 24 uurgebroken zijn, spreekt men van langdurig gebroken vliezen. Debevalling kan dan alsnog uit zichzelf op gang komen. Welwordt meestal een bevalling in het ziekenhuis geadviseerd,1

omdat er iets meer infectiegevaar bestaat. Bij langduriggebroken vliezen is het verstandig de temperatuur op tenemen. Bij koorts (meer dan 38ºC) moet u contact opnemenmet de verloskundige of gynaecoloog. Als de vliezen langerdan drie dagen gebroken zijn bij een voldragen zwangerschap,is er weinig kans dat de weeën nog spontaan op gang komen.Een inleiding wordt meestal geadviseerd tussen 24 uur en driedagen na het breken van de vliezen.Als de vliezen voor de 37 weken breken, wordt vaak langerafgewacht zolang er geen tekenen van infectie zijn.- Groeivertraging van de babyHet kan zijn dat de verloskundige of gynaecoloog vindt dat uwbaby aan de kleine kant is. Met een echo wordt bekeken of ditinderdaad zo is. Ook weinig vruchtwater kan duiden op eenklein of te klein kind. Met behulp van regelmatige echo's wordtde groei van de baby dan gecontroleerd. Zo nodig wordt deconditie van de baby gecontroleerd met een CTG. Indien degynaecoloog van mening is dat de baby onvoldoende groeit ofdat zijn conditie achteruit dreigt te gaan, kan een inleidinggeadviseerd worden.- Achteruitgaan van de functie van de placentaDe baby krijgt voeding en zuurstof via de placenta(moederkoek). Wanneer de moeder bijvoorbeeld een te hogebloeddruk of suikerziekte heeft tijdens de zwangerschap, kande placenta minder goed gaan functioneren. Daarom kan degynaecoloog op gegeven ogenblik van mening zijn dat het voorde baby beter is om geboren te worden. Dan wordt eeninleiding met u besproken.- Andere redenenEr zijn nog vele andere redenen waarom geadviseerd kanworden een bevalling in te leiden. Deze kunnen te makenhebben met het verloop van de vorige bevalling of met anderebijkomende problemen tijdens de huidige zwangerschap. Insommige ziekenhuizen wordt soms op verzoek van dezwangere een inleiding afgesproken zonder dat hiervoor eenmedische reden bestaat.2

In de praktijk blijken er verschillen te bestaan tussenopvattingen van gynaecologen over de noodzaak een inleidingte adviseren. Indien u twijfelt of het echt nodig is de bevalling inte leiden, bespreek dit dan met uw gynaecoloog. Mocht u ersamen niet uitkomen, dan kunt u desnoods ook een anderegynaecoloog of in een ander ziekenhuis om een tweedemening vragen.VoorbereidingOm te beoordelen of de bevalling op gang kan wordengebracht, wordt een inwendig onderzoek verricht. Vaakgebeurt dit op de polikliniek. Over het algemeen moet udezelfde spullen meenemen als bij een 'gewone' bevalling:kleding voor uzelf voor tijdens en na de bevalling, wattoiletartikelen en babykleertjes. Ook is het verstandig wat terontspanning en tijdverdrijf mee te nemen. De eerste uren zijner soms nog niet zoveel weeën. Wat afleiding kan dan plezierigzijn. Wij raden u aan thuis nog goed te ontbijten.Wanneer is een inleiding mogelijk?Een inleiding kan pas plaatsvinden als de baarmoedermond aleen beetje open en verweekt is. Verloskundigen engynaecologen gebruiken hiervoor de term 'rijpheid'.Een onrijpe baarmoedermond is nog lang en voelt stevig aan.Dit wordt een staande portio genoemd (portio is het medischewoord voor baarmoedermond). Meestal is er nog geenontsluiting.Een rijpe baarmoedermond is over het algemeen korter. Erwordt dan gesproken over een verstreken portio. Deze voeltook weker aan, en vaak is er al wat ontsluiting. In dat gevalkan een inleiding afgesproken worden.Als de baarmoedermond onrijp isWanneer de baarmoedermond onrijp is en er toch eendwingende reden is om de bevalling op gang te brengen, kanbesloten worden de baarmoedermond 'rijp' te maken. In3

medische termen wordt dan van 'primen' (Engels voorvoorbereiden) gesproken.Methoden om de baarmoedermond rijp te makenDe meest toegepaste methode is het inbrengen vanprostaglandinen in de schede of de baarmoedermond.Prostaglandinen zijn hormonen die de rijpheid van debaarmoedermond bevorderen; ze spelen ook een rol bij het opgang komen van de bevalling. Prostaglandinen zijn er intabletvorm en in gelei-vorm (gel).Een andere methode is het inbrengen van dunne staafjes dieopzwellen in de baarmoedermond (Dilapan-stiftjes). Degynaecoloog zal met u bespreken welke methode wordttoegepast.Wat gebeurt er?Het inbrengen kan gebeuren door middel van een vaginaaltoucher (het voelen met vingers in de schede). Met de vingerswordt de gel of het prostaglandinetabletje diep in de schede inde buurt van de baarmoedermond ingebracht. Dit is meestalniet pijnlijk, hoewel het inwendig onderzoek onplezierig kanzijn. Deze middelen kunnen ook via een speculum(eendenbek) ingebracht worden. Als de baarmoedermond nogerg stevig aanvoelt, wordt de gel soms via een ballonkatheteraan de binnenkant van de baarmoedermond ingebracht. Hetinbrengen van het speculum of de katheter kan eenonaangenaam gevoel geven. De gel kan ook met een spuitje inde schede worden ingebracht; daar voelt u doorgaans weinigvan.Na afloopNa afloop kunt u wat bloedverlies hebben, maar daar hoeft uniet van te schrikken. Na het inbrengen wordt de conditie vande baby gecontroleerd met behulp van een CTG. Het kannodig zijn de behandeling te herhalen, soms gedurende eenpaar dagen, zeker als de baarmoedermond erg onrijp is.Prostaglandinen maken niet alleen de baarmoedermond rijp,maar kunnen ook weeën veroorzaken. Vaak ontstaan er na hetinbrengen harde buiken. Dit zijn meestal nog geen weeën. Van4

weeën wordt pas gesproken als er ontsluiting ontstaat. Somsgaan de harde buiken wel over in weeën en komt de bevallingspontaan op gang.Het inleiden van de bevallingBij een inleiding worden de weeën op gang gebracht en wordtde conditie van de baby gecontroleerd.Het opwekken van de weeënHet op gang brengen van de weeën gebeurt vaak door middelvan een infuus. Er wordt een naaldje in een bloedvat van uwhand of onderarm ingebracht; daarop wordt een dun slangetjeaangesloten. Via een pompje worden medicijnen (oxytocine)toegediend om de weeën op gang te brengen. De doseringgaat stapsgewijs omhoog. Geleidelijk gaan dan de weeënbeginnen.Een andere methode van opwekken van weeën is hetinbrengen van prostaglandinetabletjes of gel in de schede. Ditgebeurt op dezelfde wijze als eerder beschreven bij het rijpenvan de baarmoedermond.Controle van de baby en de weeënDe conditie van uw baby wordt gecontroleerd met een CTG.Dit kan uitwendig, via de buik, gebeuren. Meestal zal er eendraadje (schedel-elektrode) op het hoofd van de babyvastgemaakt worden om de harttonen te registreren. Ditgebeurt via een inwendig onderzoek. Daarbij worden ook devliezen gebroken. U voelt dan warm vruchtwater via de schedenaar buiten stromen. Ook kan een dun slangetje (drukkatheter)in de baarmoeder ingebracht worden om de sterkte van deweeën te meten. Soms wordt dit achterwege gelaten of wordende weeën met een band om de buik geregistreerd.Hoe gaat de bevalling verder?Nadat de inleiding gestart is, is het verloop in principehetzelfde als bij een 'normale' bevalling. Dit betekent dat deweeën langzamerhand heviger en pijnlijker worden. Over hetalgemeen hebt u de vrijheid om de weeën op uw eigen manier5

op te vangen: zittend in een stoel, staand naast het bed, ofliggend of zittend in bed.De uitdrijving (het persen) en de geboorte van de baby en demoederkoek gaan niet anders dan bij een 'normale' bevalling.Over het algemeen wordt de baby binnen 24 uur geboren.Naarmate de baarmoedermond rijper is, gaat de ontsluitingvaak sneller. Ook gaat de bevalling van een tweede kindmeestal sneller dan die van een eerste.Als de bevalling wordt ingeleid met prostaglandinen, kunnen ervaak eerst veel harde pijnlijke buiken zijn zonder dat dit nogechte ontsluitingsweeën zijn. Zijn de ontsluitingsweeën tepijnlijk, dan kunt u om pijnstillers vragen. U kunt dan een prikkrijgen met een sterk pijnstillend middel (pethidine). Eenandere mogelijkheid is epidurale anesthesie (een ruggenprik).Niet in alle ziekenhuizen is deze laatste vorm vanpijnbestrijding mogelijk.Na de bevallingNa de geboorte wordt de baby nagekeken door degynaecoloog of assistent en, als daar reden voor is, door dekinderarts. Ongeveer een uur nadat de moederkoek is geborenwordt het infuus verwijderd.Meestal kunt u binnen 24 uur weer naar huis. Vaak is dit devolgende ochtend.Soms wordt geadviseerd om langer te blijven, zoals bijlangdurig gebroken vliezen of bij suikerziekte. De baby wordtdan nog een of enkele dagen in het ziekenhuis geobserveerd.Bij een kind met een laag geboortegewicht of bij een te vroeggeboren baby kan opname op de kinderafdeling langer duren.Het is verstandig om dan zelf bij uw zorgverzekeraar teinformeren voor hoeveel dagen uw eigen verblijf in hetziekenhuis wordt vergoed, om te voorkomen dat u eenrekening krijgt die u gedeeltelijk zelf moet betalen.Ook kan uw eigen gezondheid het nodig maken om langer teblijven, bijvoorbeeld in verband met een hoge bloeddruk ofruim bloedverlies waarvoor een bloedtransfusie noodzakelijkis.6

Wie zijn er bij de bevalling?Omdat er een medische reden bestaat om de bevalling in teleiden, krijgt u een medische indicatie om in het ziekenhuis tebevallen. In sommige ziekenhuizen kunnen er naastverpleegkundigen eventueel ook leerling-verpleegkundigen ofco-assistenten (medische studenten) aanwezig zijn. Debevalling kan door de gynaecoloog begeleid worden of dooreen verloskundige of arts onder verantwoordelijkheid van degynaecoloog. Zij werken dan in nauw overleg met degynaecoloog. U kunt van tevoren navragen wie er zullen zijn.Risico's en complicatiesBij elke bevalling kunnen complicaties optreden, of debevalling nu wordt ingeleid of niet. We bespreken hier eenaantal complicaties die met een inleiding kunnensamenhangen.- Langdurige bevalling. Als de inleiding begonnen wordt terwijlde baarmoedermond nog niet goed rijp is, bestaat er eengrotere kans op een zeer langdurige bevalling. Soms wordtgeen volledige ontsluiting bereikt en moet een keizersnedeverricht worden.- Uitgezakte navelstreng. Bij het breken van de vliezen kan denavelstreng uitzakken langs het hoofd als dit niet goed isingedaald, of bij een stuitligging langs het stuitje. Eenkeizersnede is dan noodzakelijk.- Beschadiging door het inbrengen van de drukkatheter. Dedrukkatheter is een dun slangetje dat bij een inleiding in debaarmoeder ingebracht kan worden om de kracht van deweeën te controleren. Als dit slangetje niet goed terechtkomt,kan een bloeding vanuit de moederkoek of een beschadigingvan de baarmoeder optreden. Dit komt zeer zelden voor. Eenkeizersnede kan dan noodzakelijk zijn.- Hyperstimulatie. Hierbij komen er te veel weeën te snelachter elkaar. Als dit lang duurt kan zuurstofgebrek bij debaby optreden. Meestal kan hyperstimulatie verholpen7

worden door de stand van de infuuspomp te verlagen. Somsmoet een weeënremmend medicijn gegeven worden.Daardoor keren de weeën weer met normale pauzes terug.- Sneuvelen van het infuus. Dit is in wezen geen echtecomplicatie. Wel vinden vrouwen het vaak vervelend als eropnieuw een naaldje in de hand of in de arm ingebracht moetworden.- Infectie van de baarmoeder. Als de vliezen gedurende langetijd gebroken zijn, is er een iets groter risico op een infectievan de baarmoeder tijdens en na de bevalling. Dit is eigenlijkook geen echte complicatie van de inleiding zelf, maar hangtsamen met de reden van de inleiding.- Ontsteking op het hoofd of de bil van de baby. Zoalsbeschreven, wordt er bij een inleiding een draadje in dehoofdhuid van de baby vastgemaakt om de harttonen teregistreren (schedel-elektrode). Bij een kind in stuitliggingwordt het draadje op de bil bevestigd. Een enkele keer kanop de plaats waar de elektrode vastgemaakt is, eenontsteking ontstaan. Dit is niet ernstig, maar wel vervelendvoor de baby.De meeste inleidingen zullen zonder complicaties verlopen ende risico's van een ingeleide bevalling zijn meestal niet groterdan die van een normale bevalling. Wel is het noodzakelijk dateen inleiding onder goede controle en begeleiding plaatsvindt.Tot slot een opmerking over de veelgehoorde opvatting dateen ingeleide bevalling pijnlijker zou zijn dan een normalebevalling. Dit is moeilijk te bewijzen, omdat geen tweebevallingen hetzelfde zijn.Kunt u zelf wat doen om de bevalling op gang tebrengen? Zijn er alternatieven?Een veelgestelde vraag is of u zelf wat kunt doen om debevalling op gang te brengen. Helaas valt dit vaak tegen.Wonderolie wordt door sommigen aanbevolen, maar het nut is8

nooit bewezen. Wel kunnen er vervelende darmkrampen doorontstaan.Een andere mogelijkheid om de bevalling zonder inleiding opgang te brengen is 'strippen'. De verloskundige of gynaecoloogmaakt dan met de vingers tijdens het toucher debaarmoedermond los van de vliezen. Dit kan pijnlijk zijn. Ernakan bloedverlies optreden. Bij een onrijpe baarmoedermondheeft strippen weinig zin. De kans dat een bevalling daarnaspontaan begint, is klein.Mocht u bezwaren hebben tegen een inleiding, bespreek ditdan met uw verloskundige en/of gynaecoloog. Soms kan ereen alternatief gevonden worden, zoals het nauwkeurigcontroleren van de conditie van de baby terwijl afgewachtwordt tot de bevalling uit zichzelf op gang komt.Woordenlijstballonkatheterdun slangetje dat soms gebruikt wordt bij het rijp maken van debaarmoedermond; via dit slangetje kunnen prostaglandinen wordeningebracht aan de binnenkant van de baarmoedermondCTGcardiotocogram; registratiemethode om de conditie van de baby in degaten te houdenDilapanstiftjesdunne stiftjes die in de baarmoedermond ingebracht kunnen worden omdeze rijper te makendrukkatheterdun slangetje dat in de baarmoeder wordt ingebracht om de kracht vande weeën te beoordelen en na te gaan hoe vaak zij komeneendenbekinstrument waarmee via de schede naar de baarmoedermond gekekenwordt (ook wel speculum genoemd)epidurale anesthesieeen vorm van pijnstilling tijdens de ontsluiting, waarbij via een priktussen twee ruggenwervels pijnstillende medicijnen worden toegediend(ruggenprik)9

gelei of gel(hier) prostaglandinen die in gelei-vorm in de schede worden ingebrachtom de baarmoedermond rijper te maken of de bevalling op gang tebrengeninleidenhet op gang brengen van de bevallingoxytocinemedicijn dat de weeën op gang brengt; andere namen zijn Piton enSyntocinonpethidinesterk pijnstillend middelplacentamoederkoekportiobaarmoedermondprimenrijp maken van de baarmoedermond zodat deze geschikt wordt voorinleidingprostaglandinehormoon dat de baarmoedermond rijp maakt of de bevalling op gangbrengtruggenprikeen vorm van pijnstilling tijdens de ontsluiting, waarbij via een priktussen twee ruggenwervels pijnstillende medicijnen worden toegediend(epidurale anesthesie)schedel-elektrodedun draadje dat op het hoofd van de baby geplaatst wordt om deharttonen te registrerenserotiniteiteen zwangerschap die langer dan 2 weken na de uitgerekende datumblijft bestaanspeculuminstrument waarmee via de schede naar de baarmoedermond gekekenwordt (ook wel eendenbek genoemd)10

vaginaal toucherinwendig onderzoek in de schede met twee vingers om de opening vande baarmoedermond te beoordelenHeeft u nog vragen?Wanneer u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft,kunt u deze stellen aan uw gynaecoloog of overdag telefonischcontact opnemen met de polikliniek gynaecologie, tel. 010 - 25859 20.Meer lezen?Kijk voor aanbevolen websites op www.ysl.nl bij uw specialisme.Deze folder is samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie enGynaecologie (NVOG) en aangepast voor het IJsselland Ziekenhuis.Deze folder ondersteunt de mondelinge informatie die u van arts of verpleegkundigeheeft ontvangen. Heeft u nog vragen over het onderzoek of uw behandeling, eventuelegevolgen en risico’s, of over andere behandelmogelijkheden, stel ze dan gerust.GYN.018/141211.MD