Levende democratie - Vlaams Parlement

De moeilijke verhouding tussen parlement en regering993. HISTORISCHE SCHETS VAN DE VERHOUDING TUSSEN REGERING EN PARLEMENT3.1.De moeilijke verhouding tussen regering en parlement:een historische benaderingBenadert men de verhouding tussen parlement en regering historisch, dan merkt men alsnel dat die verhouding altijd bijzonder moeizaam is geweest. Dat is zeker geen nieuwfenomeen. Het Franse grondwettelijk recht, zoals het zich ontwikkeld heeft kort na deFranse Revolutie, biedt hiervan een bevoorrecht getuigenis. Bovendien is het oude Fransestaatsrecht bijzonder leerzaam voor de verdere ontwikkeling van het Belgische politiekesysteem, aangezien net niet de helft van de bepalingen, opgenomen in de Belgischegrondwet van 1831, van Franse origine zijn. 2023.2.De Franse grondwet van 1791:weinig controlemiddelenIn de Franse grondwet van 1791, de eerste na de val van het ancien régime, beschikt het parlementover weinig actiemiddelen om de Koning en zijn ministers te controleren. Er is eenstrafrechtelijk controlemiddel, de financiële controle en ten slotte het legercontingent.De ministers zijn nog de ‘ministers van de Koning’ in de strikte betekenis van hetwoord, aangezien zij geen politieke verantwoording verschuldigd zijn aan het parlement.‘La France est une monarchie constitutionnelle, mais n’est pas dotée d’un «régime parlementaire»au sens où on entend aujourd’hui cette expression’, schrijft de bekende Franse historicus JacquesGodechot over deze grondwet. 203 Toch kan het parlement de ministers strafrechtelijk inbeschuldiging stellen. Met andere woorden, waar de ministers niet politiek verantwoordelijkzijn voor het parlement, zijn zij gedeeltelijk – het parlement mist immers debevoegdheid om hen te berechten – strafrechtelijk verantwoordelijk voor datzelfde parlement.Het parlement zal van die bevoegdheid gebruik maken om de ministers de factotoch een beperkte politieke verantwoordelijkheid te doen dragen. 204 Het risico dat hetparlement een minister strafrechtelijk in beschuldiging stelt, kan de Koning ertoe dwingenom een minister die het vertrouwen van het parlement heeft verloren, te ontslaan. Depolitieke verantwoordelijkheid van de ministers wordt op die manier een uitvloeisel vande strafrechtelijke verantwoordelijkheid. In de bevoegdheid om de minister strafrechtelijkin beschuldiging te stellen, is de politieke verantwoordelijkheid al in de kiem vervat.Het parlement oefent wel al een verregaande financiële controle uit op het beleid vande regering. Het parlement bepaalt jaarlijks de openbare uitgaven en de inkomsten. 205Daar staat tegenover dat de ministers verplicht zijn om jaarlijks verslag uit te brengen, bijde opening van de zittijd, over hun financiële beleid. 206 Dit controlemiddel is een vrijmachtig wapen. Weigert het parlement de openbare uitgaven en het heffen van belastingengoed te keuren, dan wordt de uitvoerende macht volledig lam gelegd.Ten slotte moet het parlement jaarlijks, op voorstel van de Koning, het legercontingent,dat wil zeggen het maximumaantal personen dat gedurende dat jaar onder de202 Zie: J. Gilissen, La Constitution belge de 1831: ses sources, son influence, in ‘Res Publica’, 1968, p. 107-141.203 J. Godechot, Les Constitutions de la France depuis 1789,1979, p. 31.204 M. Duverger, Les Constitutions de la France, Parijs, 1991, p. 41-42.205 Artikel 1, Titel III, Hoofdstuk III, sectie 1 grondwet 1791.206 Artikel 7, Titel III, Hoofdstuk III, sectie 4 grondwet 1791.