Levende democratie - Vlaams Parlement

Vlaams parlement en verkiezingen261welke andere kandidaat zijn stem mag worden overgedragen wanneer de kandidaatwaarop hij heeft gekozen een stemmenoverschot heeft, dan wel niet verkozen is. Een dergelijksysteem zorgt ervoor dat het parlement evenredig is samengesteld en bovendiendat het door de kiezers wordt samengesteld.Die aspecten van de kieswetgeving die onder de bevoegdheid vallen van het VlaamsParlement dienen geregeld bij bijzonder decreet, hetgeen een ruime consensus vereisttussen de politieke partijen. Eigenlijk sluit dat aan bij een traditie waar de historicusWynants op wijst: belangrijke kieshervormingen – zoals de invoering van de evenredigevertegenwoordiging (1899) en de invoering van het algemeen stemrecht (1919) – kendensteeds een ruim politiek draagvlak. 653 Op federaal niveau kan het kieswetboek evenwel bijgewone wet gewijzigd worden en kan een wijziging van de kieswetgeving nog kort voorde verkiezingen meerderheid tegen minderheid worden goedgekeurd. Het zou vermoedelijkwijzer zijn om de basisregels van de democratie, ook op het niveau van de federatie,een grotere stabiliteit te geven.5.2.Een vernieuwd kiesstelsel:een mirakeloplossing voor de kloof met de burger?Het Belgische staatsbestel wordt gekenmerkt door een steeds groeiende asymmetrie tussende deelstaten onderling en tussen de deelstaten en de federatie. In de toekomst zal datook voor het kiesrecht het geval zijn. Of de burger dat allemaal nog zal begrijpen valt tebetwijfelen. Hoe kan de burger bijvoorbeeld het onderscheid maken tussen federale verkiezingenen Vlaamse verkiezingen wanneer Vlaamse ministers deelnemen aan federaleverkiezingen en, omgekeerd, federale ministers kandidaat zijn bij Vlaamse verkiezingen?Het is overigens merkwaardig wat politici allemaal verwachten van een kiessysteem.Toen het resultaat bekend werd van de eerste stemronde van de Franse presidentsverkiezingen(21 april 2002) – waar de extreem-rechtse kandidaat Jean-Marie Le Pen zich kwalificeerdevoor de tweede ronde – verklaarde een zelfzekere Belgische premier dat hij dekloof met de burger ging dichten met een nieuwe hervorming van de instellingen. Enkeledagen later werd door de eerste minister het akkoord ‘Politieke vernieuwing’ voorgesteld.Een hervorming van het kiesrecht en een nieuwe Senaat zou de kloof met de burgerdichten.Misschien zal de bres die gaapt tussen overheid en burger een beetje kleiner wordende dag dat politici beseffen en ervoor uitkomen dat verkiezingen een probleem zijn vanpolitici… daar ligt ‘de burger’ alleszins niet wakker van. Wat kiesstelsels betreft geldt:‘… l’inventeur est souvent plus satisfait de son mélange que le consommateur-électeur’ 654 ; met de beruchtekloof tussen burger en politiek heeft dat weinig te maken. In zijn recent gepubliceerdeboek schrijft gewezen eerste minister Dehaene dat deze kloof veeleer te maken heeft meteen verkeerd verwachtingspatroon: de burger verwacht te veel van de politiek. 655 Dat isongetwijfeld juist, maar het omgekeerde is evenzeer het geval: politici verwachten te veelvan de burgers, namelijk een burgerdemocratie waarbij iedere burger zich gedraagt alseen politicus.653 P. Wynants, o.c., p. 100 e.v.: de auteur stelt dat het gaat om ‘des réformes plutôt consensuelles’.654 J. Cotteret en C. Emeri, o.c., p. 73.655 J.-L. Dehaene, o.c., p. 204 e.v.