Levende democratie - Vlaams Parlement

Vlaams parlement en verkiezingen2412.5 De gevolgen van het kiesstelselIeder kiesstelsel heeft een invloed op de verkiezingsuitslag en dus ook op de werking vande instellingen. Een meerderheidsstelsel per kandidaat heeft de neiging om grote politieke formatieste bevoordelen en te bevorderen. Soms zijn er zelfs slechts twee partijen voldoendeaanwezig in het parlement om aldaar een daadwerkelijke invloed uit te oefenen. Zo bijvoorbeelddomineren in Engeland de Labour Party en de Conservative Party reeds lang hetpolitieke landschap. Een meerderheidsstelsel heeft immers de neiging om de verkiezingsuitslagte polariseren. Beide grote formaties zullen dan alternerend de meerderheid hebbenin het parlement, hetgeen hun de mogelijkheid geeft om hun verkiezingsprogrammate realiseren zonder rekening te moeten houden met een coalitiepartner. Een tweedekenmerk van een dergelijk systeem is dat, in sommige kieskringen, individuele kandidatenkunnen verkozen worden los van iedere partij. Zo werd bij de verkiezingen van 7 juni2001 in Engeland een kandidaat verkozen die slechts één programmapunt had: hetbehouden van het lokale hospitaal van het kiesdistrict. Ook meer lokale en eerder nationalistischeformaties zullen er in slagen sommige districten te veroveren, zo bijvoorbeeldin Engeland de Scottisch National Party, de Plaid Cymry in Wales, Sinn Fein in Noord-Ierland,….Deze parlementsleden zullen evenwel niet voldoende in aantal zijn om daadwerkelijkde politieke besluitvorming te beïnvloeden. Een derde kenmerk is dat een absolutemeerderheid aan zetels behaald in het parlement niet noodzakelijk overeenstemt met eenabsolute meerderheid in de uitgebrachte stemmen. Het is zelfs mogelijk dat een partij dieniet het hoogste stemmenpercentage behaalt, wel het hoogste aantal parlementszetelsverovert. 531 Dat was bijvoorbeeld het geval in Engeland in 1929, 1951 en 1974.Een meerderheidsstelsel per lijst beïnvloedt op een soortgelijke wijze het resultaat van deverkiezingen. Daarbij komt evenwel dat grote kieskringen, dat wil zeggen waar veel kandidatenverkozen worden, bijzonder zwaar gaan wegen. De kiezer zal tevens veeleer vooreen politieke partij stemmen, dan wel voor een individuele kandidaat, hetgeen een bijzondergrote beslissingsbevoegdheid toekent aan de partijen. Iedere politieke formatiebeslist immers wie haar in het parlement zal vertegenwoordigen indien zij de verkiezingenwint in de kieskring, omdat iedere partij meester is van haar kandidatenlijst. Zoalseerder gezegd worden de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten op een dergelijkewijze georganiseerd. Per staat worden kiesmannen aangewezen die vervolgens als lidvan het ‘Electoral college’ de president verkiezen. Sommige staten wijzen slechts weinigkiesmannen aan (bijvoorbeeld Montana: 3, Alaska: 3, Delaware: 3, Maine: 4,…), andere statenwegen daarentegen bijzonder zwaar in de balans (bijvoorbeeld California: 54, NewYork: 33, Texas: 32, Florida: 25,…). 532 In een dergelijk kiessysteem bestaat er evenmin eenverband tussen het stemmenpercentage en het aantal behaalde kiesmannen. Dat werdtreffend geïllustreerd bij de presidentsverkiezingen van 7 november 2000, niet tenonrechte door Time Magazine betiteld als ‘the wildest election in history’. 533 George W.Bush kreeg 271 kiesmannen achter zijn kandidatuur, met 48,1 percent van de stemmen,531 Zie: P. Martin, o.c., p. 42.532 De geciteerde cijfers zijn deze van de presidentsverkiezing van 2000. Voor verdere informatie:http://www.uselectionatlas.org/.533 Time Magazine, 20 november 2000.