Levende democratie - Vlaams Parlement

Vlaams parlement en verkiezingen 239Benadert men het stemrecht als een recht, dan is de stemplicht een anomalie. De titularisvan een recht beslist immers autonoom of hij al dan niet zijn rechten uitoefent. Hetis pas wanneer men het deelnemen aan de stemverrichtingen veeleer interpreteert als eenfunctie dat er sprake kan zijn van stemplicht. De titularis van een functie kan men verplichtendie functie uit te oefenen. Deze interpretatie vindt uitdrukkelijk steun in de parlementairevoorbereiding van de grondwetsherziening van 1893. Zo verklaarde eersteminister Beernaert:‘Nous avons été d’accord, semble-t-il, et plus spécialement à droite, pour le (= le droit de vote) considérercomme un devoir plutôt que comme un droit ou, tout au moins, comme un devoir autant qu’un droit. Onne vote pas pour soi, mais dans l’intérêt de la société.… Et c’est aussi un mandat: c’est même un mandat àun double point de vue: un mandat de la part de la société qui le confère, mandat aussi relativement auxnon-électeurs.… Si c’est un devoir autant qu’un droit, si c’est une fonction, il est juste d’exiger que ce mandatsoit rempli, que ce devoir soit rempli, que cette fonction soit remplie.’ 5232.3 Verschillen in kiesstelselsRechtsvergelijking leert dat de kiesstelsels van democratische staten vaak bijzonder verschillendzijn. Men moet wel besluiten dat er blijkbaar geen ideaaltype bestaat van eendemocratisch kiesstelsel. Dit is een vrij paradoxale vaststelling. Blijkbaar is de democratiegeen monoliet, maar vertoont ze vele gezichten.Deze vaststelling is evenwel niet onschuldig. De Franse grondwetsspecialist MauriceDuverger wees reeds op het verband tussen het kiesstelsel en de verdeling van de zetels inhet parlement. 524 Het kiesstelsel heeft vaak een verregaande, zo niet een determinerendeinvloed op de verkiezingsuitslag. Het is evenwel fout om dat verband te zien als een rechtstreeksoorzakelijk verband 525 , daar vele andere factoren de zetelverdeling beïnvloeden.Hier moet bijvoorbeeld gewezen worden op een belangrijk verschil tussen Vlaanderen ende Belgische federatie. In het Vlaams Parlement zetelen Vlaamse partijen, behoudens éénvertegenwoordiger van de lijst ‘Union des francophones’. Het federale parlement daarentegenomvat zowel Franstalige als Vlaamse partijen; maar de kiezers stemmen uitsluitendof voor een Vlaamse, dan wel voor een Franstalige lijst. Dat laatste vermindert de greep diede kiezer heeft op het politieke gebeuren, zo kan een Vlaamse burger bij de verkiezingennooit rechtstreeks zijn ongenoegen uiten ten opzichte van de Franstalige politici. Franstaligepolitici genieten van een ‘politieke immuniteit’ ten opzichte van de Vlaamse kiezer.Enkel de Brusselse kiezers kunnen zelf beslissen of ze voor een Vlaamse, dan wel eenFranstalige lijst stemmen. 526522 Artikel 26bis BWHI, ingevoegd bij Bijzondere Wet van 16 juli 1993, in: Belgisch Staatsblad, 20 juli 1993.523 Tussenkomst eerste minister Beernaert, Kamer 30 mei 1893, in: Pasinomie, 1893, p. 371.524 M. Duverger m.m.v. F. Goguel, L’influence des systèmes électoraux sur la vie politique, 1950.525 Zie: D.-L. Seiler, Le mode de scrutin fait-il l’élection?, in: P. Delwit en J.-M. De Waele (ed.), ‘Le mode de scrutinfait-il l’élection?’, 2000, p. 22-37; P. Delwit, Droit électoral et science politique, in: ‘Les élections dans tous leurs états.Bilan, enjeux et perspectives du droit électoral’, 2001, p. 567 e.v.526 Artikel 87 en 87bis Kieswetboek; zie tevens de bijzondere regeling m.b.t. Voeren en Komen vervat in artikel89bis van het Kieswetboek.