Levende democratie - Vlaams Parlement

het vlaams parlement, een parlement voor de 21ste eeuw23invloed hebben op hun directe leefomgeving. NIMBY is de veruitwendiging van de combinatievan mondigheid en van de maatschappelijke fragmentering of individualisering.Daar staat echter tegenover dat mondigheid ook kan leiden tot een meer open en positievemaatschappelijke betrokkenheid. Dat wordt dan weer weerspiegeld in de tweedefactor van rechtstreekse interactiviteit, namelijk het ontstaan van een nieuw middenveldvan al dan niet sterk gestructureerde organisaties van burgers die zich aaneensluiten vanuiteenzelfde bezorgdheid. Die nieuwe middenveldorganisaties zoeken en vinden hunweg naar de politieke besluitvorming. Meer nog, het parlement heeft voor hen soms eenmegafoonfunctie, zeker als hun ontzuilde karakter ervoor zorgt dat ze relatief gemakkelijktoegang krijgen tot de volksvertegenwoordiging. Dat laatste is het normale gevolgvan het feit dat dat soort organisaties zich niet exclusief tot één politieke partij wendt,maar ernaar streeft een zo ruim mogelijke politieke steun te verwerven voor hun actie.De derde factor is de invloed van de informatie- en communicatietechnologie (ICT).Die technologie zorgt er niet alleen voor dat informatie beter beschikbaar is en opmerkelijksneller circuleert, maar dat contacten bovendien sneller en vlotter verlopen, en somszelfs interactief, in de vorm van een virtueel debat.De ontwikkeling die zich voordoet, is dat het politieke debat in het parlement nietlanger uitsluitend tussen de volksvertegenwoordigers, georganiseerd in politieke fracties,plaatsvindt, maar meer en meer met delen van de samenleving en bovendien daardoorniet langer uitsluitend via de oude politieke breuklijnen.Het spreekt voor zich dat de parlementaire besluitvorming daardoor ingrijpendwordt beïnvloed, zonder dat het paradigma van het primaat van de politiek ter discussiegesteld moet worden. De verkozen vertegenwoordigers hebben nog altijd het laatstewoord. Maar de invulling van het primaat van de politiek krijgt, althans op het niveauvan het parlement, een ander karakter.Die interactiviteit kan worden beschouwd als een niet volledig geïnstitutionaliseerdevorm van directe democratie, die hoe dan ook zijn weg vindt in de parlementaire werking,zonder dat institutionele vormen van directe democratie, zoals referendum envolksinitiatief, in Vlaanderen worden ingevoerd. Die interactiviteit staat dus los van hetdebat over de invoering van al dan niet consultatieve volksraadplegingen.Frank Ankersmit stelt dat de toegenomen interactiviteit en de vormen van directedemocratie op zich een positieve ontwikkeling vormen. Die ontwikkeling brengt echterook drie problemen met zich mee:– een ongewenst neveneffect kan net minder democratie zijn, omdat er in die participatievedemocratie een maatschappelijke tweedeling kan ontstaan tussen mondige,goed opgeleide burgers en anderen die dat niet zijn om allerhande redenen van maatschappelijkeachterstelling;– particuliere problemen worden te veel geïsoleerd uit hun samenhang met andere problemen;daarom is directe democratie minder geschikt voor complexere problemen,waarbij grotere regionale entiteiten betrokken zijn. Met andere woorden directedemocratie heeft de neiging tot politieke bijziendheid te leiden;– ten slotte leidt democratisering van de besluitvorming in feite ook tot een democratiseringvan de verantwoordelijkheid. Iedereen is medeverantwoordelijk, maar in depraktijk is er niemand meer die de verantwoordelijkheid kan dragen.