Levende democratie - Vlaams Parlement

22 het vlaams parlement, een parlement voor de 21ste eeuwdomein daardoor kleiner. 20 Grote belangenorganisaties die zich niettegenstaande dieontzuiling staande hebben weten te houden, zoals vakbewegingen en ziekenfondsen,verbinden zich bovendien niet langer exclusief met één politieke partij, maar proberenmeer en meer op het besluitvormingsproces te wegen, door zich tot meerdere partijen tewenden, dikwijls afhankelijk van de bestaande politieke krachtsverhoudingen. 21Het is misschien paradoxaal, maar die veranderende rol van politieke partijen kan leidentot een grotere rol voor het parlement als knooppunt van een ander soort interactiviteittussen al dan niet georganiseerde segmenten van de samenleving en het politieke niveau.Het zou kunnen leiden tot een meer rechtstreekse betrokkenheid van die samenleving bijhet parlement, zonder de intermediaire rol van de verzuilde structuren, en bovendien zonderde intermediaire rol van de politieke partijen als woordvoerders van die structuren. 22Dat is wat er zich in de praktijk blijkbaar afspeelt, als we de parlementaire praktijk vande laatste jaren bekijken. De groeiende interactiviteit blijkt in het Vlaams Parlementonder andere uit de toename van het aantal hoorzittingen in de parlementaire commissiesin de periode van 1995 tot nu. 23 Belangengroepen, die al dan niet in adviesraden vertegenwoordigdzijn, worden daarbij uitgenodigd hun standpunt over regelgevende initiatievenin het parlement uiteen te zetten. Dat wijst er onder andere op dat politiekefracties minder optreden als spreekbuis van belangen en dat de vertegenwoordigers vandie maatschappelijke belangen in het parlement als hun eigen spreekbuis kunnen optreden.24Die vormen van rechtstreekse interactiviteit, dus van een directe dialoog tussen burgersen volksvertegenwoordigers, kenmerken de dagelijkse parlementaire werking meeren meer en ontwikkelen zich door een aantal factoren verder. Die factoren zijn een toegenomenmondigheid en scholingsgraad van de burgers, het ontstaan van een nieuw middenvelden de invloed van de informatie- en communicatietechnologie.De toegenomen mondigheid van de burgers heeft te maken met een hogere scholingsgraad.Opleiding leidt tot meer maatschappelijke weerbaarheid. Dat kan een veeleernegatief effect hebben door het zogenaamde nimby (not in my backyard)-syndroom.Burgers nemen het zomaar niet meer dat de overheid ingrepen doet die een rechtstreekse20 Paul Frissen, De netwerksamenleving: een wereld van minderheden, in: ‘Vrij Nederland’, 13 april 2002, p. 50.21 Die ontwikkeling is al langer aan de gang en werd reeds in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuwdoor de Duitse politicoloog Otto Kirchheimer beschreven. Kirchheimer spreekt van het ontstaan van ‘catchallparties’, die technocratisch in plaats van ideologisch zijn. Zij worden immers meer en meer beheerders vande staat, waardoor het onderscheid tussen de verschillende partijprogramma’s vervaagt.André Krouwel, Otto Kirchheimer and the Catch-All Party, in: ‘West European Politics’, vol. 26, nr. 2, 2003, 23-40.22 De netwerksamenleving brengt ook met zich mee dat de besluitvorming meer en meer gedecentraliseerdverloopt. We bedoelen hier dus niet dat het parlement (opnieuw) het centrum van de politieke besluitvormingwordt, maar wel dat het meer zijn rol van democratische intermediair met de verschillende besluitvormingscentragaat spelen. In de eerste plaats is dat de regering, maar het is goed denkbaar dat het parlement inde praktijk ook een intermediaire rol zal spelen ten opzichte van andere centra van besluitvorming.23 Vlaams Parlement: legislatuurverslag 1995-1999, p. 115.24 De methodologie van de hoorzittingen blijkt een aantal voordelen te hebben. Netwerken en invloedslijnenkunnen erdoor aan de oppervlakte komen. Het is dus duidelijker of bepaalde belangen al dan niet onevenredigzwaar hebben doorgewogen bij het beleidsproces. Bovendien kunnen groepen van burgers die nietaan bod zijn gekomen in het beleidsvoorbereidende proces dat de regering als eerste fase van een wetgevendinitiatief heeft geïnitieerd, hun stem wel in het parlement laten horen. Daardoor kunnen onevenwichten inhet voorgestelde beleid worden weggewerkt.