Levende democratie - Vlaams Parlement

Het vlaams parlement en europa209nen de betrokken partijen formeel over een veto beschikken. Als elke Europese maatregelmet unanimiteit door de Raad aangenomen moet worden, blokkeert de machine. Wiepleit voor een Europees optreden in een bepaald beleidsdomein, moet dus accepteren dathij geconfronteerd kan worden met beslissingen waarvoor binnen een bepaalde lidstaatof regio geen draagvlak bestaat. Dit is de logica van de communautaire methode en deenige manier om vooruitgang te waarborgen: als er eensgezindheid is over doelstellingen(zoals die bijvoorbeeld in de verdragen vermeld staan), dan moet aanvaard worden dat,om die doelstellingen te bereiken, soms specifieke maatregelen worden genomen dieminder populair zijn in een bepaalde regio of lidstaat. Daardoor kan het probleem ontstaandat de inwoners van deze regio of lidstaat zich niet betrokken voelen. Hier duikt hetlegitimiteitsprobleem dus opnieuw op.Er is dan ook sprake van een zekere spanning tussen twee facetten van democratie: debehoefte aan een effectief beleid leidt tot een manier van besluitvorming die als minderlegitiem ervaren kan worden. Andersen en Eliassen drukken het helder uit:‘De legitimiteit van politieke systemen is meestal afhankelijk van een acceptabele mengeling van representativiteiten effectiviteit. Deze twee dimensies kunnen elkaar versterken, maar er zijn zeker ook elementenvan conflict.’ 480Er wordt dan ook gezocht naar manieren om het Europese beleid meer aansluiting tedoen krijgen bij wat er leeft onder de bevolking van de lidstaten en de regio’s. 481 De consequentetoepassing van het subsidiariteitsbeginsel is in dat verband belangrijk, maar ineen wereld waarin nationale of regionale soevereiniteit erg relatief is geworden, blijft devaststelling dat er op talrijke domeinen een sterk Europees bestuur nodig is. En preciesdan moet er een afweging worden gemaakt. Smith heeft het over een kostenafweging:‘Wat is een redelijke prijs die men wil betalen wanneer men meer democratie afweegt tegen het mogelijkminder effectief vervullen van de opdrachten waarvoor de supranationale besluitvorming in de EU preciesin het leven is geroepen?’ 482Hoe meer participatie (bijvoorbeeld vanwege parlementen), hoe trager de besluitvormingverloopt en hoe meer ‘blokkeringsmogelijkheden’ er zijn en kort samengevat: hoeminder Europees beleid. Toch is het niet correct om dat als een zero-sum game te zien, waarbijparticipatie en effectiviteit elkaar uitsluiten en meer participatie ertoe leidt dat aaneffectiviteit wordt ingeboet of vice versa. De relatie ligt namelijk veel complexer: indienhet EU-beleid systematisch geen aansluiting vindt met wat er leeft in de lidstaten en in deregio’s, zou het integratieproces hier al snel ernstig onder lijden. Je kan lidstaten ofregio’s niet ongestraft opzadelen met de uitvoering van beslissingen waar ze op geenenkele manier bij betrokken zijn geweest. Zoals we verder nog zullen argumenteren,kunnen parlementen (niet alleen het Europees, maar ook nationale en regionale) een crucialerol spelen bij het verhogen van de legitimiteit van het EU-beleid. Want hoe groot demeerwaarde van informele netwerken ook is, er blijft behoefte aan een politieke eindver-480 S. Andersen, K. Eliassen, Introduction: dilemmas, contradictions and the future of European democracy, in: S. Andersen,K. Eliassen (eds.), ‘l.c.’, p. 9-10. (Eigen vertaling)481 In het kader van de conventiedebatten circuleerden er talrijke voorstellen, waarvan er vele weinig of nietste maken hebben met de versterking van de rol van regionale of nationale parlementen (bijvoorbeeld de pleidooienvoor een rechtstreekse verkiezing van de commissievoorzitter, voor meer transparantie in de Raad,voor de vereenvoudiging van de instrumenten en procedures enzovoort). We gaan daar niet verder op in.482 E. Smith, o.c., p. 15. (Eigen vertaling)