Levende democratie - Vlaams Parlement

208 Het vlaams parlement en europaEen volgende opmerking heeft te maken met de toestand van de democratie binnen delidstaten: op nationaal en regionaal niveau. Als we het gebrek aan democratie binnen deEU aan de kaak stellen, moeten we ervoor opletten dat we de situatie in de lidstaten nietidealiseren. Hoewel het overdreven is om te stellen dat nationale politiek alleen nog maarover triviale zaken gaat, moeten we in de eerste plaats herhalen dat vele cruciale beleidsbeslissingengewoonweg niet meer door de lidstaten worden genomen. In de tweedeplaats spelen informele netwerken ook op lidstaatniveau wel degelijk een belangrijke rol,al valt het misschien minder snel op dan op Europees niveau. Het hoger beschreven fenomeenvan machtsverschuiving beperkt zich met andere woorden niet tot de EU: lobbyingof diverse vormen van corporatisme treffen we ook elders aan. Als de auteurs Andersen enBurns het hebben over de erosie van de parlementaire democratie, bedoelen ze daar weldegelijk ook die binnen de lidstaten mee. 479 Ten slotte wijst onderzoek in binnen- en buitenlanderop dat nationale en regionale parlementen veel van hun macht verloren hebben,meestal ten voordele van de regeringen. Hoewel de situatie van land tot land verschilt,zijn vele onderzoekers erg pessimistisch als het over de feitelijke macht van denationale of regionale parlementen gaat. We mogen dus niet te snel concluderen dat binnende lidstaten (de regio’s) de nationale (regionale) parlementen het centrum van machten gezag vormen. Een aantal rituelen dragen weliswaar bij tot dat gevoel. Om de zoveeljaar verkiest de bevolking een parlement, het parlement lijkt te beslissen (stemmen) overtalrijke zaken, de regering lijkt verantwoording af te leggen aan het parlement en als eriets fout loopt, dan wordt in de eerste plaats gezocht naar de politiek verantwoordelijken.Maar ligt binnen de lidstaten de échte macht bij de parlementen? Of is ook dit intusseneen mythe?2.3.De complexe verhouding tussen effectiviteit en legitimiteitDe bevolking verwacht dat de politiek antwoorden biedt op actuele maatschappelijkeproblemen. Vele van deze vraagstukken hebben een grensoverschrijdende dimensie envragen om oplossingen die staten afzonderlijk niet meer kunnen formuleren. Er is dusbehoefte aan een sterk Europa. Een Europa dat bovendien krachtdadig, flexibel, liefst ooknog snel en met kennis van zaken kan inspelen op de uitdagingen. Hoewel ultieme knopennog altijd door de ministerraad (al dan niet samen met het Europees Parlement) wordendoorgehakt, is het in deze context dat een bestuursvorm opduikt waarbij allerhandebetrokkenen via netwerken aan de beleidsvorming en -uitvoering deelnemen. De krachtvan deze bestuursvorm is gebaseerd op haar relatieve effectiviteit. Belangenverdediginggebeurt hier in belangrijke mate op functionele basis. Als er al vertegenwoordigers vanregio’s of lidstaten betrokken zijn, is hun mandaat vaak niet scherp afgelijnd (de maniervan werken maakt dat ook niet mogelijk); parlementaire debatten hierover zijn meestalonbestaand. Hoewel talrijke belangen die in Europa leven hun weg vinden naar hetbesluitvormingsproces, bestaat toch een gevoel van ‘gebrek aan legitimiteit’: het beruchtedemocratisch deficit.Het legitimiteitsprobleem is ook op een andere manier aan de orde: een krachtigEuropees beleid valt onmogelijk te rijmen met een besluitvormingsprocedure waarbin-479 S. Andersen, T. Burns, ‘o.c.’, p. 244.