Levende democratie - Vlaams Parlement

206 Het vlaams parlement en europaDat besluiten in hoge mate gebaseerd zijn op wat er zich in de netwerken afspeelt,betekent niet dat er geen link zou bestaan tussen de bevolking en de Europese instellingen.Integendeel, een Europees burger is namelijk ook consument, lid van een vakbondof een milieubeweging of hangt voor zijn tewerkstelling af van een bedrijf dat een lobbykantoorheeft in Brussel. Zijn belangen komen dus aan bod, maar worden uiteraard afgewogentegen de belangen van andere groepen. Sommigen hebben het in dat verband over‘overlegdemocratie’: telkens worden zoveel mogelijk stemmen gehoord en bij voorkeurworden alle belangen die ‘geraakt’ worden door een specifiek voorstel bij de ontwerpfasevan dat voorstel betrokken. 471Deze stappen in het besluitvormingsproces zijn zo belangrijk geworden dat sommigenal het einde van de parlementaire democratie aankondigen. Functionele organisaties(zoals belangengroepen) vervangen de territoriale vertegenwoordigers (de parlementsleden).472 In wezen gaat het nog altijd om democratie, in die zin dat het beleid gebaseerd isop wat er leeft in de samenleving, maar het wordt anders ingevuld: het gaat nu overonderhandelingen tussen verscheidene (functioneel georganiseerde) belangen, zonderdat (territoriale) parlementen hier nog een voorname rol in spelen. In de wetenschappelijkeliteratuur wordt er over het algemeen van uitgegaan dat deze evolutie zich zal voortzetten:‘Het meest waarschijnlijke scenario bestaat uit een verdere achteruitgang van de parlementaire democratie.’ 473Andersen en Burns hebben het over de postparlementaire democratie en bedoelen hetvolgende:‘Formele parlementaire regelingen en besluitvormingsmethoden worden in grote mate vervangen door eenbestuursvorm waarbij de direct betrokken partijen het recht hebben om deel te nemen aan de beleidsvormingen aan het maken van wetten en deze dus te beïnvloeden. Dit wordt de basis van zelfvertegenwoordigingen van gespecialiseerde vertegenwoordiging in specifieke beleidsnetwerken of subbesturen.’ 474Het is wellicht wat vroeg om al over het finale einde van de parlementaire democratie tespreken, maar dat neemt niet weg dat er wel degelijk een verschuiving van de besluitvormingplaatsvindt: van parlementaire lichamen naar groepen en netwerken, waarinpublieke en private actoren onderhandelen. Wanneer er in de beleidsnetwerken vertegenwoordigersvan de overheden betrokken zijn (wat meestal het geval is), is het voor eenparlement haast onmogelijk om controle uit te oefenen. Die bijeenkomsten hebbendoorgaans een heel technisch karakter, dagelijks vinden op en rond het Schumanpleintalloze meetings van dit soort plaats en vele hebben een hoogst informeel karakter. Maarze zijn wel van cruciaal belang. Overigens heeft onderzoek uitgewezen dat ook regio’serin slagen om in dit soort van netwerken door te dringen 475 , hoewel opnieuw moet opge-471 M. Newman, Democracy and accountability in the EU, in: J. Richardson, (ed.), ‘European Union – power andpolicy-making’, 2001, p. 370-371.472 Rainer Schmalz-Bruns heeft het in dit verband over de ‘associative democracy’, als alternatief voor deparlementaire democratie. Zie: B.Wessels, R. Katz, ‘o.c.’, p.13.473 Ibid., p. 14. (Eigen vertaling)474 S. Andersen, T. Burns, ‘o.c.’, p. 234-235. (Eigen vertaling)475 Zie in dat verband onder meer:T. Boucké, H.Vos, Constitutional regions in the European Union – an examination of their added value, of critical success factorsand political consequences, 2001.H.Vos, T. Boucké, Devos, C., The conditio sine qua non of the added value of regions in the EU – upper-level representation as thefundamental precondition, in: ‘Journal of European Integration’, vol. 24, 3, 2002, p. 201-218.