Levende democratie - Vlaams Parlement

Het vlaams parlement en europa205regio’s worden dus geconfronteerd met politieke activiteiten waarover zij geen directecontrole hebben. Maar op welke overwegingen zijn de beslissingen van bijvoorbeeld deCommissie dan gebaseerd? En is hier dan geen enkele link met de ‘wil’ van de Europesebevolking? Het antwoord is genuanceerd.Elke beslissing (beleidsvoorbereidend, beleidsvormend, beleidsuitvoerend) is hetresultaat van formele of informele onderhandelingen waarbij diverse belangen tegenoverelkaar worden afgewogen. Als we het over belangen hebben, moet een onderscheidgemaakt worden tussen een territoriale en een functionele dimensie: er is het belang vaneen specifieke staat of regio (bijvoorbeeld bij de verdeling van subsidies of bij het veiligstellen van bepaalde sociale verworvenheden), maar er zijn ook specifiekere belangen, dievaak verbonden zijn aan bepaalde groepen (de belangen van landbouwers, van werknemersin overheidsdienst, van autoconstructeurs, van consumenten, van dierenrechtenactivisten,enzovoort). Er is uiteraard wel een zekere overlapping tussen beide dimensies:een nationaal of regionaal parlementslid wordt weliswaar geacht het nationale of regionale(dus territoriale) belang te verdedigen, maar kan meestal ook geassocieerd wordenmet specifieke functionele belangen, onder meer via de politieke partij waartoe hij of zijbehoort. Bovendien zullen lobbygroepen actief trachten om parlementsleden (op regionaal,op nationaal of op Europees niveau) van hun belang te overtuigen, om sterker testaan in het besluitvormingsproces. 469Functionele belangenverdediging is in Europa erg belangrijk. Europese besluitvormingbehelst alsmaar meer domeinen en is vaak technisch van aard – hoewel er in wezenaltijd politiek-ideologische keuzes aan ten grondslag liggen. Onderhandelingen over éénrichtlijn of verordening duren maanden, vaak jaren en zijn uiterst complex. Het wordthierbij heel moeilijk voor (nationale, regionale, maar ook Europese) parlementsleden omvan de veelheid aan processen, problemen en uitdagingen die in één concreet dossier ophen afkomen al de invalshoeken en finesses onder de knie te krijgen. De tijd en de technischekennis ontbreken hiertoe. Het oordeel van Andersen en Burns is hard:‘De parlementen hebben niet meer de probleem-oplossende capaciteiten om om te gaan met de veelheidaan hedendaagse beleidsvraagstukken.’ 470Een gevolg is dat direct belanghebbenden rechtstreeks gehoord willen worden. Intermediaireorganen, die belangen bundelen, zijn in de EU ontzettend belangrijk geworden. Inde loop van de voorbije decennia hebben we vastgesteld dat er een enorme zwerm lobbyistenis neergestreken in de omgeving van het Brusselse Schumanplein.Over belangrijke delen van de besluitvorming wordt dan ook onderhandeld in allerhandefunctionele netwerken. De ontwikkeling van die netwerken werd overigens aangemoedigddoor de Europese Commissie: het laat haar toe om bijvoorbeeld in de beleidsvoorbereidendefase een correcter beeld te krijgen van wat er ‘leeft’ onder de talrijke rechtstreeksbetrokkenen om op die manier met meer realistische voorstellen op de proppen te komen.Bovendien is de Commissie voor elementaire informatie vaak afhankelijk van de actoren ophet terrein.469 Voor een overzicht van enkele onderzoeksgegevens over het contact tussen leden van het Europees Parlementen lobbyisten, zie B.Wessels, European parliament and interest groups, in: R. Katz, B. Wessels (eds.), ‘l.c.’, p. 109.470 S. Andersen, T. Burns, The European Union and the erosion of parliamentary democracy: a study of post-parliamentarygovernance, in: S. Andersen, K. Eliassen (eds.), ‘The European Union: how democratic is it?’, 1996, p. 243. (Eigenvertaling)