Levende democratie - Vlaams Parlement

Het vlaams parlement en europa203is het vanuit democratisch perspectief wenselijk dat Europa hier doeltreffend optreedt:niet vrijblijvend, niet met halve compromissen, niet met uiterst chaotische en complexeregelgeving en niet met jaren vertraging. Om snel op de bal te kunnen spelen en doortastendte kunnen optreden, is er behoefte aan een sterk en supranationaal Europa. Datimpliceert dat de lidstaten macht overdragen aan Europese instellingen, zoals de Commissie(als vertegenwoordiger van het ‘Europese belang’) en het Europees Parlement endat beslissingen niet unaniem maar bij meerderheid worden genomen. De praktijk wijstuit dat besluiten op die manier veel vlotter tot stand komen dan wanneer de intergouvernementelemethode wordt gebruikt, waarbij elke lidstaat een veto behoudt en de rol vande Commissie beperkt is.Dat de EU soms als niet-democratisch wordt gepercipieerd, heeft niet enkel te makenmet het feit dat ze op sommige beleidsdomeinen niet krachtig genoeg optreedt, maarwaarschijnlijk ook met beeldvorming: in de media wordt Europa vaak als een boemanafgeschilderd. Nationale of regionale politici hebben de neiging om Europa de schuld tegeven van wat er fout loopt, maar zullen de pluimen van het Europese beleid niet zeldenop eigen hoed trachten te steken.Maar we dwalen af. De legitimiteit van de Europese instellingen zal pas echt toenemenals duidelijk blijkt dat het door hen gevoerde beleid in overeenstemming is met wat deEuropese bevolking wil en belangrijk vindt. En hier zijn we bij het tweede facet vandemocratie beland: het beleid moet een weergave zijn van wat een meerderheid van debevolking wenst.2.2.De betrokkenheid van de Europese bevolking bij het EU-beleid:nieuwe tendensenDat er zich processen voordoen waarop de bevolking geen greep heeft via het klassiekekanaal van de staten (omdat namelijk de staten zelf geen vat hebben op deze processen),mag geen excuus zijn om op EU-niveau (waar wel een meer doortastend beleid mogelijkis) elke vorm van inspraak te negeren. Integendeel, zegt de Noorse politoloog ÖyvindÖsterud:‘De allereerste uitdaging voor de supranationale integratie is de legitimiteit van de instellingen en debesluitvorming bij de bevolking.’ 465En hier blijkt zich een probleem voor te doen: opinieonderzoeken, de resultaten van referendaen de opkomst bij Europese verkiezingen wijzen erop dat een groot deel van deEuropese bevolking in het beste geval onverschillig, maar vaak sceptisch en soms vijandigstaat ten opzichte van de Europese instellingen. 466Toch kan het Europese beleid via verschillende kanalen effectief beïnvloed worden.Maar het is allemaal niet zo duidelijk als het er – althans op het eerste gezicht – in de lidstatenen hun regio’s aan toegaat. Daar vormen parlementen de hoekstenen van de democratie:de bevolking kiest bij verkiezingen voor partijen die elk voor een min of meer465 Ö. Österud, Democracy between national government and supranationality – a concise exposition, in: E. Smith (ed.),‘National parliaments as cornerstones of European integration’, 1996, p.179. (Eigen vertaling)466 ‘On average, 53 percent of Europeans say they tend to trust the Union, 32 percent say they tend not totrust it and 15 percent lack an opinion. This is the most positive result since the question was first asked inAutumn 1997. At that time, only 37 percent of EU citizens said they trusted the EU.’ Zie: Standard Eurobarometer,56, fieldwork October-November 2001, april 2002, p. 49.