Levende democratie - Vlaams Parlement

Het vlaams parlement en europa199op nationaal vlak werd namelijk niet gecompenseerd door de oprichting van soortgelijkestructuren op Europees niveau. Er is weliswaar een Europees Parlement dat aanzienlijkaan macht gewonnen heeft en waarvan de invloed doorgaans onderschat wordt, maar datEuropees Parlement heeft niet de traditionele functies van de nationale parlementenovergenomen. In het beste geval is het Europees Parlement medewetgever (samen met deRaad van Ministers), maar het beschikt niet over een initiatiefrecht en de controle op deuitvoerende macht is beperkter, onder meer omdat er geen Europese ‘regering’ (in deklassieke betekenis) bestaat. De vraag stelt zich overigens of het realistisch en zinvol is omhet Europees Parlement op Europees niveau een soortgelijke rol te geven als de nationaleparlementen. Realistisch, omdat dat van de EU een federale constructie zou maken, hetgeenvoor vele lidstaten (momenteel) geen beleidsoptie is. Zinvol, omdat de EU een tamelijkaparte constructie is. Misschien zijn er wel andere recepten nodig om democratischelegitimiteit te verhogen dan een klassieke parlementaire benadering. Anders gezegd, hoezinnig is het om de traditionele parlementaire democratie als blauwdruk te beschouwenvan het model waarnaar de EU moet evolueren, wil ze als legitiem worden beschouwd?We komen hier verder nog op terug.1.4.… en de zoektocht naar een nieuwe plaats in de EUDe invloed van nationale en zeker regionale parlementen op de Europese besluitvormingblijkt vandaag in de praktijk erg beperkt. Tegelijk wordt een behoefte ervaren om de legitimiteitvan de EU op te krikken. Vooral in de jaren negentig begon men te spreken overeen democratisch deficit. De referenda over het Verdrag van Maastricht waren over hetalgemeen geen groot succes, opinieonderzoek wijst uit dat de doorsnee-Europeaan zichweinig betrokken voelt bij het Europese project, de opkomst bij de Europese verkiezingenvan 1999 en 2004 zakte onder de 50 percent en recent nog verwierpen in een referendumde Ieren het Verdrag van Nice en de Denen de euro. De slogans tijdens demonstratiesbij Europese topbijeenkomsten liegen er evenmin om.Vaak wordt gesteld dat de parlementen zullen moeten bijdragen tot de legitimeringvan het Europese project. In de Conventie, die na de Europese Raad van Laken (december2001) werd opgericht, was dat thema een belangrijk gespreksonderwerp. In de Conventie,die nadacht over de toekomst van Europa en op die manier een nieuwe verdragswijzigingvoorbereidde, namen twee vertegenwoordigers van elk (nationaal) parlement deel aan debesprekingen. De Verklaring van Laken, waarin min of meer een agenda werd geschetstvoor de Conventiedebatten, haalde de kwestie expliciet aan en formuleerde uiteenlopendevragen:‘Ook de nationale parlementen dragen bij tot de legitimering van het Europese project. In de Verklaringbetreffende de toekomst van de Unie, die aan het Verdrag van Nice is gehecht, is onderstreept dat hun rol inhet Europese bestel moet worden onderzocht.(…)Een (…) vraag, die ook verband houdt met de democratische legitimiteit, betreft de rol van de nationaleparlementen. Moeten zij vertegenwoordigd zijn in een nieuwe instelling, naast de Raad en het EuropeesParlement? Moeten zij een rol spelen op die domeinen van het Europese optreden waar het Europees Parlementniet bevoegd is? Moeten zij zich concentreren op de bevoegdheidsverdeling tussen Unie en lidstaten,bijvoorbeeld door een voorafgaande controle op het respect van het beginsel van de subsidiariteit?’