Levende democratie - Vlaams Parlement

Het vlaams parlement en europa197leerd in de nitraatrichtlijn, de perikelen naar aanleiding van de bouw van het Deurganckdokof de monopoliepositie van een commercieel televisiestation vonden hun oorsprongin niet-nageleefde Europese regels, het Vlaamse Milieubeleidsplan is er in sterke mate opgericht de Europese milieuregelgeving te implementeren, de plannen met betrekking tot‘basismobiliteit’ kunnen doorkruist worden door een verordening over openbaar vervoerdie volop ‘in onderhandeling’ is, en onder druk van Europa moet er heel dringend eenregeling in verband met het leenrecht worden uitgewerkt. En we kunnen zo nog heellang doorgaan.In sommige regio’s heeft deze vaststelling aanleiding gegeven tot wrange gevoelens eneen uiterst kritische, soms sceptische, houding ten aanzien van Europese integratie. Devaststelling dat veel EU-regelgeving een regionale dimensie heeft, biedt de regio’s echterook een aantal kansen. De Europese besluitvorming zit namelijk complex en vooraldynamisch in elkaar. Het voorbije decennium boomde in de wetenschappelijke literatuurhet begrip multi-level governance als een benadering om het EU-systeem te beschrijven.‘Governance’ verwijst naar een manier van besturen waarbij beslissingen genomen wordenin netwerken waarin talrijke actoren (ook niet-verkozene, zoals drukkingsgroepen)een rol spelen. Er is in deze benadering geen sprake meer van één machtscentrum (bijvoorbeeldeen regering, ‘government’). Hoewel haast iedereen het erover eens is datnationale regeringen een belangrijke stem blijven hebben, vertoont de EU ongetwijfeldkenmerken van zo een governance-systeem. Bovendien zijn er bij de besluitvorming verschillende‘levels’ (‘lagen’ of ‘niveaus’) betrokken: EU-instellingen en nationale overheden,maar ook regionale en soms lokale besturen en private actoren. Via netwerken zijn zemet elkaar verbonden en in zekere mate ook van elkaar afhankelijk. Het feit dat de diversebetrokken partijen elkaar in meer of mindere mate nodig hebben, verschaft elke partijeen bepaalde machtspositie. Deze verschilt per definitie van beleidsdomein tot beleidsdomein.Op die manier ontstaat een ingewikkeld web, waarin ook de regio’s een rol spelen.Zij beschikken bijvoorbeeld over informatie die de Europese instellingen nodig hebbenvoor de uitwerking van een structuurbeleid, milieubeleid, industriebeleid of sociaalbeleid. Vele richtlijnen moeten bovendien door regionale overheden geïmplementeerdworden. Met ander woorden: regionale overheden zijn betrokken partij geworden bij deEuropese integratie, hetgeen vaak complexe afhankelijkheidsrelaties met zich meebrengt.Omdat er zonder hun medewerking geen optimaal Europees beleid mogelijk is,beschikken ze ook over een zekere ‘macht’.Regio’s hebben de voorbije jaren geprobeerd om die macht te verzilveren. Ze hebbenniet alleen informatiebureaus en lobbygroepen opgericht, maar hebben ook getracht omzich formeler in het besluitvormingsproces te nestelen. Regionale ministers kunnenonder bepaalde voorwaarden mee aan tafel schuiven bij formele Raadszittingen en regionaleambtenaren zijn vaak betrokken bij de talrijke werkgroepen en comités binnen deEuropese besluitvormingsstructuren. Bovendien werden in de federale lidstaten coördinatiestructurenopgezet om het Europese optreden te stroomlijnen (bijvoorbeeld om denationale standpunten te bepalen), waaraan de regionale ministers, hun kabinetsmedewerkersen ambtenaren kunnen deelnemen. Bij de voorbije onderhandelingsrondes oververdragsherzieningen deden regio’s talrijke voorstellen om hun plaats in de Europesebesluitvorming op een duurzame manier te verankeren, maar een versterking van de rolvan de regionale parlementen stond meestal niet bovenaan op het verlanglijstje. Doorgaans