Levende democratie - Vlaams Parlement

18 het vlaams parlement, een parlement voor de 21ste eeuwNadenken over een parlement voor de 21e eeuw is daarom in feite een dubbele oefening.We moeten proberen in te schatten welke maatschappelijke ontwikkelingen eenrechtstreekse weerslag zullen hebben op de werking van de instellingen en tegelijkertijdmoeten we strategieën ontwikkelen om proactief op die ontwikkelingen in te spelen. Hetis vooral dat proactieve handelen dat voor de levensvatbaarheid van de representatievedemocratie essentieel is. Een parlement dat alleen maar registreert wat er in de samenlevinggebeurt, heeft niet voldoende legitimiteit. Het parlement moet tegelijkertijd instaat zijn het debat over het beleid van de overheid te sturen.Die noodzakelijke politieke modernisering mag niet blindelings verlopen, maar moetin een strategisch concept worden gegoten, waarvoor een maatschappelijk en politiekdraagvlak moet worden gevonden. Dat betekent dat die strategie een brede discussiebehoeft. Het is duidelijk dat het parlement als katalysator van die discussie daarbij zelfeen sleutelrol te spelen heeft. Het is een maatschappelijk debat dat door het parlementmoet worden aangezwengeld en gestuurd, in de vorm van een actieve dialoog tussen decivil society en de politieke vertegenwoordiging.Bovendien is dat debat over de werking van de politieke instellingen nooit afgerond.Permanente monitoring van hun democratische gehalte is nuttig, zodat hun werkingkan worden bijgestuurd wanneer dat nodig is. 10 Daarom geven we in dit boek geen eindbeoordelingvan hoe een modern parlement moet werken. We willen veeleer een statusquaestionis op papier zetten. We proberen een aantal essentiële elementen aan te reikendie van belang kunnen zijn voor de strategie naar politieke modernisering. Het is dan detaak van de politiek en de samenleving om de discussie over de strategie te voeren.Meerdere auteurs hebben in het recente verleden de belangrijke verschuivingen in derol van de politiek en de werking van de politieke instellingen aangetoond. In Vlaanderenschetsen de essays van Luc Huyse en Marc Elchardus 11 een indringend beeld van deimpact van de veranderende maatschappelijke omstandigheden. Beide auteurs gaan uitvan analyses van de politieke ontwikkelingen in nationaal en internationaal perspectief(Huyse) of van eigen empirisch politiek-sociologisch onderzoek (Elchardus).Vanuit de dagelijkse werking van het parlement springen vijf elementen in het oogdie de werking en de maatschappelijke impact van het parlement op dit ogenblik diepgaandbeïnvloeden:– de toenemende interactiviteit tussen samenleving en politiek;– de impact van informatiestromen op de politieke besluitvorming;– de behoefte aan legitimatie van het politieke systeem;– de context van toenemende globalisering en internationalisering;– de tijdschaarste in de politiek.Het zijn vijf tendensen die terug te vinden zijn in de manier waarop het parlement zijn‘klassieke’ functies zoals wetgeving en controle op de werking van de regering uitoefent.10 Ook hier is Schotland toonaangevend. De monitoring van de werking van het Schotse parlement wordtuitgevoerd door het Schotse Civic Forum. Het resultaat van The Scottish Civic Forum Audit of Democratic Participationwerd in november 2002 aan het Schotse parlement overhandigd. Het bevat een doorlichting van de werkingvan de Schotse instellingen, en voornamelijk dan van het parlement en aanbevelingen over een verdere verfijningvan de burgerparticipatie in het politieke beslissingsproces.11 Luc Huyse, Gullivers probleem: essay over de toekomst van de politiek, 2002; Marc Elchardus, De dramademocratie, 2003.