Levende democratie - Vlaams Parlement

Het petitierecht in het europa van de regio’s159weliswaar met dien verstande dat bepaalde deelstatelijke assemblees een grotere bewegingsvrijheidop het vlak van het aannemen van inhoudelijke uitvoeringsmodaliteitenhebben dan andere deelparlementen. Dat varieert meer in het bijzonder van de mogelijkheidom eigen materiële rechtsnormen uit te vaardigen of het grondwettelijke petitierechtaan extra voorwaarden te onderwerpen, tot de beperking voor andere deelgebiedenom enkel de procedurele organisatie te regelen.De manier waarop de behandeling van het verzoekschrift is uitgewerkt, illustreert derol of de functie die een (federale of deelstatelijke) overheid aan dit politiek recht toekent.In Duitsland bijvoorbeeld vervult de petitiecommissie de rol van een volwaardige onderzoekscommissie,terwijl soorgelijke commissies in bepaalde landen veeleer functionerenals aanspreekpunt en doorverwijzingscommissie. Het gekozen mechanisme hangt dikwijlssamen met het bestaan van een ombudsman of volksinitiatief, waarbij beide proceduresop elkaar afgestemd zijn.Het recht van petitie kent evenwel in alle landen een ambigue evolutie. Op de eersteplaats hechten deelparlementen aan het recht om verzoekschriften in te dienen een grootbelang en kent het petitierecht op het deelstatelijke niveau bijgevolg een sterke opmars.De laatste jaren heeft de (deelstatelijke) regelgever zich veel moeite getroost om ditgrondrecht toegankelijker en kenbaarder te maken; als getuige hiervan zijn bijvoorbeeldde vele internetsites te vermelden, waarop soms gestandaardiseerde formulieren terug tevinden zijn en de burger rechtstreeks zijn verzoek(schrift) kan doormailen. De legitimatie-en integratiefunctie van het petitierecht blijft zo aan belang winnen, vooral in hetkader van de alomtegenwoordige introductie van het e-government. Toch kan de vraagworden opgeworpen of het petitierecht wel het meest aangewezen instrument is om de– veronderstelde – kloof tussen burger en politiek te dichten.Ten tweede gaat de groeiende aandacht voor en het gebruik van dit recht in de deelparlementenvan de autonome regio’s of gemeenschappen gepaard met een achteruitgangop het federale en grondwettelijke niveau. Als oorzaken voor de teloorgang van ditpetitierecht kunnen naar onze mening de volgende redenen worden aangehaald: de verruimingvan het stemrecht, de opkomst van de massamedia en de vaak gebrekkigebehandeling (de ongedifferentieerde behandeling van politieke petities en klachtpetities,de zware vereisten om tot een werkelijke rapportering over te gaan, de gebrekkigefollow-up na doorverwijzing, de afhankelijke positie van de petitiecommissie, de afwezigheidvan de betrokkene,…).Die ietwat tegenstrijdige evolutie wordt duidelijk in de universele discussie tussen demaximalisten en de minimalisten verwoord; eerstgenoemden zijn voorstander van eencomplete herdenking en heroriëntering van de functies en de finaliteit van het petitierecht,terwijl de anderen zich beperken tot loutere formele wijzigingen van het petitierecht.Voorstellen omtrent de versterking van het petitierecht, waarbij een (groep) burger(s)het recht wordt toegekend om legislatieve voorstellen te introduceren op depolitieke agenda met de verplichting die te behandelen in de assemblee, leunen aan bijhet volksinitiatief. De parlementen die een dergelijke decisieve stap niet willen, kunnenof durven nemen, schuiven maar al te graag het petitierecht naar voren, waarbij perikeleninzake institutionalisering en afdwingbaarheid niet opwegen tegen haar uitstekendepublic-relationsfunctie.