Levende democratie - Vlaams Parlement

Het petitierecht in het europa van de regio’s141remediërend kunnen optreden en zo vermijden dat de problematiek verder escaleert. Hetparlement verkrijgt op die wijze ook directe inlichtingen van de betrokkene(n) in plaatsvan de veelal selectieve of gekleurde informatie die door de media en/of beleidsverantwoordelijkenwordt verstrekt. Op die manier kan ook van de interactieve of communicatievefunctie van het petitierecht worden gesproken, zeker indien aan de indiener van het verzoekschriftnadien verslag wordt gedaan van de behandeling en de eventuele consequentiesvan de petitie.De legitimatiefunctie kan zowel direct als indirect plaatsvinden. Enerzijds, versterkt depetitie het vertrouwen in de democratische werking van onze instellingen door de aanwezigheidvan een (louter processuele) mogelijkheid om een bijdrage te leveren aan hetbeleids- en bestuurlijk handelen. Anderzijds zal een gewraakte praktijk, waartegen eenverzoekschrift wordt ingediend, extra erkenning krijgen indien ook het parlement oordeeltdat de petitie ongegrond is. Kortom, de bovengenoemde mogelijkheden betrekkende burger – of zouden dat althans moeten – bij het politieke en juridische gebeuren, envormen in die zin een aanvulling of variante op het representatieve stelsel en verantwoordenzo haar integratiefunctie.Of het petitierecht het meest aangewezen instrument is om aan al die functies tegemoette komen, kan echter worden betwijfeld. Zeker voor klachtpetities bestaan er geschikterekanalen dan een parlement om die op een bevredigende manier te behandelen. M. Elstschuift dienaangaande de marginaliteit van het petitierecht naar voren 320 , waarbij men dat– relatief weinig benutte – fenomeen toch als geruststellend kan ervaren, aangezien hetbelang en de invloed van inzonderheid de ombudsdienst(en) alsmaar toenemen 321 .Hiertegen kan echter worden ingebracht dat een van de verdiensten van het petitierechtprecies zijn individuele karakter is, in die zin dat het de monopoliepositie doorbreektvan de belangengroepen en gespecialiseerde (beroeps)lobbyisten bij hun pogingenom inspraak te verwerven in het beleid van regering en parlement. Ook het bijnaonbegrensde toepassingsgebied – zowel naar vorm als naar inhoud kan vrijelijk wordengepetitioneerd – geeft aan dit grondrecht een democratische status. 322 Bovendien blijfthet petitieverzoek potentieel beperkt tot een – eventuele – politieke inbreng; andersgesteld, het petitierecht is geen garantie voor effectieve en directe 323 politieke inspraak.Voor het merendeel van de parlementaire assemblees weegt daarom het – ten minste formele– behoud van initiatief- en beslissingsrecht op tegen de onmiskenbaar reële organisatorischeperikelen die met de institutionalisering van het petitierecht gepaard gaan.Niettegenstaande de grote vrijblijvendheid inzake de gevolgen die parlementsleden willenhechten aan een petitie, is dit participatiemechanisme bezwaarlijk gelijk te stellenmet een ‘zoethoudertje’ voor het volk.320 M. Elst, l.c., 267-270.321 Over de verhouding tussen het petitierecht en de ombudsman, zie: E. Clement en L. Goutry, Klachtenbehandeling:petitierecht en/of ombudsfunctie, in: ‘Rechtskundig Weekblad’, 1997-98, p. 358-361. De ontketende polemiekvond zijn weerslag in: Het College van Federale Ombudsmannen, P.-Y. Monette en H. Wuyts, Antwoordop het artikel (…), in: ‘l.c.’, 1997-98, p. 1089-1093 en E. Clement en L.Goutry, Wederantwoord (…), in: ‘l.c.’, 1997-98, p.1093-1094.322 Waarbij de aanwezigheid van het petitierecht in een staatssysteem niet noodzakelijk garant staat vooreen hoog democratisch gehalte; ook dictatoriale systemen formuleren vaak – weliswaar enkel pro forma of dejure – een recht om verzoekschriften in te dienen.323 Daarom dat hierboven ook van ‘semi-directe politieke participatie’ is gewaagd.