Levende democratie - Vlaams Parlement

114 De moeilijke verhouding tussen parlement en regeringvan het vertrouwen, enzovoort. Dat de cohesie net dan het grootst is, is ook verklaarbaar.Op die momenten is de, weliswaar theoretische, dreiging die uitgaat van het parlementbijzonder groot. In theorie kan het parlement de regering aan het wankelen brengen endat wordt, tot elke prijs, voorkomen door de partijdiscipline. Zo botsen we op een paradox:wanneer de macht van het parlement in theorie het grootst is, is de effectiviteit hetlaagst want partijdiscipline maakt het onmogelijk om deze verregaande bevoegdhedenuit te oefenen.In die optiek is de beleidsbrief als belangrijke innovatie die het Vlaams Parlementheeft opgenomen in het Reglement minder gelukkig. 264 De minister moet immers net opeen ogenblik dat de cohesie bijzonder groot is – namelijk bij de bespreking van de begroting– meedelen welk gevolg werd gegeven aan de resoluties en moties, aangenomen doorhet parlement. De stalen partijtucht zorgt er echter voor dat de minister zich op dat ogenblikgedekt weet. Wil men een ware inbreng van het parlement bewerkstelligen, dan lijkthet verstandiger om de minister te laten antwoorden op een moment dat men hem kannaar huis sturen met het verzoek om zijn huiswerk over te doen, zonder dat dat meteenpolitieke gevolgen heeft. We kunnen de zopas negatief geformuleerde paradox ook positiefherformuleren: de effectiviteit van het parlement stijgt, naarmate het parlementminder dreigt met het wapen van de politieke verantwoordelijkheid.In het Vlaams Parlement wordt de breuklijn meerderheid-oppositie nog doorkruistdoor een tweedeling binnen de oppositie. Door het ‘cordon sanitaire’ is er een ‘goede’ eneen ‘slechte’ oppositie. Ik wil mij niet uitspreken over de politieke opportuniteit van hetcordon sanitaire. Wel stel ik vast dat het cordon sanitaire de oppositie binnen het parlementverregaand verzwakt. Wanneer de ‘goede oppositie’ zich verzet tegen het regeringsbeleidstelt ze zich bloot aan de beschuldiging dat zij het cordon doorbreekt. De enkelevraag tot advies aan de Raad van State is soms al voldoende opdat deze verdoemenis zouworden uitgesproken. Wil de ‘goede oppositie’ die beschuldiging ontwijken, dan moetze zich maar aansluiten bij de regering. Zo staat de democratische oppositie voor eenonmogelijke opdracht: ofwel voert ze constructief oppositie, ofwel wordt ze beschuldigdhet cordon sanitaire te doorbreken. Dat verzwakt aanzienlijk de democratische oppositie.De ‘slechte oppositie’ staat van meet af aan buitenspel. Het ‘cordon sanitaire’ zorgt erook voor dat een aantal maatschappelijke problemen in het halfrond nauwelijks ter sprakekunnen komen, ze lijken wel het monopolie van de betogen van de ‘slechte oppositie’.Parlementaire debatten over immigratie en veiligheid zijn daardoor verregaand ‘gehypothekeerd’.Bij wijze van afsluiting grijp ik terug naar het benchmarkrapport van het Vlaams Parlement.Het rapport analyseert de ‘Committee on the Constitution’ (‘Konstitutionsutskottet’).Die commissie wordt in Zweden als een belangrijke commissie beschouwd en zetoetst het regeringsbeleid aan de geldende regels en beslissingen van het parlement. Verderlees ik hierover in het rapport: ‘Van haar werkzaamheden stelt de commissie jaarlijks een rapportop. Dit rapport kan echter geen gevolgen hebben voor de samenstelling van de regering (ontslag van de regeringof ministers), maar geeft wel aanleiding tot een uitgebreid jaarlijks parlementair debat.’ 265 Dit beantwoordtvolledig aan wat ik hierboven heb gesteld. Het parlement wordt effectiever en264 Reglement van het Vlaams Parlement, artikel 74.265 Benchmark 2001. Ontwikkelingen in Europese regionale en nationale parlementen, 2001, p. 29.