Levende democratie - Vlaams Parlement

De moeilijke verhouding tussen parlement en regering1114.2.Over de nutteloosheid van het parlement en het gevaar van de particratieWanneer men de effectiviteit van een parlement wil ontleden, zijn er meerdere benaderingenmogelijk. Een van die benaderingen bestaat erin dat men wijst op de ‘afwezigheid’van het parlement: afwezigheid bij de besluitvorming en afwezigheid als controle-instrument.Die benadering kan bovendien cijfermatig worden onderbouwd. In het wetgevendeproces zijn er veel meer ontwerpen die decreet worden dan voorstellen. Tijdens de legislatuur1995-1999 was 30 percent van de aangenomen decreten het gevolg van voorstellenen 70 percent van ontwerpen. 258 Het Vlaams Parlement scoort hiermee overigens merkelijkbeter dan de andere parlementen. De vraag is evenwel in welke mate sommige voorstellengeen vermomde ontwerpen zijn. Een ontwerp indienen als voorstel maakt hetimmers mogelijk om een advies van de Raad van State te ontwijken.Ook met de controlefunctie loopt een en ander mis. Interpellaties geven zelden aanleidingtot het ontslag van een minister. Geen enkel van de talrijke parlementen die onsland rijk is, scoort goed op dit punt, de buitenlandse parlementen al evenmin.De boosdoener is vrij snel gevonden en wordt makkelijk aangeduid met de term particratie,het parlement wordt een mythe genoemd. Die stelling botst evenwel op eenparadox. Men mag de politieke partijen als boosdoener aanwijzen, als men tegelijk maarbeseft dat er daar waar politieke partijen afwezig zijn nooit sprake is van democratie. Ietssoortgelijks geldt voor het parlement. Indien het parlement dan toch zo nutteloos is, zoafwezig, waarom schaffen we het dan niet af? Opnieuw botsen we op dezelfde paradox:overal waar deze schijnbaar nutteloze instellingen niet bestaan, bestaat de democratieevenmin. Blijkbaar is deze nutteloze instelling dan toch een conditio sine qua non voorde democratie.4.3.Omdat parlementen en partijen nuttig zijnBelgië kent een partijendemocratie, geen parlementaire democratie in de klassieke betekenisvan het woord. Onze Grondwet en de bijzondere wet van 8 augustus 1980 roepen tenonrechte het beeld op van een parlementaire democratie waar parlement en regeringsleutelelementen zijn van het besluitvormingsproces. In onze partijendemocratie is hetbesluitvormingsproces toevertrouwd aan een politieke elite, aan vertegenwoordigers vande partijen.Dat wil evenwel geenszins zeggen dat we in een predictatuur leven. De politieke eliteis allesbehalve almachtig, ze is intern verdeeld en vele besluitvormingsprocessen ontsnappenaan haar macht. Bijvoorbeeld omdat het besluitvormingsproces aan een anderniveau toekomt (bijvoorbeeld de landbouwpolitiek, waar Europa almachtig is), maarvoornamelijk omdat het besluitvormingsproces in se niet tot het politieke gebeurenbehoort. 259 De sluiting van Renault-Vilvoorde is hiervan een treffend bewijs. Een eensgezindepolitieke elite heeft de beslissing van het internationale concern om de fabriek teVilvoorde te sluiten niet kunnen afwenden: op dergelijke beslissingen heeft de politiek258 Vlaams Parlement: Legislatuurverslag 1995-1999, p. 46.259 Zie ook L. Huyse, De politiek voorbij. Een blik op de jaren negentig, 1994.