Levende democratie - Vlaams Parlement

De moeilijke verhouding tussen parlement en regering105Blijkbaar acht de grondwetgever dit nieuwe evenwicht bijzonder succesvol, want in1993 wordt gekozen voor een soortgelijk systeem op federaal niveau. 231 De Kamer vanvolksvertegenwoordigers kan de regering nog slechts ten val brengen in de specifiekegevallen, vermeld in de Grondwet. 232 Ten eerste wanneer de Kamer van volksvertegenwoordigerseen constructieve motie van wantrouwen goedkeurt. Een dergelijke motiemoet worden goedgekeurd door een volstrekte meerderheid van de kamerleden, eenmeerderheid van stemmen is onvoldoende. In een dergelijke motie wordt aan de Koningde benoeming voorgedragen van een opvolger voor de eerste minister. Ten tweede, wanneerde Kamer op constructieve wijze, bij absolute meerderheid van haar leden, aan deregering het vertrouwen weigert en een opvolger voordraagt aan de Koning voor de eersteminister. In beide gevallen wordt de Koning verplicht de door de Kamer aangewezenopvolger te benoemen. Dat betekent dat het koninklijke prerogatief om de ministers tebenoemen op dit punt is uitgehold tot een louter formele handeling. De opvolger is infeite een soort formateur die zal trachten een regering te vormen. Hij treedt in functie alseerste minister op het ogenblik van de eedaflegging van de nieuwe federale regering.3.8.Proeve tot verklaring van de keuze voor een gerationaliseerd parlementair systeemDe keuze voor een gerationaliseerd parlementair systeem is verrassend. Rationaliseren staathier synoniem voor het zoeken naar stabiliteit. Dat veronderstelt dat de politieke wereldverregaand onstabiel was en dat hiervoor een oplossing gevonden moest worden. In Belgiëwas het politieke bestel evenwel niet onstabiel, zoals hierboven werd aangetoond.De keuze van 1980 heeft grotendeels te maken met de toenmalige politieke omstandigheden.233 De optie werd genomen gedurende een van de twee momenten van instabiliteitdie ons bestel heeft gekend sinds Wereldoorlog II (tussen 1978 en 1981 waren er zesregeringen). Bovendien was de politieke wereld volop enkele wonden aan het likken. In1977 werd het parlement ontbonden door een regering die niet langer over een meerderheidbeschikte binnen het parlement. Sommige partijvoorzitters spraken van een staatsgreep.234 In 1978 was er het spectaculaire ontslag van eerste minister Tindemans op hethoogtepunt van de Egmontpact-crisis, tijdens de vergadering van de Kamer en zonderoverleg met de regeringspartners of partijvoorzitters. Velen herinneren zich de eertijdslegendarische woorden van de eerste minister:231 Zie: A. Alen en J. Clement, ‘Legislatuurregering’ en ‘legislatuurparlement’: politieke gadgets of een wezenlijke innovatie?,in: A. Alen en L.-P. Suetens, ‘Het federale België na de vierde staatshervorming. Een commentaar op de nieuwegrondwet en haar uitvoeringswetten’, 1993, p. 195 e.v.; C. Daubie, Parlement et gouvernement de législature ou lesperspectives d’une révision de l’article 71 de la Constitution belge, in: ‘Annales de Droit’1980, p. 21-66; P. Lavaux, L’introuvablenotion de gouvernement de legislature, in: ‘Administration publique (trimestriel)’, 1982, p.185-197; K. Muylle,Legislatuurparlement of legislatuurregering, een hervorming naar bestaande voorbeelden?, In: ‘Jura Falconis’, 1992-93, p. 27-156; F. Perin, Le parlementarisme amendé, in: ‘Administration publique (trimestriel)’, 1994, p. 265-267; X. Reumont,Le parlementarisme rationalisé en Belgique, in: ‘Annales de Droit’, 1994, p. 197-232; M.F. Rigaux, Le parlementarismerationalisé: quelques réflexions sur les réformes constitutionnelles du 5 mai 1993 in: ‘Administration publique(trimestriel)’1994, p. 261-265; M. Van Der Hulst, Moties na interpellaties en regeringsverklaringen in het federale parlement,in ‘Tijdschrift voor Bestuurswetenschappen en Publiekrecht’, 1996, p. 65-71; H. VUYE, A la recherche d’unéquilibre entre le pouvoir exécutif et le pouvoir législatif, in: ‘l.c.’ p. 39 e.v.232 Artikel 96, alinea 2 Grondwet.233 H.Vuye, A la recherche d’un équilibre entre le pouvoir exécutif et le pouvoir législatif, in: ‘l.c.’, p. 41.234 Zie hierover de memoires van toenmalig eerste minister L. Tindemans, o.c., p. 329.