Milieubeleid - Oapen

elementen in de attitudes of voorkeuren waarmee actoren die parameterstegemoet treden. De autonome elementen in die attitudes worden beheerstdoor de opvattingen, waarden en normen die het milieugedrag bepalen. Uiteraardkomen deze in de tijd gezien niet 'autonoom' tot stand. Zij zijn op hun beurtde resultante van leerprocessen, van voorlichting en educatie, en van de terugkoppelingvan informatie uit gedragsvoorschriften en financiele kaders, die optermijn eveneens een 'verinnerlijking' van milieuwaarden kunnen induceren.Er is altijd een wisselwerking tussen een beleid dat gedragsparameters be'invloedten een beleid - sociale regulering - dat meer rechtstreeks op opvattingenen attitudes inspeelt. Een strikte scheiding van autonome en endogeneelementen in het milieugedrag is dan ook niet doenlijk en niet nuttig; vanbelang is te zien dat die elementen we1 kunnen worden onderscheiden, en dathun wisselwerking benut kan worden.Zeker op het gebied van milieu is meer aandacht op zijn plaats voor het potentieelvan vrijwillige gedragsverandering. Het milieubewustzijn is momenteelzeer hoog. Blijkens enqugtes is het milieu a1 jaren de koploper in de rangordedie de bevolking aanbrengt in problemen die om een oplossing vragen. Dit wilnog niet zeggen dat hiermee ook de bereidheid zou bestaan tot de gedragsveranderingendie uiteindelijk vereist worden geacht. Wel, dat een belangrijkevoonvaarde is vervuld voor het in gang zetten van een traject waarbij hetmilieu steeds meer een vanzelfsprekend onderdeel wordt van de individuelebesluitvorming. Natuurlijk is een hoog milieubewustzijn belangrijk voor allereguleringstypen. Maar er is dan veel aan gelegen dat de burger ook middelenkrijgt aangereikt waarmee dit bewustzijn vrijwillig in gedrag tot gelding kanworden gebracht. Het uitblijven hiervan kan niet alleen dit milieubewustzijnweer doen wegebben maar ook averechts werken en de legitimiteit van anderevormen van milieubeleid schaden. Omgekeerd is sociale regulering niet alleenbelangrijk ter rechtstreekse bei'nvloeding van attitudes, maar ook om, gebruikmakendvan de gesignaleerde interacties, ruimte te scheppen voor de legitimatievan gedragsvoorschriften of op prijsverandering gerichte instrumentenin die gevallen waarin mensen hun gedrag 'uit zichzelf niet zo gemakkelijkaanpassen. Tot dusver, bijvoorbeeld, blijkt een op voorlichting en vrijwilligemedewerking gebaseerd beleid ten aanzien van het inzamelen van gebruiktehuishoudchemicalien, batterijen en verfresten een onvenvacht grote responste krijgen. Kapitalisatie op die gebleken bereidheid, in de vorm van het verzekerenvan een adequate inzamelings- en verwerkingscapaciteit versterkt nietalleen de beoogde gedragsverandering, maar ook weer het bewustwordingsprocesals zodanig, als grondslag voor de legitimatie van vooralsnog minderpopulaire maatregelen, bijvoorbeeld gericht op vermindering van het energieverbruik.3.5.2 Nadere begripsbepalingZoals gezegd, poogt de overheid door middel van sociale regulering maatschappelijkeactoren te overreden of te doen overreden tot gedragswijziging. Dit wilniet zeggen dat het gevolg dat hieraan in de samenleving wordt gegeven ookaltijd via overreding zal verlopen. Milieubewust gemaakte ouders kunnen hunkinderen er toe bewegen drankblikjes niet op straat weg te werpen via eenmoreel appel, een bevel, of door het zakgeld te verhogen of te verlagen bij goedof slecht gedrag. Maatschappelijke interacties vertonen een netwerkkarakteren kunnen in ieder echelon BBn van de onderscheiden vormen aannemen. Zokan ieder van de drie transactiemechanismen ook door een bedrijfsleidingworden gehanteerd bij de vormgeving van een stelsel van bedrijfsinternemilieuzorg waartoe na aansporing door de overheid wordt besloten.Omgekeerd kan gedragsverandering van burgers ook plaatsvinden door overredingwaar de overheid niet aan te pas komt, en kan de overheid zelf het objectvormen van overredingsacties vanuit de samenleving. De rol van door actiegroepenen wetenschap gegenereerde informatie in de publieke en politiekeMILIEUBELEID