Milieubeleid - Oapen

evoegdheden naar vertegenwoordigende organen. Een laatste hoofdkenmerkvan milieusituaties is gelegen in de kosten voor de doelgroep, zoals die tot uitdrukkingkomen in de technologische mogelijkheden voor en depsychologische weerstanden tegen gedragsverandering. Bij financiele reguleringslaan hoge objectieve en subjectieve kosten herkenbaar neer in een lageprijselasticiteit. Dit kan tot de te gemakkelijke conclusie leiden dat het financieleinstrumentarium in dit soort situaties minder geeigend is. Dit is een misverstand.Een lage prijselasticiteit duidt meer in het algemeen op geringemogelijkheden of een geringe geneigdheid tot gedragsaanpassing, ongeachthet ingezette instrument: directe regulering wordt dan eerder ontdoken ensociale regulering eerder veronachtzaamd. Er kan worden geconcludeerd dat,wanneer de ontwikkeling van technologische mogelijkheden moeilijk voorspelbaaris of de kostensituatie van bedrijf tot bedrijf sterk verschilt, op transactiegerichte instrumenten (heffingen en systemen van aansprakelijkheid)effectief en efficient zijn, omdat zij bevorderen dat naar de laagste maatschappelijkekosten gezocht wordt.De ontleding van de vele milieuproblemen naar een beperkt aantal relevant teachten situatiekenmerken maakt ook weer een groepering mogelijk. Debehandelde kenmerken staan veelal niet geheel 10s van elkaar. Er zijn driesituatiekenmerken die in hoge mate de instrumentkeuze bepalen: de meetbaarheidof benaderbaarheid van de activiteiten, het aantal bronnen en dekosten voor de doelgroep. Zo ontstaat een globale typologie van milieubeleidssituaties.Doe1 hiervan is om de rol van een beperkt aantal maar we1 cruciaalte achten omstandigheden weer te geven. De typologie kan zo wordenbeschouwd als een 'voorsorteermethode' voor de keuze van instrumenten; bijde uiteindelijke instrumentkeuze dienen natuurlijk alle situatiekenmerken teworden betrokken.De situatiekenmerkenmethode wordt vervolgens voor een viertal onderdelenvan het milieubeleid nader uitgewerkt. De raad beperkt zich daarbij tot hetgeven van enkele voorbeelden van sectoren waarin de milieuproblematiek hetmeest nijpend is..I. LandbouwVoor de mestproblemen in de rundveehouderij en intensieve veehouderij leidtde situatiekenmerkenmethode tot een - ~ecombineerd statie~eldloverschot- -heffingensysteem. Het statiegeld zou kunnen worden geheven op de input vanveevoeder en kunstmest en worden teruggegeven wanneer er sprake is van eenverantwoord gebruik of een verantwoorde venverking. Voor overtollige mestzou een verlaagde teruggave kunnen gelden, hetgeen de facto een heffmg. inhoudt. Ook voor bestrzjdingsmiddelen vormen hefflngen een veelbelovendinstrument, mits dergelijke maatregelen in Europees verband wordeningevoerd.2. EnergiegebruikUit de situatiekenmerkenmethode blijkt dat een regulerende energieheffingeen relatief geschikt instrument is voor het beperken van broeikasemissies,energiegebruik en sommige verzurende emissies. Hierbij geldt echter een voorbehoud.Het schaalniveau van de heffing moet bij voorkeur even groot of groterzijn dan het ecologisch en het economisch schaalniveau van de effecten. Ditpieit voor heffmge& op mondiaal niveau. Omdat het vooralsnog twijfelachtig isof een voldoende aantal landen hieraan op korte of middellange termijn meezal doen, roept dit de vraag op of het mogelijk is om toch op een lager schaalniveauheffingen in te voeren. Ongewenste effecten van deze heffingen op deconcurrentiepositie van bedrijven zouden dan kunnen worden voorkomen door. een deel van het verbruik vooralsnog vrij te stellen van de heffingen.3. AfvalBeleid ten aanzien van de groeiende stroom huishoudelijk afval kan volgens desituatiekenmerkenmethode worden gevoerd door op afvalscheiding gerichtesociale regulering te combineren met financiele en privaatrechtelijke instru-WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REGERINGSBELEID