Milieubeleid - Oapen

Verhandelbare vergunningenDe privaatrechtelijke aspecten van verhandelbare vergunningen zijn reedsbehandeld in paragraaf 3.3. In deze paragraaf komen met name de economische(efficientie eigenschappen van dit instrument naar voren.De laagste-kosten-eigenschap van heffingen geldt ook voor systemen vanverhandelbare vergunningen 72. Dit instrument is dus evenals regulerendeheffingen gunstig in termen van economische efficiency.Het instrument heeft als uitgangspunt het creeren van markten waaropschaarse milieuwaarden worden verhandeld. De overheid geeft een beperktaantal vergunningen uit voor activiteiten die ongunstige milieu-aspectenhebben. Het aanbod op de vergunningenmarkt is dus, althans voor de periodewaarop de vergunningen betrekking hebben, vast. De vraag naar vergunningenkomt voort uit de wens van de doelgroep om deze activiteiten te ondernemen.Indien de vraag naar vergunningen groter is dan het aanbod, wordende vergunningen bij opbod verkocht of anderszins verdeeld. Na uitgifte van devergunningen is het voor de doelgroep mogelijk om de vergunningen onderlingte verhandelen. Naarmate de prijs van vergunningen hoger is, wordt de betreffendeactiviteit voor de doelgroep minder aantrekkelijk zodat de vraag daalt.Aldus onstaat een evenwichtssituatie, waarin de prijs op een zodanige hoogteligt dat de bijbehorende vraag gelijk is aan het (vastel aanbod 73.Op de zo gecreeerde markt voor vergunningen is de prijs van een vergunning,gezien vanuit de doelgroep, in hoge mate equivalent met een regulerendeheffhg. In beide gevallen moet worden betaald om bepaalde activiteiten temogen ontplooien en kan gedragsverandering de milieurekening verlagen.Het belangrijkste verschil tussen verhandelbare vergunningen en regulerendeheffingen treedt op voor de beleidsmaker. Bij regulerende heffingen is de prijsvan bepaalde vormen van gedrag vastgelegd en zal het volume enlof de aardvan de emissies afhangen van veelal onzekere factoren die de respons op dieprijsprikkel bepalen. Bij verhandelbare vergunningen ligt het volume edof deaard van de toegestane milieu-effecten vast, maar hangt de prijs van devergunning af van vraag- en aanbodfactoren, die vaak niet allemaal op voorhandbekend zijn.Dit impliceert dat verhandelbare vergunningen vooral geschikt zijn in situatieswaarin de hoeveelheid 'milieuruimte' een vaststaand gegeven is. De vergunningenprijsis dan een afgeleide van onzekere ontwikkelingen. Heffingenhebben daarentegen voordelen als de maatschappelijke kosten van emissieskunnen worden vastgesteld; in dit geval is de te verwachten emissiereductieechter onzeker.Zowel de milieugebruiksruimte als de maatschappelijke kosten van emissieszijn in de praktijk bijzonder moeilijk meetbaar. Een voordeel van heffingen isdat de heffingshoogte proefondervindelijk net zo lang kan worden verhoogd tothet gewenste gedragseffect is bereikt. Verhandelbare vergunningen zijn in ditopzicht minder flexibel; inmenging van de overheid in een reeds 'lopend' stelselvan vergunningenhandel doorkruist de verwachtingen van vergunninghouders,hetgeen onvoorspelbare schokeffecten kan hebben voor de vergunningenprijs.De onzekerheid die voor de doelgroep kan ontstaan, wordt in deliteratuur slechts zelden onderkend. De aard van deze onzekerheid hangtsamen met de vormgeving van het systeem. Als de vergunningen voor onbe-"1 Ibid., hoofdstuk 12. Zie ook bijlage 2.'I] lndien de vraag initieel niet groter is dan het aanbod, worden de vergunningen gratis verstrekt. Zodra de vraag dan, bijvoorbeeldbij een groeiende bedrijfstak. boven het aanbod uitstijgt, zal prijsvorming onstaan op een vergunningenmarkt.MILIEUBELEID